دانشگاه سازمانی

دانشگاه سازمانی، باهدف ارتباط دادن برنامه های آموزشی به راهبرد و مأموریت های سازمانی، ایجاد شده و ابزاری برای یاری رساندن در دستیابی به اهداف راهبردی سازمان است. امروزه کلیه سازمان ها برای ارتقای کیفیت و کمیت اهداف از پیش تعیین شده، به سنجش عملکرد می پردازند. هدف از این تحقیق، ارائه مدل مفهومی سنجش عملکرد با توسعه کارت امتیازی متوازن در شش بعد برای دانشگاه سازمانی موردمطالعه است. روش مورداستفاده در این تحقیق، توصیفی تحلیلی است. جامعه آماری خبره در موضوع تحقیق 60 نفر است که با استفاده از فرمول کوکران، تعداد 52  نفر از خبرگان دانشگاه موردمطالعه انتخاب شدند. نتیجه این تحقیق، ارائه مدل مفهومی سنجش عملکرد مبتنی بر کارت امتیازی متوازن توسعه یافته با ابعاد: ذی حقان خارجی، سرآمدی، فرایندهای داخلی، رشد و یادگیری، ذی حقان داخلی و مدیریت منابع است. همچنین یک نقشه راهبرد توسط فن مدل سازی ساختاری تفسیری برای دانشگاه های سازمانی طراحی و ارتباطات علت و معلولی بین اهداف به روشی سامانمند تعیین شده است. نتایج این تحقیق می تواند در دانشگاه های سازمانی استفاده شود و قابل تعمیم در دانشگاه های دیگر است.

با توجه به اهمیت دانشگاه های سازمانی، رقابت شدید این مؤسسات در سال های اخیر و همچنین بروز شبهاتی پیرامون نامطلوب بودن عملکرد آن ها در کشور، به کارگیری یک الگوی جامع به منظور ارزیابی اثربخشی این مؤسسات، امری اجتناب ناپذیر است. بنابراین، این پژوهش با هدف طراحی الگوی سنجش اثربخشی دانشگاه های سازمانی و سنجش اثربخشی دانشگاه علمی کاربردی کارخانه های مخابراتی ایران انجام شده است. در این زمینه با استفاده از روش مرور نظام مند و بر اساس رویکرد سیستمی الگویی متشکل از 3 بعد، 11 مؤلفه و 29 موضوع طراحی شد. در ادامه، به منظور سنجش اثربخشی دانشگاه علمی کاربردی کارخانه های مخابراتی ایران، بر اساس روش پژوهش توصیفی (از نوع پیمایشی) پنج پرسشنامه تدوین شد و در اختیار استادان، دانشجویان، مدیران، کارکنان دانشگاه علمی کاربردی کارخانه های مخابراتی ایران و همچنین مدیران کارخانه های مخابراتی ایران قرار گرفت. نتایج حاصل از این ارزیابی نشان می دهد که میانگین کل اثربخشی این مرکز متوسط رو به بالا بوده است و این دانشگاه در موضوعاتی مانند شرایط کاری، توان علمی استادان، سلامت سازمانی، فرهنگ سازمانی، انگیزش شغلی استادان، کیفیت دانش آموختگان و رضایت شغلی استادان و مدیران، عملکرد مثبت دارد. هرچند در موضوعاتی مانند جایگاه عمومی دانشگاه و سطح حقوق و دستمزد کارکنان و استادان، نامطلوب ارزیابی شده است.

حاکمیت اخلاق حرفه ای می تواند به میزان چشمگیری به سازمان در جهت کاهش تنشهای سازمانی و توفیق در تحقق اهداف یاری رساند. اعضای هیئت علمی به عنوان الگو و نمونه برای دانشجویان در کنار نقش علمی خود، نقش اخلاقی حساسی نیز ایفا می کنند. به همین دلیل در بسیاری از دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالی، آیین نامه هایی با عنوان شناسه های اخلاقی تدوین شده است. در این میان دانشگاه های سازمانی با توجه به اهداف و رسالت خاصی که بر دوش دارند، وضعیت ویژه ای نیز در زمینه اصول اخلاقی خویش خواهند داشت. این پژوهش با هدف دستیابی به الگویی جامع برای مفهوم اخلاق حرفه ای استادان در دانشگاه های سازمانی با رویکرد کیفی و روش تحلیل مضمون و با استفاده از نرم افزار اطلس تی. انجام شده است. برای تحقق هدف پژوهش، پس از مطالعه ادبیات حوزه های اخلاق حرفه ای و دانشگاه های سازمانی، مصاحبه با خبرگان از جمله استادان و مدیران دانشگاه های سازمانی منتخب صورت گرفته است. با تحلیل داده ها، الگوی اخلاق حرفه ای اعضای هیئت علمی دانشگاه های سازمانی در شش بعد شایستگی آموزشی، شایستگی پژوهشی، شایستگی تربیتی فرهنگی، شایستگی اجرایی، شایستگی تعهدی و شایستگی خدمات مستشاری ارائه شده است. این شش بعد در ذیل دوازده مؤلفه و 53 شاخص دسته بندی و تشریح، و در نهایت، شبکه مضمونها ترسیم شده است.

دانشگاه سازمانی حلقه اتصال سازمان و دانش تخصصی بوده و یکی از کارآمدترین سازوکارها برای ورود به صحنه رقابت در عرصه ی جهانی است. با توجه به ابلاغیه تعطیلی یا ادغام برخی از دانشگاه های فوق در دانشگاه های عمومی و مسائل متعدد دیگری که این دانشگاه ها درگیر هستند، هدف پژوهش حاضر استخراج عوامل موثر بر تکامل و توسعه آنها در ایران است. بدین منظور با استفاده از روش گرندد تئوری و مصاحبه با 12 نفر از خبرگان حوزه دانشگاه سازمانی و مدیران دانشگاه های فوق، داده های اولیه جمع آوری و طی مراحل کد گذاری، مقوله ها استخراج شدند. نتایج یافته ها نشان می دهد که موارد متعددی از درون سازمان و دانشگاه بر عمکرد دانشگاه موثر هستند. از جمله مهمترین آنها شفاف سازی هدف دانشگاه، مدیران ارشد سازمان و دانشگاه، منابع مالی، میزان مشارکت، فراگیران، انعطاف پذیری ساختار، برنامه های آموزشی و مدیریت دانش. دو مولفه استقلال دانشگاه و خصوصی سازی نیز از بیرون دانشگاه بر آن موثر هستند. پیشنهاد می شود با شفاف سازی هدف از یک سو و اجرای صحیح اصل 44 قانون اساسی از سوی دیگر امکان فعالیت موثر و اقتصادی برای بخش خصوصی فراهم شود، در این صورت دانشگاه سازمانی زمینه رشد و توسعه افراد و سازمان را فراهم خواهد کرد.

هدف: پژوهش حاضر به دنبال تدوین مدل شایستگی مدیران دانشگاهی با تمرکز بر دانشگاه بود. ویژگی منحصر به فرد این تحقیق، تمرکز بر دانشگاههای سازمانی، به ویژه دانشگاههای سازمانی وابسته به سازمان نظامی بود. روش: برای دستیابی به هدف تحقیق، ابتدا ادبیات موجود، شامل مدلهای شایستگی مدیران در سازمانهای مشابه و همچنین اسناد بالادستی سازمان مطالعه شد. سپس با بهره گیری از این مطالعات و تنظیم پروتکل مصاحبه، با 11 نفر از خبرگان سازمان، مصاحبه عمیق صورت گرفت و با روش تحلیل مضمون، کدگذاری شد. یافته ها: پس از برگزاری و پیاده سازی متون مصاحبه و تجزیه و تحلیل آنها، 186 کد اولیه با عنوان مضامین پایه استخراج شد. در مرحله بعد با دسته بندی کدهای اولیه، 43 مضمون سازمان دهنده به دست آمد و در نهایت، با طبقه بندی محتوایی این مضامین، 9 مضمون فراگیر(شایستگی نهایی) حاصل شد. نتیجه گیری: نتیجه نهایی پژوهش، استخراج مدل شایستگی مدیران دانشگاههای سازمانی بود که عبارتند از: مهارت تخصصی، تفکر راهبردی، نوآوری و حل مسئله، مربی گری، مهارت سازمانی، مهارت ارتباطی، اخلاق حرفه ای، مدیریت عملکرد و شایستگی های ارزشی.

با توجّه به پیچیدگی محیط و تغییرات شدید در سازمان ها و ساختارهای موجود و نیز وجود سلایق پویا و غیرخطی مؤثر بر این امر، شناسایی و اولویت بندی عوامل تفکّر راهبردی می تواند به برنامه ریزی برای تربیت فرماندهان و مدیران دانشگاه های نظامی کمک نماید. هدف از پژوهش، شناسایی عواملی است که در سه حوزه محیطی، سازمانی و فردی بر تفکّر راهبردی مؤثر است. روش پژوهش به صورت ترکیبی می باشد که در بخش کیفی با انجام مصاحبه، مفاهیم استخراج شده و تحلیل آن به روش تحلیل مضمون انجام شده است. در بخش کمی جهت اولویت بندی عوامل، از پرسشنامه استفاده شده و تحلیل آن با تکنیک دیمتل انجام شده است. در نتیجه سیزده عامل کلیدی شامل: ویژگی های شخصیتی، ویژگی های شهودی، علم، حضور در جمع افراد راهبردی، هوش سازمانی، محدودیت های محیطی و سازمانی، بصیرت، مهارت حل مسئله، تعادل در تعارضات و همگنی گروه، فرصت طلبی هوشمندانه، محیط پرتلاطم، عرصه میدانی مأموریت و عوامل قانونی به عنوان عوامل مؤثر بر تفکّر راهبردی شناسایی شدند. بر اساس نتایج به دست آمده، 3 عاملی که بیش ترین اثر را از منظر روابط علّی - معلولی دارد به ترتیب عبارت اند از: ویژگی های شخصیتی، ویژگی های شهودی و حضور در میان افراد راهبردی.

دانشگاه های سازمانی امکانات آموزشی درون سازمانی هستند که از طریق ایجاد یکپارچگی راهبردی بین یادگیری و کار سازمانی، بر افزایش مهارت ها و دانش کارکنان تأکید دارند بر این اساس بهسازی شرایط ارتقای پیشرفت تحصیلی دانشجویان جزو مسئولیت های اساسی مسئولان سازمان به شمار می رود. در این راستا پژوهش حاضر به شناسایی عوامل مؤثر بر پیشرفت تحصیلی دانشجویان دانشگاه های آجا در قالب یک الگو پرداخته است. این تحقیق از نظر هدف، پژوهشی اکتشافی و از نظر نوع استفاده، کاربردی است و در آن روش پژوهش داده بنیاد استفاده شده است. داده ها با استفاده از نمونه گیری غیر احتمالی با 20 نفر از خبرگان آموزش گردآوری شد. برای تجزیه وتحلیل داده ها نیز از نرم افزار مکس کیودا استفاده گردید. بر اساس تحلیل داده ها، مقوله علی شامل ویژگی های روان شناختی، رفتاری، مکتبی و آمادگی جسمانی داوطلبان ورود به آجا، مقوله محوری شامل دانش، مهارت، ویژگی های جسمانی و پیشرفت تحصیلی، مقوله مداخله گر شامل ارتباطات خارجی، محیط اجتماعی، محیط خانوادگی، مقوله زمینه ای شامل نظارت، محتوای آموزشی، پشتیبانی از آموزش، اساتید، فناوری، امکانات، راهبردها شامل توسعه تسهیلات پژوهشی، توسعه برنامه های آموزشی، توسعه برنامه های مشاوره ای و توسعه اساتید و سرانجام پیامدها شامل فارغ التحصیلان شایسته، توانایی بدنی فارغ التحصیلان و افزایش توان رزمی بودند. مدل ارائه شده می تواند به پرورش دانشجویان نظامی برای ایفای نقش مؤثرتر در یگان های عملیاتی یاری برساند و باعث افزایش قدرت دفاعی کشور شود.

مطالعه حاضر با هدف شناسایی پدیده ی نشاط دانشگاهی و راهبردهای جاری سازی آن در دانشگاه ها، انجام گرفته است. میدان مطالعه خبرگان دانشگاهی در حوزه علوم تربیتی، مدیریت آموزشی و روانشناسی سازمانی بودند که به روش نمونه گیری هدفمند و رویکرد نظری بیست نفر از آنها انتخاب شدند. روش جمع آوری و تحلیل داده ها به ترتیب شامل مصاحبه نیمه ساختارمند و کدگذاری داده بنیاد سه مرحله ای بوده است. ضریب توافق اعتماد و اعتبارسنجی یافته ها نیز 0.66 بدست آمد که گویای قابلیت پایایی در دستاوردهای این پژوهش است. بر مبنای یافته های این تحقیق نشاط در جامعه ی دانشگاهی، حالتی ازمثبت نگری، رضایت و انعطاف پذیری فکری است؛ که به فعالیت و صَرف انرژیی مضاعف آموزشی، پژوهشی، اجرایی و همچنین مشارکتی داوطلبانه در تحقق اهداف فردی و سازمانی می انجامد و از آنجایی که پویایی نماد بیرونی این نشاط است، نشاط دانشگاهی تداعی کننده حرکت و تحولی متداوم در سبک زندگی دانشگاهی است. راهبردهایی از قبیل: مدیریت دانایی اعضا مبتنی بر مدل دانشگاه سازمانی، تواناسازی روان شناختی ، طراحی معماری ساختار بالندگی سازمانی به صورت ترکیبی و همچنین نام آشنا نمودن توانمندی های دانشگاهیان منطبق با مسئولیت اجتماعی آن ها، از جمله عوامل سازمانی زمینه ساز در بانشاطی دانشگاهیان بودند که در این تحقیق مورد شناسایی و تبیین قرار گرفتند.

توجه به آموزش عالی از ضروریات دستیابی به چشم اندازهای پیشرفت کشور می باشد.این امر مهم بایستی نزد سیاست گذاران از اهمیت بسیار بالایی برخوردار باشد. طراحی چشم انداز ها و افق های آینده نگارانه در جهت دستیابی به آینده مطلوب، از ضروریاتی است که در طول دهه های اخیر مورد توجه قرار گرفته است. دانشگاه های سازمانی به عنوان نهادی واسط برای حذف فاصله موجود میان دانشگاه و جوامع هدف شکل گرفته اند.این دانشگاه ها نیز با توجه به راهبردهای آموزشی و توسعه ای کارکنان، ارتقا فرهنگ سازمانی و یکپارچه ساختن فرصت های یادگیری مستمر و کارآمد و ...، بایستی با استراتژی های دراز مدت و ترسیم افق در برنامه ها، فعالیت ها و منابع، رشد کمی و کیفی در روند دستیابی به اهداف را مدنظر قرار دهد. در این پژوهش تلاش خواهیم کرد با بررسی جایگاه دانشگاه های سازمانی و تبیین نقش آن، آینده پژوهی در افق علمی 1414 ایران ارائه نماییم.

زمینه و هدف: تاسیس و راه اندازی یک دانشگاه سازمانی با عواملی مرتبط بوده که می تواند در تسریع و افزایش بهره وری سازمان های زیرمجموعه دانشگاه تاثیرگذار باشند. پژوهش حاضر به منظور شناسایی و اولویت بندی عوامل موثر بر تاسیس و راه اندازی دانشگاه سازمانی در دانشگاه افسری و تربیت پلیس امام حسن مجتبی(ع) انجام شد. روش بررسی: این تحقیق به لحاظ هدف کاربردی و ازنظر ماهیت از نوع پژوهش های کتابخانه ای و روش کیفی بود. از نظرات 15 خبره در حوزه موضوع تا اشباع نظری استفاده شد. همچنین از فرایند تحلیل سلسله مراتبی به رتبه بندی عوامل احصا شده پرداخته شد. یافته ها: عوامل مؤثر در قالب 318 مضمون اولیه شناسایی گردید. در مرحله اول، سه عامل آموزشی، پژوهشی ، سرمایه انسانی و ۲۷ زیرعامل و در مرحله دوم طبق نظر خبرگان، دو عامل ساختاری -مدیریتی و زمینه ای و ۱۸ زیرعامل دیگر اضافه شد و نهایتاً به 5 عامل و ۴۵ زیرعامل نهایی شدند. وجود چشم انداز و برنامه سرآمدی نظام آموزش دانشگاه در رتبه اول اهمیت قرار گرفت و بعد از آن وجود نظام جامع پژوهش و فناوری بر اساس اسناد بالادستی در رتبه دوم و وجود شبکه علمی هم افزای ملی و فراملی در رتبه سوم قرار گرفتند. نتیجه گیری: تمامی مولفه های مکشوفه به طور مستقیم در میزان جذب دانشجو تاثیرگذار بوده که باید به عنوان عوامل اصلی در تاسیس و راه اندازی دانشگاه سازمانی مورد توجه قرار گیرند.