شایستگی رهبری

پژوهش گر تلاش کرده تا در فاز اول، مدل بومی شایستگی های رهبری سازمان شهرداری تهران را طراحی کرده و سپس در فاز دوم روش های توسعه شایستگی های رهبری را ارائه دهد. در فاز اول، پژوهش های نظری در حوزه شایستگی های رهبری را با نتایج مصاحبه 22 نفر صاحب نظر مقایسه کرده و در قالب پنل دلفی 5 مولفه فردی ذهنی، فردی شخصیتی، بین فردی، سازمانی و فراسازمانی به همراه 18 شایستگی و 120 شاخص رفتاری مدل شایستگی های رهبری شهرداری تهران استخراج شد. در فاز دوم، روش های توسعه رهبری به همراه مصاحبه با 7 نفر از متخصصین حوزه توسعه شایستگی ها استخراج شد و در قالب جلسه گروه کانونی با حضور 11 متخصص 5 خوشه روش های توسعه ای شامل واگذاری های توسعه ای، برنامه های رسمی، روابط توسعه ای، فرآیندهای بازخورد و فعالیت های خود توسعه ای استحصال شده و در انتهای جلسه پرسشنامه ماتریسی 5 (مولفه های شایستگی های رهبری) در 30 (روش ها و خوشه روش های توسعه شایستگی ها) تهیه شد. نتایج تحلیل آزمون فریدمن حاکی است در مولفه فردی ذهنی خوشه روش های فعالیت های توسعه ای با میانگین 2/2، در مولفه فردی شخصیتی، خوشه روش های فرآیندهای بازخورد با میانگین 1/2، در مولفه بین فردی خوشه روش های روابط توسعه ای با میانگین 8/1، در مولفه سازمانی خوشه روش های واگذاری توسعه ای با میانگین 1/2 و در نهایت مولفه فراسازمانی خوشه روش های واگذاری های توسعه ای با میانگین 1/2 بهترین اولویت ها را کسب کردند.

هدف از این پژوهش، تدوین مدلی برای توسعه شایستگی رهبری مدیران صنعت فولاد بود. روش شناسی این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نوع اکتشافی و به لحاظ نحوه گردآوری اطلاعات از نوع آمیخته بود. ابتدا و در بخش اولِ پژوهش (کیفی)، گردآوری داده های کیفی مورد نیاز با استفاده از نظریه برخاسته از داده ها و پس از انجام مصاحبه عمیق با استفاده از پرسش نامه 12 سوالی، مطابق با رویکرد سیستماتیک اشتروس و کوربین انجام شد . بعد از مراحل کدگذاری، تعداد 180 گزاره یا مفهوم اولیه از کدگذاری باز شناسایی شد و از ترکیب آنها تعداد 32 مقوله بر اساس کدگذاری محوری به دست آمد. در نهایت، از این تعداد شش مولفه یا ابعاد اصلی مدل طراحی گردید. جامعه آماری پژوهش در بخش کیفی شامل تمامی خبرگان و متخصصان صنعت فولاد بود که با استفاده از روش نمونه گیری غیرتصادفی و با استفاده از تکنیک گلوله برفی، تعداد 21 نفر انتخاب و مصاحبه های عمیق با آنها انجام شد. در بخش دوم پژوهش (کمّی)، جامعه آماری شامل مدیران منتخب صنعت فولاد و تعداد نمونه نیز 155 نفر بود. در این مرحله، برازش مدل طراحی شده پس از انجام تجزیه و تحلیل آماری و انجام معادلات ساختاری به کمک نرم افزار PLS بررسی و تأیید گردید.

هدف اصلی پژوهش، ارائه الگوی شایستگی رهبری مدیران مدارس ابتدایی است که با رویکرد داده بنیاد انجام شده است. ابزار گردآوری اطلاعات مصاحبه نیمه ساختار یافته با 22 نفر از مدیران، معاونان و معلمان مدارس صورت گرفته است که با روش نمونه گیری نظری انتخاب شدند. در این پژوهش، برای تحلیل مصاحبه ها از روش تحلیل محتوا و برای تعیین روایی از تطبیق توسط اعضا و بررسی همکار استفاده گردید. برای تعیین پایایی نیز از پایایی بازآزمون و روش توافق درون موضوعی استفاده شد. مفهوم ها و مؤلفه های شایستگی های رهبری (144 مفهوم کلیدی، 29 مقوله اولیه و 5 مقوله ثانویه) از مصاحبه ها مشخص و در قالب الگوی مفهومی داده بنیاد تدوین شد. بر اساس یافته های پژوهش، مقوله محوری، شایستگی رهبری مدیران است. مؤلفه های برآمده از دل مصاحبه ها به این شرح است: مؤلفه های برنامه ریزی استراتژیک؛ شامل تفکر استراتژیک، آینده نگاری، هدف گذاری؛ مؤلفه های مدیریت همه جانبه شامل مدیریت بر رفتار، مدیریت منابع، مدیریت هزینه، مدیریت اقتضایی، ایجاد انگیزه؛ مؤلفه های دانش افزایی شامل تخصص علمی، دانش تعلیم و تربیت، دانش مدیریت، دانش ارتباطات، مهارت های پژوهشی، مهارت های ارتباطی، ایجاد شبکه های ارتباطی، شناخت فعالیت های مدارس، شناخت ارزش ها، شناخت محیط، شناخت ساختار؛ مؤلفه های ویژگی های فردی شامل اخلاقی، رفتاری، شخصیتی، نگرشی، هوشی و اعتقادی و همچنین مؤلفه های اعتبار شامل وجهه در بین مدیران مدارس، وجهه اخلاقی، عامل تغییر و تحول خواهی است.

زمینه و هدف: موفقیت در محیط های پویا، پیچیده و در حال تغییر دانشگاه های امروزی نیازمند برخورداری از رهبرانی شایسته برای پیشبرد مأموریت و اهداف داننشگاه است. این پژوهش با هدف شناسایی و رتبه بندی شایستگی های رهبری مورد نیاز رؤسای دانشگاه ها در نظام آموزش عالی ایران انجام  شده است. روش: این پژوهش کاربردی، توصیفی و پیمایشی است. شایستگی های مورد نظر با مرور پژوهش های پیشین، شناسایی شدند و در سه گروه دانشی، نگرشی و مهارتی قرار گرفتند. برای اعتبارسنجی این یافته ها، از اعضای هیئت علمی دانشگاه های تهران، علامه طباطبائی و خوارزمی که حداقل 3 سال عضو هیئت علمی بودند، نظرسنجی به عمل آمد. داده های لازم با استفاده از پرسش نامه محقق ساخته گردآوری شد و برای تجزیه وتحلیل داده ها نیز، از آزمون های بارتلت و تحلیل عاملی تأییدی استفاده شد. یافته ها: شایستگی های دانشی، نگرشی و مهارتی، به ترتیب بیشترین اهمیت را دارند و در هر یک از این طبقات نیز، به ترتیب اهمیت «صلاحیت علمی و اعتبار دانشگاهی»، «انتصابات به دور از جناح بندی های سیاسی»، و «متنوع سازی منابع مالی» برای رؤسای دانشگاه ها در نظام آموزش عالی ایران بیشتر است. نتیجه گیری: دستیابی به اهداف آموزش عالی در دانشگاه ها تا اندازه زیادی به توانمندی و شایستگی های رهبران دانشگاهی بستگی دارد. ماهیت ویژه مأموریت، اهداف و عملکرد دانشگاه ها در محیط های پیچیده امروزین ایجاب می کند که در انتخاب رؤسای دانشگاه ها به شایستگی های رهبری آنان توجه ویژه ای شود.

زمینه و هدف: توسعه رهبران یکی از موضوعات اصلی تمامی سازمان هاست و بدون داشتن مهارت های لازم و تلاش برای تقویت آن در بلندمدت، نمی توان انتظار داشت که اهداف پیشرفت کنند و تحقق یابند. در سازمان های پیشگام، توسعه رهبری، ظرفیتی فعال کننده و بااهمیت به شمار می رود. هدف این پژوهش، ارائه الگوی توسعه رهبری در بانک ملی است.روش: این پژوهش از نوع کاربردی و کیفی است. داده های گردآوری شده برای اجرای پژوهش با استفاده از نظریه داده بنیاد چندگانه تحلیل شده است. مشارکت کنندگان پژوهش، خبرگان و مدیران ارشد بانک ملی و اساتید دانشگاهی بودند که 20 نفر از آن ها با روش نمونه گیری نظری برای مشارکت در پژوهش انتخاب شد.یافته ها: پدیده محوری توسعه رهبری، دو مقوله توسعه رهبری فردی (سرمایه انسانی) و توسعه رهبری جمعی (سرمایه اجتماعی) را دربردارد. همچنین عوامل مؤثر بر توسعه رهبری، عبارت اند از: عوامل برون و درون سازمانی و راهبردهای توسعه رهبری فردی و جمعی. بسترهای شکل دهنده توسعه رهبری، عبارت اند از: عوامل سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، محیطی، بی ثباتی و ریسک و نظام های مدیریتی. از سوی دیگر، مقوله های سیاست گذاری کلان، توسعه یافتگی مدیریت، هماهنگی و انسجام، تأمین منابع و مدیریت عملیات خدمات، تسهیگرهای توسعه رهبری هستند. کارکردهای توسعه رهبری مقوله های رشد فردی، رشد سازمانی و رشد فراسازمانی را دربردارد.نتیجه گیری: توسعه رهبری فرایند چندبعدی تلقی می شود که به شناخت فرد از خود و محیط، توسعه مهارت های ارتباطی و تعاملات مؤثر با اعضای گروه نیازمند است. توسعه رهبری جمعی، نتیجه اصلی الگوی این پژوهش به شمار می رود و به معنای تقویت و گسترش مهارت ها، ویژگی ها و قوت های مرتبط با تیمی از افراد است.