سازمان معنویت گرا

به نظر می­رسد در پارادایم­های جدید، سازمان­ها به جای تاکید بر شیوه­های سنتی و مکانیکی در جهت مفاهیمی همچون سازمان معنویت گرا، سازمان ایمان محور و یا سازمان اخلاق گرا متمایل شده­اند. تغییرات بنیادی در حال شکل­گیری در محیط کار است و معنویت یکی از موضوعات اساسی در این زمینه خواهد بود. هدف از انجام این تحقیق دست یابی به مدلی جامع برای آموزش عالی ایران با رویکرد سازمان معنویت­گرا است. در این مطالعه از روش تحقیق کیفی( دلفی ) وکسب نظر خبرگان مدیریت وسازمان برای دست­یابی به ابعاد ومولفه­های موثر بر ایجاد سازمان معنویت­گرا استفاده شده است. یافته­ها : این روش در چهار دور انجام شد.وحدود 96 مولفه شناسایی شدند که در ضمن فرایند دلفی پس از حذف مولفه­های با میانگین پایین، 13 بعد اصلی و 47 مولفه شامل: عوامل سازمانی،عوامل فردی ،عوامل محیطی از طریق فضای معنوی سازمان در ایجاد سازمان معنویت­گرا موثر بودند و فضای معنوی سازمان در ایجاد سازمان معنویت­گرا نیز موثر بود. که در نهایت مدل مفهومی سازمان معنویت­گرا طراحی گردیده است.

هدف: هدف این پژوهش شناسایی و اولویت بندی عوامل مؤثر بر معنویت سازمانی در کتابخانه های عمومی شهر یزد است. روش: روش پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی و از نظر گردآوری داده ها، توصیفی از نوع پیمایشی بوده و ابزار جمع آوری اطلاعات در این تحقیق، پرسشنامه است. جامعه آماری این پژوهش از دو بخش تشکیل شده است، بدین صورت که در بخش اول به منظور شناسایی عوامل مؤثر بر معنویت سازمانی در کتابخانه های عمومی شهر یزد بر اساس منطق مدل های تحلیل عاملی، یک نمونه 111 نفری از کتابداران شاغل در کتابخانه های عمومی شهر یزد به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب و مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. در بخش دوم به منظور اولویت بندی عوامل کلیدی شناسایی شده، از 10 نفر از اساتید دانشگاه که تسلط علمی و عملی بر موضوع تحقیق داشتند، استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار SPSS برای انجام آمار توصیفی و نرم افزار LISREL جهت انجام تحلیل عامل تأییدی و مد ل سازی معادله ساختاری (SEM) استفاده شده است. یافته ها: یافته ها نشان داد که 8 عامل فضائل، فضای معنوی، محتوا، ساختار، رهبری، فرهنگ، ایمان و انگیزش به عنوان عوامل مؤثر بر معنویت سازمانی به شمار می روند و رابطه میان این 8 عامل معنادار می باشد. همچنین نتایج مدل سازی ساختاری تفسیری نشان داد که عامل رهبری بالاترین قدرت نفوذ و کم ترین وابستگی را در بین 7 عامل کلیدی دیگر دارد. اصالت/ارزش: این تحقیق، نشان دهنده اثرگذاری بالای عامل رهبری در معنویت سازمانی است و بنابراین، اَبعاد این عامل می بایست مورد مداقه بیشتر قرار گیرد.

توجه به معنویت گرایی بر اساس هدف و تخصص سازمانی، الگوی جدیدی است که سازمان ها را قادر می سازد تا پاسخگوی شرایط متغیر محیطی باشند. هدف از پژوهش حاضر مطالعه کیفی ارائه مدل سازمان معنویت گرا در دانشگاه به روش نظریه داده بنیاد می باشد. روش پژوهش برحسب هدف، بنیادی؛ برحسب نوع داده، کیفی بود. جامعه آماری پژوهش متخصصان و اساتید علوم تربیتی، مدیریت و الهیات بودند که به روش نمونه گیری هدفمند و به کارگیری معیار اشباع نظری،23 نفر انتخاب شدند. ابزار جمع آوری داده ها مصاحبه عمیق نیمه ساختار یافته بود. تحلیل داده ها با شیوه کد گذاری نظری با رویکرد نظریه داده بنیاد انجام شد و در سه مرحله کدگذاری باز، محوری و انتخابی مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج حاصل از یافته های پژوهش نشان داد که مقوله ها در قالب 18 مقوله اصلی در دل ابعاد 6 گانه مدل پارادایمی به صورت پدیده محوری سازمان معنویت گرا (شایستگی فردی، سازگاری، خودآگاهی، هدفمندی، خودباوری، معنویت)، شرایط علی (مدیریت و رهبری سازمانی، تعهد سازمانی، ارتباطات سازمانی، مشارکت)، پیامد (تاب آوری، سلامت فردی، رضایت شغلی، مدیریت استرس، ارتقای سرمایه اجتماعی، انعطاف پذیری)، شرایط زمینه ای (فرهنگ سازمانی، ساختار حمایتی و غیرمتمرکز)، عوامل مداخله گر و راهبردها می باشند.

زمینه: با وجودی که تحقیقات نشان داده است معنویت در سازمان باعث توسعه منابع انسانی می شود، اما پژوهشی که به مدل یابی مؤلفه های سازمان معنویت گرا در دانشگاه در راستای توسعه منابع انسانی پرداخته باشد مغفول مانده است. هدف: هدف شناسایی مؤلفه های سازمان معنویت گرا در دانشگاه در راستای توسعه منابع انسانی جهت ارائه مدل مطلوب (رویکرد آمیخته) بود. روش: روش پژوهش برحسب هدف، بنیادی - کاربردی؛ برحسب نوع داده، آمیخته از نوع اکتشافی بود. مشارکت کنندگان بخش کیفی متخصصان دانشگاهی بودند که به روش نمونه گیری هدفمند و به کارگیری معیار اشباع نظری با 23 نفر مصاحبه شد و در بخش کمی 260 نفر از اساتید دانشگاه های خراسان شمالی به عنوان حجم نمونه انتخاب شدند. روش گردآوری داده ها در بخش کیفی، مصاحبه نیمه ساختار یافته و در بخش کمی، پرسشنامه محقق ساخته بود. تحلیل داده ها در بخش کیفی، به روش تحلیل محتوا (کراسول، 2011) انجام شد و در بخش کمی از روش های آمار استنباطی (آزمون تی تک نمونه ای و تحلیل عاملی تأییدی) استفاده شد. یافته ها: مؤلفه های سازمان معنویت گرا در دانشگاه های خراسان شمالی شایستگی، سازگاری، خودآگاهی، هدفمندی، خودباوری و معنویت شناسایی شدند. نتایج حاصل از تحلیل عاملی تأییدی نشان داد که تمامی بارهای عاملی بالاتر از 0/5 است و مدل در سطح اطمینان (99) درصد معنادار است و برازش مدل با مقدار 2/36 مورد تأیید قرار گرفت. نتیجه گیری: یافته ها نشان می دهند که هر یک از مؤلفه های شایستگی، سازگاری، خودآگاهی، هدفمندی، خودباوری و معنویت در دانشگاهی با محیطی معنوی، می تواند افراد را در راستای توسعه منابع انسانی یاری دهد.

این مقاله به بررسی سبک زندگی سازمانی با رویکرد شناسایی مؤلفه های سازمان معنویت گرا در دانشگاه های خراسان شمالی می پردازد. روش پژوهش برحسب هدف، کاربردی و برحسب نوع داده، کیفی بود. جامعه آماری پژوهش متخصصان و اساتید علوم تربیتی، مدیریت و الهیات بودند که به روش نمونه گیری هدفمند و براساس معیار اشباع نظری، انتخاب شدند. نتایج حاصل از یافته های پژوهش با رویکرد نظریه داده بنیاد نشان داد که سبک زندگی سازمانی با رویکرد شناسایی مؤلفه های سازمان معنویت گرا در دانشگاه، در بعد فردی (شامل مؤلفه های اصول اخلاقی، اصول اعتقادی، ویژگی رفتاری و شخصیتی کارکنان)، در بعد سازمانی (شامل مؤلفه های فرهنگ سازمانی، امنیت شغلی، عدالت محوری)، در بعد مدیریتی (شامل مؤلفه های اخلاق مداری، تفویض اختیار)، در بعد گروهی (شامل مؤلفه های هدف مشترک، اخلاق اجتماعی) و در بعد محیطی (شامل مؤلفه های سیاست و اقتصاد) می باشند. محوریت قرار دادن معنویت در دانشگاه زمینه انسجام بیشترکارکنان و پاسخگویی اثربخش آنان به الزامات محیط سازمانی و ظهور جامعه ای سالم را فراهم می کند.