مطالب مرتبط با کلیدواژه

ترکمانان


۱.

ساختار دفاعی ترکمن ها در برابر تهاجم روس ها در قرن سیزدهم هجری(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: فصلنامه تاریخ محلات ۱۳۸۶ شماره ۷

کلیدواژه‌ها: ترکمانان روس ها دفاع تهاجم

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی
  2. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی قاجار
تعداد بازدید : ۱۵۲۶ تعداد دانلود : ۹۴۷
ترکمانان مجموعه قبایل پراکنده ای بودند که از قرن پنجم به بعد خود را به مناطق شمال شرقی ایران رساندند. در سیر کلی تاریخ ایران این عناصر بخشی از حاکمیت سیاسی ایران را تشکیل می دادند اما در ایام ضعف حاکمیت مرکزی، خودسری و نافرمانی ویژگی عمومی این قبایل بود. در قرن سیزدهم هجری قدرت مرکزی ایران که در اختیار قاجارها بود اکثراً در برابر خودسری این قبایل ناتوان ظاهر شد. در همین ایام پیشروی روس ها در آسیای مرکزی زمینه الحاق بخش هایی از مناطق ترکمن نشین به قلمرو آنها را به دنبال داشت. ساختار قومی و قبیله ای و جغرافیای طبیعی منطقه در کنار شیوه های دفاعی ترکمانان، مجموعه شرایطی را مهیا نمود تا روس ها برای تسلط بر این منطقه در مقایسه با سایر بخش های آسیای مرکزی با دشواری های بیشتری مواجه شوند و به سختی نیروهای خود را در این منطقه استقرار بخشیدند. مقاله پیش رو شیوه های دفاعی ترکمانان و دلایل ناکامی نهایی مقاومت آنها را در برابر روس ها جستجو می نماید.
۲.

بررسی روابط خارجی شروانشاهان دربندی (سلاله دوم 945 -780 هـ.ق/ 1538- 1378 م)

نویسنده:
منبع: پژوهش های تاریخی سال چهارم تابستان ۱۳۹۱ شماره ۱۴

کلیدواژه‌ها: صفویه ترکمانان روابط خارجی تیموریان شروانشاهان دربندی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۸۱ تعداد دانلود : ۲۱۰۷
آغاز حکومت سلاله دوم شروانشاهان دربندی در شروان، با یورشهای تیموری هم زمان بود. شیخ ابراهیم دربندی (821-780ه.ق-1418-1378م)، بنیان گذار سلسله محلی مذکور و دو تن از جانشینان او توانستند با تنظیم روابط خارجی، بیش از یک قرن دولت محلی شروان را در مقابل امپراتوری های قدرتمند تیموری و ترکمن ها محافظت کنند. شیخ ابراهیم به حاکمیت تیمور گردن نهاد و خلیل الله نیز، هم با تیموریان و هم آق قویونلوها رابطه دوستانه ای برقرار کرد. فرخ یسار، جانشین خلیل الله از تابعیت تیموریان سرباز زد و به تدریج به قرابت سیاسی و سببی با آق قویونلوها روی آورد. سرانجام ضعف روزافزون مهمترین متحد شروانشاه، یعنی آق قویونلوها و نیز قدرت پویای معنوی – دنیوی شیوخ صفویه در سال945ه.ق/1538م. به دوره درخشان روابط خارجی آن دولت محلی و عمر خاندان دربندی خاتمه داد. این تحقیق در پی اثبات این فرضیه است که در این دوره سیاست خارجی شروانشاهان دربندی در قبال دولت ها و امپراتوری های بزرگ منطقه تا حد زیادی مثبت و سازنده بوده است.
۳.

ماهیت ترکمانان عراقی و رابطه آنان با ترکمانان سلجوقی

نویسنده:
منبع: پژوهش های تاریخی سال چهارم تابستان ۱۳۹۲ شماره ۲ (پیاپی ۱۸)

کلیدواژه‌ها: اسرائیل سلجوقیان ترکمانان غزنویان عراق عجم

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی خاندان های محلی روابط خارجی
  2. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی سلجوقی روابط خارجی
تعداد بازدید : ۱۹۰۷ تعداد دانلود : ۱۳۱۵
مهاجرت ترکان سلجوقی و تشکیل اولین حکومت با منشاء ایلی، سرآغاز تحولات شگرف در تاریخ و فرهنگ ایران زمین بود. ترکمانان عراقی، طلایه داران این مهاجرت، به دلیل نفوذشان در منطقه عراق عجم به عراقی مشهور شدند. ماهیت و ریشه های نژادی این گروه و ارتباط شان با سلاجقه از دو دیدگاه قابل بررسی است. گروهی از مورخان آنان را از اتباع اسرائیل، پسر سلجوق، می دانند که پس از اسارت او به دست محمود غزنوی به ایران مهاجرت کردند ولی این پژوهش با استناد به منابع، به چند دلیل، این نظریه را تایید نمی کند و آنان را شاخه ای از سلاجقه می داند. از سوی دیگر، اقدامات حکومت غزنویان و بعدها سیاست حکومت سلجوقیان، چه پیش از ورود به ایران و چه بعد از به دست گرفتن قدرت برای مهار این ترکمانان فراز و نشیب های معناداری دارد. که می توان آن را به سه مرحله بی طرف در قبال اقدامات آنان، اتحاد موقتی با آنان و سرکوب آنان مورد بررسی قرار داد.
۴.

مشروعیت سیاسی در رویکردهای مذهبی حکومت ترکمانان قراقویونلو و آق قویونلو(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ اسلام و ایران دوره جدید زمستان ۱۳۹۰ شماره ۱۲ (پیاپی ۹۷)

کلیدواژه‌ها: ترکمانان مشروعیت سیاسی قراقویونلو آق قویونلو

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی ترکمانان و حکومت های محلی سیاسی
  2. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی ترکمانان و حکومت های محلی فرهنگی
تعداد بازدید : ۲۹۴۰ تعداد دانلود : ۱۶۵۷
در فاصله هجوم مغولان و فروپاشی خلافت بغداد تا ظهور حکومت صفوی، همچنان که سازمان سیاسی، ماهیت و شکل ساختاری پیشین خود را ازدست داد، مذهب رسمی این دستگاه نیز دچار بحران عمیقی شد و در پروسه ای نوین، نفوذ آن به لحاظ پدیدایی بستری جدید، هم در گستره اجتماعی و هم سیاسی کاهش یافت. در تقابل با مذهب تسنن، به تدریج تشیع و نحله های تصوف مجال رشد یافتند و از نفوذ اجتماعی گسترده ای بهره مند شدند و بر همین اساس، توانستند بر تصمیم گیری های سیاسی قدرت های مسلط نیز تأثیرگذار باشند. علاوه بر این، نیاز به مشروعیت برای تداوم تسلط، حکومتگران را با بزرگان متصوفه و اندیشه تشیع پیوند داد. در همین جهت، رویکرد های مذهبی حکومتگران ترکمان قراقویونلو و آق قویونلو، متأثر از حفظ منافع سیاسی و اقتصادی ایشان، شکل گرفت. در این مقاله، برمبنای این پرسش که چه رابطه ای میان شرایط مذهبی قرن نهم/ پانزدهم و رویکردهای مذهبی ترکمانان حکومتگر وجود دارد، تلاش می شود اهتمام دو سلسله مذکور به بهره گیری از شرایط مذهبی موجود برای کسب مشروعیت و درنتیجه، حفظ و تداوم منافع اقتصادی و سیاسی حاصل از آن، مورد نقد و بررسی قرار گیرد.روشی که این پژوهش از آن بهره گرفته، روش میان رشته ای و استفاده از چارچوب نظری است که با روش تاریخی، بهره گیری از توصیف، مقایسه و تحلیل تلفیق شده است
۵.

نقش سیاسی خاتونان دربار در عهد ترکمانان (920-780 ه . ق)

نویسنده:
منبع: تاریخنامه خوارزمی سال دوم بهار ۱۳۹۴ شماره ۳ (پیاپی ۷)

کلیدواژه‌ها: زن ترکمانان قراقویونلو آق قویونلو خاتونان دربار

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی ترکمانان و حکومت های محلی سیاسی
  2. حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه تاریخ زنان
تعداد بازدید : ۱۲۴۲ تعداد دانلود : ۱۶۹۵
اهمیت زن در جامعه ایلیاتی ترکمان، با گسترش یافتن محدوده ایلی به امپراطوری، ابعاد وسیع تری یافت و تدبیر و نظرات خاتونان ترکمان در اداره امپراطوری، مورد توجه قرار گرفت. خاتونان دربار، به دلیل نگرش ترکمانان به عنصر زن، علاوه بر فعالیت های اجتماعی و فرهنگی، فرصت پرداختن به فعالیت های سیاسی را نیز یافتند. آنها در نقش مادر، همسر و خواهر به نحوی، در تصمیم گیری های حکومت، نقش فعال و چشمگیری داشتند. آنان، برخلاف بسیاری از زنان حرمسرا در طول تاریخ به ایفای نقش، به عنوان عناصر پشت پرده اکتفا نکرده و نقش آفرینی خود را به مسائل سیاسی، به صورت علنی سوق دادند. هرچند زنان سلاطین ترکمان، از نظر مقام سیاسی به پای خاتونان ایلخانان و ممالیک نمی رسیدند، ولیکن در ساختار اجتماعی و سیاسی از منزلت بالایی برخوردار بودند. در این مقاله صرفاً به نقش های سیاسی زنان عهد ترکمانان، از قبیل وساطت و میانجی گری، شفاعت، مشورت، دخالت در امور حکومتی و جانشینی پرداخته می شود.
۶.

زمینه های اقتصادی قدرت گیری عثمانیها

نویسنده:
منبع: حبل المتین سال سوم بهار ۱۳۹۳ شماره ۶

کلیدواژه‌ها: اقتصاد تجارت جمعیت ترکمانان مالیات آناتولی مراکز بازرگانی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۸۷ تعداد دانلود : ۶۵۴
با سقوط امپراطوری ایلخانان ایران و برآمدن عثمانیان در آناتولی، مسیر و نحوه بازرگانی این منطقه دچار دگرگونی زیادی شد. عثمانیها شهر بروسه را به بهترین و استراتژیک ترین نقطه در تجارت آن روزگار تبدیل کردند. روشن است که در ادامه موفقیتهای عثمانی، نقش اقتصاد در بالاترین درجه در کنار عوامل مذهبی چون غزا، قرار داشت. ترکان و ترکمانان، که شالوده سپاه عثمانی را در ابتدا تشکیل می دادند، در آغاز به عشق غارت و فتوح قدم در این راه پرخطر گذاشتند. البته باید به این نکته مهم اشاره کرد که امنیتی که عثمانیان به وجود آوردند، عاملی تأثیرگذار در پیشرفت بازرگانی و ترقی آسیای صغیر بود.
۷.

کارکرد ازدواج های سیاسی میان ترکمانان قرن نهم هجری

نویسنده:
منبع: پارسه پاییز و زمستان ۱۳۹۳ شماره ۲۳

کلیدواژه‌ها: طلاق ازدواج ترکمانان قراقویونلو آق قویونلو

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۸۶ تعداد دانلود : ۱۶۱۳
دو سلسله ترکمانان قراقویونلو و آق قویونلو در قرن نهم ه .ق/ پانزدهم میلادی موفق شدند، حکومت هایی را در غرب ایران تشکیل دهند. آن ها اولین اتحادیه ای بودند که توانستند به قدرت دست یابند و حکومت خود را در سراسر ایران به جز خراسان بگسترانند. موضوع قابل توجه در میان آنان، این است که ازدواج های سلطنتی در میان آنان ریشه در اهداف سیاسی داشته و در سایه ی این ازدواج ها اهداف خود را تعقیب می نموده-اند. آنان از ازدواج به مثابه ی ابزاری جهت نیل به اهداف سیاسی خود استفاده می نموده اند و در حقیقت می-توان گفت بسیاری از اهداف سیاسی، شکل دهنده واقعی وصلت های میان آنان بوده است. در این مقاله که به شیوه ی توصیفی تحلیلی و به روش کتابخانه ای انجام شده است، سعی بر آن داریم به سؤالات زیر پاسخ دهیم: 1 ازدواج های سیاسی سلاطین در عصر ترکمانان چه علل و اهدافی را تعقیب می نموده اند؟ 2 آداب و رسوم ازدواج در میان آنان به چه صورتی بوده است؟ 3 آیا در این زمان، طلاق امری معمول بوده است؟
۸.

ارمنستان در طول دوره های سلجوقیان و مغولان

نویسنده: مترجم:
منبع: خردنامه سال ششم بهار و تابستان ۱۳۹۵ شماره ۱۶

کلیدواژه‌ها: سلجوقیان ترکمانان ارمنیان ارمنستان مغولان

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ تاریخ جهان آسیا روسیه و قفقاز
  2. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی تاریخ محلی
تعداد بازدید : ۱۴۳۱ تعداد دانلود : ۴۲۶۸
از اواسط قرن یازدهم تا قرن چهاردهم میلادی، سرزمین ارمنستان دستخوش حملات متعدد ترک مغول شد. سلجوقیان و اتباع آنان، چادرنشینان ترکمان، در نتیجه سیاست های تجزیه طلبانه امپراتوری بیزانس در ارمنستان و نیز اختلاف میان گروه های مختلف ارمنی توانستند ارمنستان را مورد تاراج و تاخت و تاز خود قرار دهند. در طول حملات و حاکمیت سلجوقیان، بسیاری از خانواده های ارمنی پراکنده شدند و از جمله به گرجستان پناه بردند و در آنجا برای استقلال سرزمینشان اقدام کردند. در دوره های بعد مغولان نیز در پی تعقیب خوارزمشاه پا به نواحی ارمنستان گذاشتند. به رغم تلفات جانی و مالی که بر مردم ارمنستان وارد شد، مغولان توانستند به دلایل تساهل مذهبی و آزادی تجاری حمایت روحانیون، تجار، و برخی اشراف ارمنی را به خود جلب کنند، اما در ادامه با گرایش ایلخانان به اسلام، سخت گیری های مالی و مذهبی بیشتری بر مردم ارمنستان وارد شد. در طول این قرون متمادی از سلجوقیان تا مغولان، تغییرات عمده ای در ترکیب قومی و جمعیتی، اقتصاد، و اوضاع سیاسی و اجتماعی ارمنستان پدید آمده بود.
۹.

ازدواج های سیاسی: از آمدن تیموریان تا ظهور صفویان (علت ها و پیامدها)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های تاریخی دوره جدید سال دهم پاییز ۱۳۹۷ شماره ۳ (پیاپی ۳۹) 125 - 145

کلیدواژه‌ها: ازدواج سیاسی تیموریان ترکمانان صفویه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۷۴ تعداد دانلود : ۶۸۱
ازدواج سیاسی در حکم پدیده ای اجتماعی سیاسی، همواره در تاریخ ایران یکی از راهکارهای مناسب برای کسب منافع و مشروعیت سیاسی، عواید اقتصادی، توﺳﻌه ارضی و ترقی جایگاه اجتماعی بوده است. باوجود نقش و کارکرد مهم وصلت ها و ازدواج های سیاسی در فرازوفرود حکومت ها، خاندان ها و رجال سیاسی و نظامی، پژوهش های مستقل اندکی درباره این موضوع، به خصوص دوره تیموری و ترکمانان (قراقویونلوها و آق قویونلوها)، صورت گرفته است. پرسش اصلی پژوهش کنونی شناسایی انگیزه و اهداف ازدواج های سیاسی از عصر تیموری تا ظهور صفویان است و اینکه این ازدواج ها بر شکل گیری و جهت گیری آینده سیاسی ایران چه ﺗﺄثیری داشته است. باتوجه به حضور و تسلط هم زمان حکومت تیموریان و ترکمانان (قراقویونلوها و آق قویونلوها) در ایران و رویارویی ها، تضادها و اشتراک های منافع سیاسی و ارضی هم زمان آنها، درمی یابیم یکی از بهترین راهکارها برای کاهش تنش و توﺳﻌه ارضی و تثبیت موقعیت سیاسی در هر گستره جغرافیایی، تمسک به ازدواج سیاسی بود. این نوشتار قصد دارد به صورت توصیفی تحلیلی و با در نظر گرفتن قلمرو جغرافیایی و تباین مذهبی میان حکومت ها و جنبش های این دوره، ماهیت سیاسی این ازدواج ها را بررسی کند. ازدواج هایی که در حکم ابزاری، در روابط سیاسی علیه رقبا و دشمنان داخلی و خارجی به کار گرفته می شد.
۱۰.

میراث تاریخی و کالبدی شهرهای اصفهان عهد مغول به عنوان مبنایی برای توسعهٔ شهری در قرون میانه هجری: یک بررسی میدانی

نویسنده:
منبع: جندی شاپور سال پنجم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱۸

کلیدواژه‌ها: میراث تاریخی اصفهان مغولان تیموریان ترکمانان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۰ تعداد دانلود : ۳۲۷
شهری دست یافت که به «نصف جهان» ملقب شد. لیکن سابقهٔ این توسعه به پایتختی این شهر در عهد سلجوقیان نیز بازمی گشت. در میان این دو دورهٔ پایتختی، در باب تاریخ شهری اصفهان سکوتی غریب در منابع هست که با بررسی میدانی آثار متعدد و غنی اصفهان، قابل جبران است. هدف نوشتهٔ حاضر تلاشی برای پرکردن خلأ اطلاعاتی در میان دو دورهٔ سلجوقی و صفوی است که نه تنها شهر اصفهان که حتی شهرهای بزرگ و کوچک مجاور آن را در بر گرفته است. پرسش آن است که عوامل تداوم حیات شهری اصفهان در عهد مغولان تا ترکمانان چه بوده است؟ فرضیه حاکی از آن است که رقابت های محله ای و فرقه ای در این دوره به رقابت در جهت ساخت مساجد، خانقاه ها و مجموعه های محله ای و خاندانی منجر شد. یافته های بررسی حاضر ضمن تأیید فرضیه تأکید دارد که عنصر محله به عنوان کوچکترین واحد مستقل سکونتی، شهرهای اصفهان را پاره پاره کرد و جای وحدت شهری را گرفت. مهم ترین عامل محدت شهری و صنفی و اجتماعی صوفیانی بودند که با لقبهای خویشاوندانهٔ کاکا، بابا و عمو همبستگی اجتماعی محله ها را تقویت می کردند.
۱۱.

روابط ایران با سرزمین های شمال شرقی در اواخر قرن 12 و اوایل قرن 13ه ق

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ سال ششم تابستان ۱۳۹۰ شماره ۲۳

کلیدواژه‌ها: ایران روابط ماوراءالنهر مرو بخارا خیوه ترکمانان ازبکان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۳ تعداد دانلود : ۲۰۱
آخرین دوره حکمرانی دولت ایران در مناطق بخارا و خیوه در دوره نادرشاه افشار صورت پذیرفت و پس از آن در مناطق مذکور حکومت هایی از ازبکان استقرار یافت که نسبت به دولت ایران سیاست و روشی در پیش گرفتند که جنبه خصمانه آن بر دوستانه اش بیشتر بود. در مرو شاخه ای از ایل قاجار از زمان صفویه تا اوایل قدرت یابی آقامحمدخان در ایران، حکومت می کردند که آن هم به دست حاکم بخارا ساقط شد. گر چه آقامحمدخان درصدد اقداماتی در مناطق مذکور بود، ولی فرصت انجام آن را نیافت. غیر از حکام فوق ترکمانانی هم در مناطق شمال گرگان و استرآباد و خراسان بودند که دارای حکومت نظام یافته و مشخصی نبودند و گرچه مدتی پناهگاه بعضی از سران ایل قاجار بودند اما با استفرار حکومت قاجار مناسبات بین آنان تغییر کرد و آن ترکمانان به قتل و غارت و اسیر کردن مردم نواحی مرزی قلمرو قاجار پرداختند و آقامحمدخان اقدام به سرکوب آن ها می کرد.
۱۲.

نقش جان بیگم خاتون شیعی مذهب در دستگاه فرمانروایی جهانشاه قراقویونلو

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ سال دوازدهم بهار ۱۳۹۶ شماره ۴۶

کلیدواژه‌ها: ترکمانان قراقویونلوها جهانشاه جان بیگم خاتون

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۸۴ تعداد دانلود : ۴۰۰
نقش جان بیگم خاتون شیعی مذهب در دستگاه فرمانروایی جهانشاه قراقویونلو پژوهشگران: حانیه امینی*- دکترابوالحسن فیاض انوش** چکیده: یکی از پرتنش ترین، جنجالی ترین و ناپایدارترین ادوار تاریخ میانه ایران، حکومت ترکمانان در قرن نهم هجری می باشد. عصر حاکمیت ترکمانان در ایران به لحاظ منزلت، احترام و موقعیت زنان بویژه زنان خاندان حاکمه قابل تأمل و مورد توجه است. عرصه های گوناگون سیاسی، اجتماعی و فرهنگی حکومت ترکمانان نه تنها از حضور زنان خالی نیست بلکه در هریک از این عرصه ها شاهد فعالیت زنان بویژه از طبقات حاکمه در جامعه آن زمان هستیم که یکی از همین خواتین شاخص در این زمان، جان بیگم خاتون، همسر جهانشاه قراقویونلوست که در عرصه های مختلف، حضوری چشمگیر داشته است. جان بیگم خاتون شیعی مذهب علاوه بر حضور در عرصه های سیاسی، در امور فرهنگی نیز فعالیتهای چشمگیری داشته و نامی خوش از خود در تاریخ ایران بر جای گذاشته است. لذا این پژوهش تاریخی به شیوه توصیفی- تحلیلی و به روش کتابخانه ای حضور و فعالیت های این خاتون ترکمان را در دستگاه فرمانروایی جهانشاه قراقویونلو مورد بررسی قرار می دهد.
۱۳.

نگرش حاکمانِ آذربایجان به تشیع (از فروپاشی ایلخانان تا تأسیس صفویه)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ اسلام سال هفتم زمستان ۱۳۹۶ شماره ۲۸ 71-98

کلیدواژه‌ها: تشیع در ایران جلایریان چوپانیان ترکمانان وضع مذهبی آذربایجان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۷ تعداد دانلود : ۴۶۲
تشیع از فروپاشی ایلخانیان تا برآمدن صفویان در ایران فراز و نشیب زیادی داشته است. بررسی وضع شیعیان در آن ایام در آذربایجان که مدتی بعد بستر تشکیل حکومت صفویان و رسمیت یافتن تشیع شده بود، اهمیت زیادی دارد. سوال اصلی پژوهش این است که حاکمان محلی آذربایجان پیش از روی کار آمدن صفویان چه نگاهی به تشیع داشته و با شیعیان آن نواحی چگونه برخورد کرده اند؟ در این مقاله با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی و بررسی متون تاریخی روشن شد که حاکمان محلی آذربایجان پس از فروپاشی ایلخانان گرایش به تشیع داشته اند به نحوی که پس از روی کار آمدن ترکمانانِ آق قویونلو و قراقویونلو، توسعه گرایش های شیعی در این منطقه نهایتا موجی روی کار آمدن صفویه و رسمی شدن مذهب تشیع شده است.
۱۴.

اقدامات حکومت قاجار درباره هویت ترکمانان (1210-1344ق/1925-1795م)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های تاریخی ایران و اسلام پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲۹ 271 - 297

کلیدواژه‌ها: ترکمانان هویت سازی قاجاریه خراسان استرآباد

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۹ تعداد دانلود : ۱۵۵
ترکمانان مجموعه قبایلی هستند که از سده 5ق/10م تا 13ق/19م از آن سوی سیردریا به ایران مهاجرت کرده اند. آن دسته از این قبایل که پیش از سلسله صفویه (907-1135ق/1501-1722م)، به ایران کوچیده اند، تدریجاً با فرهنگ آن درآمیختند، اما مهاجران پس از آن با جبهه گیری در برابر صفویه و سلسله های جانشین آنان، شرق ایران را عرصه غارت مکرر و دراز مدت قرار دادند. زوال صفویه، زمینه حملات شدیدتر و تسلط تدریجی آنان بر بخش زیادی از شمال شرق ایران را درپی داشت. حکومت قاجاریه که خود از ترکمانان مستحیل در فرهنگ ایران بود، تلاش کرد با رویکردی غالباً نظامی این طوایف تازه وارد را هویت نو بخشیده با حکومت خود سازگار کند. پژوهش حاضر به تبیین این سیاست و دلایل ناکامی آن می پردازد. یافته ها نشان می دهد که افزون بر تأثیر سوء متغیرهایی چون توسعه طلبی روسیه، تحرکات ازبکان و منافع قدرتهای محلی خراسان، عدم اهتمام کافی قاجاریه به راهکارهای فرهنگی، موجبات اصلی شکست آنان بوده است. اندک موفقیت قاجاریه نیز عمدتاً حاصل اقدامات فرهنگی بود، رویکردی که جانشین آنان را با همراه کردن اقدامات سیاسی- نظامی و البته خنثی شدن یا نابود کردن متغیرات پیش گفته، موفق به ایجاد هویت نو و درآمیختن ترکمانان باقی مانده در خاک کشور با سایر ایرانیان کرد.
۱۵.

سپاه اتابکان زنگی و تحولات تاریخی آن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تاریخی جنگ سال ششم بهار ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۱۹) 58 - 73

کلیدواژه‌ها: اتابکان زنگی سلجوقیان ترکمانان صلیبیان شام

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۱ تعداد دانلود : ۱۳۸
اتابکان زنگی در تمام حکومت خود با حکومت های شام اعم از صلیبی و مسلمان جنگیدند از این رو نیروی نظامی بخش مهمی از حکومت آن ها بود. خاستگاه مؤسسان سلسله زنگیان دربار سلجوقیان بود. پیش از آن ها نیز سلاجقه در شام حضور داشتند ازاین رو سپاه اتابکان زنگی، با سپاه سلجوقیان شباهت هایی دارد. بااین حال، زنگیان بر اساس شرایطی چون جغرافیای شام و جزیره، نیروهای موجود در منطقه و مواجهه با دشمنان متفاوت مانند بیزانس و صلیب یان، تغییراتی در سپاه سلجوقی ایجاد کردند. این مقاله به دنبال پاسخ به این سوال است که سپاه اتابکان زنگی چگونه بود و چه تحولاتی را تا سال 569ه.ق گذراند؟ بر اساس یافته های پژوهش، اتابکان زنگی اغلب مناصب نظامی سلجوقیان را در مراتب سپاهی خود را داشتند؛ اما تفاوت اصلی در نیروهای نظامی آن ها بود. ترکمانان نیروی اصلی سپاه را تشکیل می دادند و این نیروی اصلی به وسیله بردگان ترک، اعراب بدوی، جنگجویان کرد، پیاده نظام احداث و خراسانی تکمیل می شد. منابع مالی تأمین سپاه غالباً به صورت اقطاع، پول نقد و سهم از غنائم بود. با تبدیل شدن، صلیبیان به دشمن اصلی اتابکان زنگی، هم در ابزار جنگ و هم در نیروهای مورداستفاده آن ها تغییراتی به وجود آمد که عمدتاً برای دفع نیروهای سنگین اسلحه صلیبی بود.