روش گلوله برفی

دستیابی به تجربیات و اطلاعات نهفته و غیر مستند یکی از راهکارهای ارزشمند بازیابی سنت هایی می باشد که به صورت غیرمکتوب و در خطر نابودی هستند. هدف از این تحقیق، شناسایی گیاهان دارویی مورد استفاده بهره برداران عشایری و جمع آوری اطلاعات عشایر مرتع چهل کمان در مورد اندام های دارویی و نحوه استفاده از آن ها و همچنین، بیماری های قابل درمان با این گیاهان و در واقع مطالعه اتنوبوتانی و اتنوفارماکولوژی گیاهان دارویی مورد استفاده عشایر منطقه بود. ثبت باور ها و اطلاعات بومی عشایر به صورت گفتگو به هر دو شیوه مصاحبه در محل زندگی عشایر و مصاحبه مشارکتی در محل رویشگاه گیاهان انجام شد. مصاحبه شوندگان به روش گلوله برفی انتخاب شدند. هم زمان با مصاحبه مشارکتی، از طریق پیمایش های صحرایی، نمونه های هرباریومی از گیاهان مرتع چهل کمان برداشت و براساس منابع معتبر گیا هشناسی شناسایی شدند. برای هر گیاه دارویی، نام علمی، خانواده، نام محلی، اندام مورد استفاده، خاصیت درمانی رایج و همچنین، شیوه تهیه و مصرف داروی گیاهی تدوین شد. شاخص های فراوانی نسبی و ارزش استفاده برای هر یک از گیاهان دارویی محاسبه شدند. در منطقه مورد مطالعه 51 گونه دارویی متعلق به 26 تیره گیاهی شناسایی شد که پرجمعیت ترین خانواده های گیاهی مربوط به Asteraceae و Lamiaceae با 7 و 6 گونه بوده است. یافته ها نشان داد بیشترین فراوانی از گیاهان دارویی با 94/52 درصد برای درمان بیمارهای گوارشی کاربرد دارند. بالاترین میزان ارزش استفاده متعلق به گونه های آویشن و زیره سیاه برابر با 66/0 بود. با توجه به بالا بودن اهمیت گیاهان دارویی مرتع چهل کمان، نتایج این تحقیق و پژوهش های علمی آن، می تواند زمینه های مناسبی را برای توسعه دانش فیتوشیمی و تولید داروهای گیاهی فراهم آورد.

همه نظریه ها نسبی هستند، هیچ نظریه ای کامل نیست و اگر کامل بود نظریه نبود، بلکه واقعیت یا با کمی اغماض حقیقت بود. نظریات در طول زمان ظهور و تکامل می یابند، توسعه پایدار، مبانی حاکم و شیوه های حصول آن هم تابعی از این قاعده هستند. رشد سریع علوم و تخصصی شدن آن سبب گردیده است که پدیده ای نو به نام "واگرایی علوم" رخ دهد. گاهی فعالیت های علمی مختلف آثار متفاوت و بعضاً متضادی بر یک موضوع خاص دارند. فعالیت های حقوقی، مدیریتی و مهندسی مرتبط با توسعه پایدار در ساختمان های سبز متأثر و مؤثر بر یکدیگرند و از پدیده واگرایی علوم مستثنی نمی باشند. در این تحقیق تلاش شده است با بهره گیری از مطالعه منابع روز و روش تحقیق کیفی (مصاحبه با نخبگان با استفاده از روش گلوله برفی) در ترکیب با روش های کمی و تحلیل های آماری مدل مدیریت حقوقی توسعه پایدار با رویکرد ساختمان های سبز در ایران تبیین گردد. بر این اساس شاخص های اساسی سه رشته مختلف حقوق، مهندسی و مدیریت در کنار سیاست گذاری های کلان شناسایی و ارزیابی شده است. نتایج حاصل از این تحقیق کمک شایانی بر انطباق برآیند نیروهای سه رشته یاد شده و تعیین مهم ترین اولویت ها برای نیل به اهداف توسعه ای پایدار و جامع به ویژه در صنعت ساخت خواهد داشت.

با توجه به اینکه هدف این پژوهش ارائه تصویری مشروح از وضعیت موجود محورها و مؤلفه های مسئولیت اجتماعی در شرکت های پالایش نفت کشور است، پژوهشی «ارزیابی» از نوع ارزیابی نیازهاست که از نظر هدف توصیفی به شمار می رود. همچنین پژوهشی آمیخته است که در مرحله اول پژوهشی کیفی اکتشافی با استفاده از تحلیل مضمون انجام شد. در این مرحله شبکه مضامین مسئولیت اجتماعی شرکت های پالایش نفت مبتنی بر مصاحبه با 16 خبره عضو شبکه ذی نفعان کلیدی شرکت، که دارای تجربه یا دانش مرتبط با مسئولیت اجتماعی در صنعت نفت بودند و بر اساس روش گلوله برفی انتخاب شدند، انجام و با استفاده از روش آتراید استیرلینگ کدگذاری، تحلیل، و ترسیم شبکه صورت گرفت. مصاحبه تا مرز رسیدن به اشباع ادامه پیدا کرد. اعتبارسنجی مدل استخراج شده مبتنی بر پرسشنامه به روش دلفی (در سه مرحله) و با مشارکت 42 نفر از خبرگان انجام شد. نتایج نشان داد اگرچه در مرحله اول و با استفاده از تحلیل مضمون 6 مضمون فراگیر و 23 مضمون سازمان دهنده استخراج شدند، در مرحله اعتبارسنجی 4 مضمون فراگیر مسائل مرتبط با مشتریان، حفظ محیط زیست، مسائل مرتبط با کارکنان، و توسعه جوامع محلی و 18 مضمون سازمان دهنده و 109 مضمون پایه، به منزله ابعاد مسئولیت اجتماعی شرکت های پالایش نفت، تأیید شدند.

گیاه مردم نگاری شاخه نوپا و برون رشته ای از حوزه دانش و فن آوری های بومی مردم شناسی است و واجد آفرینندگی های ارزشمندی در حوزه دانش سنتی مرتبط با گیاهان است؛ لذا در این مطالعه دانش بومی گیاهان، مرتع خوش ییلاق استان گلستان مورد بررسی قرار گرفته است. ثبت اطلاعات به صورت گفتگو به هر دو شیوه مصاحبه در محل زندگی بومیان و مشاهده مشارکتی در محل رویشگاه گیاهان انجام شد. مصاحبه شوندگان به روش گلوله برفی انتخاب شدند. در این تحقیق گونه های گیاهی متعلق به 17 خانواده که تعداد بیشتری از افراد بومی آن را شناخته و به خواص آن واقف بودند انتخاب شدند. از 30 گونه گیاهی انتخاب شده، 17 مورد آن استفاده خوراکی دارویی، 10 مورد استفاده دارویی و 3 مورد کاربرد دارویی و صنعتی داشته اند. نامگذاری محلی گونه ها تا حد زیادی منطبق با خصوصیات مورفولوژیک و نیازهای اکولوژیک گیاه بوده است. شناخت و پیش بینی زیستگاه گونه های گیاهی نیز از مهمترین اطلاعات کاربردی دانش بومی مردم خوش ییلاق بود. ایشان به انواع فرم های رویشی، اندام و فرایندهای گیاهی، خواص مختلف و شیوه استفاده از گیاهان به عنوان خوراک، دارو و ابزار و سرپناه آگاهی داشته و از آن در زندگی خود بهره می جویند.

این مطالعه در استان چهارمحال و بختیاری و با روش گلوله برفی و مصاحبه با افراد سرشناس و نخبگان محلی و مشاهدات عینی انجام شد. به این منظور، مجموعاً 50 مصاحبه انجام و اطلاعات دریافتی با نوشتن نقطه نظرات و ضبط صوت و تصویر مستند شد. سپس با روش های تحلیل محتوی به تجزیه و تحلیل داده ها پرداخته شد. بر اساس نتایج پژوهش، مراحل تهیه زغال به شکل سنتی شامل حفر کوره زغال ذوزنقه ای شکل، قطعه بندی چوب درختان و مرتب ساختن آن ها در کوره، نصب دودکش در دهانه ورودی و خروجی، پوشاندن سطح چوب ها به وسیله برگ خشک شده، پوشاندن عایق برگ با خاک، روشن کردن کوره زغال گیری به وسیله آتش و مسدود کردن دهانه آن، تبدیل چوب ها به زغال در مدت زمان مشخص، سرد شدن کوره زغال گیری و تخلیه و بارگیری می شود. با توجه به نبود منبعی مدون و به روز از روش زغال گیری سنتی در منابع موجود، پژوهش حاضر از نظر توجه به این دانش بومی پیشگام بوده و نتایج آن علاوه برثبت دانش محلی تهیه زغال، بر کاربرد آن صرفا در استفاده از ضایعات چوب درختان خشکیده، باد افتاده و یا هرس شده به ویژه در اکوسیستم های باغی تاکید دارد.

هدف از تحقیق حاضر، شناسایی گیاهان سمی برای دام، نشانه های مسمومیت، روش های بومی درمان توسط عشایر بهره-بردار و همچنین شناسایی گیاهان دارویی برای دام و نحوه استفاده و خواص درمانی آنها بود. انتخاب جامعه ی نمونه ی آماری پاسخگو از بین جوامع محلی بود که در مورد این تحقیق، جامعه پاسخگو مرکب از عشایر ترکمن در مراتع مراوه تپه بودند. در این مطالعه از نمونه گیری هدفمند و از روش گلوله برفی استفاده شد؛ تعدادی از عشایر بهره بردار با تجربه برای مصاحبه اولیه انتخاب شدند. پس از طرح موضوع و جلب اطمینان و اعتماد آنها در ارتباط با موضوع تحقیق، پرسشنامه را تنظیم و روایی و پایایی آن مورد بررسی قرار گرفت. همزمان با پیمایش صحرایی، تعدادی پرسشنامه نیز در اختیار عشایر بهره بردار منتخب قرار گرفت. میزان اعتبار پرسشنامه از طریق محاسبه ی ضریب آلفای کرونباخ برای معیارهای مختلف محاسبه و تعیین شد. گیاهان نام برده شده شناسایی شدند. در نهایت، 26 گیاه سمی و 24 گیاه دارویی برای دام توسط بهره برداران معرفی شد.