کتابخانه های عمومی

هدف: هدف پژوهش حاضر شناسایی مسائل اساسی سیاست گذاری ملی کتابخانه های عمومی ایران از دیدگاه سیاست گذاران و متخصصان موضوعی است. روش: این پژوهش از نوع پژوهش های کاربردی است که با استفاده از رویکرد کیفی و بهره گیری از روش نظریه زمینه ای و تشکیل گروه کانونی متخصصان انجام شده است. جامعه پژوهش شامل خبرگان و متخصصان در حوزه سیاست گذاری عمومی، سیاست گذاری فرهنگی و نیز خبرگان و متخصصان و صاحب نظران حوزه کتابخانه های عمومی بودند. داده های از طریق مصاحبه نیمه ساختاریافته گردآوری شد و برای کدگذاری و تحلیل آن ها از نرم افزار تحلیل داده های کیفی MAXQDA و نیز اکسل استفاده شد. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که « فقدان معنای واحد از کتابخانه های عمومی در کشور (بین متخصصان، سیاست گذاران و مردم)»، «عدم توازن بین تصمیم گیری و سیاست گذاری ملی و سیاست گذاری محلی»، و «میزان توانمندی مدیران در عرصه کتابخانه های عمومی (سیاست گذاری، تصمیم گیری و اجرا)» مسائل سیاست گذاری ملی کتابخانه های عمومی کشور هستند. همچنین، با بررسی روابط بین مقوله ها و در نظر گرفتن مقوله های محوری، مسئله «تعارض بین سیاست گذاری ملی و سیاست گذاری محلی کتابخانه های عمومی کشور» به عنوان مسئله اصلی سیاست گذاری ملی کتابخانه های عمومی ایران شناسایی شد که مورد اجماع اعضای گروه کانونی نیز قرار گرفت. اصالت/ارزش: نقطه قوت این پژوهش بهره گیری از نظرات سیاست گذاران عمومی و کتابخانه های عمومی به منظور شناسایی مسائل اساسی است و از اولین پژوهش هایی است که مسائل کتابخانه های عمومی در سیاست گذاری ملی کتابخانه های عمومی ایران را با بهره گیری از روش کیفی مطالعه کرده است. همچنین، از نظرِ موضوع و روش پژوهش، دارای اصالت است.

هدف: هدف از پژوهش حاضر شناسایی فرصت ها و تهدیدهای استفاده از شبکه های اجتماعی مجازی به منظور ایجاد تعامل در کتابخانه های عمومی است. روش: این پژوهش مطالعه ای از نوع کاربردی است که با رویکرد کیفی به روش تحلیل مضمون انجام شد. جامعه پژوهش شامل کتابداران و مسئولان کتابخانه های عمومی نهادی زیر پوشش اداره کل کتابخانه های عمومی خراسان جنوبی بود. در این پژوهش، از روش نمونه گیری غیراحتمالاتی (غیرتصادفی) و از نوع نمونه گیری گلوله برفی استفاده شد، و در مجموع با 25 نفر مصاحبه انجام گرفت. روش اجرای مصاحبه از نوع نیمه ساختاریافته بود. یافته ها: بیشترین میزان استفاده از شبکه های اجتماعی مجازی برای ایجاد تعامل میان کتابداران و کاربران به ترتیب در اینستاگرام، تلگرام و واتساپ صورت گرفته بود. انواع درخواست های کاربران کتابخانه های عمومی در شبکه های اجتماعی مجازی در دو مقوله اصلی درخواست های اطلاعاتی (امانت و عضویت، و منبع یابی) و درخواست های سرگرم کننده (آموزشی-مشاوره ای و اطلاع رسانی) دسته بندی شدند. فرصت های ایجاد تعامل از طریق شبکه های اجتماعی مجازی در کتابخانه های عمومی در سه مقوله اجتماعی، ارتباطی و تبلیغی و تهدیدهای ایجاد تعامل از طریق این شبکه ها نیز در سه مقوله عملکردی، فرهنگی و محتوایی گروه بندی شد. موانع ایجاد تعامل از طریق شبکه های اجتماعی مجازی نیز در دو مقوله موانع انسانی (اجتماعی-اقتصادی و فردی) و موانع زیرساختی (کارکردی و فناورانه) دسته بندی شد. اصالت/ارزش: ارزش این مقاله در این نکته است که استفاده از شبکه های اجتماعی مجازی می تواند به بهبود خدمات کتابخانه های عمومی به ویژه خدمات مرجع کمک کند. همچنین به نظر می رسد شبکه های اجتماعی مجازی فرصت های مناسبی برای کتابخانه های عمومی جهت ایجاد تعامل فراهم می کند که استفاده از این فرصت ها حتی می تواند منجر به ارتقای جایگاه کتابخانه های عمومی در سطح جامعه شود. تهدیدهای موجود در این زمینه اگرچه نسبت به فرصت ها کم تر هستند اما بعضاً دغدغه های موجود درباره آن ها قابل توجه است و برای کاهش آن ها لازم است به نحو مناسبی برنامه ریزی نمود.

هدف: پژوهش حاضر با هدف تعیین نقش برنامه های جانبی کتاب خوان (نشست کتاب خوان، نشست مدرسه ای و جمع خوانی) بر آگاهی فراشناختی از راهبردهای مطالعه (مطالعه کلی، مطالعه حمایتی و حل مسئله) دانش آموزان مقطع متوسطه شهر صحنه انجام شد. روش: پژوهش حاضر مطالعه ای شبه آزمایشی با استفاده از طرح پیش آزمون-پس آزمون بود. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه دانش آموزان دختر مقطع متوسطه (پایه اول تا چهارم) در شهرستان صحنه در سال تحصیلی 1396-1397 بودند. ابزار جمع آوری داده ها پرسش نامه استاندارد آگاهی فراشناختی از راهبردهای مطالعه مختاری و ریچارد (2002) بود. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که در گروه نشست کتاب خوان، میانگین نمره آگاهی فراشناختی از راهبردهای مطالعه در کل و مؤلفه های آن بعد از مداخله نسبت به قبل از آن افزایشی معنادار دارد (05/0 P< ). در گروه نشست مدرسه ای، میانگین نمره آگاهی فراشناختی از راهبردهای مطالعه در کل و مؤلفه های آن در پیش آزمون و پس آزمون تفاوتی معنادار ندارد (05/0 P> ). در گروه جمع خوانی نیز میانگین نمره آگاهی فراشناختی از راهبردهای مطالعه در کل و مؤلفه های آن بعد از مداخله نسبت به قبل از آن افزایشی معنادار یافته است. (05/0 P< ). همچنین، یافته ها نشان دادند که هر دو روش گروه نشست کتاب خوان و گروه جمع خوانی بر مؤلفه های مطالعه کلی، مطالعه حمایتی و حل مسئله تأثیر مثبت معناداری دارند. اصالت/ارزش : برنامه های جانبی نشست کتاب خوان و جمع خوانی می توانند آگاهی فراشناختی دانش آموزان از راهبردهای مطالعه را اثربخش تر و کارآمدتر سازند. با توجه به اینکه برنامه های جانبی کتاب خوان در مراکز آموزشی (در همه سطوح) قابل اجرا و آموزش هستند، نهادهای آموزشی و فرهنگی کشور باید برنامه ریزی دقیق و منسجمی در این زمینه داشته باشند.

هدف: هدف پژوهش حاضر شناسایی مهم ترین نیازهای معلولان (جسمی-حرکتی، نابینایان و کم بینایان، ناشنوایان و کم شنوایان) کشور به منظور ارائه و طراحی خدمات و برنامه های کتابخانه های عمومی ایران است. روش: پژوهش حاضر از نظرِ هدف، کاربردی و از نظرِ ماهیت، توصیفی-تحلیلی و از نظرِ روش اجرا، پیمایشی بود که به صورت مقطعی انجام شده است . نمونه آماری متشکل از 82 نفر از سه گروه معلولان جسمی-حرکتی، نابینایان وکم بینایان و ناشنوایان و کم شنوایان 15 سال به بالا بود که به روشِ نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای از 10 استان انتخاب شدند. ابزار گردآوری اطلاعات سه پرسش نامه محقق ساخته بود. برای تجزیه و تحلیل داده ها و ارائه آمار توصیفی و تحلیلی از نرم افزار SPSS ویرایش 23 استفاده شد. یافته ها: نتایج نشان داد وجود کتابداران متخصص با برخورد مناسب، داشتن آسانسور یا بالابر و حمایت مسئولان از نیازهای معلولان، برای معلولان جسمی-حرکتی مهم ترین نیاز بوده است. در گروه نابینایان و کم بینایان، وجود آسانسور مجهز به دکمه های بریل در صورت چندطبقه بودن کتابخانه، تخصیص بودجه مناسب برای تأمین منابع موردنیاز و فراهم کردن دسترسی به فهرست کامل کتاب های گویای موجود در کتابخانه های عمومی کشور از طریق اینترنت جزء نیازهای دارای اهمیت این گروه بوده است. در گروه ناشنوایان و کم شنوایان نیز برگزاری برنامه های گروهی و اردوهای تفریحی، وجود مترجمان آشنا به زبان اشاره در کتابخانه و برگزاری کلاس های آشنایی با زبان اشاره از جمله مهم ترین نیازها بوده است. اصالت/ارزش: تاکنون پژوهشی در داخل کشور در این حجم از نظرِ گستردگی جامعه موردبررسی و در نظر گرفتن نیازهای سه گروه از معلولان (معلولان جسمی-حرکتی، نابینایان و کم بینایان، ناشنوایان و کم شنوایان) انجام نگرفته است. کتابخانه های عمومی می توانند با در نظر گرفتن نیازهای گروه های مختلف معلولان، با ارائه خدمات مناسب به معلولان، در زمینه توانمندسازی آنان و فراهم کردن دسترسی برابر به اطلاعات و در نتیجه کمک به فراهم کردن شرایط زندگی بهتر برای آنان مساعدت کنند.

هدف: پژوهش حاضر با هدف نیازسنجی آموزشی کاربران کتابخانه های عمومی ایران انجام گرفت. روش: برای اجرای نیازسنجی آموزشی از الگوی نیازسنجی توافق محور و روش پیمایش اینترنتی استفاده شده است و داده های لازم از طریق پرسش نامه الکترونیکی از کاربران کتابخانه های عمومی در سطح کشور در ارتباط با نیازهای آموزشی آنان جمع آوری شد تا عناوین نیازهای آموزشی مهم و با اولویت بالا شناسایی و اولویت بندی شود. جامعه پژوهش شامل همه کاربران کتابخانه های عمومی در سطح کشور بود و تعداد 775 نفر نمونه با استفاده از روش نمونه گیری طبقه ای نسبتی انتخاب شدند. از پرسش نامه بسته پاسخ محقق ساخته برای گردآوری داده ها استفاده شد. سپس، روایی محتوایی پرسش نامه به تأیید 5 نفر از متخصصان رسید و پایایی ابزار با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ محاسبه شد که برابر با 92/0 است. یافته ها: نتایج پژوهش نشان داد که از میان 75 دوره آموزشی، 38 دوره آموزشی مورد نیاز کاربران کتابخانه های عمومی ایران هستند و به ویژه دوره های مهارت های زندگی، ارتقای سلامت روان، مهارت های یادگیری و مطالعه، مهارت های ارتباطی زوجین، سواد رسانه ای، ارتقای سلامت جسمانی، مهارت استفاده از اینترنت، سواد اطلاعاتی، عکاسی با دوربین و موبایل، کسب وکار اینترنتی، فرزندپروری، تایپ با نرم افزار ورد، مهارت های کارآفرینی و کسب وکار، ارائه از طریق پاورپوینت، رزومه نویسی شغلی، و نصب سیستم عامل ویندوز به ترتیب 16 عنوان دوره آموزشی اولویت دار و مهم ترین عناوین دوره های آموزشی مورد نیاز برای کاربران کتابخانه های عمومی ایران هستند. اصالت/ارزش: پژوهش حاضر از این جنبه که نیازهای آموزشی کاربران کتابخانه های عمومی ایران را شناسایی کرده دارای نوآوری است. نتایج حاصل از اجرای این پژوهش به مسئولان آموزش نهاد کتابخانه های عمومی ایران کمک می کند تا دوره های آموزشی مناسب با نیازهای آموزشی کاربران هدف را طراحی کنند و به طور مؤثر در راستای تحقق هدف راهبردی آموزش گام بردارند.

هدف: این پژوهش به دنبال کشف رابطه به زیستی روان شناختی و گران باری شغلی با نقش تعدیل کننده حمایت سازمانی ادراک شده در کتابداران کتابخانه های عمومی استان اصفهان در سال 1399-1400 انجام شده است. روش: پژوهش حاضر در قالب یک مطالعه توصیفی از نوع هم بستگی با نمونه ای به تعداد 202 نفر از کتابداران کتابخانه های عمومی استان اصفهان به روشِ تصادفی ساده انجام پذیرفت. برای جمع آوری اطلاعات از پرسش نامه های به زیستی روان شناختی ریف (1995)، گران باری شغلی اسپکتور و جکس (1998) و حمایت سازمانی ادراک شده آیزنبرگر (1986) استفاده شد. ضریب پایایی این پرسش نامه ها از طریق آلفای کرونباخ به ترتیب 92/0، 94/0، و 95/0 به دست آمد. برای تحلیل یافته ها، از آمار توصیفی و استنباطی استفاده شد. تجزیه وتحلیل یافته های پژوهش با نرم افزارهای Smart-PLS3 و SPSS ویرایش 22 انجام شد. یافته ها : یافته ها نشان داد متغیر تعدیل کننده حمایت سازمانی ادراک شده تأثیری معنادار در شدت ارتباط بین به زیستی روان شناختی و گران باری شغلی دارد، به طوری که با افزایش حمایت سازمانی ادراک شده کتابداران، به زیستی روان شناختی افزایش و گران باری شغلی آن ها کاهش یافت. همچنین، نتایج حاصل از ضریب هم بستگی مؤلفه های به زیستی روان شناختی با گران باری شغلی حاکی از رابطه ای منفی و معنادار بین این مؤلفه ها بود (05/0 > p ). اصالت/ارزش: بررسی رابطه به زیستی روان شناختی وگران باری شغلی در کتابداران کتابخانه های عمومی کشور و خارج از کشور کاری بسیار بدیع بوده است و تاکنون پژوهش های اندکی به این مسئله پرداخته اند، ضمن اینکه در پژوهش حاضر، نقش تعدیل کننده حمایت سازمانی ادراک شده نیز مورد توجه واقع شده است. یافته های این پژوهش می تواند راهگشای کتابداران و مدیران کتابخانه ها به منظور بهبود وضعیت محیط کاری باشد.

هدف: هدف پژوهش حاضر تعیین تأثیر رهبری تحول آفرین با میانجیگری انگیزه فردی و تسهیم دانش بر رفتار کار نوآورانه کارکنان کتابخانه های عمومی استان فارس است. روش: پژوهش حاضر به لحاظ هدف پژوهشی کاربردی است که به روشِ توصیفی-پیمایشی انجام شده است. جامعه آماری این پژوهش شامل کارکنان کتابخانه های عمومی استان فارس است که در زمان انجام تحقیق 350 نفر بوده اند. جامعه نمونه با روش نمونه گیری تصادفی ساده و با استفاده از فرمول کوکران به تعداد 184 نفر تعیین شده است. به منظور گردآوری داده ها، از پرسش نامه های افسر، مسعود و عمرانی (2019) استفاده شد. برای تحلیل داده ها، از روش حداقل مربعات جزئی و مدل یابی معادلات ساختاری در نرم افزار اسمارت پی ال اس استفاده شد. یافته ها: یافته ها نشان داد رهبری تحول آفرین به صورت مستقیم بر رفتار کار نوآورانه تأثیری مثبت و معنادار (450/3 t= ) و به صورت مستقیم بر انگیزه فردی تأثیری مثبت و معنادار دارد (201/7 t= ). همچنین، انگیزه فردی به صورت مستقیم بر رفتار کار نوآورانه تأثیری مثبت و معنادار دارد (847/3 t= ). به علاوه، رهبری تحول آفرین به واسطه انگیزه فردی تأثیری غیرمستقیم و معنادار بر رفتار کار نوآورانه دارد (775/3 t= ). همچنین، رهبری تحول آفرین با توجه به نقش تعدیل گر تسهیم دانش، تأثیری مثبت و معنادار بر رفتار کار نوآورانه دارد (703/7 t= ). تسهیم دانش رفتار نیز کار نوآورانه را تقویت می کند. اصالت/ارزش: رهبری تحول آفرین با تأثیر بر انگیزه فردی موجب بهبود رفتار کار نوآورانه در کارکنان کتابخانه های عمومی می شود. همچنین، تسهیم دانش موجب تقویت تأثیرگذاری رهبری تحول آفرین بر رفتار کار نوآورانه می شود. پژوهش حاضر از این نظر دارای نوآوری است که برای اولین بار نقش رهبری تحول آفرین در رفتار کار نوآورانه در محیط کتابخانه های عمومی استان فارس برای اولین بار بررسی کرده است.

ارزش، که در مدیریت ارزش استفاده می شود، این روش را از روش های مرسوم بررسی هزینه متمایز می کند. تحقیق با هدف بررسی رابطه مدیریت ارزش با خلق ارزش در مدیریت کتابخانه های عمومی شهر کرمان انجام شده است. روش: روش پژوهش، پیمایشی توصیفی و از نوع هم بستگی است. جامعه آماری، مدیران و کارکنان کتابخانه های عمومی شهر کرمان بودند. به دلیل محدودبودن جامعه آماری پژوهش، از روش سرشماری کل استفاده شد. تعداد مدیران و کتابداران کتابخانه های عمومی کرمان ۷۰ نفر بودند. برای جمع آوری داده ها از پرسش نامه های 26 سؤالی مدیریت ارزش با روایی قابل قبول و پایایی 764/0 و پرسش نامه دوازده سؤالی مدیریت کتابخانه با روایی قابل قبول و پایایی 788/0 استفاده شد. مؤلفه های اصلی پرسش نامه مدیریت ارزش، شامل کیفیت و مشتری مداری، تخصص گرایی، استقلال عمل، مدیریت و تسهیل کنندگان، و ساختار حرفه ای بود. داده های پرسش نامه با استفاده از آزمون های هم بستگی پیرسون نرم افزار اس.پی.اس.اس نسخه 21 تجزیه وتحلیل شد. یافته ها : بررسی و نتایج حاصله نشان می دهد که مؤلفه های تخصص گرایی در میان کارکنان با میانگین= 6/3 و میانه= 4؛ کیفیت و مشتری مداری با میانگین=2/3 و میانه= 5/3 وضعیت بالاتر از حد متوسط و مؤلفه های مهارت مدیریت و تسهیل کنندگان با میانگین= 6/2 و میانه= 7/2؛ ساختار حرفه ای با میانگین=2/2 و میانه= 3/ 2 وضعیت پایین تر از حد متوسط را داشته اند. مؤلفه های تخصص گرایی، استقلال عمل و مهارت مدیریت و تسهیل کنندگان، اثر پیش بینی کنندگی معناداری در مدیریت کتابخانه ها دارند. همچنین بر طبق شاخص ضریب هم بستگی جزئی، در میان مؤلفه های مدیریت ارزش، مؤلفه تخصص گرایی و استقلال عمل، بیشترین رابطه را با مدیریت ارزش دارد. به طور کلی، یافته های این پژوهش نشان داده اند که مؤلفه های مدیریت ارزش به غیر از مؤلفه ساختار حرفه ای با مدیریت کتابخانه های عمومی شهر کرمان رابطه معنی داری دارند. نتیجه گیری : ایجاد ارزش با شرایط فعلی کتابخانه های عمومی شهر کرمان دور از انتظار است. به مؤلفه تخصص گرایی و استقلال عمل بیشتر توجه شده است. با کاربردی کردن مؤلفه های مدیریت ارزش در ساختار مدیریتی کتابخانه های عمومی و سایر کتابخانه ها، می توان ایجاد ارزش کرد و باعث ارزش افزوده خدمات کتابخانه ای شد. نتایج نشان داد که به کارگیری مؤلفه های مدیریت ارزش می تواند باعث بهبود روند کاری در این کتابخانه ها شود. همچنین سبب جذب بهتر کاربران می شود. توانمندی های فنی، آشنایی با فناوری های اطلاعاتی، رایانشی، شناخت بهتر دستگاه ها و تجهیزات کتابخانه سبب حفظ ارزش های کتابخانه می شود. افزایش کیفیت خدمات اطلاعاتی، تأمین مشتری مداری، توجه به تخصص گرایی، گروه بندی دقیق تخصص و استقلال عمل، تقویت مهارت های مدیریتی و تمرکز بر حرفه گرایی با توجه به مؤلفه های مدیریت ارزش از زمره پیشنهادهای پژوهش است.

نقد حاضر از دو منظر ساختاری و محتوایی نوشته شده است؛ در بخش ساختاری به بررسی مواردی مانند عنوان اثر، ویژگی های ظاهری مانند جلد و قطع کتاب، معرفی شخصیت علمی نویسنده، پیشگفتار و مقدمه پرداخته شده و سعی شده که ایرادهای نگارشی و تایپی نیز بررسی شود. در بخش محتوایی نیز پیشینه اثر، تناسب اهداف نویسنده با محتوا و عنوان، داشتن نظم منطقی و انسجام بین مطالب و ... بررسی شده است. بررسی ها نشان می دهد که نقاط ضعف کتاب بر نقاط قوت آن غالب است و نمی توان کتاب حاضر را کتاب علمی دقیق و تحسین برانگیز معرفی کرد. در بُعد ظاهری نیز اهداف روشن، تایپ خوب و نیز زبان کتاب از نقاط قوت آن است؛ اما نداشتن پشت جلد مناسب، پیشگفتار، کوتاهی مقدمه، یکسان نبودن فهرست مطالب و نیز نداشتن تصویر و شکل از نقاط ضعف آن است. محتوا نیز دارای نقاط قوت است؛ مانند سازگاری با فرهنگ اسلامی، داشتن نظم منطقی و انسجام مطالب، رعایت بی طرفی علمی، اما نقاط ضعف آن بسیار است؛ ازجمله فقدان مسئله مندی، نداشتن نوآوری در مقایسه با سایر آثار مشابه، نبود اثری از قلم نویسنده، فقدان تحلیل علمی نویسنده و نبود یک جمع بندی کلی از تمامی مطالب.

مقدمه: توانایی تشخیص اخبار جعلی یکی از راهبردهای مؤثر برای مقابله با شیوع اخبار جعلی است. کاربران کتابخانه از جمله افرادی هستند که می توانند با مراجعه به کتابخانه های عمومی این توانایی ها را کسب نمایند. از این رو هدف از انجام این پژوهش، تعیین دیدگاه کتابداران در مورد امکان سنجی ارائه خدمات مؤثر در افزایش توانایی تشخیص اخبار جعلی کاربران و همچنین وضعیت زیرساخت ها و ملزومات لازم برای ارائه این خدمات و ضرورت ارائه آن در کتابخانه های عمومی استان کرمانشاه است. روش شناسی: پژوهش حاضر از نوع کاربردی است و به روش پیمایشی انجام گرفته است. جامعه آماری این پژوهش را کتابداران کتابخانه های عمومی استان کرمانشاه (170 نفر) تشکیل می دهند که از بین آنها (118 نفر) از طریق جدول کرجسی و مورگان به روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. برای گردآوری داده های پژوهش از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شده است   یافته ها: طبق نتایج به دست آمده میانگین امکان ارائه خدمات مؤثر در افزایش توانایی تشخیص اخبار جعلی (14/3) و زیرساخت ها و ملزومات لازم برای ارائه خدمات (80/2) است و ضرورت ارائه خدمات از نظر کتابداران در کتابخانه های عمومی در سطح میانگین (23/3) است. همچنین نتایج حاصل از آزمون t تک نمونه ای نشان داد وضعیت امکان ارائه خدمات و زیرساخت های و ملزومات لازم برای ارائه خدمات با سطح مطلوب اختلاف معناداری دارند. نتیجه : با توجه به اهمیت توانایی تشخیص اخبار جعلی برای کاربران و تأثیرات منفی انتشار گسترده اخبار جعلی، باید آموزش و اقدامات لازم در جهت ارتقای توانایی تشخیص اخبار جعلی آنان صورت گیرد، تا افراد به طور فعالانه برای قرار گرفتن در معرض پیام های جعلی از این مهارت استفاده کنند. همچنین، با استفاده از نتایج این پژوهش، مسئولان نهاد کتابخانه های عمومی می توانند در جهت ایجاد شرایط و اقدامات لازم آموزش تشخیص اخبار جعلی کاربران، برنامه ریزی های مؤثر را انجام دهند.

مقدمه: یکی از ویژگی های شخصیتی مهم در افراد، مثبت اندیشی است که توانایی ایجاد مهارت ها را افزایش می دهد. از سویی، داشتن کارکنانی با مهارت های ارتباطی قوی، یکی از عوامل مهم موفقیت یک سازمان خدماتی است. بنابراین هدف این پژوهش، بررسی وضعیت مثبت اندیشی کتابداران کتابخانه های عمومی مشهد و تأثیر آن بر مهارت های ارتباطی آنها است. روش شناسی: پژوهش حاضر از نوع کاربردی بود و به روش پیمایشی انجام شد. جامعه پژوهش کلیه کتابداران کتابخانه های عمومی مشهد (70 نفر) بودند. نمونه موردنظر (59 نفر) بر اساس جدول حجم نمونه کرجسی و مورگان، با روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شد. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه استاندارد مثبت اندیشی اینگرام و ویس نیکی و پرسشنامه محقق ساخته مهارت های ارتباطی بود که روایی آنها مورد تأیید قرار گرفت و پایایی هر دو پرسشنامه نیز با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ تأیید گردید. داده ها با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی به کمک نرم افزار اس پی اس اس مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که میانگین همه مؤلفه های مثبت اندیشی کتابداران کتابخانه های عمومی مشهد پایین تر از سطح مطلوب بود. همچنین، مثبت اندیشی به طور معناداری بر مهارت های ارتباطی کتابداران تأثیر داشت. بررسی جزئی تر نشان داد که برخی مؤلفه های مثبت اندیشی اثرگذاری بیشتری بر مؤلفه های مهارت های ارتباطی کتابداران داشتند، به طوری که مؤلفه تفکر مثبت روزانه و ارزیابی دیگران از خویش بیشترین تأثیر را بر مهارت های ارتباط کلامی داشت. همچنین، مؤلفه ای که بیشترین تأثیر را بر مهارت های ارتباط غیرکلامی داشت، مؤلفه ارزیابی دیگران از خویش بود. در مقابل، مؤلفه خوداعتمادی کمترین تأثیر را بر مهارت های ارتباط کلامی و غیرکلامی داشت. نتیجه: با توجه به نتایج پژوهش حاضر، فراگیری یا تقویت توان مثبت اندیشی به صورت مستقیم در افزایش و بهبود مهارت های ارتباطی اثرگذار خواهد بود. بنابراین تقویت مثبت اندیشی کتابداران از طرق مختلف از جمله اجرای کارگاه ها و دوره های آموزشی، زیر نظر گروه ها و انجمن های حرفه ای، و تخصیص بودجه معین برای کلیه هزینه های این فعالیت ها پیشنهاد می شود.

مقدمه: مدیریت زمان به معنای مدیریت کردن زمان یعنی فرآیند نظم دهی و برنامه ریزی برای تقسیم زمان خود بین فعالیت های خاص از جمله کسب تجربه و آموزش. کارکنان برای نیل به اهداف سازمانی و فردی نیازمند آموزش و ارتقای دانش می باشند. هدف اصلی این پژوهش بررسی ارتباط مدیریت زمان و آموزش کتابداران و کارکنان کتابخانه های عمومی شهر کرمان بود. روش شناسی: روش تحقیق در این پژوهش توصیفی تحلیلی از نوع همبستگی بود. جامعه آماری شامل تمامی کارکنان و کتابداران کتابخانه های عمومی شهر کرمان به تعداد 645 نفر بود که با روش نمونه گیری تصادفی 241 نفر از آنها به عنوان نمونه انتخاب شدند. جهت جمع آوری اطلاعات از دو پرسشنامه مدیریت زمان کارول و کافمن (1999) و آموزش کارکنان نوئی و ویلک (1993) استفاده شد. داده های جمع آوری شده به وسیله شاخص های آماری توصیفی، آزمون همبستگی پیرسون، t تک نمونه و رگرسیون خطی چندگانه تجزیه وتحلیل شدند. یافته ها: نتایج تحلیل داده های پژوهش نشان داد میان آموزش کارکنان و مدیریت زمان رابطه معنی داری وجود داشت (05/0> p-مقدار). همچنین وضعیت مدیریت زمان و آموزش کتابداران و کارکنان در سطح مناسبی قرار داشت (05/0> p-مقدار). نتایج رگرسیون خطی چندگانه نیز نشان داد بین ادراک کارکنان از آموزش مرتبط با کار و ادراک کارکنان از آموزش مرتبط با رده شغلی با مدیریت زمان رابطه معنادار وجود نداشت (05/0<p-مقدار) و بین ادراک کارکنان از آموزش مرتبط با خودشان با مدیریت زمان رابطه افزایشی (مستقیم) و معنادار وجود داشت (05/0>p-مقدار). نتیجه : مدیران کتابخانه ها می توانند با بهره گیری از فنون مدیریت زمان و توجه به نقش این مؤلفه ارزشمند، برای آموزش کارکنان و کتابداران خود برنامه ریزی کرده به آنان در اعتلای رشد شخصی و رسیدن به اهداف شغلی کمک نمایند.

پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه بین مهارت های ارتباطی با رضایت شغلی و خلاقیت کتابداران کتابخانه های عمومی استان همدان انجام شد.روش تحقیق توصیفی از نوع همبستگی بود. برای گردآوری داده ها از سه پرسشنامه محقق ساخته مهارت های ارتباطی، خلاقیت و رضایت شغلی استفاده شد. جامعه پژوهش شامل تمامی کتابداران شاغل در کتابخانه های عمومی استان همدان (190نفر) بودند. روش نمونه گیری، تصادفی ساده بود که بر اساس جدول کرجسی- مورگان حجم نمونه 123 نفر محاسبه شد. یافته ها نشان داد که بین دو مؤلفه از مؤلفه های مهارت های ارتباطی(کلامی و شنود) کتابداران شاغل در کتابخانه های عمومی استان همدان با رضایت شغلی آنها رابطه معناداری وجود ندارد. میزان ضریب همبستگی پیرسون (398/0) نشان دهنده رابطه مثبت و معنادار بین مهارت بازخورد کتابداران با رضایت شغلی آنها بود. همچنین ارتباط معنادار قوی و مثبتی بین مهارت های کلامی، شنودی و بازخوردی کتابداران با خلاقیت آنها وجود داشت. نتایج پژوهش حاضر بر اهمیت توجه بیشتر به مهارت های ارتباطی و ارتقای آن در کتابداران تأکید می کند. مهارت های ارتباطی تأثیر مستقیمی بر رضایت شغلی و خلاقیت کتابداران دارد و عملکرد ارتباطی، جمعی و برون سازمانی آنها را برای جذب مخاطبان به کتابخانه های عمومی و ارائه خدمات بهتر تقویت می کند.

هدف: پژوهش حاضر با هدف ارائه الگوی امکان کسب درآمد در کتابخانه های عمومی با رویکرد اقتصاد خلاق انجام شده است. روش: پژوهش از نظرِ هدف بنیادی و از نظرِ ماهیت کیفی بود که با روش نظریه زمینه ای انجام شد. تعداد مشارکت کنندگان 19 نفر از خبرگان حوزه های کتابداری، کارآفرینی و اقتصادی بودند که با روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. جمع آوری داده ها با استفاده از مصاحبه های نیمه ساختاریافته و با روش نظام مند پرسش های باز انجام شد. برای اعتبارسنجی پژوهش، از روش کشف اطلاعات موازی، ارزیابی شرکت کنندگان و خودبازبینی پژوهشگر استفاده شد. یافته ها: تجزیه وتحلیل داده ها نشان داد که مبنای نظری الگوی درآمدی در کتابخانه ها شش مؤلفه اصلی شامل: 1. سازوکارهای مدیریتی با زیرمؤلفه های نقش حمایتی مدیران ارشد در ایجاد تحول، فراهم آوری امکانات و تجهیزات، نقش آفرینی کتابداران و توجه مدیریت به منابع انسانی خلاق؛ 2. سازوکارهای امورمالی و اداری شامل توسعه و پایدارسازی منابع و بهینه سازی مصارف، مدیریت منابع، حمایت های اداری از سرمایه گذاری و افزایش بنیه مالی کتابخانه ها)؛ 3. سازوکارهای قانونی و حقوقی با زیرمؤلفه های اصلاح قانون تأسیس اداره کتابخانه ها، ایجاد فرایند اخذ قانونی مجوز درآمدزایی، شفاف سازی قوانین و آیین نامه ها؛ 4. سازوکارهای آموزشی شامل آموزش ضمن خدمت همگانی، آموزش و آشنایی با روش های تعاملی، آموزش و آفرینش، تغییر شیوه های آموزشی، آشنایی با شیوه های آموزش جدید و تغییر نگرش شیوه های آموزش مدیران؛ 5. سازوکارهای درآمدزایی با زیرمؤلفه های ایجاد تعامل منطقی با مشتریان، طراحی رسانش خدمات و برنامه ها، تنظیم برنامه زمان بندی شده استقلال مالی، ایجاد شبکه گسترده پخش محصولات)؛ 6. سازوکارهای ساختاری شامل حمایت قوی و مستمر از برنامه های مدیریتی، ارتقای کیفیت خدمات و محصولات فرهنگی، ارتقای پایگاه اجتماعی، ارتقای مدیریت تخصصی، تنظیم سند راهبردی اقتصاد خلاق. اصالت/ارزش: در حالی که رکود اقتصادی و مشکل کمبود منابع مالی کتابخانه ها را وادار به انتخاب راه درآمد اضافی برای بقای خود کرده است، تاکنون پژوهشی درباره این موضوع در ایران انجام نشده است. اقتصاد خلاق و کارآفرینی این فرصت را به کتابخانه ها می دهد تا از طریق هنر، فرهنگ و علم درآمدزایی کنند. کسب درآمد خلاقانه گامی بلند برای استقلال بودجه و کاهش فشار بار مالی در کتابخانه ها و در نتیجه کاهش دغدغه های تأمین نیازهای معیشتی کارکنان، تأمین اعتبار مجموعه سازی و منابع روزآمد و همچنین نگهداری و تعمیر ساختمان ها خواهد شد.

هدف: هدف پژوهش حاضر تعیین تأثیر ابعاد خودآگاهی در موقعیت مدیریتی، عمومی، خصوصی و ناآگاهی از خود بر عملکرد زمینه ای و وظیفه ای شغلی کتابداران شاغل در کتابخانه های عمومی استان آذربایجان شرقی است. روش: این پژوهش از نظرِ هدف کاربردی و به لحاظ نوع و نحوه گردآوری داده های تحقیق از نوع کمّی-توصیفی و هم بستگی است که با استفاده از روش پیمایش انجام شد. جامعه آماری پژوهش را کلیه کتابداران شاغل در کتابخانه های عمومی استان آذربایجان شرقی تشکیل می دهند. برای گردآوری داده ها، از پرسش نامه خودآگاهی در موقعیت شغلی صالح بلوردی (1388) و برای عملکرد شغلی از دو پرسش نامه عملکرد شغلی وظیفه ای بیرنه و همکاران (2005) و عملکرد شغلی زمینه ای کونری (1999) استفاده شده است. روایی محتوایی ابزار پژوهش با نظر کارشناسان و متخصصان تأیید و پایایی ابزار پژوهش با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ محاسبه شد. برای پیش بینی اثر متغیر مستقل بر متغیرهای وابسته، از آزمون رگرسیون چندگانه استفاده شد. یافته ها: نتایج آزمون رگرسیون خطی چندگانه، ابعاد خودآگاهی در موقعیت عمومی (171/0)، خودآگاهی در موقعیت خصوصی (180/0) و خودآگاهی در موقعیت مدیریتی (445/0) از تغییرات عملکرد شغلی وظیفه ای، و همچنین ابعاد خودآگاهی در موقعیت عمومی (188/0)، خودآگاهی در موقعیت خصوصی (253/0) و خودآگاهی در موقعیت مدیریتی (460/0) از تغییرات عملکرد شغلی زمینه ای را تبیین می کند. اصالت/ارزش: پژوهش حاضر از این نظر که نقش خودآگاهی و ابعاد آن را با عملکرد شغلی در میان کتابداران شاغل در کتابخانه های عمومی به صورت مستقل بررسی کرده است دارای نوآوری است. بر اساس یافته های پژوهش، خودآگاهی می تواند به عنوان عاملی برای افزایش عملکرد شغلی وظیفه ای و زمینه ای کتابداران مطرح شود.

هدف: هدف پژوهش حاضر شناخت دیدگاه کتابداران و کاربران کتابخانه های عمومی شهر بندرعباس درمورد چالش ها و راهکار های مشارکت کاربران در فعالیت ها و خدمات کتابخانه عمومی است. روش: روش این پژوهش کیفی است. مشارکت کنندگان این پژوهش شامل 20 کتابدار شاغل در 5 کتابخانه عمومی شهر بندرعباس و کاربران این کتابخانه ها بودند. برای جمع آوری داده ها، از مصاحبه نیمه ساختاریافته استفاده شد. پس از مصاحبه با 11 کتابدار و 11 کاربر و با حاصل شدن اشباع نظری، مصاحبه ها خاتمه یافت. برای دقت و اعتبار سؤالات تهیه شده برای مصاحبه، از سه استاد علم اطلاعات و دانش شناسی کمک گرفته شد. برای پایایی داده ها، از روش هدایت دقیق جریان مصاحبه و استفاده از اعضای کمیته پژوهش برای ارزیابی و بررسی داده های مصاحبه استفاده شد. یافته ها: با تجزیه وتحلیل مصاحبه ها، مضامین پایه برای مفهوم مشارکت کاربران در کتابخانه، چالش های پیشِ روی کاربران و راهکار های آنان برای مشارکت ارائه شد. اکثر کتابداران و کاربران مشارکت کننده در پژوهش به تأثیر مشارکت کاربران در کتابخانه باور دارند و آن را به سود کتابخانه، کتابدار و کاربر می دانند؛ در عین حال، محدودیت ها و موانعی در این مسیر وجود دارد که می توان گفت راهکار نهایی رفع چالش های مرتبط با مشارکت کاربران در کتابخانه، نهادینه شدن کتابداری جامعه مدار است. اصالت/ارزش: شناخت پدیده مشارکت کاربران در فعالیت ها و خدمات کتابخانه های عمومی و فهم چالش ها و راهکار های مشارکت کاربران در این فعالیت ها از جمله دستاورد های مهم این پژوهش است.

هدف: هدف پژوهش حاضر شناسایی عوامل مؤثر بر نوآوری و خلاقیت در کتابخانه های عمومی از دیدگاه متخصصان حوزه نوآوری و خلاقیت و کتابخانه های عمومی و نیز اولویت بندی آن ها از دیدگاه کتابداران کتابخانه های عمومی استان خوزستان است. روش: پژوهش حاضر به لحاظ هدف یک پژوهش آمیخته از نوع اکتشافی است. جامعه آماری در بخش کیفی شامل متون حوزه خلاقیت و نوآوری و همچنین 22 نفر از خبرگان دانشگاه بودند که به روشِ نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. جامعه پژوهش در بخش کمّی شامل همه کتابداران کتابخانه های عمومی استان خوزستان و ابزار گردآوری داده ها پرسش نامه است. یافته ها: در بخش کیفی 50 مؤلفه تأثیرگذار بر خلاقیت و نوآوری در کتابخانه های عمومی شناسایی شد. این عوامل در بخش کمّی از دیدگاه کتابداران کتابخانه های عمومی استان خوزستان در 8 عامل کلی دسته بندی شد که به ترتیب اولویت عبارت اند از: فرهنگ سازمانی، عوامل فردی و ویژگی های شخصیتی، ساختار سازمانی، استراتژی سازمانی، مدیریت و رهبری سازمانی، جو سازمانی، انگیزش و پاداش سازمانی و منابع سازمانی. اصالت/ارزش: شناسایی عوامل و مؤلفه های خلاقیت و نوآوری برای کتابخانه های عمومی در ایران انجام نشده بود. عوامل مؤثر در خلاقیت و نوآوریِ شناسایی شده در این پژوهش می تواند در فرایند برنامه ریزی و مدیریت کتابخانه های عمومی و ارتقای سطح کیفیت خدمات سازمان استفاده شود. به علاوه، این عوامل شناسایی شده قابلیت استفاده برای کشف و اولویت بندی برای کتابداران کتابخانه های عمومی کل کشور را دارد.

هدف: با توجه به رشد جمعیت سالمندی در سال های آینده و مشکلات پیش روی آن ها در جامعه، لازم است نیازها و انتظارات سالمندان شناسایی شود. پژوهش حاضر با هدف اولویت بندی نیازها، انتظارات و خواسته های سالمندان از کتابخانه های عمومی انجام شد. روش پژوهش : پژوهش حاضر به صورت پیمایشی انجام شده است و به بررسی نیازها و انتظارات سالمندان از کتابخانه های عمومی با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته، پرداخته است. نمونه آماری شامل 303 سالمند از سراسر کشور بود که به صورت نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. یافته ها: یافته های پیمایش نشان داد که می توان نیازها و انتظارت سالمندان از کتابخانه های عمومی ایران را در سه مقوله کلی «منابع اطلاعاتی مورد نیاز»، «خدمات و برنامه های مورد انتظار»، و «تجهیزات و تسهیلات مورد نیاز» دسته بندی کرد. یافته های حاصل از تحلیل آزمون فریدمن به منظور رتبه بندی عوامل نشان داد که بین میانگین مقوله های فوق از نظر سالمندان تفاوت معنی داری وجود دارد. بر همین اساس در مقوله «منابع اطلاعاتی مورد نیاز» از نظر سالمندان «منابع مربوط به سلامتی، پزشکی و بهداشت»، «منابع مربوط به تغذیه و رژیم غذایی» و «منابع مربوط به داستان های تاریخی و رمان»، در مقوله خدمات، «رعایت شأن و احترام به سالمندان توسط کتابداران»، در مقوله تجهیزات و تسهیلات مورد نیاز، «وجود آسانسور»، «نور»، «روشنایی مناسب» و «وجود صندلی های مناسب و مبلمان برای استفاده در کتابخانه» از نظر اهمیت، در رتبه های اول قرار داشتند. علاوه بر این، نتایج نشان داد که بین خدمات و برنامه ها و نیازهای اطلاعاتی سالمندان بر اساس سن و جنسیت سالمندان تفاوت معنی داری وجود داشت اما تفاوت معنی داری بین دو متغیر جنسیت و سن سالمندان و مقوله تسهیلات و تجهیزات یافت نشد. نتیجه گیری: با توجه به تنوع و گستردگی نیازهای سالمندان و طیف وسیع خدمات قابل ارائه به سالمندان توسط کتابخانه های عمومی، لازم است تا نهاد کتابخانه های عمومی با مشارکت سایر سازمان ها برنامه های مشترکی را به منظور ارتقای کیفیت خدمات به طور مداوم و پایدار مد نظر قرار دهند.

هدف: بررسی دیدگاه خبرگان درخصوص مؤلفه های مدیریت راهبردی کتابخانه های عمومی ایران. یافته ها می تواند به ارائه خدمات کارآمد و دستیابی به اهداف و چشم انداز کتابخانه های عمومی کمک کند و ابزار مناسبی برای عملیاتی کردن مدیریت راهبردی کتابخانه های عمومی باشد. روش: با استفاده از تکنیک دلفی، نظر ۲۰ نفر از متخصصان مدیریت راهبردی و علوم اطلاعات، که به صورت هدفمند در سه نوبت انتخاب شدند، به دست آمد. برای بررسی نرمال بودن داده های فردی از آزمون شاپیرو - ویلک استفاده شد. داده ها با سطح معنی داری کمتر از آلفا ۰/۰۵ و با اطمینان ۰/۹۵ ناپارامتریک (غیرنرمال) بودند. با توجه به کیفیت و توالی طیف لیکرت و موارد ناپارامتریک، از آزمون های دوجمله ای ناپارامتریک استفاده شد که در جدول نتایج آزمون دوجمله ای، نسبت داده ها در دو گروه مشخص شده است. همچنین اگر سطح معنی داری به دست آمده کمتر از آلفای ۰/۰۵ بود، با اطمینان ۰/۹۵ معنی دار درنظر گرفته شد. سطح معنی داری بیشتر از آلفا ۰/۰۵ با اطمینان ۰/۹۵ معنی دار نبود و حذف شد. همچنین برای تعیین میزان هماهنگی بین دیدگاه های بیان شده از آزمون کندال استفاده شد. این ضریب با علامت w نشان داده می شود؛ یعنی مقداری بین ۰ تا ۱. اگر ضریب کندال صفر بود، به معنای نبود توافق کامل و اگر یک بود، به معنای توافق مطلق بود. نتیجه گیری : در ۷۸ مؤلفه اساسی برای مدیریت راهبردی شناسایی و تصویب و در یک چارچوب ارائه شد. فرایند و چارچوب، درک عمیق تری از فرایند توسعه، اجرا و ارزیابی شناسایی می کنند.

هدف: با توجه به نقش کتابخانه های عمومی در توسعه کارآفرینی، پژوهش حاضر بر آن است تا به تحلیل مطالعاتی که در این زمینه انجام شده بپردازد و با مقایسه پژوهش های ایرانی و جهانی در این حوزه، زمینه برای شناسایی شکاف ها و خلأهای پژوهش های داخلی فراهم شود. روش شناسی: مراحل اجرای پژوهش حاضر با استفاده از روش فراترکیب صورت گرفت. بدین منظور، پژوهش های مرتبط در پایگاه های بین المللی به زبان انگلیسی و پایگاه های داخلی به زبان فارسی بدون در نظر گرفتن محدودیت زمانی مورد جستجو قرار گرفتند. جهت ارزیابی کیفیت آثار گزینش شده، از چک لیست CASP استفاده گردید. در نهایت، 101 پایان نامه و مقاله (71 اثر به زبان انگلیسی و 30 اثر به زبان فارسی) مورد بررسی قرار گرفتند. یافته ها: در سطح بین المللی، گرایش موضوعی پژوهش ها به سوی حوزه «خدمات اطلاعاتی کارآفرینانه» و در ایران به سمت محور «کارآفرینی سازمانی، فرهنگ سازمانی، خلاقیت و نوآوری سازمانی» بوده است. رویکرد غالب در پژوهش های بین المللی کیفی بوده و بیش تر از روش سندی کتابخانه ای و اسناد و مدارک پیشین برای تحلیل این مطالعات استفاده شده است. در مقابل، تأکید مطالعات داخلی بر استفاده از رویکرد کمّی و روش پیمایشی بوده و استفاده از ابزار پرسشنامه را مبنای تحلیل خود قرار داده اند. عمده ترین پژوهش های انجام شده در سطح ملی و بین المللی در قالب مقاله منتشر شده در نشریات هستند و توسط یک نویسنده نگارش یافته اند. نتیجه گیری : نتایج حاصل از این پژوهش می تواند زمینه را برای کمک به توسعه پژوهش در این حوزه و رفع مشکلات کتابخانه های عمومی در راستای ارائه خدمات نوآورانه و کارآفرینانه و درنتیجه رفع مشکل بیکاری و به تبع آن توسعه اقتصادی جامعه فراهم سازد.