مطالب مرتبط با کلیدواژه

کلینی


۲۱.

بازیابی منابع روایات کلامی امام رضا علیه السلام در کتاب کافی(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: حدیث و اندیشه بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۲۹ 69 - 91

کلیدواژه‌ها: امام رضا (ع) کلینی کافی روایات کلامی چالش امامت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۳ تعداد دانلود : ۳۴۵
کتاب کافی تألیف محمدبن یعقوب کلینی، نخستین کتاب از کتب اربعه شیعه است. کلینی روایات کتابش را از کتاب ها و اصول شیعیان گرفته و به تدوین آنها پرداخته است. این اصول و کتاب ها به مرور زمان به دست فراموشی سپرده شد. یکی از راه هایی که می توان این منابع را بازسازی کرد، مراجعه به کتاب های فهرست نظیر نجاشی است. بخشی از روایات کافی، روایات کلامی معصومان علیهم السلام است. در این پژوهه، با استفاده از کتب رجالی به بازیابی منابع کلینی در روایات کلامی امام رضا(ع) پرداخته شده تا اتقان و صحت این روایات کتاب کافی مبرهن گردد. تحلیل اسناد و محتوای روایات کلامی منقول از امام رضا علیه السلام در «کافی» نشان می دهد، کلینی در شناسایی منابع و استفاده از منابع دست اول نهایت دق. جریان فکری معتزله، جریان سیاسی عباسی و جریان درون مذهبی واقفیه برخی از این حساسیت ها هستند.
۲۲.

تحلیل آماری اسناد احادیث «ابواب التاریخ» کتاب الکافی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوم حدیث تطبیقی سال پنجم بهار و تابستان ۱۳۹۷شماره ۸ 97 - 112

کلیدواژه‌ها: کلینی اصول کافی ابواب التاریخ علم رجال احادیث تاریخی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۷ تعداد دانلود : ۲۱۰
شیخ کلینی در کتاب کافی تنها یک بخش با 257 حدیث را به «ابواب التاریخ» اختصاص داده که از پنج جنبه: طریقه نقل، اتصال سند، مشایخ بدون واسطه و با واسطه کلینی و راویان از امام این احادیث را مورد ارزیابی قرار دادیم. کلینی بیشتر روایات تاریخی خود را از مشایخ قمی خود اخذ کرده که در منابع رجالی موجود، می توان بر وثاقت و سلامت مذهب بیشتر مشایخ او پی برد، و تعدادی که وثاقت و مذهب آنها احراز نشده اند، به دلیل عدم وجود اطلاعاتی از آنان است، و نه عدم وثاقت و سلامت مذهب. کوفی ها بیشترین سهم را در نقل این روایات به خود اختصاص داده اند و بر همین مقیاس می توان فهمید که بیشتر روایات کتاب کافی از مشایخ قمی و توسط راویان کوفی نقل شده است.
۲۳.

تحلیل و نقد دیدگاه معتزله و اشکال کلینی درباره «صفات حق» از منظر حکیم سبزواری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه کلام سال هفتم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱۲ 5 - 25

کلیدواژه‌ها: معتزله کلینی نیابت ذات از صفات حکیم سبزواری تشکیک صفات عینیت صفات اشتراک معنوی صفات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۹ تعداد دانلود : ۱۶۳
مبحث صفات یکی از مباحث مهم خداشناسی بوده و حکیم سبزواری بر اساس اصول و قواعد فلسفی به تبیین مسائل آن بر اساس «عینیت صفات حق با ذات او و با یکدیگر» و «تشکیک در صفات» و «اشتراک معنوی بین صفات» پرداخته و تفکرات و اشکالات برخی فرقه های کلامی و اهل حدیث را مورد نقد قرار داده است. حکیم سبزواری نظریه نیابت ذات از صفاتِ حق و نیز اشکال کلینی مبنی بر زیادت اراده حق تعالی از ذات را پاسخ گفته است. به نظر حکیم سبزواری، اصول بیان شده مبتنی بر قواعد فلسفیِ «بسیط الحقیقه کل الأشیاء و لیس بشیء منها»، قاعده «واجب الوجود بالذّات واجب الوجود من جمیع الجهات» و قاعده امکان اشرف می باشد. حکیم سبزواری اشکال کلینی را بر مبنای تشکیک در صفات کمالیه حق تعالی پاسخ داده است. همچنین در نقد نظریه نیابت ذات از صفات بر مبنای قاعده امکان اشرف، ذات را واجد صفات به نحو أتمّ و أعلی و اشرف می داند. به نظر حکیم سبزواری عدم تفطن به این اصول و قواعد فلسفی موجبات فهم نادرست از رابطه صفات و ذات را فراهم آورده است.  
۲۴.

تحلیل آماری کاربست الفاظ مبهم در تحمل حدیث در الکافی و مقایسه آن با سیره محدثان متقدم فریقین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم قرآن و حدیث سال پنجاه و سوم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱۰۶ 75 - 95

کلیدواژه‌ها: طریق تحمل حدیث کلینی الکافی عنعنه مصطلح الحدیث

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۰ تعداد دانلود : ۱۱۲
یکی از مسائل مهم در ارزیابی اسناد احادیث، طریق تحمل و شیوه انتقال حدیث است و عالمان و محدثان، به ویژه در دوره های متأخر، بر این امر تأکید داشته اند؛ به گونه ای که وضوح شیوه انتقال حدیث را یکی از امارات اصالت و صحت حدیث در شمار آوردهاند. پژوهش حاضر، اسناد روایات کتاب الکافی را از این منظر مورد بررسی قرار داده و ضمن ارزیابیِ آماریِ بسامدِ کاربست طرق مختلف تحمل حدیث در الکافی، شبهات وارده پیرامون ابهامات موجود در طرق تحمل حدیث در این کتاب، به ویژه شبهه وجود «عنعنه» در اسناد الکافی را، به روش تحلیل آماری بررسی میکند. یافتهها حکایت از آن دارد که مسئله تصریح به کیفیت و طریق تحمل حدیث نزد محدثان نخستین، به ویژه در مکتب امامیه، چندان مورد توجه نبوده و بیشتر بر اتصال سند، روایت از ثقه و سایر قرائن و شواهد سندی و متنی تأکید می کردند.
۲۵.

تحلیل کارکرد حلقه مشترک در بازیابی منابع آثار روایی مطالعه موردی روایات علی بن ابراهیم در الکافی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم قرآن و حدیث سال پنجاه و سوم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۱۰۷ 271 - 293

کلیدواژه‌ها: بازیابی منابع حلقه مشترک کلینی الکافی علی بن ابراهیم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۹ تعداد دانلود : ۱۷۶
«حلقه مشترک» راوی تکرارشونده در سندهای مجموعه ای از روایات یک اثر روایی است که شناسایی و تحلیل کارکرد آن در «بازیابی منابع» آن اثر روایی، نقشی مؤثر داشته و در تحلیل سندی می بایست مورد توجه جدی قرار گیرد. در این مقاله، ابتدا بر اساس تحلیل کارکرد حلقه مشترک در سلسله اسانید و به کارگیری مؤلفه های مؤثر دیگر، الگویی روش مند در بازیابی منابع آثار روایی ارائه شده است؛ سپس این الگو در بازیابی منابع روایات «علی بن ابراهیم از ابراهیم بن هاشم از ابن ابی عمیر از حماد بن عثمان از حلبی از امام صادق@» که پرتکرارترین سند الکافی است به کار گرفته شده است. دستاورد این پژوهش، نخست ارائه الگوی یادشده در بازیابی منابع آثار روایی مبتنی بر کارکرد حلقه مشترک و دیگر بازیابی منابع کلینی در پرتکرارترین سند الکافی بر اساس شناسایی کارکرد چهار حلقه مشترک، یعنی علی بن ابراهیم، ابراهیم بن هاشم، ابن ابی عمیر و حماد بن عثمان است.
۲۶.

بررسی گذرای پدیده اضمار ، تعلیق ، تحویل و اشاره در سند کتب اربعه با تأکید بر الکافی

نویسنده: مترجم:
منبع: دانش ها و آموزه های قرآن و حدیث سال چهارم بهار ۱۴۰۱ شماره ۱۶ 103-127
تعداد بازدید : ۲۲۲ تعداد دانلود : ۱۱۷
نگاشته حاضر ، ترجمه مقدّمه کتاب «توضیح الاسناد المشکله فی الکتب الاربعه ، اسناد الکافی» است که به قلم محقّق فاضل و توانمند حجّت الاسلام و المسلمین استاد سید محمّدجواد شبیری زنجانی (حفظه الله) نگاشته شده است. محقّق گرامی در این مقاله ، مراحل بحث سندی را به پنج گام تقسیم نموده است؛ اوّل: بحث از مفاد سند و کیفیت تسلسل راویان ، دوم: بحث از احوال راویان و آنچه از مدح و ذم و وثاقت و ضعف و صحّت و فساد مذهب راوی گفته شده ، سوم: بحث از تحریفات عارض بر اسناد همچون تصحیف و نقیصه و زیاده و قلب ، چهارم: تمییز مشترکات و تعیین مراد از آنها ، پنجم: توحید مختلفات و بحث از اتّحاد و تعدّد عناوین. سپس هدف از نگارش کتاب را بررسی مرحله سوم و چهارم از مراحل فوق شمرده است. در مقدّمه کتاب به بحث از چهار پدیده در سند یعنی اضمار ، تعلیق ، تحویل و اشاره پرداخته و با بیان نمونه هایی ، این چهار مشکل را توضیح داده است. اهمّیت این نگاشته در معرّفی تطبیقی چهار پدیده یادشده به همراه نمونه های واقعی ، موجب شد تا ترجمه آن در برنامه کاری قرار گیرد.
۲۷.

اعتبار روایات سهل بن زیاد رازی در اندیشه آیت الله العظمی خامنه ای (مدظله العالی)

نویسنده:
منبع: پژوه نامه فقه و علوم اسلامی دوره ۲ بهار ۱۴۰۲ شماره ۴ 37 - 70

کلیدواژه‌ها: سهل بن زیاد کلینی کافی تضعیف توثیق اکثار قدما اعتبارسنجی روایات آیت الله خامنه ای

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۹ تعداد دانلود : ۶۷
سهل بن زیاد رازی از راویان معروفی است که در اسناد احادیث فراوانی واقع شده است. غالب منابع رجالی متقدم امامیه به تضعیف او پرداخته و از بی اعتمادی به وی سخن گفته اند، درحالی که برخی منابع رجالی و فقهی متأخر به مناقشه در ادله تضعیف او پرداخته و از وثاقت این راوی پُرکار دفاع کرده اند. آیت الله خامنه ای از معدود محققانی است که نه به دفاع از وثاقت مطلق سهل بن زیاد پرداخته و نه به بی اعتباری همه ی روایات او حکم نموده اند، بلکه ایشان، نظریه اعتبار روایات سهل در کتاب شریف کافی را تقویت کرده اند. ایشان معتقدند که تصریحات پُرتعداد قدما در تضعیف سهل بن زیاد، دفاع از وثاقت مطلق او را دشوار می سازد، ولی از سوی دیگر جایگاه رفیع شیخ کلینی در حدیث شناسی و اهتمام فراوان او به نقل احادیث سهل در کتابی مانند کافی، وثوق به روایات این راوی درخصوص کتاب کافی را به ارمغان می آورد. این نظریه، پیامدهای ملموسی در اجتهاد و فقه آیت الله خامنه ای به همراه دارد. 
۲۸.

تفسیر روایات «معرفه الله بالله» در نگاه کلینی و شیخ صدوق و علامه مجلسی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: نسیم خرد سال ۹ پاییز و زمستان ۱۴۰۲ شماره ۲ (پیاپی ۱۷) 51 - 66

کلیدواژه‌ها: شناخت خدا معرفه الله بالله کلینی صدوق مجلسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۸ تعداد دانلود : ۶۵
متون دینی ضمن بیان طرق متعدد شناخت خداوند، راهی با مضمون «معرفه الله بالله» پیش روی انسان ها قرار داده اند. برای نمونه از امیرالمؤمنین (ع) نقل شده است: اعْرِفُوا اللهَ بِاللهِ ... . کلینی، صدوق و همچنین مجلسی در تفسیر این روایت مطالبی نوشته اند که به نظر می رسد با چالش هایی مواجه است. در تفسیر کلینی از این روایت، دو احتمال وجود دارد: یکی تفسیر سلبی و تنزیهی و دیگری تفسیر براساس تشبیه در عین تنزیه. صدوق درصدد است تفسیری براساس توحید افعالی و نظام طولی عالم ارائه دهد. مجلسی نیز وجوه متعددی در شرح این روایت بیان می کند و از میان آن ها بهترین وجه را بیان ادله ای می داند که به سبب آن معرفت حاصل می شود. برخی از این دیدگاه ها به لحاظ محتوایی دچار اشکال اند و برخی دیگر فارغ از اینکه تفسیر این روایات باشند، بیانگر مطلبی صحیح و دقیق اند، اما نمی توان آن ها را تفسیری برای این روایات به حساب آورد. این پژوهش در صدد است با روش تحلیلی توصیفی، دیدگاه این سه محدث بزرگ را در این باب تحلیل و بررسی کند. بررسی این موضوع از این جهت حائز اهمیت است که روشن شود مباحث اعتقادی و معارفی که در متون دینی شیعه بیان شده نیازمند تفقّه و ژرف اندیشی است و حتی محدثین بزرگ نیز ممکن است در این زمینه دچار خطا شوند.
۲۹.

ارزیابی روایات یونس بن ظبیان در کافی براساس بازیابی منابع(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حدیث پژوهی سال ۱۶ بهار و تابستان ۱۴۰۳ شماره ۳۱ 275 - 304

کلیدواژه‌ها: یونس بن ظبیان غلو کافی کلینی بازیابی منابع

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵ تعداد دانلود : ۱۹
حضور افراد بسیار ضعیف از نگاه رجالیان، در اسناد روایات کتاب های معتبری همچون کافی این سؤال را ایجاد می کند که چگونه و بر چه اساسی روایات این افراد به این کتب راه یافته است؟ یکی از این افراد یونس بن ظبیان است که طبق سخن رجالیان فردی دروغگو و غالی است و مورد لعن امام رضاR قرار گرفته است. فرضیه اولیه ما برای وجود روایات چنین افرادی، تفاوت معیارهای متقدمان در پذیرش اخبار است. یکی از معیارهای اصلی در نزد ایشان، پذیرش خبر براساس اعتبار کتب حدیثی است؛ هرچند راوی آن مورد جرح واقع شده باشد. برای سنجش این معیار نزد کلینی، به بازیابی منابع روایات یونس در کافی پرداختیم. کلینی برای 20 روایت یونس از 14 منبع بهره برده است. از این میان، ۶ منبع دارای شهرت در بین اصحاب امامیه هستند؛ اما ۸ منبع دیگر چنین شهرتی ندارند و احتمالاً براساس معیارهای دیگری همچون نقل کتاب توسط افراد سختگیر در پذیرش حدیث، وجود روایت در کتب معتبر دیگر و ... مورد قبول کلینی واقع شده اند.
۳۰.

روایت شیخ کلینی از مستثنیات ابن ولید در نوادر الحکمه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم حدیث سال ۱۷ تابستان ۱۳۹۱ شماره ۲ (پیاپی ۶۴) 23 - 56

کلیدواژه‌ها: منابع حدیثی نوادر الحکمه محمد بن احمد بن یحیی ابن ولید مستثنیات روایت الکافی کلینی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶ تعداد دانلود : ۱۷
نوادر الحکمه، اثر محمّد بن احمد بن یحیی اشعری یکی از مهم ترین منابع اصیل روایی و از مآخذ کتاب های چهارگانه شیعه است. دانشمندان شیعه این کتاب را به نیکویی ستوده اند، جز آن که محمّد بن حسن بن ولید، محدث نقّاد قرن سوم، بر پاره ای از راویان آن خرده گرفته و روایات مؤلف نوادر الحکمه از این راویان را استثنا نموده و در خور روایت و نقل ندانسته است. نجاشی، سیاهه این راویان را در فهرست خود فراهم آورده است. حال، با توجه به این که نوادر الحکمه یکی از منابع کتاب الکافی بوده است. این نوشتار، روایات شیخ کلینی را از مستثنیات ابن ولید استخراج کرده و در پایان، تحلیلی آماری از آنها ارائه می نمایید.
۳۱.

تضارب آرای رجالی امام خمینی و آیهالله خویی در باره محمد بن اسماعیل، استاد کلینی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم حدیث سال ۱۷ پاییز ۱۳۹۱ شماره ۳ (پیاپی ۶۵) 129 - 145

کلیدواژه‌ها: محمد بن اسماعیل نیشابوری کلینی امام خمینی آیهاللّٰه خویی توثیق و تضعیف

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰ تعداد دانلود : ۹
کلینی بی‌واسطه از محمد بن اسماعیل بدون افزودن پسوند و پیشوندی، 831 حدیث نقل نموده است. بیشتر محقّقان عرصه حدیث و کاربران دانش رجال، مراد از وی را محمّد بن اسماعیل بندقی نیشابوری تعیین کرده‌اند. دو فقیه معاصر امام خمینی و آیهالله خویی در وثاقت و معتمد بودن وی اختلاف نظر بنیادین دارند. امام خمینی، دست کم در چهار موضع به توثیق وی پرداخته و تأکید می‌کند، گرچه وی از سوی رجال شناسانی مانند طوسی و نجاشی توثیق نشده، اما بررسی و لحاظ کردن قراین، حاوی والامقامی اوست. اما آیهالله خویی، فراوانی روایت کلینی از محمد بن اسماعیل را متضمّن توثیق وی نمی‌داند. اما برآیند کاوش در قراین بسیار از جمله شخصیّت کلینی به عنوان راویت کننده از محمد بن اسماعیل، جزو مشایخ اجازه بودن وی و از سویی توثیقش توسط نامبردارانی همانند علامه حلی، شهید اول، صاحب معالم، وحید بهبهانی، میرداماد، حرعاملی، و...، حاوی استواری رویکرد امام خمینی است. بی‌تردید، بسنده کردن به ثوثیق و تضعیف رجالیان به عنوان تنها عامل و نادیده انگاشتن سایر قراین، موضعی مستحکم و جامع به شمار نمی‌آید.