مطالب
نمایش ۵۴۱ تا ۵۶۰ مورد از کل ۱٬۳۸۸ مورد.
العلاقه بین صوره الموت والانسان فی نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
دراسات حدیثه فی نهج البلاغه السنه الثالثه خریف و شتاء ۱۳۹۸ (۱۴۴۱ق) العدد ۱ (المتوالی ۵)
127 - 137
حوزه‌های تخصصی:
یعتبر استخدام الأدب الاستعاری وخلق الصور الجمیله للتعبیر عن المعانی العمیقه والمتسامیه من أهم خصائص لغه القرآن الکریم والروایات خاصه فی نهج البلاغه . والموت وعلاقته بالإنسان یعتبر من المواضیع التی یبرز فن الرسم التوضیحی نفسه فیه. الهدف من کتابه هذه المقاله هو اکتشاف صوره العلاقه بین الإنسان والموت فی نهج البلاغه . تعتمد هذه المقاله على دراسه مکتبیه ونهج وصفی تحلیلی ولها النتائج التالیه:تم تصویر الموت فی شکلین عامین فی نهج البلاغه . الصوره الأولی للموت تم تصویرها على أن الموت هو مخلوق خطیر وضار کالصیاد، والقاتل، أو العاصفه، أو الرصاصه وهلم جرا حیث قد یکون لکل منها مواجهه مفاجئه وصعبه مع الإنسان. فی الصوره الثانیه یعد الموت کحکم القوافل حیث یمکن أن یقصد الرحیل فی کل لحظه ویقود الإنسان کقافله إلى وجهه معینه. ویمکن للإنسان أن یتغلب على الموت فی فعل عمل الخیر حیث یکون بمثابه ارتداء الإنسان ثوب التقوی وهکذا سوف یکون له مواجهه غیر ضاره بل سیکون الموت بنهایه المتعه. ولکن باتباع الآمال الدنیویه لقد یهمل الموت وفی النهایه سوف یکون له لقاء صعب و مفاجئ.
پارادایم تأویل دستورگرا در تبیین هرمنوتیکِ ادبیِ مؤلف محور در مطالعات نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
جستار علمیِ پیش رو قصد دارد اصطلاحی به نام «هرمنوتیک ادبیِ مؤلف محور» و چگونگی کاربست آن را در حوزه مطالعات نهج البلاغه بسط دهد، آن هم با تأمل بر کارکردِ معناشناختی پارادایمتأویلدستورگرا، به شیوه دستاوردهای دانشِ معناشناسیِ ادب عربی. فهم دال و مدلول هایِ تأویلدستورگرا در خطبه 36 نهج البلاغه مورد پژوهانه این جستار است؛ و در صدد است به پرسش چگونگی کاربست و تبیین هرمنوتیک ادبی مؤلف محور در منطقِ فهمِ متن ادبی خطبه مذکور پاسخ دهد. فرضیه مدّنظر این است که به باور نظریه پرداز آلمانی شلایر ماخر (1768-1834) یکی از مبانیِ رویکرد مؤلف محوری در فهم ادبیِ متون مقدس (از جمله نهج البلاغه) بر تأثیرپذیری از کارکردهای دانش معناشناسی ادب عربی استوار است و معنا، دارای اعتبار نهایی و اصیل بوده؛ و بر دستیابی به نیّت مؤلف تمرکز دارد. از دیگر مبانی رویکرد مؤلف محوری در پارادایم تأویل دستورگرا، دانش زبان شناسی است که مورد تمرکز این جستار نیست. روشِ کاربردی نویسنده، هرمنوتیک روشی و اهتمام وی بر کاربستِ نظریه «هرمنوتیک ادبی مؤلف محور» بوده و هدفتبیین بخشی از مبادی تصوری هرمنوتیک ادبی مؤلف محور در خوانش متون مقدّس است.
بررسی رابطه ولایتمداری و سبک زندگی سیاسی اسلامی در آموزه های نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
مفهوم سبک زندگی از موضوعات بسیار مهم در فضای اندیشگی امروز است و در میان مؤلفه های مهم تمدن سازی اسلامی، نیل به تحقق این مفهوم از طریق طراحی و تبیین و ترویج برای رسیدن به الگویی معتبر که بخشهای مختلف و شئون اجتماعی را در بر گیرد، نیازی جدّی در پژوهشهای اسلامی است. با توجه به جایگاه سیاست، طراحی سبک زندگی سیاسی جامعه اسلامی از اولویت برخوردار است. هدف: محققان در این مقاله در صدد بودند با توجه به آموزه های نهج البلاغه، به عنوان یکی از ارزنده ترین منابع اسلامی در طراحی اندیشه اسلامی، سبک زندگی اسلامی را در حوزه سیاست استخراج کنند. روش: در این مقاله از روش توصیفی- تحلیلی و چارچوب تفسیری علامه محمدتقی جعفری استفاده شده است. یافته ها: بر اساس آموزه های نهج البلاغه، سبک زندگی سیاسی شهروندان جامعه اسلامی در سه سطح فردی، اجتماعی و نظام سیاسی، بر اساس اصل ولایت محوری موجب تحقق مسئولیت، عدالت، مشورت، وحدت و ایجاد تعادل بین فرد و اجتماع و نظام سیاسی برای دستیابی فرد مسلمان و جامعه اسلامی به حیات معقول و طیبه خواهد شد. نتیجه گیری: سبک زندگی متأثر از ولایت محوری، ما را به جامعه علوی نزدیک می کند و موجب پدیدار شدن سبک زندگی اسلامی با کارویژه هایی مانند خیرخواهی، مشارکت سیاسی، انسجام و وحدت اجتماعی، نظارت همگانی و مسئولیت پذیری افراد و حاکمیت در مقابل همدیگر می شود و در نتیجه، سبب هدایت و رستگاری می شود.
شناخت حق از باطل در نهج البلاغه(مقاله ترویجی حوزه)
منبع:
حدیث و اندیشه بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲۷
87 - 104
حوزه‌های تخصصی:
موضوع مقاله، معیارهای اعتقادی شناسایی حقّ از باطل در کلام امیرالمؤمنین علی(علیه السلام) در نهج البلاغه است. تبیین موضوع که به روش تحلیلی توصیفی انجام گرفته، با پاسخ گویی به این پرسش که معیارهای اعتقادی حقّ چیست و ویژگی های آن در بازشناسی از باطل کدام است، صورت گرفته است. دست یابی به ملاکی جامع در تشخیص حق از باطل و ترویج فرهنگ علوی و کاربردی کردن آموزه های نظری امیرمؤمنان(علیه السلام) در عرصه های مختلف زندگی از اهداف مهم این نوشتار است. از داده های اصلی مقاله، بیان همسویی قرآن، سیره پیامبر اکرم(صلی الله علیه وآله) و اهل بیت(علیهم السلام)، صراط مستقیم، وحی، فطرت و عقلانیت با حقّ در نهج البلاغه است و این شناسایی با توجه به در هم تنیدگی مصادیق حقّ و باطل و ظرافت موجود در بازشناسی معیارهای حق از ویژگی ها و مختصات آن دشواری هایی دارد که با کنکاش در مستندات موجود در مجموعه شریف نهج البلاغه، میسر می گردد.
تحقیق در ضبط حکمت ۲۵۲ نهج البلاغه: «و الإمامه نظاماً للأمه»(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
پژوهش های قرآن و حدیث سال ۵۲ بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱
49 - 68
حوزه‌های تخصصی:
در حکمت 252 نهج البلاغه آنجا که امیرالمؤمنین علی (ع) از فلسفه شرایع و احکام و حکمت آن ها با مطلع «فرض الله الایمان تطهیرا من الشرک» سخن می گوید، عبارت «الامامه نظاماً للامه» آمده است که بر اهمیت مسئله امامت در رهبری امت دلالت دارد. اما در برخی نسخه های متأخر، این عبارت به صورت « الأمانه نظاما للأمه» ثبت شده است که به اهمیت امانتداری در حفظ نظام امت اشاره دارد. از سوی دیگر متأسفانه در سال های اخیر تحریف هایی از ناحیه برخی از ناشران و مصحّحان در شروح نهج البلاغه به عمل آمده است، به طوری که متن نهج البلاغه درج شده در ابتدای شروحی مثل ابن ابی الحدید و ابن میثم با متن شرح شده، توسط شارح مطابقت ندارد که از آن جمله است: عبارت «الامامه نظاماً للامه». در این مقاله با استناد به نسخه های کهن و شروح معتبر نهج البلاغه و نیز سیاق عبارت و روایات قریب المضمون دیگر اثبات شده است که ضبط «الامامه» صحیح است. امامت است که رکن اساسی در نظام امت را دارا می باشد و بر آن تأکید شده است نه «امانت» و بی گمان تمایلات کلامی برخی از شارحان هم چون محمد عبده و صبحی صالح در برگزیدن ضبط «الأمانه» مؤثر بوده است.
طراحی الگوی مدیریت استعداد مبتنی بر نهج البلاغه
منبع:
اسلام و مدیریت سال هشتم بهار-زمستان ۱۳۹۸ شماره ۱۵ و ۱۶
107 - 132
حوزه‌های تخصصی:
پژوهش حاضر با رویکرد کیفی تحلیل محتوا و با ماهیت اکتشافی و جهتگیری کاربردی انجام شده است و از جهت شیوه گردآوری دادهها از روش متنکاوی استفاده شده است. عمدهترین ابزار گردآوری اطلاعات در این تحقیق، فیشبرداری است. جامعه آماری در این پژوهش، شامل متون مرتبط با مدیریت استعداد در کل متن نهجالبلاغه میباشد. پس از مطالعه نهجالبلاغه، مفاهیم حاصل از آن استخراج و به هر کدام یک کد اختصاص داده شد. سپس مفاهیم مشابه، شناسایی و با ترکیب آنها تمهای فرعی تدوین شد. سپس براساس تمامی تمهای فرعی شناسایی شده، دستهبندی کلیتری انجام گرفت و تمهای اصلی شناسایی شدند. جهت سنجش میزان اعتبار مؤلفههای مدیریت استعداد، پایایی تمها از طریق شاخص تکرارپذیری (توافق بین دو کدگذار) استفاده شد که پایایی محاسبه شده برابر 82/0 و همچنین یافتههای پژوهش توسط 3 نفر از خبرگان حوزه مدیریت بررسی شد و اصلاحات لازم در فرایند تمسازی و مفاهیم شناسایی شده، اعمال شد. جهت سنجش اعتبار الگوی ارائه شده، در اختیار 5 تن از خبرگان متخصص در پژوهش کیفی قرار گرفت که پس از اعمال نظرات آنها روایی الگو از نظر خبرگان تأیید شد. یافتههای حاصل در 25 تم فرعی و 7 تم اصلی با نامهای انتخاب و انتصاب، بالندگی، ماندگاری، زمینه تأثیرپذیری استعدادها، رسالت و ارزشها، جامعهپذیری، جابهجایی و عزل، دستهبندی گردید.
صلاحیت های حرفه ای مربیان تربیت دینی: ارائه چارچوبی همسو با حکمت 147 نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
عوامل زیادی در فرایند تربیت دینی مداخله می کنند، یکی از این عوامل مداخله گر، مربی است. اهمیت مربی در این فرایند به قدری است که می توان تربیت را رابطه هدف مند دوسویه مربی متربی نامید. ازاین جهت، پاسخ به این مسئله که مربی چه صلاحیت های حرفه ای باید داشته باشد تا بتواند نقش و کارکرد خود را به درستی ایفا کند؟ می تواند ما را در کسب نتیجه مطلوب از فرایند تربیت و تحقق اهداف تربیتی یاری رساند. بدین جهت، در این پژوهش با نگاه تحلیلی استنباطی و با مدنظر قراردادن حکمت 147 نهج البلاغه که دلالت هایی در این رابطه دارد، به پاسخ مسئله پژوهش پرداخته و صلاحیت های حرفه ای مربی تربیت دینی را در دو طیف علمی و عملی شناسایی کرده ایم. طیف علمی صلاحیت هایی چون "اخذ، انتقال و مراقبت" بوده و طیف عملی صلاحیت هایی مانند سلبی (استیکال، استکبار، عدم ژرف اندیشی، لذت گرایی، ثروت اندوزی) و ثبوتی (خداگرایی، معرفت یقینی، صبر و استقامت و شهامت) را دربرمی گیرد.
کاربست الگوهای تحلیل کنش های کلامی امام علی علیه السلام در نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
دانش سیاسی سال پانزدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲ (پیاپی ۳۰)
369 - 388
حوزه‌های تخصصی:
نظریه کنش کلامی یکی از نظریات مطرح در زمینه تحلیل گفتمان و متن شناسی است. این نظریه که شاخه ای از فلسفه زبان است به بررسی افعال و جملات در موقعیّت های مختلف می پردازد. نظریه کنش کلامی برای اولین بار توسط آستین مطرح شد و پس از او، سرل کار ناتمام او را در پنج الگو به صورت ترغیبی، اظهاری، عاطفی، تعهّدی و اعلامی به پایان رساند. در الگوی که سرل ارائه کرد اطلاعاتی که توسط افعال و جمله های معادل آن ها تبادل می شود مورد ارزیابی قرار می گیرد. این نظریه با بررسی و واکاوی افعال و جملات در متون دینی اعم از قرآن و نهج البلاغه و کشف لایه های زیرین و عمیق کلام به تولید شاکله نو می پردازد. هم چنین نهج البلاغه به عنوان یکی از شاهکارترین متون ادب دینی دارای فصیح ترین و بلیغ ترین جملات و کلمات است. این کتاب ارزنده شامل خطبه ها و نامه ها و کلمات قصار امام علی (ع) در همه زمینه ها اعم از سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی دایره المعارفی کامل و راهبردی در همه ادوار بوده است. بُعد سیاسی نهج البلاغه یکی از ابعاد مهم آن است زیرا عدالت اجتماعی، مساوات و برابری و مدیریت صحیح نظام اداری از دغدغه های اصلی حضرت علی (ع) بوده است.
تحلیل العوامل المؤثره على تضعیف وتقویه التعقل فی نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
دراسات حدیثه فی نهج البلاغه السنه الثالثه خریف و شتاء ۱۳۹۸ (۱۴۴۱ق) العدد ۱ (المتوالی ۵)
41 - 53
حوزه‌های تخصصی:
من أعظم برکات الله الإلهیه للبشر هی امتلاک قوه العقل. إن امتلاک قوه التعقل المستقره وهذه الموهبه الغنیه، بالإضافه إلى الحفاظ على عظمه الإنسان، سوف تنظم شؤون مختلفه فی مجالات حیات الإنسان. ذکر العدید من الوصایا فی النصوص الدینیه حول قوه التعقل وتم إدانه اللاعقلانیه فی المقابل. من ناحیه أخرى، نظرًا لوجود میول واتجاهات مدمره فی البشر أو من حوله قد یصبح المجال ضیق على العقلانیه وقد تتضرر هذه الموهبه. فی المقال الرئیسی الذی یستند إلى أقوال الإمام علی (ع) فی نهج البلاغه ، لقد أثیرت أسئله أساسیه حول قیمه العقلانیه فی فکر الإمام علی (ع) ما الضرر الذی یهدد قوه التعقل فی تعلیمات الإمام علی (ع)؟ وما هی الحلول التی یقدمها الإمام لحمایه العقل البشری من المخاطر؟ تم هذا البحث باستخدام النهج الوصفی التحلیلی. لقد تبین فی هذا البحث بأن تعانی قوه الفکر البشری من بعض الأمور: مثل الشهوه، الکبریاء والعناد، النرجسیه، البذخ، الرفقه مع الجهله، الأمیال الطویله، الأهواء ولبرغبات، الفوضى والاضطرابات والخفه والسکون المقطعی وفی أسباب تعزز قوه التعقل منها ملاحظه الأدب وذکر الله وتعلم العلوم والمشوره والمجالسه مع الحکماء والعلماء واستخدام مصابیح الهدی.
التحلیل اللغوی للدعاء فی نهج البلاغه من منظور علم اللغه الاجتماعی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
دراسات حدیثه فی نهج البلاغه السنه الثالثه خریف و شتاء ۱۳۹۸ (۱۴۴۱ق) العدد ۱ (المتوالی ۵)
55 - 69
حوزه‌های تخصصی:
إن التعالیم العقائدیه لنهج البلاغه هی مفاهیم معرفیه قیّمه وعمیقه من هذا الکتاب. ویمکن أن یساعد تحلیل هذه المفاهیم والمقولات وشرح أوجه التشابه والتعبیر عن الاختلافات اللغویه بینها وبین غیرها من مفاهیم نهج البلاغه للحصول على فهم مؤثر للتعالیم العلویه. فتقدم هذه الدراسه من خلال النظر فی أنواع اللغات المختلفه من منظور اللسانیات الاجتماعیه، تعریفًا شاملًا "للغه العرفیه" و "اللغه المجازیه" محاوله الإجابه على هذا السؤال: "هل لغه الدعاء فی نهج البلاغه عرفیه أم مجازیه؟" من خلال استخدام منهج البحث الوصفی التحلیلی واستخدام موارد المکتبات فی مجال اللغویات والاستشهاد بتعالیم أمیر المؤمنین (ع) فی نهج البلاغه لنثبت أن لغه الدعاء فی نهج البلاغه مجازیه. ومع الوصف الصحیح للغه نهج البلاغه فی الدعاء المناجاه فنلاحظ أن "الیقین والحقیقه" و"التعبیر الفطری" و"التعبیر عن المشاعر والعواطف" و"نقاء اللغه وانسجامها" و"المتعه والسرور" هی من المیزات البارزه للغه الدعاء فی نهج البلاغه .
طراحی الگوی رهبری سازمانی با استفاده از آموزه های نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
مدیریت فرهنگ سازمانی سال هفدهم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲ (پیاپی ۵۲)
235 - 254
حوزه‌های تخصصی:
این پژوهش با هدف طراحی الگوی رهبری سازمانی با تأکید بر نهج البلاغه انجام شد. روش تحقیق از نوع ترکیبی و روش های تحلیل مضمون و دیمتل بود. ابتدا متن نهج البلاغه، اعم از نامه ها و خطبه ها و حکمت ها، از منظر مفاهیم مرتبط با رهبری، بررسی و تحلیل و 525 مضمون اولیه استخراج شد. سپس با استفاده از تلخیص و مقوله بندی به روش کد گذاری با تأکید بر مفاهیم مشترک 79 مضمون پایه تحت عنوان شاخص شناسایی شد. در ادامه، با افزایش محدوده دسته بندی، 10 مضمون سازمان دهنده تحت عنوان مؤلفه و نهایتاً با تکرار آن 3 مضمون فراگیر به عنوان ابعاد رهبری سازمانی، شامل ابعاد اعتقادی و اخلاقی و رفتاری، شناسایی و تبیین شد. سپس، جهت رتبه بندی و یافتن ارتباط علّی و معلولی ابعاد استخراج شده، از طریق پرسشنامه و مصاحبه با 20 نفر از متخصصان مدیریت اسلامی، از روش کمّی دیمتل استفاده شد که طبق یافته های پژوهش بعد اعتقادی را می توان متغیر علّی در نظر گرفت. چون بیشترین تأثیرگذاری را بر ابعاد اخلاقی و رفتاری دارد.
الدلاله الصوتیه والمعجمیه فی نهج البلاغه (الخطبه الغراء نموذجًا)(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
دراسات حدیثه فی نهج البلاغه السنه الثانیه ربیع و صیف ۱۳۹۸ (۱۴۴۰ق) العدد ۲ (المتوالی ۴)
29 - 40
حوزه‌های تخصصی:
یعتمد علم الأسلوب الإحصائی باعتباره أحد فروع علم الأسلوب على تفضیل الکمیه على الحدس بغیه اکتشاف أسلوب الأدیب. فإن مشکله العلاقه بین محتوى اللغه والشکل الصوتی هی إحدی أهم قضایا اللغه والجدل بین العلماء، کما أن الدلاله المعجمیه هی الخطوه الأولى التی یتبعها الباحثون قبل دراسه الدلالات الصوتیه والصرفیه والنحویه. ونحن نستعین فی هذه الدراسه بمنهج علم الأسلوب الإحصائی هادفین إلى اکتشاف الدلالات الکامنه وراء مفردات الخطبه الغراء لأن هذه الخطبه تتمیز بخصائص جمالیه بارزه تمت دراستها على المستویین الصوتی والمعجمی. على المستوى الصوتی، تم التحقیق فی دلالات الجهر والهمس، والأصوات الانفجاریه والاحتکاکیه، وتکرار الأصوات ودلالات المقاطع الصوتیه. وعلى مستوى المفردات، تم تحلیل تناسب الکلمات مع السیاق الدلالی للخطبه. والنتیجه هی أن معظم أصوات الخطبه الغراء هی نوع من الأصوات المجهوره، والتی تتناسب مع سیاق الخطبه، أی إصرار الإمام على دعوته. کما أن المقاطع الصوتیه مناسبه تمامًا للسیاق والموقع اللفظی، بحیث تشیر المقاطع القصیره إلى دعوه الإمام إلى المسارعه فی قبول الدعوه والمقاطع الطویله تعکس تحذیر الإمام من الغفله عنها. على مستوى الکلمات، استنتجنا أن الکلمات المستخدمه فی الحقول الدلالیه تتناسب مع فضاء الخطبه، ویبین سیاق اللغه معانی تلک المفردات.
معنى تجنب الکریم الجائع واللئیم الشبعان (الحکمه ۴۱ من نهج البلاغه)(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
دراسات حدیثه فی نهج البلاغه السنه الثالثه خریف و شتاء ۱۳۹۸ (۱۴۴۱ق) العدد ۱ (المتوالی ۵)
139 - 156
حوزه‌های تخصصی:
ینصح الإمام علی (ع) بتجنب الکریم الجائع واللئیم الشبعان فی الحکمه ۴۹ من نهج البلاغه للوهله الأولى، تحیط بسبب هذا التحذیر، وخاصه بالنسبه للفرد الکریم، هاله من الغموض. لأن فضائل الکریم تتطلب منا أن نتوقع عکس ذلک فی مثل هذا الموقف. وفی حاله الشخص اللئیم، وعلى الرغم من أنه أقل غموضًا، فإنه بحاجه للتبریر. بشکل عام، هناک استخدامان، حقیقی وافتراضی لجوع الشخص الکریم. وخلال هذه الدراسه، واستنادًا إلى الأسباب اللغویه والأدبیه والعقلیه والنقلیه، رُفض الاستخدام الحقیقی لجوع الکریم وحظی استخدامه الافتراضی بالتأیید. ویجدر بالذکر أن المعنى الأصلی لهذه الحکمه لم یتوضح بالاستعمال الافتراضی الذی یتطابق مع عرف العرب بالبحث عنها فی المعاجم والشعر والأمثال. لکن یتضح من الروایات أن جوع الکریم فی الروایات هو موقف تعرض فیه للإهانه والتحقیر والذل مما أدى إلى تدنی مکانته عن قصد. وبطبیعه الحال، فإن تصرفه الشدید فی مثل هذا الموقف هو نتیجه لکیفیه تفاعل الآخرین معه بشکل غیر لائق، وإلا فإن سلوک الکریم نفسه بعید عن العنف والحده. لکن شبع اللئیم یستعمل بالمعنى الحقیقی والافتراضی. مع توضیح أن هذا التحذیر یجب أن یؤخذ فی الاعتبار فی جمیع الأوقات فیما یتعلق بالصفات التی یتسم بها اللئیم، ولکن فی ظروف الشبع والسلطه، یصبح الأمر أکثر ضروره.
رابطه آوایی-محتوایی کلام در نهج البلاغه (مطالعه موردی: خطبه قاصعه)
حوزه‌های تخصصی:
از میان لایه های چهارگانه ی زبان شناسی (آوایی، معنایی، صرفی، نحوی) لایه های آوایی اولین بخش ماهیت زبانی را تشکیل می دهد که موسیقی خاصی به واژگان بخشیده و نقش مهمی را در انتقال پیام به مخاطبین ایفا می کنند. از آن جا که نهج البلاغه بعد از قرآن عالی ترین نمونه بلاغت و فصاحت به شمار می رود از نشانه های آوایی برای القای معنا به مخاطب بیشترین بهره را برده است، چنان که گزینش و چینش واژگان به گونه ای است که موسیقی الهام بخشی را تداعی کرده و محتوای موضوعی آن را به تصویر می کشد. این مقاله با تکیه بر روش توصیفی– تحلیلی و با بررسی کیفیت هماهنگی گزینش واژگان توسط امام علی (ع) با آوا و ساختار جملات، به تبیین ارزش معنایی دقیق آوا و ارائه ی جایگاه آن در خطبه ی قاصعه پرداخته است تا به این نتیجه دست یابد که استفاده از آواهای خاص در موقعیت های کلامی مختلف، راه را برای فهم معنای مقصود توسط مخاطب هموار ساخته و اوج بلاغت گوینده را به اثبات رسانده است
کیفیه نقل مضامین نهج البلاغه إلی المجتمع (تأکیدًا علی اللُّغتین الفارسیه والعربیه)(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
دراسات حدیثه فی نهج البلاغه السنه الثانیه ربیع و صیف ۱۳۹۸ (۱۴۴۰ق) العدد ۲ (المتوالی ۴)
83 - 90
حوزه‌های تخصصی:
لقد حان الوقت لکی نسلم بأن کتاب نهج البلاغه للإمام علی (ع) یحتل مکانه مرموقه بین شعوب العالم، خاصه الفرس بحسب مصدره الإلهی. ومما لا شک فیه أن المترجمین والشارحین الأفذاذ لعبوا دورًا هامًّا فی هذا الصدد. ومع ذلک نجد أن نهج البلاغه غیر معروف لمعظم الجماهیر الناطقه باللغه الفارسیه لأن مفاهیمه القیمه لم تنقل إلیهم علی أسلوب ناجح کما هو حقه. ومن أسباب ذلک أن کلام الإمام علی (ع) غنی بالمعانی، وأنه فی مستوی رفیع؛ لأنه بعد کلام اللّه تعالی وکلام رسوله (ص). أضف إلی ذلک عدم وجود المتخصصین المحترفین، وضعف بعض المترجمین فی مهمتهم المهنیه. فنجد أنفسنا مازلنا ندور فی الفلک التقلیدی لنقل مضامین نهج البلاغه دون مدخل علمی أکادیمی، لأن الخسائر والأضرار العدیده التی لحقت بالدین والمجتمع الدینی طوال التأریخ سببها عدم فهم النصوص الدینیه بشکل صحیح وعدم تطبیقها. ومن ناحیه أخرى، فإن الاعتماد على الطریقه التقلیدیه للدعایه والإعلام، وعدم استخدام الأدوات الحدیثه من مثل: الفضاء السیبرانی، والأقمار الصناعیه، وما إلى ذلک، فضلًا عن عدم تصنیف أبحاث نهج البلاغه وعلومه یسبب ابتعاد المخاطبین عنه وإن عدم التعرف علیهم وتصنیفهم سنًّا وعلمًا یؤدی إلى فرارهم منه، ولا سیما الشباب. تعتمد الدراسه التی بین أیدیکم على المنهجیه الوصفیه التحلیلیه فإن الباحث یحاول توفیر مضمار صحیح وبنۤاء لإبداء مفاهیم نهج البلاغه ومضامینه القیمه من خلال تقدیم الحلول العلمیه والتطبیقیه.
تحلیل الموقف الناقد للإمام علی (ع) مقابل ادعاءات الناکثین المعارضه (ترکیزًا على نهج البلاغه)(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
دراسات حدیثه فی نهج البلاغه السنه الثالثه خریف و شتاء ۱۳۹۸ (۱۴۴۱ق) العدد ۱ (المتوالی ۵)
71 - 84
حوزه‌های تخصصی:
من وجهه نظر أمیر المؤمنین (ع) من المهم جدًّا أن یکون لدیک مواقف انتقادیه وحکمًا عادلًا ضد ادعاءات المعارضه. نظرًا لأن المعارضه الداخلیه غالبًا ما تسعى إلى الإعراب عن عدم رضاءها من الحکومه الإسلامیه. وتسعى إلى إثاره الاضطرابات و الفوضی فی المجتمع وإزعاج الجمهور. لذلک، فإن إعاده قراءه موقف الإمام الناقد تجاههم مفید للنمذجه والتنویر فی المجتمع الإسلامی. لذلک، فإن الدراسه الحالیه بأسلوبها المبتکر تدرس مجموع کلمات الإمام ضد الناکثین بطریقه علمیه ومنهجیه من "تحلیل المحتوى". فباستخدام هذا النهج المتعدد فی التخصصات والنصیه یمکن اعتبار الأبعاد الرئیسیه لموقف الإمام علی (ع) الناقد مقابل ادعاءات الناکثین على النحو التالی: "النقد والمراجعه المنطقیه لمطالبهم قبل المغادره"، الذی تتطلب الاستماع وتقییم مطالبات الناکثین بشکل حاسم کطلباتهم فی حصه من الخزانه والسعی إلى الحکم والسماح بمغادره المدینه؛ "المراجعه والتحلیل الناقد لمطالباتهم بعد المغادره" کما أن الإمام قام بتحلیل الادعاءات الکاذبه الزائفه لناکثین حول وجوب ولاء عثمان و أخذ ثار عثمان بشکل معقول وبعزم وتفکیر ثاقب وإثبات معارضتهم للدوله الإسلامیه وذلک لشرح فلسفه الجهاد مع الناکثین و العثور علی الأسباب الجذریه لمعارضتهم. حیث الإمام و من إجل تنویر المنطق فی المجتمع الإسلامی، یعتبر الجهل والبطل وعدم الأخذ بالنصائح والاستیاء والغیره والإسراف والتبذیر من أهم العوامل والدوافع لتصرفات الناکثین العدائیه.
مفهوم و مبانی صلح در نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
دستیابی به صلح، همواره یکی از آرمانهای بشری در طول تاریخ بوده است. با این وجود، درک و برداشت افراد و جوامع مختلف از مفهوم صلح بسیار متفاوت است و با فرهنگها و مبانی معرفتی متنوعی، معانی و شاخصه های مختلفی را از صلح ارائه نموده اند. در مغرب زمین، کانت بر مبنای آموزه های معرفتی و انسان شناسانه خود و مکتب اومانیسم، دریافتی حداقلی و پراگماتیکی از صلح، در چهارچوب اخلاق و دموکراسی مطرح می کند، در حالی که از منظر امام علی(ع) در نهج البلاغه</em>، برداشتی عدالت محورانه و توحیدی از صلح ارائه می شود که به مراتب متقن تر و کامل تر از برداشت کانتی از صلح می باشد. در این پژوهش، با رویکردی سازه انگارانه به مفهوم صلح، تلاش شده تا ضمن تعریف این مفهوم در هردو دیدگاه علوی و کانتی، به بررسی تطبیقی آنها نیز پرداخته شود. پژوهش حاضر به این یافته دست پیدا می کند که اگرچه مفهوم صلح در گفتمان علوی با گفتمان کانتی به لحاظ مبانی معرفتی و هستی شناسی متفاوت است، اما از لحاظ نگرش جهان وطن گرایانه با یکدیگر تشابهاتی دارند.
موانع بینشی پیشرفت اجتماعی از منظر نهج البلاغه
منبع:
مطالعات حدیث پژوهی سال چهارم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۸
17 - 38
حوزه‌های تخصصی:
پیشرفت از اصلی ترین دغدغه های اجتماعی بشر می باشد و به گونه ای که هر جامعه ای با ترسیم ضوابط، تعیین معیارها، به کارگیری عوامل کارآمد، فراهم سازی شرایط مساعد و شناسایی موانع در صدد پیشرفت اجتماع خویش است، اسلام دینی وحیانی است که آموزه های آن در آیات قران و احادیث معصومین منعکس شده است. که راهنمای انسان برای کسب سعادت دنیوی و اخروی و از جمله پیشرفت می باشند ، نهج البلاغه که در بردارنده میراث ارزشمند امام علی(ع) است، پس از قرآن کریم و احادیث نبوی، مهمترین منبع شناخت اسلام و ارزش های دینی می باشد. از جمله مباحثی که در آن پرداخته شده مباحث مربوط به عوامل و موانع پیشرفت اجتماعی است که در این تحقیق موانع بینشی پیشرفت اجتماعی از منظر نهج البلاغه مورد بررسی قرار گرفته است یافته های تحقیق حاضر که به روش توصیفی- تحلیلی و جمع آوری کتابخانه ای مطالب صورت گرفته است حاکی از آن است که مهمترین موانع بینشی پیشرفت اجتماعی از منظر نهج البلاغه عبارتند از: سطحی نگری، شخصیت زدگی، خرافه گرایی، منفعت طلبی، ریاست طلبی، تفسیری به رأی، تفکر جبر گرایی، عدم عبرت آموزی، بی توجهی به نتایج اعمال، پیروی از امیال نفسانی، فقر ، اختلاف و پراکندگی.
انعکاس القصائد فی نهج البلاغه على أساس منهج نظریه التناص(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
دراسات حدیثه فی نهج البلاغه السنه الثالثه خریف و شتاء ۱۳۹۸ (۱۴۴۱ق) العدد ۱ (المتوالی ۵)
25 - 40
حوزه‌های تخصصی:
یعرف «التناص» فی اللغه العربیه بألفاظ الآخری منها «النصوصیه» و«التناصیه» و«تداخل النصوص» وباللغه الإنجلیزیه «intertextuality» ویعتبر التناص طریقه لفهم النصوص بدقه أکبر حیث یتم دراسه العلاقات بین النصوص فی هذا النهج ویسعی أن یذکر لنا بأن کل نص وکل راوی یأثر بنصوص ورواه آخرین من الماضی أو الحاضر ویستفاد بوعی أو بغیر وعی من کلماتهم وأفکارهم. فی نهج البلاغه ، یقتبس الإمام علی (ع) أحیانًا کلمات وعبارات من نصوص قدیمه أی القرآن، الأحادیث النبویه، الأمثال والقصائد العربیه) أو یذکر محتواها وموضوعاتها فی کلماته. هناک ۱۵ بیتًا و ۴ مصاریع شعریه فی نص نهج البلاغه التی أخذ الإمام علی (ع) عددا کبیرا منها من الآخرین والتی تصور نهج التناص فی نهج البلاغه . ننوی فی هذه المقاله فحص هذه القصائد من منظور روابط التناص الموجوده بین النصوص والإجابه على هذا السؤال، ما هو التناص الذی یجد بین القصائد العربیه فی نهج البلاغه ؟ وثانیًا، ما أثر استخدام هذه الطریقه فی فهم کلمات الإمام علی (ع)؟ لذلک، أولًّا، نسعی من خلال إستخدام المنهج الوصفی التحلیلی، إستخراج جمیع القصائد التی لم یکن الإمام علی (ع) من یکتبها، ومن خلال فحص الخلفیه والمعنى لتلک القصائد، نسعی أن ندرک ارتباط تلک القصائد بکلمات الإمام علی (ع) تظهر عملیات التناص فی هذه الدراسه أن أکثر أشکال التناص فی نهج البلاغه هی التناص اللفظی من نوع النفی الجزئی وفی المرتبه التالیه هی التناص اللفظی من نوع النفی الموازی. وبناءً على ذلک الإمام علی (ع) فی معظم حالات التناص لقد استخدم کلمات قصائد الشعراء الآخرین فی خطابه، ولکن أنشأ نوعًا من الحل الوسط اللفظی والدلالی بین المعنى الذی یقصده المتحدث الرئیسی ولکن تم إستخدام هذا القصائد بطریقه لا یعرف المخاطب أن هذه القسم من القصیده من شخص آخر، فلا یمکنه التعرف على کیفیه دمج بنیه القصیده فی النص والکلام، وهذه الفئه هی واحده من أجمل کلمات الإمام علی (ع) فی نهج البلاغه .
تبلیغات
