ریزساختار بازار

در این مقاله با استفاده از رویکرد هاسبروک (1991) و دافور و انگل (2000) نسبت به مدل سازی قیمت های معاملاتی در بورس تهران اقدام نموده ایم. سازگار با مدل های نظری و تحقیقات تجربی در سایر بازارها، مدل تخمینی خودرگرسیو برداری بر روی هفت شرکت انتخابی در بورس تهران وجود رابطه معنی دار بین جهت معامله و مظنه ها را در بورس تهران مورد تایید قرار داد. همچنین ملاحظه گردید که فاصله بین معاملات و دامنک در شکل گیری مظنه ها از نظر آماری معنی دار می باشد.

این پژوهش به ارائه الگوی رفتار توده وار در خریداران و فروشندگان اوراق بهادار در بورس اوراق بهادار تهران می پردازد. همچنین، تأثیر بازدهی شرکت بر شکل گیری رفتار توده وار نیز  بررسی شده است. بدین منظور، ابتدا رفتار توده واری با استفاده از داده های معاملاتی بورس اوراق بهادار تهران به صورت روزانه و لحظه به لحظه (در بازه های زمانی 480،360،240،120 ثانیه) تحلیل و اندازه گیری شده است و سپس، تعداد و نحوه بروز این رفتار در معاملات روزمره مشخص شد. براین اساس، از مدل توده واری اطلاعاتی بر پایه رویکرد سیپریانی و گوارینو (2014) استفاده شد تا بر مبنای ریزساختار بازار سرمایه ایران، الگوی رفتاری برای توده واری ارائه شود. مزیت مدل ارائه شده نسبت به سایر مدل های موجودی که برای بورس ایران ارائه شده است، در نظر گرفتن ارزش اطلاعاتی سیگنال به عنوان یک پارامتر در مدل های ریزساختار بازار است. نتایج نشان داد که براساس الگوی ارائه شده توده واری اطلاعاتی، بازدهی سهم و توده واری با هم رابطه دارند و بازدهی سهام بر رفتار توده وار سرمایه گذاران تأثیر دارد. در تمامی روزها و اکثر لحظات معاملاتی، رفتار توده واری رخ داده و همچنین، رفتار توده واری فروش بیشتر از رفتار توده واری خرید است. سپس، رابطه بین این رفتار با بازدهی شرکت بر اساس مدل رگرسیون لجستیک در بازه های زمانی مورد تحلیل قرار گرفت و مشخص شد که بازدهی شرکت با رفتار توده وار رابطه دارد.

یکی از مهم ترین پرسش هایی که در زمینه ریزساختار بازارهای مالی مطرح می شود، سنجش سطح نامتقارن بودن اطلاعات در بازارهای مالی است. طی سال های اخیر معیار احتمال مبادله آگاهانه (PIN) برای اندازه گیری میزان نامتقارن بودن اطلاعات معرفی شده که مبتنی بر الگوهای اقتصادی و در چهارچوب ساختار خرد بازار است. رویکرد ایزلی و اوهارا (1992)، به عنوان نخستین ایده مطرح شد. در ادبیات موجود دو مشکل در این روش تخمین وجود دارد: مشکل اریب نمونه و مشکل شرایط مرزی. برای رفع این مشکلات در این زمینه چهار روش دیگر شامل EA،EHO Factorization ، LK Factorization  وYZ  Grid-Search Based  مطرح شده است. در این پژوهش، معیار احتمال مبادله آگاهانه برای 206 شرکت منتخب از شرکت های فعال در بورس اوراق بهادار تهران در دوره زمانی فروردین 1394 تا اسفند 1395 تخمین زده شده است. نتایج تخمین در این مقاله نشان می دهد که میانگین احتمال مبادله آگاهانه 23/0 است.

این تحقیق به دنبال معرفی رویکرد مبتنی بر ریزساختار بازار ارز به عنوان نسل چهارم نظریات تبیین رفتار نرخ ارز و کاربرد آن در قالب یک شبیه سازی برای به دست آوردن تاثیر شفافیت انتشار اطلاعات اقتصاد کلان بر نوسانات نرخ ارز است. رویکرد مبتنی بر ریزساختار ارز به منظور در نظر گفتن ساختار غیرمتمرکز و چندلایه بازار ارز، پیچیدگی های اطلاعاتی در این بازار و نقش مکانیسم های معاملاتی در تعیین نرخ ارز مطرح شده است. پس از معرفی این رویکرد، مدل سازی پایه برای شبیه سازی انجام شده و در قالب این شبیه سازی، تاثیر شفافیت انتشار اطلاعات اقتصاد کلان بر نوسان نرخ ارز مورد ارزیابی قرار گرفته است که برای این منظور از دو متغیر «تاخیر در انتشار اطلاعات اقتصاد کلان« و «خطا در انتشار اطلاعات اقتصاد کلان» بهره گرفته شده است. نتایج شبیه سازی در این تحقیق نشان می دهد افزایش تاخیر در انتشار اطلاعات اقتصاد کلان به دلیل تشدید نااطمینانی برای فعالان اقتصادی باعث افزایش نوسان متغیر نرخ ارز می شود. علاوه بر این، افزایش تاخیر در انتشار اطلاعات اقتصاد کلان باعث به تاخیر افتادن عکس العمل بازار ارز به تغییر متغیرهای بنیادین ارز می شود. با وجود آنکه در این تحقیق، افزایش خطا در انتشار اطلاعات اقتصاد کلان به شکل غیرخطی باعث تغییر نوسان نرخ ارز  می شود، اما میزان تاثیرگذاری این متغیر در تحقیق حاضر کمتر از متغیر تاخیر در انتشار اطلاعات اقتصاد کلان بوده است. با توجه به نتایج این تحقیق، توصیه می شود به منظور کاهش در نوسان متغیر نرخ ارز بر شفافیت انتشار اطلاعات اقتصاد کلان در کشور افزوده و به ویژه از دوره تاخیر در انتشار اطلاعات اقتصاد کلان کاسته شود.

هدف: در این پژوهش، الگوی درون روزی معامله در بورس تهران و نقش معامله گران با اطلاعات نهانی در شکل گیری آن بررسی می شود. روش: برای این منظور، نخست الگوی درون روز چهار متغیر حجم، ارزش معاملات، دامنه تغییرات قیمت و بازده با استفاده از داده های پُرتواتر بررسی شد، سپس نقش معامله گران مطلع از اطلاعات نهانی در شکل گیری چنین الگوهایی آزمون شد. یافته ها: نتایج این پژوهش نشان می دهد که حجم و ارزش معاملات از الگوی  شکل و دامنه تغییرات قیمت از الگوی  طی روز پیروی می کنند. همچنین، بر اساس فرضیه معامله با اطلاعات نهانی، معامله گران با اطلاعات نهانی، به دلیل پرهیز از افشای اطلاعات خود، به طور معمول از معاملات با حجم متوسط استفاده می کنند که این موضوع در بورس تهران تأیید شده است. به علاوه، فرضیه معامله با اطلاعات نهانی به صورت درون روز رد می شود؛ زیرا بیشتر این نوع معامله گران در تمام ساعت های بازار از حجم های متوسط استفاده می کنند که می تواند نشان دهنده عمق کم بازار سهام ایران باشد. نتیجه گیری: یافته های پژوهش حاضر برای سیاست گذاران و برنامه ریزان بازار سرمایه ایران بیانگر این موضوع است که مکث یا توقف در بازار، روی رفتار معامله گران تأثیر مستقیم دارد و ریسک معامله برای آنها را افزایش می دهد. از طرفی، برای معامله گرانی که در حجم های بزرگ خرید و فروش می کنند یا از روش های معاملات الگوریتمی کمک می گیرند، توجه به این الگوها زمانی که اثر قیمتی کمترین است، کاربرد دارد.

پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه بین بازده و اسپرد در بورس اوراق بهادار تهران انجام شده است. این پژوهش در ادامه کار آمیهود و مندلسون (1986) و با مدلی مشابه با مدل پژوهشگران مذکور به انجام رسیده است. در این مدل بتا و اندازه پرتفوی به عنوان متغیر توضیحی وارد مدل شده اند و دوره ی زمانی آن از دی ماه سال 1382 تا پایان تیرماه سال 1389 است. نظر به اینکه داده ها به صورت سری زمانی و مقطعی هستند، از رگرسیون تلفیقی جهت برآورد داده ها استفاده شده است. نتایج حاصل از تخمین مشابه مدل آمیهود و مندلسون، وجود رابطه مثبت معنادار بین بازده و اسپرد را تأیید می کند

احتمال معامله مبتنی بر اطلاعات خصوصی (PIN) به عنوان شاخص سنجش ریسک اطلاعات در نظر گرفته می شود. این مقاله به دنبال تخمین احتمال معامله مبتنی بر اطلاعات خصوصی در بورس اوراق بهادار تهران با استفاده از مدل های ریزساختار مبتنی بر اطلاعات است. نتایج این پژوهش نشان می دهد که احتمال معامله مبتنی بر اطلاعات خصوصی در بورس اوراق بهادار تهران به طور معناداری متفاوت از صفر است.

معامله سهام می تواند از طریق دو سازوکار حراج و معاملات پیوسته انجام شود. در بسیاری از بازارها از جمله بورس تهران، ابتدای بازار از سازوکار حراج و طی روز از معاملات پیوسته استفاده می شود. به علاوه، در برخی بازارها به منظور بهبود نقدشوندگی برای سهام کوچک و غیرنقدشونده، به جای استفاده از سازوکار معاملات پیوسته، از حراج های مکرر طی روز استفاده می شود. در این پژوهش، به کمک داده های بورس تهران و معرفی معیاری برای اندازه گیری خطای قیمتی، به مقایسه خطای قیمتی در ابتدای بازار که مبتنی بر سازوکار حراج است و انتهای بازار که مبتنی بر سازوکار معاملات پیوسته است، پرداخته می شود. نتایج این پژوهش نشان می دهد خطای قیمتی در ابتدای بازار بیشتر از انتهای بازار است. در ادامه، عوامل مؤثر بر بیشتربودن خطای قیمتی در ابتدای بازار بررسی شده و نشان داده می شود سازوکار حراج بر خطای قیمتی تأثیر منفی ندارد و این خطا از زیاد بودن حجم معاملات در ابتدای بازار و کم کشش بودن منحنی تقاضای سهام نشئت می گیرد.

این تحقیق در نظر دارد برای تبیین توده واری در بازار سرمایه ایران، نوعی الگوی رفتاری بر مبنای مدل های ریزساختار ارائه دهد. پژوهش حاضر با استفاده از این رویکرد، رفتار توده وار را بر مبنای مدل سیپریانی و گوارینو (2014) با استفاده از داده های معاملاتی بورس اوراق بهادار تهران در دوره زمانی یک ساله (235 روز معاملاتی) و به صورت روزانه و لحظه به لحظه مطالعه می کند. در این مدل مقدار بار اطلاعاتی سیگنال به عنوان یک پارامتر به مدل های ریزساختار اضافه شده است. به بیان دیگر، برای سیگنال های خوب یا بد اطلاعاتی، یک ارزش اطلاعاتی با ارزش اقتضایی شایان توجه در نظر گرفته شده است. بدین منظور، اطلاعات سهام شرکت مخابرات در سال 1392 به عنوان نمونه آماری انتخاب شد. نتایج نشان داد رفتار توده واری برای سهام اخابر، در تمام روزهای معاملاتی وجود داشته است. همچنین، این توده واری برای معاملات فروش بیشتر از معاملات خرید است. از نتایج دیگر این که رفتار توده واری فروش در زمان آغازین معاملاتی بیشتر از سایر زمان ها است

هدف: بازار بورس ایران در سال های گذشته تغییراتی در آن اعمال شده و در انتظار تغییرات جدی تر است. در این پژوهش یک مدل بهینه سفارش گذاری با رویکرد ریزساختار بازار ارائه شده که در ساخت بازار مصنوعی استفاده شده و در انتها عملکرد آن مورد بررسی قرار گرفته است. روش: با کمک شبیه سازی بازار می توان به مواردی همچون تنظیم بازار و بررسی عملکرد استراتژی های معاملاتی پرداخت. اما برای کشف قیمت تابلوی ثبت سفارش سهام از شبیه سازی عامل گرا (agent-based) استفاده کرده ایم که الگوریتم تصمیم گیری آن شامل انتخاب نوع سفارش (خرید یا فروش)، انتخاب نوع اقدام معامله گران (ثبت سفارش جدید یا لغو سفارش در صف)، انتخاب استراتژی معاملاتی و انتخاب قیمت بهینه ی سفارش - برای یکی از عامل ها (agent) - است. از آنجاکه یکی از چالش های مهم سرمایه گذاران، یافتن قیمت بهینه ی سفارش گذاری است، در این پژوهش به این موضوع پرداخته شده است و سعی شده بازار بورس تهران به گونه ای شبیه سازی شود تا تغییرات ریزساختار بازار را مطالعه کند. یافته ها: داده های پژوهش شامل داده های درون-روزی تابلوی ثبت سفارش سهم فولاد مبارکه اصفهان در 5 سطح و برای ۷۱ روز معاملاتی است. در سیستم شبیه سازی پژوهش، با بررسی داده های تاریخی سهم فولاد مبارکه اصفهان، رفتار معاملاتی عامل ها استخراج شده است. همچنین با توجه به بحث ریزساختار بازار، تقابل بین ریسک اجرای معاملات و کنترل واکنش بازار به عنوان یک هزینه معاملاتی، مدل سازی شده است. بازار برای مدت 30 روز شبیه سازی شده و نتایج حاکی از آن است که استراتژی سفارش گذاری بهینه شده، از لحاظ میانگین قیمت خرید سهم، میانگین زمان انتظار برای اجرای معامله هر سهم و میانگین حجم معامله شده از سفارش، در مقایسه با سایر استراتژی های مورد بررسی در بازار عملکرد بهتری داشته است. نتیجه گیری : نتایج این پژوهش نشان می دهد به کارگیری ریسک اجرایی شدن سفارش و هزینه معاملاتی بطور هم زمان در استراتژی سفارش گذاری، عملکرد بهتری نسبت به استراتژی های مبتنی بر درجه ی تهاجمی بودن معامله گران بازار دارد.

در این مقاله با استفاده از یک مدل خودرگرسیو برداری نسبت به بررسی رابطه بین فاصله زمانی معاملات با بازدهی و حجم معامله سهم بر روی نمونه ای از شرکت های بورس اوراق بهادار تهران پرداخته ایم. نتایج به دست آمده نشان می دهد، فاصله زمانی معاملات و حجم معاملات به ترتیب بر فاصله زمانی و حجم معاملات تأثیرگذارند و تأثیر معناداری بر بازدهی معامله بعدی ندارند. همچنین ملاحظه شد، برای شرکت های بزرگ در مقایسه با شرکت های کوچک متغیرهای بازدهی و حجم معامله همراه با محتوای اطلاعاتی بیشتری هستند.

این تحقیق از طریق رویکرد مبتنی بر ریزساختار بازار ارز، به دنبال پاسخ به این سوال است آیا انتشار اطلاعات غیررسمی از طریق شبکه های اجتماعی، از ناحیه تشدید همگونی اطلاعاتی در میان افراد جامعه، می تواند باعث افزایش نوسان نرخ ارز گردد یا خیر و در این زمینه، انتشار اطلاعات اقتصاد کلان از سوی دولت چه تأثیری بر فرآیند فوق دارد. با توجه به نتایج شبیه سازی، در سطوح پایین کیفیت انتشار اطلاعات اقتصاد کلان، به دلیل شکل گیری رفتار توده ای در اثر انتشار اطلاعات غیررسمی، شاهد افزایش نوسان نرخ ارز هستیم. از سوی دیگر، در سطوح بالای کیفیت انتشار اطلاعات اقتصاد کلان، رابطه معنی داری میان انتشار اطلاعات در شبکه های اجتماعی و نوسان نرخ ارز مشاهده نمی شود. در حالت های میانی کیفیت انتشار اطلاعات اقتصاد کلان، شاهد وجود یک رابطه به شکل U معکوس بین همگونی اطلاعاتی افراد و نوسان نرخ ارز هستیم.   This study applies microstructure approach to exchange rate in order to study the relationship between dissemination of unofficial information in social media on increasing informational homogeneity and exchange rate volatility and the effect of quality of public information on this relationship. Based on our simulation results, in situations of low-quality macroeconomic data releases, we observe exchange rate volatility because of formation of herd behavior. On the other hand, with high-quality public information about the state of macroeconomic variables, there is no significant relationship between informational homogeneity of economic agents and exchange rate volatility. Finally, in the case of mid-quality public information, there is an inverse U relationship between informational homogeneity of economic agents and exchange rate volatility.  

مقاله حاضر به بسط یک مدل اطلاعات محور در بازار سفارش محور با وجود نامتقارن بودن اطلاعات می پردازد. فرض جدید در مدل بسط داده شده، مبتنی بر آن است که اطلاعات درون و برون شرکتی به طور متفاوتی بر ارزش یک سهم براساس فاکتورهای ساختاری شرکت مربوطه (امکان عدم تقارن اثرگذاری تغییرات درون و برون شرکتی را بر ارزش سهم لحاظ می کند؛ درحالی که سایر مدل های اطلاعات محور، ارزش برابری را برای تغییرات این دو نوع اطلاعات، مفروض دانسته اند یا فقط بر اثر تغییرات اطلاعات درون شرکتی متمرکز شده اند. به این ترتیب در مدل بسط داده شده، معامله گران غیرمطلع در مقابل معامله گران مطلع درونی و برونی قرار می گیرند. در تعادل مدل جدید، درصورتی که اثرگذاری اطلاعات برون شرکتی برای یک سهم، بزرگ تر از اطلاعات درون شرکتی باشد، معامله گران غیرمطلع مظنه خرید پایین تر و مظنه فروش بالاتری را نسبت به حالت برابری تأثیرات این دو نوع اطلاعات اتخاذ می کند و در شرایط عکس، آن ها مظنه خرید بالاتر و مظنه فروش پایین تری را در سفارش محدود انتخاب خواهند کرد. طبقه بندی JEL : D82، G10، G14.

در بازارهای کارا، تمامی عوامل عقلایی هستند و اطلاعات جدید در دسترس همگان قرار می گیرد، لذا قیمت ها بلافاصله تعدیل می شوند. با این حال، در دنیای واقعی، فعالان بازار هم در دستیابی به اطلاعات و هم در تفسیر آن ها بسیار ناهمگن می باشند، لذا عدم تقارن اطلاعات وجود دارد. تعیین سطح دقیق عدم تقارن اطلاعاتی هم برای معامله گران برای برخورد مناسب تر با مسائلی نظیر انتخاب دارایی، زمان بندی، بازتعریف سطح ریسک و نرخ بازده مورد نیاز و هم برای تنظیم گران برای دستیابی به طراحی بازاری با عملکرد خوب، ضروری است. در این مقاله با استفاده از داده های 1260 سهام/فصل (140 شرکت در قالب 10 صنعت که سهم 64 درصدی از ارزش بازار سهام ایران را در اختیار دارند، برای بازه زمانی 1400:1 تا 1402:1)، مقدار عدم تقارن اطلاعات با استفاده از دو مدل PIN و MPIN برآورد می شود. نتایج حاکی از آن است که اولاً احتمال وجود اطلاعات خصوصی در بازار سهام ایران به مراتب بالاتر از سایر کشورها می باشد. ثانیاً بیشترین مقدار عدم تقارن اطلاعات به صنعت «زراعت» کمترین آن به دو صنعت بزرگ «فرآورده های نفتی» و «شیمیایی» تعلق دارد. ثالثاً بیشترین عدم تقارن اطلاعات به نماد «زملارد» از گروه زراعت و کمترین آن به نماد «آریا» از صنعت شیمیایی، اختصاص دارد. یافته ها بیانگر آن است که صنایع یا شرکت هایی با سهم بازاری اندک، که محصولات غیرهمگن و متنوع تری تولید می کنند، عدم تقارن اطلاعات بالاتری را پیش رو دارند. در مقابل، صنایع پتروپالایشی و بیشتر شرکت های زیرمجموعه آن ها که شرکت های بزرگ مقیاس بوده و محصولاتی نسبتاً همگن تر تولید می کنند، از عدم تقارن اطلاعات کمتری برخوردارند.طبقه بندی JEL:  C13، C38، G14، G17

سطح عدم تقارن اطلاعات در بازارهای مالی تأثیر بسیاری بر تشکیل بازار، قیمت سهام و ریسک سرمایه گذاری دارد. علاوه بر این، طراحی سیاست های بهینه به ویژه اعمال محدودیت های معاملاتی توسط سیاستگذاران و تعیین استراتژی معاملاتی توسط معامله گران مستلزم آگاهی از میزان عدم تقارن اطلاعات است. در این مقاله با استفاده از داده های 3750 شرکت/فصل (125 شرکت در قالب 14 صنعت که سهم حدوداً 70 درصدی از ارزش بازار سهام ایران را در اختیار دارند برای بازه زمانی 1Q:1395 تا 2Q1402)، مقدار عدم تقارن اطلاعات با استفاده از مدل احتمال معاملات آگاهانه تعدیل یافته (AdjPIN) برآورد می شود. نتایج حاکی از آن است که اولاً بازار سهام ایران به طور متوسط با عدم تقارن اطلاعات 20.6 درصدی روبروست. ثانیاً صنایع کامودیتی محور (فرآورده نفتی، کانه های فلزی و فلزات اساسی) کمترین معاملات آگاهانه را تجربه نموده اند و در مقابل، صنایع ریالی (بیمه، دارویی و بانک) بالاترین عدم تقارن اطلاعات را تجربه نموده اند. ثالثاً 10 شرکت با کمترین عدم تقارن اطلاعات، از شرکت های بزرگ بورسی هستند که در صنایع کامودیتی محور طبقه بندی می شوند، حال آنکه 10 شرکت با بیشترین احتمال معاملات آگاهانه در بخش های خدمات واسطه گری و دارویی فعالیت می کنند. رابعاً بالاترین سطح عدم تقارن اطلاعات هم در سطح بازار، هم در اکثر صنایع و هم در اکثر شرکت ها در دو فصل نخست سال 1399 رخ داده است. یافته های این مقاله، وجود و میزان عدم تقارن اطلاعاتی در بازار سهام ایران را روشن می کند و بینش های ارزشمندی برای معامله گران و تنظیم گران ارائه می دهد.