صنعت برق ایران

در بند 2-7 سیاست های کلی «علم و فناوری»، بر حفظ و نگهداشت سرمایه های انسانی تاکید شده، موضوعی که امروزه دغدغه بسیاری از سازمان ها به شمار می رود. به همین منظور، در پژوهش حاضر با استفاده از رویکرد پژوهش کیفی، به مطالعه عوامل موثر بر حفظ و نگهداشت نخبگان و استعداد های سازمانی در صنعت برق ایران پرداخته شده است. در این راستا با تعداد 19 نفر از خبرگان دانشگاهی، مدیران و معاونان منابع انسانی و نخبگان و استعداد های صنعت برق مصاحبه هایی عمیق بعمل آمد. برای تحلیل داده ها از تکنیک تحلیل موضوعی(تم) استفاده شد و روایی یافته های پژوهش با استفاده از روش های بررسی توسط اعضاء، چند سویه نگری منابع داده هاو تحلیل موارد منفی/مخالف تضمین گردید. همچنین، به منظور سنجش پایایی کد گذاری های انجام شده، از روش های پایایی بازآزمون و توافق درون موضوعی استفاده شد. پس از مرور و سازماندهی متون مصاحبه ها، محقق کدها یا مفاهیم اولیه را شناسایی نمود و در ادامه کد های مشابه در طبقه هایی خاص قرار گرفتند. سپس، برای هر یک از این طبقات عناوینی، که نمایانگر کل کد های آن طبقه باشند، انتخاب گردید و در نتیجه، مقوله های اصلی اثرگذار بر نگهداشت نخبگان در صنعت برق ایران، در قالب عوامل سازمانی، عوامل شغلی و سازوکار های نگهداشت، شناسایی شد.

پژوهش حاضر با هدف شناسایی سازوکارهای توسعه استعدادها در صنعت برق ایران، با استفاده از روش پژوهش آمیخته صورت گرفت. در بخش کیفی، جامعه آماری شامل خبرگان دانشگاهی، مدیران و معاونان منابع انسانی و استعدادهای صنعت برق بوده که با 19 نفر از آنها مصاحبه هایی عمیق و هدفمند به عمل آمد. برای تحلیل داده ها در بخش کیفی از فن تحلیل موضوعی (تم) استفاده شد و روایی یافته های پژوهش با استفاده از فنون بررسی توسط اعضاء، سه سویه نگری منابع داده ها و بررسی همتا تأیید گردید. در بخش کمی، جامعه آماری شامل کلیه استعدادهای صنعت برق بوده که مشتمل بر 279 نفر بودند و از این میان با استفاده از فرمول نمونه گیری لوی و لمشو (1981)، 134 نفر به طور تصادفی به عنوان نمونه انتخاب گردید. جهت گردآوری داده ها از یک پرسشنامه محقق ساخته 56 سؤالی استفاده شد. برای تحلیل داده ها از مدل یابی معادلات ساختاری با رویکرد حداقل مربعات جزئی (PLS) استفاده گردید. نتایج حاصل از تحلیل موضوعی متون مصاحبه ها نشان داد که مهمترین سازوکارهای توسعه استعدادها در صنعت برق ایران شامل نشست های درون/ برون سازمانی، مسیر پیشرفت شغلی مدیریتی، مسیر پیشرفت شغلی تخصصی، خود توسعه ای، مربیگری، جانشین پروری، آموزش، مدیریت عملکرد، تکنیک های طراحی مشاغل، کار تیمی، یادگیری عملی، تسهیم دانش و شبکه سازی بود. نتایج آزمون تی نشان داد که همه سازوکارهای شناسایی شده از نظر استعدادهای صنعت برق در حد مطلوبی ارزیابی شده اند. همچنین، نتایج تحلیل عاملی تأییدی نشان داد که همه متغیرهای مشاهده پذیر و مکنون دارای بار عاملی بالاتر از 70/0 روی متغیر مکنون متناظر خود هستند، لذا در سطح 01/0 معنی دار بوده و مورد تأیید قرار گرفتند. به عبارت دیگر، مؤلفه های 13 گانه شناسایی شده در بخش کیفی می توانند به عنوان عوامل زیر بنایی سازوکارهای توسعه استعدادها به کارفته و آن را پیش بینی نمایند.

از میان صنایع راهبردی و زیربنایی موجود در هر کشور، صنعت برق از مهم ترین و حیاتی ترین صنایع است که به دلیل سرمایه بر بودن و پرهزینه بودن، صنعتی انحصاری محسوب می شود، لذا افزایش کارایی در این صنعت از اهمیت زیادی برخوردار است. این پژوهش با هدف بررسی و سنجش کارایی شرکت های برق منطقه ای ایران با استفاده از روش تحلیل پوششی داده ها صورت پذیرفته است. همچنین به دلیل اینکه عملیات انتقال نیرو توسط شرکت های مزبور، طی فرایندهای چندگانه توسط واحدهای مختلف صورت می گیرد، در این پژوهش از مدل های شبکه ای در سنجش کارایی شرکت های برق منطقه ای ایران استفاده شده تا کارایی مراحل و فرایندهای داخلی شرکت ها نیز بررسی شود. اطلاعات لازم برای تجزیه و تحلیل کارایی، از عملکرد سال 1390 شرکت ها مندرج در سالنامه آماری صنعت برق ایران استخراج شده اند. نتایج نشان می دهد شرکت های برق منطقه ای اصفهان، زنجان و کرمان، در هر دو مرحله کاری کارایی واحدی دارند. همچنین نتایج پژوهش بیان می کند که استفاده از مدل های شبکه ای در سنجش کارایی شرکت های برق منطقه ای ایران، این امکان را به محققان می دهد تا ضمن بررسی وضعیت کارایی فرایندهای داخلی شرکت ها، تصویر روشن تری از عملکرد سازمان ارائه کنند و به کمک این مدل ها می توان دلایل ناکارایی شرکت ها را تشخیص داد.

هدف: یکی از مدل های نوین رهبری در سازمان های عصر حاضر، مدل رهبری مربیگراست. پژوهش حاضر با هدف شناسایی مؤلفه های رهبری مربیگرا و ارزیابی مؤلفه های شناسایی شده در صنعت برق با استفاده از رویکرد آمیخته اکتشافی اجرا شده است. روش: در بخش کیفی، از استراتژی نظریه پردازی داده بنیاد استفاده شد و جامعه هدف، شامل متخصصانی برجسته و اساتید دانشگاه در حوزه رهبری و مربیگری بود که با 16 نفر از آنها مصاحبه های نیمه ساختاریافته به عمل آمد. همچنین، جدیدترین منابع مرتبط، تحلیل شد. برای تحلیل داده ها در بخش کیفی، از رویکرد سیستماتیک و کدگذاری های باز، محوری و انتخابی در نسخه 2020 نرم افزار مکس کیودا و در بخش کمّی، از روش پیمایشی استفاده شد. جامعه آماری بخش کمّی، کلیه کارمندان بخش دولتی صنعت برق به تعداد 16899 نفر بود که از میان آنها با استفاده از فرمول کوکران و نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای، 370 نفر انتخاب شد. برای گردآوری داده ها، از پرسش نامه محقق ساخته 21 سؤالی استفاده شد. تحلیل داده ها در بخش کمّی با استفاده از نرم افزارهای اسمارت پی ال اس3 و اس پی اس اس 22 انجام گرفت. یافته ها: بر اساس نتایج بخش کیفی، مؤلفه های رهبری مربیگرا عبارت اند از: خودآگاهی، اعتمادسازی، هم دلی، برقراری ارتباطات مؤثر، کمک به هدف گذاری و طراحی اقدام ها، نظارت بر رشد و توسعه و تیم سازی. نتایج بخش کمّی پژوهش نشان داد که وضعیت موجود رهبری مربیگرا و تمامی مؤلفه های آن در صنعت برق، پایین تر از حد متوسط است. نتیجه گیری: بر اساس مؤلفه های استخراج شده در خصوص رهبری مربیگرا، مدیران می توانند مهارت های ضروری این سبک رهبری را در خود پرورش دهند.

هدف: صنعت برق یکی از شاهرگ های حیاتی توسعه کشورها محسوب می شود و شاخص دسترسی به برق، جزء اصلی ترین مؤلفه های ارزیابی میزان رقابت پذیری صنعتی در هر کشور است. با توجه به اهمیت این صنعت استراتژیک، هدف از این مطالعه، طراحی یک مدل تحلیلی ریاضی، به منظور سنجش کارایی زنجیره تولید، انتقال و توزیع صنعت برق ایران است. روش: روش استفاده شده در این مطالعه، به کارگیری مدل های شبکه ای تحلیل پوششی داده ها با حضور خروجی های نامطلوب است. بر مبنای این روش، مدلی ارائه شد تا از طریق آن بتوان کارایی بخش های سه گانه تولید، انتقال و توزیع زنجیره صنعت برق ایران را محاسبه کرد. یافته ها: از طریق حل مدل ریاضی این مطالعه، میزان کارایی 43 نیروگاه دولتی، 16 شرکت برق منطقه ای و 39 شرکت توزیع در ساختار صنعت برق ایران محاسبه شد. بر اساس یافته ها، میانگین کارایی بخش های تولید، انتقال و توزیع، به ترتیب 83/0، 64/0 و 71/0 است. نتیجه گیری: نتایج کلی بیانگر آن است که در زنجیره صنعت برق ایران، میزان کارایی بخش انتقال از کارایی دو بخش تولید و توزیع پایین تر است. از جمله نتایج دیگر این مطالعه، شناسایی دلیل اصلی ناکارایی بخش های تولید، انتقال و توزیع صنعت برق ایران است.

یکی از مدل های نوین رهبری در سازمان های پیشرو، مدل رهبری مربی گرا است. هدف مقاله حاضر ارائه مدل رهبری مربی گرا در صنعت برق ایران براساس رویکرد آمیخته است. در بخش کیفی از روش نظریه پرداری داده بنیاد استفاده شد و جامعه هدف شامل متخصصانی برجسته و اساتید دانشگاه در زمینه رهبری و مربی گری بود. با استفاده از نمونه گیری گلوله برفی، در مجموع با 16 نفر مصاحبه انجام شد و جدیدترین منابع مرتبط نیز، مورد تحلیل قرار گرفت. برای تحلیل داده ها، از رویکرد سیستماتیک استراوس و کوربین توسط نرم افزار MAXQDA2020 استفاده شد. پس از تحلیل داده ها در مرحله کدگذاری اولیه، 791 کد باز و سپس 35 کد محوری مرتبط با 6 کد انتخابی ایجاد شد. با توجه به مدل مفهومی،عوامل موثر در مدل رهبری مربی گرا و راهبردهای پیاده سازی آن و در نهایت پیامدها استخراج گردید. در بخش کمی، جامعه آماری شامل کلیه کارمندان بخش دولتی صنعت برق، مشتمل بر 16899نفر بودند که از این میان با استفاده از فرمول کوکران و نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای، 370 نفر انتخاب شدند. جهت گردآوری داده ها از پرسشنامه محقق ساخته 76 سؤالی استفاده شد. برای تحلیل داده ها از مدل یابی معادلات ساختاری توسط نرم افزار SmartPLS3 استفاده گردید. نتایج بخش کمّی پژوهش، گویای تأئید مدل شناسایی شده بود. براساس مدل استخراج شده، مدیران می توانند جهت نهادینه سازی سبک رهبری مربی گرا گام بردارند.