مواد اولیه

هدف این مقاله بررسی وضعیت بهره وری عوامل تولید و میزان به کا ر گیری آنها در گروه های صنعتی بزرگ و نیز کل صنعت استان خراسان در سال 1380 است. به این منظور از دو رویکرد شاخص بهره وری و براورد تابع تولید استفاده شده است. همچنین شاخص های کاربری، سرمایه بری و انرژی بری صنایع استان مورد محاسبه قرار گرفته اند. در پایان بهره وری نیروی کار (به عنوان یکی از عوامل اصلی تولید) در صنایع استان و نیز صنعت کشور مقایسه شده اند. نتایج حاصله حاکی از آن است که بهره وری نیروی کار درصنعت کشور، از صنعت استان در سال مورد مطالعه بیشتر بوده است. مقایسه بین گروه های صنعتی نیز مبین آن است که فقط در پنج گروه صنعتی وضعیت استان از نظر بهره وری از متوسط کشوری بهتر است، در بقیه گروه ها، استان از این نظر در جایگاه بعدی قرار می گیرد. این تحقیق همچنین نشان داد که غالب گروه های صنعتی استان خراسان کاربر بوده و هفت گروه صنعتی از میانگین صنعت استان بیشتر انرژی مصرف می کنند.

شال از منسوجات مهم کشمیر است که به عنوان بخشی از لباس مردم به کار می رود. در طی دوران مختلف شال بافی، روش های تولید و مواد اولیة آن تغییری نکرده است؛ اما نقوش شال تحت تأثیر حوادث تاریخی تحول یافته است. این امر به ایجاد طرح های جدید و گاه ناآشنا با سنت های بومی در شال های کشمیری منجر شده است. منشأ پیدایش شال بافی به طور دقیق معلوم نیست. برخی محققان معتقدند شال بافی کشمیر تحت تأثیر شال بافی در ایران به وجود آمده و گسترش یافته است. این تأثیرپذیری در دورة مغولان هند که ارتباط تنگاتنگی با صفویان در ایران داشتند، بیشتر شده است؛ به گونه ای که انواع نقش مایه های ایرانی در بافت شال های کشمیری به کار رفته است. تغییر و تحول نقوش از دوران مغول تا دورة سیک ها که بر کشمیر حکومت کردند، قابل بررسی است

هر سال مقادیر قابل توجهی فرش دست باف در مراکز قالی بافی کشور ازجمله استان همدان تولید می شود که بخشی از آن به مصرف داخلی می رسد و بقیه به کشورهای خارجی صادر می شود . تحقیقات علمی دربارة فرش دست باف در ایران محدود است. ازاین رو، پژوهش در این زمینه گام مؤثری در شناخت، حفظ و گسترش این میراث هنری خواهد بود. این تحقیق با روش پیمایشی و با هدف شناخت فرش امروز همدان انجام شده است. نخست با بررسی اسناد و منابع موجود، پیشینة قالی بافی در استان همدان بررسی شد. در ادامه، با مراجعه به مراکز مختلف، از فرش های بافته شده و نیز قالی های نیمه بافت روی دار قالی نمونه گیری به صورت تصادفی و خوشه ای انجام شد. نتایج پژوهش در قالب جدول های آماری و منحنی ارائه شده است. بر اساس نتایج پژوهش، در استان همدان دو روش اصلی بافت قالی بر مبنای شیوة پودگذاری وجود دارد: شیوة تک پودبافی و دوپودبافی. اغلب قالی های همدان با گره ترکی، گلیم باف فارسی، تار و پود پنبه ای و پرز پشمی بافته می شود. شیرازه پیچی قالی ها از نوع متصل است و با روش گردشی، قسمت بافته شده به پشت دار قالی می چرخد. قالی های دوپود اغلب نقوش گردان دارند و قالی های تک پود هم نقوش هندسی و شکسته.

امروزه یکی از نقاط اصلی فشار خوشه فرش دستبافت قم تامین مواداولیه است. با توجه به اینکه بیشتر مواداولیه مصرفی تولیدکنندگان فرش دستباف قم وارداتی می باشد و تولیدکنندگان، ابریشم را از طریق واسطه ها و با قیمت بیشتری خریداری می کنند، نیاز تولیدکنندگان به تامین مواداولیه با هزینه پایین تر و با کیفیت بهتر، ضرورتی بر انجام این تحقیق شده و ارائه روشی مطلوب برای خرید متمرکز مواد اولیه (ابریشم)، بررسی موانع و مزایای آن نسبت به خرید غیرمتمرکز (از طریق واسطه) و همچنین رتبه بندی مزایا و موانع مهم ترین اهداف این تحقیق در نظر گرفته شده است. این تحقیق از نظر هدف کاربردی و از نظر روش توصیفی- پیمایشی می باشد. جامعه آماری این تحقیق متشکل از تولیدکنندگان خوشه فرش دستبافت قم است که 12 نفر از تولیدکنندگانی که عضو شبکه نرم خرید مشترک مواداولیه هستند و سابقه خرید مواد اولیه به صورت مشترک را دارند، با توجه به روش نمونه گیری غیر تصادفی (قضاوتی) انتخاب شده اند. جهت گردآوری اطلاعات از دو روش کتابخانه ای و میدانی و برای تحلیل داده ها از روش AHP استفاده شده است. پژوهش مورد نظر تاکنون در صنعت فرش دستباف صورت نگرفته و این به عنوان اولین پژوهش علمی است که فرآیند خرید متمرکز مواد اولیه را بررسی کرده است. نتایج مبین آن است که روش خرید متمرکز، مناسب ترین روش خرید برای مواد اولیه (ابریشم) در خوشه فرش دستباف قم می باشد. بنابراین در پژوهش حاضر مراحل انجام این روش به طور کامل ذکر گردیده است. علاوه بر این مزایا و موانع این روش نیز بیان شده و در نهایت رتبه بندی شده اند. نتایج نشان داده که روش خرید متمرکز مزایایی نسبت به خرید غیر متمرکز دارد که با انجام آن بسیاری از مشکلات تامین مواد اولیه، در خوشه حل می گردد.

در سال212 هجری قمری/837 میلادی، سیسیل توسط اغلبیون مسلمان فتح گردید و به امارتی نیمه مستقل تبدیل شد. تاریخ سیسیل از زمان فتح مسلمانان تا فروپاشی آنان و آغاز تسلط نورمان ها به سه دوره تقسیم می شود: دوره اغلبیدی، فاطمی و کلبی. با ورود مسلمانان به سیسیل، صنایع آن رو به توسعه نهاد و از جمله پارچه بافی رونق گرفت. کارگاه های پارچه بافی با الگوبرداری از منسوجات اسلامی احداث گردید و در نتیجه اعراب مهاجم توانستند صنعت پارچه بافی پیشرفته ای را در آنجا پایه گذاری کنند. پژوهش حاضر بر این اصل شکل گرفته است که منسوجات سیسیل در دوره اسلامی از منسوجات فاطمیون مصر تاثیر پذیرفته است. لذا از طریق بررسی تاریخی و مقایسه نقوش منسوجات با موضوع مشترک، پارچه های این دو منطقه بررسی گردید. بر اساس نتایج به دست آمده حضور بافندگان مسلمان در کارگاه های پارچه بافی سیسیل و نیز تجارت پارچه نقش مهمی در انتقال نقوش پارچه های فاطمیون به سیسیل داشته است. در این زمان نقوش اسلامی و خط نوشته های عربی در تزئین منسوجات به کار می رفت. تداوم نقوش منسوجات فاطمی، مخصوصا خط نوشته، از شیوه های متداول بافندگان مسلمانان بوده است که حتی بعد از حاکمیت نورمان ها در سیسیل ادامه می یابد و میزان زیادی از این منسوجات به کشورهای مسیحی غربی صادر می شود.

معماری سنتی کاشان، دارای ویژگی های منحصربه فردی در ابعاد مختلف است که یکی از مهم ترین این ابعاد، مصالح به کاررفته در آن هستند. با توجه به اهمیت روزافزون بحث پایداری و همچنین تأثیر قابل توجه مصالح بر پایداری بنا، در این پژوهش به بررسی نقش مصالح بومی کاشان در پایداری زیست محیطی بناهای سنتی این شهر پرداخته شد. در این راستا ابتدا با مطالعه منابع متعدد، شاخص های تأثیرگذار بر پایداری زیست محیطی مصالح در مراحل مختلف حیات آن ها شامل استخراج و تولید، حمل و انبار، ساخت و ساز، بهره برداری و درنهایت تخریب و بازیافت، گرد آوری شدند. سپس با بررسی های میدانی در بافت تاریخی کاشان و مطالعات کتابخانه ای، مصالح بومی به کاررفته در آن استخراج گردیدند تا از دیدگاه شاخص های جمع آوری شده مورد ارزیابی قرار گیرند. این ارزیابی در هر شاخص با روش متفاوتی نظیر گردآوری اطلاعات عددی، تحلیل کیفی و یا تدوین پرسش نامه انجام شد. درنهایت، بر مبنای تحلیل های صورت گرفته و با استفاده از طیف لیکرت، در هر شاخص امتیازاتی بین 1 تا 5 به مصالح مذکور اختصاص داده شد تا با جمع آوری امتیازات هر مورد، یک مقایسه کیفی بین آن ها از دیدگاه تطابق با شاخص های پایداری زیست محیطی حاصل شود. نتایج این تحقیق نشان می دهد که از میان مصالح مورد بررسی شامل خاک، سنگ، گچ، آهک، مصالح نباتی و فلز، خاک با امتیاز 83 از 85 بیشترین تطابق و فلز با امتیاز 37 از 85 کمترین تطابق را با شاخص های مذکور دارند. با دقت روی تحلیل های موجود و امتیازات حاصل می توان دریافت که مهم ترین عامل تأثیرگذار بر امتیازات پایین فلز، فرایند ساخت پیچیده آن و طی مراحل فراوری در کارخانه است، برخلاف خاک که نیازمند ساده ترین روش تولید، بدون انجام فرایندهای پیچیده برای آماده سازی است.