نظام مدیریت دانش

از دهة 1990، مدیریت دانش به عنوان رویکردی مدیریتی و به دنبال اقتصاد دانش مدار، تحولات شگرفی را در زمینة مدیریت سازمانهای تجاری و پس از آن، سازمانهای غیرانتفاعی و دولتی ایجاد کرد. مدیریت دانش با هدف افزایش سود و بهره وری سازمانی، بر فرایند استخراج، فراهم آوری، سازماندهی، اشاعه، و استفاده از دانش عینی و ذهنی کارکنان، به عنوان سرمایه های فکری سازمان، متمرکز است. نظامهای هوشمندی که بر مبنای فناوریهای وب معنایی شکل گرفته اند، در پشتیبانی از مدیریت دانش ویژگی منحصر به فردی دارند. هستیشناسی ـ یکی از فناوریها و لایه های اصلی وب معنایی ـ با هدف تسهیل اشتراک و استفادة مجدد از دانش، ایجاد شده است و سابقة بهره گیری از آن در مدیریت دانش، به سالهای اخیر باز میگردد. در این نوشتار، چرخة حیات دانش در نظام مدیریت دانش مورد توجه قرار گرفته و ضمن تمرکز بر نظریة مدیریت دانش توزیع شده در مقابل نظارت متمرکز، نظام مدیریت دانش هستیشناسی مبنا، معماری ویژة هستیشناسی و مهندسی آن در 5 مرحلة ساخت، تطابق محلی، تحلیل، بازبینی، و روزآمدسازی محلی بیان شده است

چکیدههدف: هدف این مقاله بررسی رابطه متقابل هستی شناسی ها، به منزله ابزاری پیشرفته در بازنمون اطلاعات و مدیریت دانش، بعنوان بستری مناسب برای بکارگیری هستی شناسی ها می باشد.روش/ رویکرد پژوهش: این پژوهش با استفاده از روش کتابخانه ای انجام شده و اطلاعات آن از طریق جستجوی مقالات و منابع اطلاعاتی چاپی و الکترونیکی فراهم آمده است.این مقاله با استفاده از روش کتابخانه ای به بررسی مفهوم هستی شناسی و مدیریت دانش و نیز روابط میان آنها پرداخته است.یافته ها: در سازمان های امروزی، لزوم بکارگیری و استفاده از هستی شناسی ها در فرایندهای مرتبط با دانش موجود، بیش از پیش مطرح است. چرا که هستی شناسی بعنوان ابزاری قدرتمند، توان بازنمون دانش مفهومی در سازمان ها را بخوبی داشته و کمک شایانی به پویایی دانش سازمانی می نمایند.نتیجه گیری: هستی شناسی با فراهم کردن مجموعه ای از تعاریف رسمی برای مفاهیم یک حوزه و تعیین روابط میان آن ها، زمینه تشکیل یک پایگاه دانش را برای آن حوزه موضوعی فراهم می آورد. این امر بویژه در سازمان های تخصصی به منزله ارزش افزوده در پیاده سازی مدیریت دانش سازمانی به شمار می آید.

بهره گیری مؤثر از منابع دانشی و پیاده سازی نظام مدیریت دانش، نیازمند تأمین الزامات آن جهت تدوین راهبرد مناسب است. مطالعه حاضر درصدد سنجش میزان آمادگی سازمان جهت استقرار نظام مدیریت دانش است و تلاش دارد تا راهبرد سنجش آمادگی یک مجتمع تحقیقاتی را تدوین نماید. برای این منظور از روش گروه کانونی و با استفاده از ابزار مصاحبه و تکمیل پرسش نامه در چارچوب الگوی مفهومی تحقیق، به تدوین راهبردهای مختلف مدیریت دانش شامل برون گرای انعطاف پذیر؛ برونگرای غیر منعطف؛ درون گرای انعطاف پذیر؛ و درون گرای غیر منعطف، پرداخته شده است.  

این پژوهش به مدل سازی و شبیه سازی نظام مدیریت دانش صنعت نفت با استفاده از رویکرد پویایی شناسی سیستم (SD) به منظور سیاست گذاری توسعه مدیریت دانش صنعت نفت به جهت از بین رفتن شکاف بین سرمایه دانش موجود و دانش کاربردی پرداخته است. ابتدا با مشارکت برنامه ریزان درگیر در وزارت نفت، زیرساخت های سازمانی موفقیت استقرار نظام مدیریت دانش شناسایی و بر مبنای فرآیند مدیریت دانش نمودار علّی ترسیم شد. مدل جریان بر اساس داده های صنعت نفت طراحی و در افق بیست ساله شبیه سازی گردید. پس از اعتباربخشی مدل مبتنی بر نتایج تحلیل حساسیت رفتار متغیر شکاف دانش، سیاست های توسعه نظام مدیریت دانش صنعت نفت استخراج و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. مطابق با یافته های پژوهش سه سیاست توسعه خلق دانش، توسعه زیرساخت های مستندسازی دانش و توسعه تسهیم دانش در صنعت نفت و نیز منتخب ترکیبی از سیاست ها شناسایی و شبیه سازی شدند. در نتیجه شبیه سازی منتخب ترکیبی از سیاست ها شامل توسعه همکاری با قطب های علمی کشور، طراحی سیستم های ثبت تجربه، فرهنگ سازی تسهیم دانش، تیم سازی دانش محور، رعایت حقوق مالکیت معنوی دانش، تجاری سازی دانش صنعت نفت به عنوان بهترین راه کار، جهت سیاستگذاری و برنامه ریزی موفقیت استقرار نظام مدیریت دانش صنعت نفت ایران ارائه گردید.

اصلی ترین هدف سازمان های دفاعی برای به کارگیری مدیریت دانش حفظ مزیت رقابتی و نگهداری آن در مراحل رشد و بلوغ در چرخه حیات سازمان می باشد و متناسب با پیشرفت دانش و فناوری نیاز به راه اندازی و همکاری با شرکت ها و مجموعه های دانش بنیان دارد که به دنبال آن نیازمند اجرا و پیاده سازی قاعده ها و الگوهایی جهت مدیریت دانش می باشد. دراین پژوهش با مطالعه ادبیات موضوع و تحقیقات پیشین، مجموعه جامعی از عوامل موثر استخراج، و پس از غربالگری توسط خبرگان در نهایت7 محور اصلی و 43 گویه موثر، مشخص، و روایی آنها با روش ترستون، پایایی پرسشنامه با ضریب آلفای کرونباخ تایید و نظر به انتخاب جامعه آماری در شرکت های دانش بنیان همکار با صنایع دفاعی ، 85 پرسشنامه مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. برای پیش پردازش داده ها از نرم افزار Excel و SPSS و جهت شناسایی عوامل، تایید و اعتبار سنجی مدل و رتبه بندی عوامل از روش معادلات ساختاری با نرم افزار Smart PLS انجام گردید.یافته های تحقیق نشان می دهد الگوی پیاده سازی نظام مدیریت دانش در شرکتهای دانش بنیان دفاعی شامل هفت عامل ساختار سازمانی، رهبری، فناوری، فرآیندها، کارکنان، راهبرد و پیامدها است که طبق رتبه بندی انجام شده، ساختار سازمانی بیشترین اهمیت و پیامدها کمترین اهمیت را دارد. پیشنهاد می شود در آینده محققان به آسیب شناسی عوامل محدود کننده و موانع استقرار نظام مدیریت دانش در شرکت های دانش بنیان دفاعی بپردازند.

هدف پژوهش حاضر طراحی الگوی زیرساختی مورد نیاز برای اجرای نظام مدیریت دانش در بخش بازاریابی بین المللی صنعت نفت بوده است. روش این تحقیق از نظر هدف،کاربردی بوده و به روش اکتشافی انجام شده است. نحوه گردآوری داده ها به روش آمیخته (کمی و کیفی) صورت گرفته و ابزار گرد آوری داده ها، پرسشنامه و نیز مصاحبه با خبرگان با انجام مصاحبه های تخصصی به روش دلفی بوده است. جامعه آماری پژوهش شامل متخصصان این حوزه که تعداد 12 نفر از خبرگان و تعداد 383 نفر متصدیان اجرای نظام مدیریت دانش در بخش بازاریابی بین المللی صنعت نفت به عنوان نمونه تحقیق انتخاب شدند . برای تجزیه و تحلیل داده های جمع آوری شده ، به دو روش توصیفی و استنباطی از طریق نرم افزار SPSS 16 و Smart PLS انجام شده است . پس از انجام پژوهش نتایج پژوهش نشان داد که خ لق دانش، جذب دان ش، سازماندهی دانش، ذخیره دانش، اشاعه دانش، کاربرد دانش، چشم انداز دانش، و در نهایت برنامه ریزی دانش، به عنوان مولفه های اجرای نظام مدیریت دانش در بخش بازاریابی بین المللی صنعت نفت مورد تأیید قرار می گیرند . همچنین آزمون های برازش مدل، نشان دهنده اعتبار مدل بوده است.

نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران با داشتن بیشترین نیروی انسانی و گستردگی حوزه جغرافیایی و تنوع ماموریتهای واگذاری  یکی از سازمانهایی است که بیش از پیش ضرورت نیاز به استقرار مدیریت دانش را برای بهبود فرایندهای تصمیم گیری در سامانه فرماندهی و کنترل،انتقال تجربیات و دانش ضمنی کارکنان قبل از رها شدن و ذخیره سازی این تجارب در پایگاه دانش سازمان و همچنین کسب و تولید دانش های جدید برای انجام ماموریتها و استفاده از ابزارهای مدیریت دانش برای افزایش بهره وری را درک نموده است.یکی از دغدغه های سازمانهای مسلح در پیاده سازی مدیریت دانش، چندوجهی بودن این موضوع و توزیع آن در حوزه های مختلف مانند فرهنگ سازمانی، ساختار سازمانی و نرم افزار است. اگر سازمانی بتواند در این حوزه ها به  راه حل های مناسبی از مدیریت دانش دست پیدا نماید، می تواند امید به پیاده سازی متوازن و موفق آن داشته باشد. تحقق این مهم با پیروی از یک رویکرد سیستمی در پیاده سازی مدیریت دانش در سطح سازمان امکان پذیر خواهد بود لذا این تحقیق  با هدف ، طراحی نظام مدیریت دانش در سازمانهای نظامی ج ا.ا صورت گرفته است. نوع تحقیق کاربردی توسعه ای با رویکرد آمیخته و روش تحقیق از نوع توصیفی تحلیلی است. برای تجزیه و تحلیل داده های کمی از نرم افزار spss و در بخش کیفی از تحلیل محتوا برای اسناد و مصاحبه ها استفاده شده است. مهم ترین اجزاء نظام مدیریت دانش برای بهره برداری در یک سازمان نظامی بشرح زیر با میانگین بالاتر از عدد 3  بشرح زیر از طرف نمونه جامعه آماری و خبرگان مورد تایید قرار گرفت: 1- مدیریت و رهبری 2- فناوری اطلاعات و ارتباطات 3-مدیریت منابع انسانی 4-ساختار سازمانی 5-فرهنگ سازمانی 6- استقرار و پیاده سازی7-آموزش 8- ارکان جهت ساز 9-حوزه های دانشی 10- چرخه مدیریت دانش سازمان