ارزیابی زیست محیطی

روند تحولات اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی چند دهه ی اخیر ایران و گوناگونی بستر جغرافیایی، موجب شکل گیری نظام فضایی نامتعادل در سطح سکونتگاه های روستایی شده است. گرچه تقویت سلسله مراتبی سکونتگاه ها در راستای ساماندهی مطلوب فضاهای روستایی اهمیت زیادی دارد، اما در برنامه های عمرانی برای تحقق این مهم به دلیل تاکید بر شاخص های خدماتی، نتایج مطلوبی به دست نیامده است. مقاله ی حاضر درصدد است با رویکردی همه-جانبه و در قالب روش توصیفی- تحلیلی و همبستگی، سطح پایداری توسعه و عوامل مؤثر بر آن را در 49 سکونتگاه روستایی شهرستان کمیجان مشخص سازد. جمع آوری داده ها از طریق پرسشنامه در حجم نمونه 430 نفر و تلفیق و ترکیب معیارها و تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده روش های شاخص های وزنی و آزمون های مناسب در نرم افزار spss انجام شده است. بر اساس آزمون t استیودنت، سطح پایداری تمامی سکونتگاه ها به طور معناداری کمتر از حد مورد انتظار است. نتایج رگرسیون چند متغیره نشان داد که بعد اجتماعی با ضریب تعیین 752/0، بیشترین تاثیر را بر سطح پایداری سکونتگاه ها داشته است. براساس نتایج فن تحلیل عاملی به منظور پایدارسازی سکونتگاه های مورد مطالعه، ارتقای مشارکت مردم در تصمیم گیری محلی، سهولت دسترسی به خدمات بهداشتی- درمانی، آموزشی و اقتصادی، مقاوم-سازی مساکن، ساماندهی دفع زباله، افزایش بازده تولید و سطح اشتغال گریزناپذیر هستند.

ارزیابی زیست محیطی پروژه های مسکن مهر در ایران به عنوان رویکردی اجتناب ناپذیر در سنجش میزان سازگاری این سیاست با مؤلفه های توسعه پایدار شهری با توجه به اثرگذاری گسترده آن بر فضاهای اکولوژی شهرهای ایران امری ضروری به نظر می رسد. در همین چارچوب، سنجش اثرات زیست محیطی ناشی از توسعه مسکن مهر در شهر طرقبه به عنوان یکی از حوزه های اکوتوریستی پیرامون کلانشهر مشهد در استان خراسان رضوی، هدف اصلی این مقاله بوده است. روش تحقیق در این پژوهش از نظر هدفِ تحقیق،کاربردی و از منظر چارچوبِ پژوهش، تحلیلی- توصیفی است که به شیوه پیمایشی و بر روی پروژه 4151 واحدی مسکن مهر در شهر طرقبه انجام می شود. چارچوب این تحقیق مبتنی بر ایجاد سامانه ای همدیدبان برای تلفیق معیارها و زیرمعیارهای متعدد برای ارزیابی مؤلفه های زیست محیطی مسکن مهر با مبتنی بر نظرات خبرگان شهری و برداشت های کارشناسی در این پروژه خواهد بود. مهم ترین شاخص های مورد استفاده در این پژوهش، معیار آلودگی آب، آلودگی خاک، آلودگی هوا و آلودگی صداست. ابزار جمع آوری اطلاعات، مشاهدات و نیز پرسشنامه های محقق ساخته مبتنی بر معیارهای زیست محیطی همراه با برخی زیرمعیارها در الگوی پایدار محیطی است که به شیوه نمونه گیری منظم از دیدگاه مسئولین مرتبط با موضوع به دست آمد. هچنین در این تحقیق از روش AHP به عنوان ابزار تحلیل فضایی شاخص های پایداری محیطی استفاده شده است. نتایج این پژوهش نشان داد که آلودگی آب با وزن 0.498 در الویت اول و پس از آن به ترتیب تغییرات پوشش گیاهی با وزن 0.258 در الویت دوم، آلودگی خاک با وزن 0.134 در الویت سوم، آلودگی هوا با وزن 0.076 در الویت چهارم و در نهایت آلودگی صوتی با وزن 0.034 در الویت پنجم از مهم ترین اثرات اجرای طرح مسکن مهر بر محیط زیست می باشند.

امروزه پیشرفت در پروژه های صنعتی، علاوه بر تأمین بخشی از نیازهای انسانی، خواسته و ناخواسته سبب بروز ناپایداری ها و مشکلات زیست محیطی فراوانی برای محیط زیست ساکنان مجاور این صنایع گردیده که این امر ضرورت ارزیابی اثرات زیست محیطی را در فضای جغرافیایی افزایش داده است. در این میان صنایع استخراجی- معدنی، بیشترین تأثیرات زیست محیطی را در محیط های اطراف دارد. در این مطالعه به بررسی کارخانه سیمان زنجان و اثرات زیست محیطی آن بر روستاهای اطراف پرداخته شده است. روش شناسی مطالعه، از نوع توصیفی- تحلیلی با کمک مطالعات اسنادی- کتابخانه ای و میدانی است. برای دستیابی به هدف تحقیق از طریق تحلیل داده های پرسشنامه ای حاصل از شاخص های روش چک لیست در 9 روستای مورد مطالعه با 36 نفر از خبرگان محلی و تعداد 295 سرپرست خانوار روستایی بهره گرفته شد. تحلیل داده ها با استفاده از SPSS، GIS و تکنیک های تصمیم گیری چندمعیاره پرومتی و ماتریس ارزیابی اثرات زیست محیطی (ICOLD ) انجام شد و نتایج به دست آمده بیانگر این است که بیشترین اثرات منفی زیست محیطی در محدوده دست خورده و نزدیک کارخانه با امتیاز کل 208- است که با فاصله از کارخانه، میزان آن کمتر می گردد. همچنین بر اساس رتبه بندی انجام شده، بیشترین ناپایداری شکل گرفته در سیستم زیست محیطی روستایی، ناشی از فعالیت کارخانه به ترتیب در روستاهای مجیدآباد(امتیاز81/0)، زرند(امتیاز73/0) و مزیدآباد(امتیاز67/0) بوده است که در فاصله نزدیک به کارخانه قرار دارند.

بررسی مسایل زیست محیطی در قراردادهای نفتی ایران سابقه ی چندانی ندارد. این در حالی است که کشورهای صنعتی و پیشرفته از همان ابتدا بند هایی از قرارداد های نفتی خود را به این موضوع اختصاص داده و بر رعایت آن تاکید دارند.شرکت های نفتی بین المللی برای شروع عملیات اکتشاف و توسعه و بهره برداری نیاز به مجوز سازمان حفاظت از محیط زیست دارند و این مجوز در صورتی صادر می شود که پیمانکار ارزیابی های زیست محیطی را بطور مبسوط در منطقه ی مورد نظر انجام دهد .در این بین باید به مسایلی از جمله نقش دولت و نظارت آن بر عملکرد پیمانکاران توجه داشت. در این مقاله ضمن تاکید بر رعایت الزامات زیست محیطی و حفظ حقوق زیست محیطی بشر به بررسی قوانین و مقررات محیط زیست و مسایل نفتی پرداخته شده است. همچنین طرق حقوقی مقابله با نقض این قوانین و مقررات و رعایت هر چه بیشتر این الزامات توسط پیمانکار پرداخته شده است. ضرورت توجه به محیط زیست باید به موازات فعالیت های تولیدی به عنوان رکن توسعه پایدار مورد توجه واقع شود. با وجود اینکه درسال های اخیر قانون گذار سعی بر این داشته است که با وضع مقرراتی درخصوص حفظ محیط زیست دولتها و شرکت ها را ملزم به رعایت این قوانین و گنجاندن آنها در قراردادهای نفتی کند و بستر لازم رابرای حفظ محیط زیست از آلودگی های ناشی از عملیات نفتی فراهم کند اما همواره شاهد ازبین رفتن محیط زیست هستیم. در این مقاله سعی بر این شد تا با ارایه ی راه کارهایی آسیب های زیست محیطی را به حداقل برسانیم.

ﮐﻤﭙﻮﺳﺖ ﯾﮑﯽ از راﻫﺒﺮدﻫﺎی ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻣﻮاد زائد ﺟﺎﻣﺪ ﺷﻬﺮی اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻫﺪف ﮐﺎﻫﺶ ﺣﺠﻢ و وزن ﻣﻮادی ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ دﻓﻊ ﺷﻮد، ﮐﺎﻫﺶ اﻧﺘﺸﺎر ﺑﻮ و ﺷﯿﺮاﺑﻪ، بازیافت منابع و کاهش هزینه های احتمالی دفع مورد استفاده قرار می ﮔﯿﺮد. ﺟﻬﺖ رﻋﺎﯾﺖ ﻗﻮاﻧﯿﻦ و ﻣﻘﺮرات زﯾﺴﺖ ﻣﺤﯿﻄﯽ در ﭼﺎرﭼﻮب اﻧﻄﺒﺎق ﻃﺮح ﺗﻮﺳﻌﻪ ای ﺑﺎ ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ ﻫﺎی زﯾﺴﺖ ﻣﺤﯿﻄﯽ، اﻧﺠﺎم ﻃﺮح ارزﯾﺎﺑﯽ اثرات زﯾﺴﺖ ﻣﺤﯿﻄﯽ ﮐﺎرﺧﺎﻧﺠﺎت ﮐﻤﭙﻮﺳﺖ اﻟﺰاﻣﯽ ﺷﺪه است. بر این اساس در ارزیابی زیست محیطی کارخانه کمپوست زاهدان از روش های چک لیستی و ماتریس تغییر یافته ﻟﺌﻮﭘﻮﻟﺪ استفاده شده است. با توجه به اطلاعات بدست آمده مشخص گردید که منطقه فاقد سکنه می باشد و از جهات دیگر نیز با توجه به تحقیقات و نقشه های کاربری اراضی، هیچگونه عارضه خاص اکولوژیکی و اقتصادی_اجتماعی در محدوده 10 کیلومتری طرح شناسایی نشده و زمین محل طرح عمدتاً بایر و سنگلاخی می باشد. تنها عاملی که به طور مشخص می تواند شعاع اثر گذاری طرح را افزایش دهد جهت و مقدار بادهای 120روزه استان می باشد که معمولاً از سمت زابل به سمت زاهدان می وزد که با توجه به فاصله مناسب محل طرح، خطری متوجه ساکنین شهر نمی باشد. در مجموع گزینه انجام طرح با 94/0+ در مقابل گزینه عدم انجام با 7/3- دارای برتری کامل بوده و طرح به لحاظ طرح های بهسازی و اقدامات اصلاحی قویاً توصیه شده است. بر اساس بررسی صورت گرفته عمده آثار دراز مدت طرح در مرحله بهره برداری در مورد شیرابه و نشت آن، مخاطرات بهداشتی داخل کارخانه برای شاغلان و محیط بیرونی (عمدتاً از حشرات و جانوران موذی)، آلودگی بویایی و آلودگی محصول می باشد.

هدف از انجام این تحقیق ارزیابی اثرات زیست محیطی محتمل به منظور برنامه ریزی برای سامان دادن به پهنه های گردشگری در منطقه صفائیه خوی است، انجام این امر با ایجاد تعادل بین عنصر انسان، فضا و فعالیت صورت گرفته است، اگر عناصر سه گانه مزبور به طور متعادل و هماهنگ در برنامه ریزی با یکدیگر تلفیق گردند، در آن صورت سرعت تحولات و کاهش اثرات منفی هم در فاز ساختمانی و هم در فاز بهره برداری پروژه های گردشگری افزایش خواهد یافت. این شیوه راهی است جهت افزایش آگاهی از ارزش های محیطی و می تواند به عنوان ابزاری جهت حمایت مالی از نواحی طبیعی و افزایش اهمیت اقتصادی آنها بکار گرفته شود. برای ارزیابی اثرات پروژه گردشگری منطقه مورد مطالعه سه معیار کلان(زیست محیطی ، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی) تعریف گردید که برای هر یک از آنها زیر معیارهایی که آثار توسعه گردشگری را نشان دهد، مشخص شدند. در مرحله بعد پرسشنامه ای برای سنجش اثرات تهیه شده و توسط 32 نفر از کارشناسان دانشگاهی و اجرایی تکمیل گردید. مدل تجزیه و تحلیل اطلاعات، مدل تعدیل شده لئوپولد بر مبنای شرایط منطقه می باشد. نتیجه تحقیق نشان داد که در صورت اجرای پروژه های طرح گردشگری در منطقه صفائیه، تاکید بر ارائه طرحهای بهسازی است که در این حالت پروژه دارای پیامدهای مخرب بوده ولی اثرات منفی شدید ندارد.

هدف از پژوهش حاضر ارزیابی اثرات زیست محیطی گردشگری پایدار ساحلی در شهر بندر انزلی می باشد. امروزه، فعالیت گردشگری یکی از منابع عمده ی درآمد شهرستان بندر انزلی به شمار می رود که در دهه های آینده مسلماً بیش از پیش به رشد خود ادامه خواهد داد. در این تحقیق با توجه به موضوع و مباحث نظری آن از روش پیمایش که یکی از مهمترین روش های شبه تجربی است و نیز کاربرد زیادی در تحقیقات اجتماعی و انسانی دارد استفاده شده و سپس از ابزار و تکنیک های آماری جهت طبقه بندی، نمونه گیری، کدگذاری و تجزیه و تحلیل استفاده شده و در نهایت با استفاده از مدل دلفی جهت ارائه استراتژی کارامد و برنامه ریزی اصولی و مناسب استفاده شده است. این تحقیق بر اساس اهداف خاص خود از نوع کاربردی می باشد زیرا در پی ارزیابی و شناخت توسعه گردشگری شهرستان بندرانزلی و ارائه استراتژی کارامد برای آن است و نتایج حاصل از آن بنابه نظر گردشگران و براوردهای آنها میزان آسیب رسانی رشد گردشگری به محیط زیست با رقم 37.3 درصد در حد زیادی قرار داشته است. در نهایت سنجش تغییرات شهر از میان گردشگرانی که برای چندمین بار به این منطقه مسافرت می نمودند نشان داد که 44.4 درصد از گردشگران تغییرات شهر را نسبت به دفعات گذشته بهتر دانسته اند. در ارتباط با وضعیت تسهیلات و امکانات گردشگری در نقاط شهرستان، 54.4 در صد از کارشناسان این تسهیلات را در سطح متوسطی دانسته اند.

مرکز سیاسی، اقتصادی و فرهنگی ایران شهر تهران است با ساختمان های به شدت آسیب پذیر، که با قرار گرفتن تقریبا تمام این شهر بر روی گسل در معرض خطر می باشد. از دیگر مشکلات این شهر، افزایش جمعیت، وسایل نقلیه، بافت های فرسوده و... که موجب ایجاد آلودگی های زیست محیطی و ناپایداری شهر و نگرانی ساکنان و مدیران شهری شده و آن ها را به اندیشه واداشته است، که به ارائه راهکارهایی جهت برطرف نمودن مشکلات این شهر بخصوص معضلات زیست محیطی ناشی از بافت های فرسوده در این کلان شهر بپردازند. این پژوهش در راستای بهبود وضعیت به ارزیابی آگاهی های زیست محیطی کارشناسان نوسازی بافت فرسوده در شهر تهران پرداخته است. پژوهشی از نوع کاربردی و روش تحقیق توصیفی با رویکرد پیمایشی که دارای حجم نمونه با جامعه آماری یکسان است و آگاهی آن ها را از هفت جنبه زیست محیطی مورد بررسی قرار گفته و نتایج نشان داده است که آگاهی های زیست محیطی کارشناسان به جز از جنبه مفاهیم محیط زیست در سایر جنبه ها مطلوب نمی باشند و در جنبه های مختلف بین کارشناسان زن و مرد متفاوت است. همچنین میزان آگاهی نقش تعیین کننده ای در نگرش کارشناسان دارد.  

گسترش روزافزون تکنولوژی در زندگی بشر، موجب آلودگی های گوناگون در محیط زیست شده و تعادل و تناسب آن را برهم زده است. در کشور ایران نیز به مقوله محیط زیست و ارتباط آن با پیشرفت و توسعه فناوری هنوز به شکل منطقی توجه نشده است، در حالی که می توان لازمه رشد و فناوری و همچنین وجود توسعه پایدار را متکی بر حفظ منابع پایه ای مانند محیط زیست دانست. البته راهبردهای مختلفی هم جهت توسعه ناپایدار در کشور ما وجود دارد که عدم توجه به آنها موجب توسعه ناهماهنگ بوده و اتلاف بیش از پیش منابع را دربرخواهد داشت. به طور کلی صنعتی شدن و رشد و پیشرفت صنعتی بدون برنامه ریزی صحیح و دقیق، دارای عواقب و نتایج ناگوار و اغلب جبران ناپذیری می باشد. در این نوشتار ابتدا ابعاد توسعه تکنولوژی و فواید و مضرات تکنولوژی و همچنین توسعه تکنولوژی در اروپا بررسی شده و سپس به چگونگی استفاده از سیستم های مدیریت زیست محیطی پرداخته می شود. از آنجایی که یکی از قوانین متداول در اتحادیه اروپا، قانون ارزیابی زیست محیطی است. بیان قانون ارزیابی زیست محیطی است، بیان قانون ارزیابی زیست محیطی و دستورالعمل اقتصاد زباله و معاهده های بین المللی ضروری می نماید. در انتها نیز مروری بر اثرات تدابیر زیست محیطی و همچنین مشکلات زیست محیطی ایران خواهیم داشت.