کتابخانه‌ها

"مقدمه: کتابخانه‌ی دانشگاهی قلب دانشگاه محسوب می‌شود. سیر تحول فن‌آوری اطلاعات اهمیت آن‌ها را بیشتر از گذشته کرده است. کتابخانه‌ی‌ها برای سازگار شدن با تحولات جدید ملزم به شناسایی نقاط قوت و ضعف خود هستند. این تحقیق به ارزیابی وضعیت کتابخانه‌ی‌های دانشگاه علوم پزشکی تبریز پرداخته است و هدف آن شناسایی نقاط قوت و ضعف زیر ساخت اطلاع‌رسانی کتابخانه‌ی‌ها، آگاهی مسؤولان و کمک به برنامه‌ریزان بخش آموزشی و پژوهشی است. روش بررسی: در این تحقیق به مطالعه‌ی توصیفی 8 کتابخانه‌‌ی دانشکده‌ای و یک کتابخانه‌ی مرکزی دانشگاه علوم پزشکی تبریز پرداخته شد. داده‌های این تحقیق با استفاده از چک لیست استخراج شده از معیارهای موجود در استانداردهای کتابخانه‌های دانشگاهی ایران از کتابخانه‌‌های دانشگاه، آموزش کل، امور مالی و حسابداری دانشگاه و دانشکده‌ها جمع‌آوری شد و در نرم‌افزار Excel مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. همچنین نتایج حاصل با توجه به معیارهای استاندارد‌های کتابخانه‌‌های دانشگاهی ایران مورد مقایسه قرار گرفت. برای روایی و پایایی چک لیست از معیارهای مطرح در استانداردهای کتابخانه‌‌های دانشگاهی ایران، چک لیست‌های قبلی و نظر متخصصان استفاده شد. یافته‌ها: کتابخانه‌‌های دانشگاه علوم پزشکی تبریز از نظر نیروی انسانی 89 درصد، از نظر مجموعه 9 درصد، از نظر فضای کتابخانه‌‌ها 69 درصد و از نظر بودجه، 81 درصد استاندارد کتابخانه‌‌های دانشگاهی ایران را رعایت کرده‌اند. نتیجه‌گیری: وضعیت کتابخانه‌‌های دانشگاهی علوم پزشکی تبریز در مقایسه با استانداردها از نظر منابع در سطح پایین و از جهت نیروی انسانی، فضا و بودجه در وضعیت خوبی قرار دارد. برای بهره‌وری مناسب، لزوم ایجاد خط و مشی مدون و مصوب مجموعه‌گستر، تشکیل کمیته‌ی کتابخانه‌‌ها، متمرکز کردن فعالیت‌های کتابخانه‌‌ها، تشکیل فهرستگان کتابخانه‌‌های دانشگاه و درخواست بودجه‌ی مستقل و کافی برای برنامه‌ریزی‌های مدون کتابخانه‌‌ها در جهت رفع مشکلات کتابخانه‌‌های دانشگاه علوم پزشکی تبریز بسیار ضروری است."

برای جلوگیری از هزینه‌های فراوان خدمات فنی در کتابخانه‌ها استفاده از خدمات متمرکز تجویز می‌شود. کتابخانه‌های دانشگاه تهران هم برای پرهیز از دوباره‌کاریها و صرف هزینه و نیروی متخصص اضافی، لازم است در روند مجموعه‌سازی به اشتراک منابع و مجموعه اشتراکی توجه بیشتری داشته باشد. و در سازماندهی هم نظام متمرکز فهرستنویسی و رده‌بندی را اعمال کند تا بتواند از نیروها و منابع موجود استفاده بهینه به عمل آورد. اما انجام این تحول و تغییر روش در خدمات فنی نیازمند آگاهی از شرایط موجود این خدمات است. لذا پژوهش حاضر در نیمه دوم سال 1375 انجام گرفت که یافته آن به جدولهایی تبدیل و هدف مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته و نتایج و پیشنهاداتی ارائه شده است.

حویل مدرک یک مفهوم پویاست که به شدت تحت تأثیر تحولات اقتصادی و فناوری است. طرح فیدو توسط برنامه‌های الکترونیکی کتابخانه‌ بریتانیا حمایت می‌شود و هدف اصلی آن  تهیه اطلاعات روزآمد و مناسب برای مدیران کتابخانه‌ها در این رشته پویاست. بررسی وب سایت‌های مربوط به تحویل مدرک در جهت تلاش برای نیل به این هدف انجام شده است. این نوشته به شناسایی وب سایت‌های  مهم خدمات تحویل مدرک که ممکن است مورد استفاده مدیران کتابخانه‌ها قرار گیرند، می‌پردازد و نقدی جالب از این سایت‌ها از دید شاغلین و محققین بدست می‌دهد. وب سایت‌های مورد مطالعه شامل فهرست‌های تهیه کنندگان مدارک، گزارش برنامه‌های تحقیقاتی، توسعه نظام‌ها، ابتکارات ملی و سایت‌های حرفه‌ای، می‌شود. دامنه این پژوهش جهانی است و تلاش ویژه‌ای نسبت به معرفی سایت‌های خارج از آمریکا صورت  گرفته است.

کی از مهم‌ترین تحولات اخیر در کتابخانهها افزایش دسترسی به ویرایشهای الکترونیکی مجلات منتشره توسط ناشران بزرگ است. دستیابی پیوسته، سریع و به صورت مجازی به متن کامل مقالات، بازنگری اساسی در مورد چگونگی فراهم‌آوری اطلاعات و خدمات کتابخانهها برای استفاده‌کنندگان را ضروری میسازد. سؤالاتی از قبیل این که آیا موجودیت فیزیکی کتابخانهها هنوز هم مورد نیاز است، آیا استفاده‌کنندگان نهایی به تنهایی قادرند امر جستجو و بازیابی اسناد و مدارک مورد نیاز خود را به انجام برسانند، چگونه میتوان خدمات سنتی و نوین را به صورت کارآیی با هم تلفیق و ترکیب نمود، و غیرآن مطرح هستند. بههرحال، در مورد مسائل فنی، مدلهای تجاری و زیرساختهای تحویل و تبادل اطلاعات بین دست اندرکاران سنتی سؤالاتی وجود دارد که هنوز پاسخی به آنها داده نشده است و یک اصل اساسی که کتابخانهها بتوانند براساس آن تصمیم مطمئنی درباره‌ آینده‌ خود بگیرند، وجود ندارد. با شناخت و بررسی جایگاه خدمات تهیه و تحویل مدرک در الگوی جدید، چنانچه تهیهکنندگان اطلاعات، قدر موقعیتها و فرصتهای جدید را بدانند، مطمئناً با توجه به دگرگونی اساسی و قابل توجهی که در وظایف آنها به وجود آمده است، خواهند توانست نقش بهتر و مفیدتری ایفا نمایند.

عصر دانش شرایط و چالش‌های جدیدی را برای سازمان‌ها و گروه‌های حرفه‌ای گوناگون به وجود آورده است. درک نیروها و گرایش‌هایی که آینده قلمرو دانش را شکل می‌دهند برای کتابداران بسیار مهم است. اقتصاد دانش در یک محیط چند شبکه‌‌ای شکل می‌گیرد. در اقتصاد شبکه‌ای، شبکه روابط بسیار مهمتر از مالکیت اموال و دارایی است. مقاله حاضر به این موضوع می‌پردازد که چگونه کتابداران به کارکنان دانش تبدیل می‌شوند و دیگر گروه‌های کاری دانش را پشتیبانی می‌کنند. نقشه‌ها و مهارت‌های جدید (بویژه مهارت‌های ارتباطی و میان فردی که نقش عمده‌ای در آماده‌سازی فراورده‌های اطلاعاتی جدید ایفا می‌کنند) به عنوان پایه و اساس بحث، منظور شده‌اند.

در این مقاله، نقش بازاریابی خدمات کتابخانه در جذب نسل جدید کاربران بررسی می‌شود. بررسی مروری متون و منابعی که به کاربردپذیری خدمات کتابخانه‌ها پرداخته‌اند، حاکی از این است که هرچند کتابخانه‌ها دیگر امتیاز انحصار منابع اطلاعاتی را در اختیار ندارند، با این همه باید به ارائه خدمات ارزش افزوده خود بپردازند. بنابراین می‌توانند اصول کلاسیک بازاریابی را برای جذب نسل‌های جدید کاربران و ارائه خدمات بهتر به آنها به‌کار گیرند. این مقاله، سپس با درک کاربران و «بافت‌های» آنها، راهبردهای ارزشی‌ را برای بازاریابی کتابداران و منابع کتابخانه‌ای پیشنهاد می‌دهد.

فراموشی سازمانی، توانایی حذف دانش منسوخ و ناکارآمد است و بخش مهمی از پویایی دانش در سازمان‌ها محسوب می‌شود. فراموشی سازمانی با پویایی دانش مرتبط است و در یادگیری سازمانی، ضروری است که برای همگامی با محیط کنونی، برنامه‌های جدید و روندهای اجرایی استاندارد اتخاذ شوند. در این مسیر، توجه به فراموشی سازمانی می‌تواند در موفقیت برنامه‌های یادگیری سازمانی، مؤثر باشد. در این مقاله، پس از پرداختن به مفاهیمی چون دانش سازمانی و یادگیری سازمانی، به فراموشی سازمانی و نقش آن در سازمان‌ها پرداخته شده است.