مطالب مرتبط با کلیدواژه

نظریه گفتمان


۲۱.

برساخت گفتمانی هویت در زندگی نامه های خودنوشت زنان ایزدی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: هویت زنان ایزدی نظریه گفتمان زندگی نامه خودنوشت لاکلائو و موف

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۲ تعداد دانلود : ۱۸۱
نقش زبان در ساختن هویت یکی از مهم ترین بحث های نظری مدرن در باب هویت است. ساختارگرایی و پساساختارگرایی با قاطعیت خاص بر نقش سازنده زبان در شکل گیری هویت تأکید می کنند. پژوهش پیش رو با این پیش فرض که زبان ابزاری قدرتمند در برساخت گفتمانِ هویتی محسوب می شود، با بررسی دو رمان آخرین دختر و دختری که از چنگ داعش گریخت نشان می دهد که زنان ایزدی با کدام سازوکارهای زبانی ژانر «زندگی نامه خودنوشت» را به مثابه راهبردی در مبارزه علیه گفتمان سلطه به خدمت می گیرند و با عرضه پادگفتمان هایی متفاوت به ساخت شکنی گفتمان های مسلط و کلیشه سازی های جهانی می پردازند تا برخی از پیامدها یا بازخوردهای منفی تجاوز و ظلم به جامعه استعمارزد ه ایزدی را بزدایند و در حیات بخشیدن به سنت های فرهنگی و قومی ایفای نقش کنند. در این راستا از نظریه گفتمان «لاکلائو و موف» و ابزارهای روش شناختی آن برای تجزیه و تحلیل داده های پژوهش بهره بردیم . نتایج نشان می دهد چهار گفتمان در کشمکش و تخاصم با یکدیگر درصدد بازنمایی هویت زن ایزدی برآمده اند: الف) گفتمان «حزب ملی گرای کرد»؛ ب) گفتمان «دولت مرکزی عراق و اعراب»؛ ج) گفتمان «داعش» و د) گفتمان «نویسندگان زن ایزدی». زنان ایزدی می کوشند با تمام هویت هایی که گفتمان های مسلط برایشان تعریف کرده اند همچون برده، قربانی تجاوز و پناهنده مبارزه کنند و هویت های تازه ای چون رهبر ایزدی و مدافع حقوق زنان و ایزدیان برای خود برسازند.
۲۲.

منشأ گفتمان تصوّف سیاسی در ایران و تحلیل آن براساس نظریه گفتمان لاکلائو و موفه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: تصوف سیاسی نظریه گفتمان مانی مزدک عرفان اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۰ تعداد دانلود : ۱۶۱
مانویان و مزدکیان بر اندیشه های پس از خود تأثیر گذاشتند. یکی از ویژگی های برخی نحله های عارفانه و صوفیانه، اعتراض به ستم حکّام جبّار و وضعیت ناعادلانه در جامعه بوده است. در این پژوهش، با مطالعه ادبیات زرتشتی و مانوی و متون عصر اسلامی، منشأ ظلم ستیزیِ برخی گفتمان های عارفانه و صوفیانه مشخص شده و از منظر انتقادی مورد تحلیل قرار گرفته است. مبنای این تحلیل نظریه گفتمان لاکلائو و موفه (1985) است. تصور غالب در دوره اسلامی (مخصوصاً در عصر عباسی) این بود که عقاید مانویان و مزدکیان منشأ فکریِ جریان های مخالف دستگاه خلافت بغداد است. این نهاد قدرت، در فرایند طرد و به حاشیه رانیِ مخالفانش به اتهام «زندقه»، آنان را به دو نحله یا طریقت مغضوب در نزد زرتشتیان (مانویان و مزدکیان) منسوب می کرد. به نظر می رسد که احتمالاً در منابع مکتوب، شیوه برخورد با عرفا و صوفیانِ مخالف قدرت حاکم و مجازات آنان به صورت عامدانه بسیار به شیوه کشتار مانویان و مزدکیان در عصر ساسانی نقل و تصویرگری می شد. در این پژوهش روشن می شود که دالّ مرکزیِ جریان های مخالف حکومت های ساسانی و عباسی، در روایت های حکومتی، «فساد اخلاقی» و «اباحی گری» است، در حالی که این گفتمان های مخالف حکومت ظاهراً «عدالت» را به عنوان «دالّ تهی» در جامعه برجسته کرده بودند.
۲۳.

بازنمایی گفتمان گذشته در متون روایی دیداری: مطالعه موردی فیلم های گذشته و پله آخر(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۱۱۴ تعداد دانلود : ۱۲۴
سینما همچون دیگر متون نوشتاری و دیداری، بازتاب دهنده ارزش های فرهنگی و اجتماعی است و از این رو می تواند در تحلیل های بین رشته ای زبانی و فرهنگی مورد توجه قرار گیرد. تحلیل گفتمان این گونه متون، یکی از روش هایی است که می تواند ارتباط متن با جامعه را از منظر جزییات به کاررفته در متن بررسی کند و یافته های ارزشمندی را فراروی پژوهشگران قرار دهد. از میان همه روش های تحلیل گفتمان، روش لاکلاو و موفه، روشی کارآمد در بررسی های متونی است که در آن ها ارجاعات مربوط به اجتماع اهمیت دارد. این روش از یک سو ریشه در مارکسیسم دارد و از سویی از منظر پساساختارگرایی به پدیده ها نظر می کند. هدف این پژوهش، ارائه الگویی برای گفتمان های مربوط به گذشته در متون روایی است؛ زیرا به نظر می رسد امروزه، گذشته در متون روایی دیداری به مسئله تبدیل شده است و از این منظر، بررسی درون مایه گذشته در متون معاصر اهمیت بسیاری دارد. این پژوهش قصد دارد با روش تحلیل گفتمان لاکلاو و موفه و از طریق بررسی نشانه های متن، به تحلیل بین رشته ای گذشته گرایی در دو فیلم پله آخر و گذشته بپردازد. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهد، گذشته در این متون به صورت گفتمان های متفاوتی، ازجمله حذف، جبران، بازگشت و تثبیت بازنمایی شده است. هر یک از این گفتمان ها نماینده خاص مواجهه با گذشته از سوی طبقات مختلف در جامعه امروز ایرانی است.
۲۴.

تبیین هستی شناسانه « قدرت » در قرآن کریم از منظر نظریه های روابط بین الملل(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: قرآن کریم نظریه های روابط بین الملل قدرت نظریه گفتمان هستی شناسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۷ تعداد دانلود : ۱۳۵
قرآن کریم مبدأ و منشأ تمام قدرت عالم هستی را در همه ابعاد آن ناشی از اراده خداوند می داند؛ بنابراین، ضروری است به تبیین هستی شناسانه قدرت؛ ابعادی چون ماهیت وجودی، نقش و عناصرتشکیل دهنده آن و تبیین عوامل مادی و غیرمادی مؤلفه قدرت پرداخته شود. بر همین اساس پژوهش کنونی به دنبال بررسی این مسئله است: دیدگاه قرآن کریم و نظریه های روابط بین الملل، نسبت به قدرت چیست؟ روش پاسخگویی به این پرسش توصیفی–تحلیلی و گردآوری اطلاعاتی آن کتابخانه ای و اینترنتی است. نتیجه کلی این مقاله نشان می دهد، نظریه های روابط بین الملل به لحاظ هستی شناسی مؤلفه های قدرت را منبعث از ساختار مادی و غیر مادی، اعم از نظامی، اقتصادی یا ایدئولوژیکی می دانند و آن را مذموم در ایجاد و عملیاتی و اجرایی کردن می دانند. اما قرآن کریم برخلاف نظریه های روابط بین الملل قدرت و مؤلفه های غیر مادی آن را تقدم بر عوامل مادی دانسته و به نوعی «قدرت» ممدوح تلقی می شود. نظریه های روابط بین الملل به دنبال کسب قدرت در جهت سلطه و برتری بر دیگران را برای رضای نفس خود دانست و منازعه و جنگ اصالت دارد و صلح پدیده عارضی و مقطعی است. درحالی که قرآن کریم هرکسی که (افراد و جامعه) قدرت و عناصر آن از طرف خداوند دریافت کند و قدرت تولید شده به اراده الهی را در مسیر رضایت حق تعالی صرف کند، در هیچ زمان و مکانی غالب نخواهد شد.
۲۵.

سعادت آباد کجاست؟ نشانه شناسی گفتمانی فیلم «سعادت آباد» ساخته مازیار میری(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: نظریه گفتمان سعادت آباد مازیار میری لاکلا و موف نشانه شناسی گفتمانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۳ تعداد دانلود : ۱۲۴
دهه هشتاد برای سینمای ایران دهه چشمگیری بود، زیرا در آن فیلم هایی اکران شد که گفتمان های موجود در جامعه را روایت می کردند.   «سعادت آباد»[1] از فیلم های سینمای ایران در اواخر دهه هشتاد است که برای آن نقدهای ژورنالیستی نوشته شده است، اما مطالعات نشانه شناختی و زبان شناختی موردی بر روی این فیلم انجام نشده است. این مقاله در پی پاسخ به این پرسش هاست که چه نظام های معنایی ای در این فیلم بازنمایی شده اند و نسبت این نظام ها با گفتمان های حاکم بر ایرانِ دهه هشتاد چیست. هدف آن است که از طریق پاسخ به این پرسش ها بتوان هرچه بهتر به لحاظ نشانه شناختی و زبان شناختی گفتمان های موجود در فیلم را که برآیندی از جامعه است، نمایان ساخت. در این مقاله از نظریه گفتمان لاکلا و موف و روش سه مرحله ای نشانه شناسی گفتمانی (سلطانی، 1393) استفاده شد تا گفتمان های کلان اجتماعی و خرده گفتمان های موجود در فیلم مشخص شود. با استفاده از این روش روشن شد که از میان گفتمان های کلان سنت و مدرنیته که در جامعه کنونی ایران مشهود است این فیلم گفتمان مدرن را پوشش داده است. گفتمان پررنگ دیگر فیلم، روابط انسانی و میزان دوستی میان دو گروه موجود در فیلم یعنی دو گروه شخصیتی مرد و زن است. گفتمان بعدی نوع روابط مرد و زن و زن و شوهر است و حتی در بخشی از فیلم گفتمان والدین و فرزند را هم در برمی گیرد که هریک به تفصیل در متن آمده است.  
۲۶.

تبیین گفتمان های غالب در شکل گیری هنر پیشااسلامی عربستان با رویکرد نورمن فرکلاف(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: هنر عربستان هنر پیشااسلامی نظریه گفتمان نورمن فرکلاف

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۸ تعداد دانلود : ۱۱۶
شبه جزیره عربستان در دوران پیش از اسلام، شاه راهی میان سوریه، مصر، میانرودان و هند بود. این تحقیق در نظر دارد تاریخ اجتماعی شبه جزیره را در سه سطح اقتصادی، سیاسی و مذهبی مورد بررسی قرار داده و گفتمان های غالب را تبیین کند. سوال اصلی آن است که گفتمان های غالب آن دوران چگونه بر شکل گیری آثار هنری تأثیرگذاشته اند؟ این پژوهش از نوع کیفی، و روش توصیفی-تحلیلی است که جمع آوری اطلاعات در آن با شیوه کتابخانه ای و اسنادی بوده و در چارچوب نظری، از آراء نورمن فرکلاف استفاده کرده است. نتایج تحقیق بیانگر آن است که گفتمان های غالب در بستر مذهبی، یهودیت و مسیحیت بودند که توسط امپراتوریهای ساسانی و بیزانس با رویکرد سیاسی تقویت می شدند. هرچند گفتمان اقتصادی غالب، در سه منطقه شمال، شرق و جنوب بر تجارت استوار بود، اما ایجاد تمهیدات کنترل آب در دو شهر یثرب (مدینه) و مکه، موجب استقلال و قدرت یافتن اقوام عرب بومی شد و مکه را به شهری آئینی تبدیل نمود. در گفتمان هنری، می توان تأثیر اشیاء وارداتی از ایتالیا، سوریه، مصر، میانرودان، ایران و هند، و در معماری انگاره های هنری یهودی، مسیحی و خدایان سامی میانرودان را مشاهده کرد، اما با ظهور اسلام و ایدئولوژی ساده زیستی آن، این رویکردها رو به افول نهاد.