حکمرانی متعالی

مسئولیت اجتماعی به مثابه کنشگری آحاد جامعه در عرصه محیط اجتماعی، در میان کلمات اندیشمندان مسلمان و خصوصاً قرائت های معاصر از اسلام به چشم می خورد. شهید آیت الله دکتر سید محمد حسینی بهشتی؛ متفکر و دین پژوه معاصر نیز یکی از اصول بنیادین انسان شناسی سیاسی و اجتماعی خویش را اصل «مسئولیت اجتماعی» معرفی نموده است. از مهم ترین ثمرات این اصل، وظیفه آحاد مردم در مقابله با هنجارشکنی ها و قانون-شکنی ها و مسئولیت حراست از احکام نظام اسلامی در فضای جامعه است. در این مقاله به روش توصیفی تحلیلی مبانی انسان شناختی اصل مسئولیت اجتماعی در نگاه شهید بهشتی واکاوی شده و تبیین گشته که چرا باید به این اصل ملتزم بود. نتایج این پژوهش نشان داد سه اصل؛ «حرکت وجودی انسان»، «اجتماعی بودن انسان» و «اصالت آمیخته فرد و جامعه»، بنیان های مسیر تکاملی انسان را ترسیم نموده و شهید بهشتی را بر آن می دارد که مسئولیت انسان در مقابل خداوند را، علاوه بر دو حوزه «خویشتنِ خویش» و «محیط طبیعی»، به عرصه «محیط اجتماعی» نیز بکشاند.

تحقیق حاضر، توصیفاتی که از سبک و سیره شخصی و شخصیتی سردار سلیمانی در کلام مقام معظم رهبری(مدظله العالی) ارائه شده را از منظر آموزه های حکمرانی به عنوان بحثی تازه در عرصه اداره امور عمومی تحلیل نموده با این هدف که امتیازات و تمایزات آن را شناسایی و الگویی مقدماتی بر مبنای یافته ها ترسیم نماید. در این راستا از روش تحلیل محتوای کیفی استفاده شده و پس از تحلیل نمونه آماری تمام شمار از بیانات منتشرشده درباره سردار سلیمانی تعداد 27 کد استخراج که 5 گروه از آنها برآمد و نهایتا مقوله هایی در دو بعد فردی و اجتماعی شکل گرفت که دز مقام انتزاع با نظام مفهومی «حکمرانی جهادی» تبیین نظری شدند. یافته ها نشان می دهد الگوی حکمرانی جهادی با محوریت و مرکزیت مفهوم جهاد در معنای عام آن، از جهت مبانی و خاستگاه، مفهوم اثربخشی و جایگاه جهاد و مجاهدت حکمران در آن از دیگر الگوهای معرفی شده حتی الگوهای بومی، متمایز بوده و شاخص های یادشده جزء ماهوی آن محسوب می گردد.

در حال حاضر از بنیادین ترین مسائل امروز جامعه ایران ضعف در نظام حکمرانی است بنابراین صورت بندی کارآمد این مساله ، مهم ترین ضرورت امروز کشور برای فهم و حل مشکلات است. هدف این پژوهش علاوه بر تحلیل نظریه حکمرانی خوب ، خوانشی حکمروایانه از نامه53 امام علی علیه السلام به مالک اشتر نخعی است. کمرانی فرایند برهمکنش مستمر بین ذینفعان درون و بیرون ساختارهای رسمی حکومت است که مبتنی بر سه اصل پاسخگویی ، مشروعیت و شفافیت ، نوعی رهبری سلسله مراتبی را با همکاری ، هماهنگی ، مشارکت ، مسئولیت پذیری مشترک برای تصمیمات و نتایج و تمایل به کار از طریق مذاکره و اجماع جایگزین میکند و هشت اصل مشارکت ، حاکمیت قانون ، شفافیت ، مسئولیت پذیری ، اجماع سازی ، عدالت و انصاف ، کارایی و اثربخشی و پاسخگویی را در بر می گیرد .این پژوهش مبتنی بر روش کیفی و تکنیک تحلیل محتوای کیفی جهت دار انجام شده است و برای این کار مراحل گوناگون از جمله تعریف کدها و رده ها،تعریف شاخصها و قواعد رده بندی،تعریف واحدهای محتوایی،رده بندی عینی،رسیدگی به قابلیت اعتماد و اعتبار پژوهش و در نهایت تجزیه،تحلیل و تفسیر گزارش نهایی صورت گرفته است.نامه پنجاه و سوم نهج البلاغه مشحون از گزاره های حکمرانی خوب است که در قالب دستورات کلی از جمله ضرورت خودسازی مدیران ، رعایت اخلاق رهبری ، مردم گرایی حق گرایانه ، رازداری ، مشورت اصولی ، شناخت اقشار اجتماعی ، دشمن شناسی و هشدارهایی نسبت به امتیازخواهی ، شتابزدگی ، منت گذاری و خودپسندی بیان شده و مضامین مربوطه در قالب 33 سرفصل و بیش از 110 واحد معنایی گنجانده شده اند.این پژوهش ما را به این مهم رهنمون می سازد که برای حل مساله ناکارآمدی امروز جامعه باید مبتنی بر تعالیم دینی به همراه دستاوردهای علمی ، حرکت جدی و همه جانبه ای را رقم بزنیم تا از نتایج آن همگان بهره مند شوند .

حکمرانی فناوری در سال های اخیر مورد توجه قرار گرفته است و محققان از آن برای تببین و توصیف توسعه فناوری استفاده کرده اند. هدف پژوهش حاضر تبیین حکمرانی نانو فناوری در ایران است. برای این منظور، تبیین نحوه مشارکت در حکمرانی فناوری نانو؛ تبیین سازوکار (نحوه) اداره حکمرانی فناوری نانووتبیین کارکرد های هدف در حکمرانی نانو مورد تبیین قرار گرفته است. این تحقیق از منظر رویکرد تحقیق قیاسی، ازلحاظ هدف کاربردی و ازلحاظ استراتژی یک پژوهش مطالعه تک موردی جزءنگر است. در این پژوهش برای جمع آوری داده از گزار ش های عملکرد، اسناد سیاستی، مصاحبه نیمه ساختاریافته، پرسشنامه و مشاهده مستقیم استفاده شد. برای تجزیه وتحلیل داده ها از تحلیل روند، تحلیل محتوا و آمار توصیفی استفاده شده است. نتایج این تحقیق نشان می دهد که ترتیبات حکمرانی نانو فناوری در ایران عمدتاً در «سطح ملی» و با سبک مشارکت «حاکمیت مطلق دولت» و «کورپوریسم» صورت پذیرفته است. همچنین در بیش از پنجاه درصد موارد از مکانیسم «مبتنی بر بازار» استفاده کرده، تمایل به «تمرکز در قدرت» داشته و در بیش از هفتاد درصد موارد از رویکرد «منعطف در اجرا» برخوردار بوده است. همچنین ترتیباتی که «ضمانت اجرایی» داشته اند، سهم کمتری را به نسبت ترتیبات بدون ضمانت اجرا به خود اختصاص داده اند و کارکرد های «مقبولیت بخشی» و «تأمین و تسهیل منابع» سهم بیشتری را نسبت به سایر کارکرد ها در تأثیرپذیری از ترتیبات حکمرانی این حوزه داشته است.نتایج این تحقیق باعث خواهد شد ضمن اینکه درک بهتری از چگونگی حکمرانی فناوری نانو در ایران حاصل شود و همچنین در توسعه سایر فناوری ها مورداستفاده قرار بگیرد.

در سال های اخیر، نگرانی های فزاینده ای در مورد مسائل سیاسی در بحث حکمرانی به وجود آمده است. کشورهای مختلفی به منظور توسعه و بهبود شرایط خویش، ملزم به استقرار حکمرانی سالم هستند. حکمرانی سالم یا مطلوب، به عنوان جدیدترین نوع حکمرانی است که در راستای بهبود ظرفیت دولت، مردم و نهادهای مختلف برای حل مسائل و ایجاد توسعه تلاش می نماید. هدف اصلی تحقیق حاضر بررسی و شناسایی ابعاد، مؤلفه و شاخص های حکمرانی سالم در بستر خط مشی گذاری عمومی است که با استفاده از رویکرد کیفی نظریه داده بنیاد به بررسی آن می پردازد. پژوهش حاضر از نوع بنیادی و روش تحقیق بکار رفته در آن کیفی است. مشارکت کنندگان آن، خبرگانی از حوزه های دانشگاهی و سازمان های دولتی هستند که در این زمینه، دارای چندین سال سابقه علمی و اجرایی می باشند. این افراد با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند مورد شناسایی و مصاحبه قرار گرفتند و مطابق با قاعده اشباع نظری، 12 خبره در مصاحبه های نیمه ساختاریافته مشارکت داشتند که صحبت های آن ها در قالب گزاره هایی دسته بندی، و جهت تحلیل در مراحل بعدی مورداستفاده قرار گرفتند. هریک از گزاره ها مطابق با رهیافت نظام مند استراوس و کوربین در قالب 103 کد باز، 39 کد محوری و 10 کد انتخابی مقوله بندی شدند. از نتایج تحقیق حاضر می توان به نقش مهم حکمرانی سالم در ایجاد اشکال نوآورانه و جدید اقدام جمعی با هدف حل مسائل پیچیده خط مشی عمومی، کمک به دانش عمومی، ارائه خدمات عمومی مؤثر، توسعه پایدار، شهروندمحوری و... اشاره کرد که به عنوان مجموعه ای از نتایجی هستند که از تکامل حکمرانی سالم در بستر خط مشی گذاری عمومی حاصل می شوند.

کارآفرینی به عنوان یکی از ارکان اصلی فعالیت های اقتصادی، نقشی اساسی در اشتغال زایی و تشکیل سرمایه ایفا می کند. در دنیای امروز که شاهد تحولات شگرف در عرصه فناوری، اتوماسیون و مناسبات جهانی هستیم، توسعه کارآفرینی به دغدغه ای اساسی در سطح ملی و بین المللی تبدیل شده است. با این حال، چالش هایی مانند ناپایداری سیاست های دولت، قوانین نامناسب، عدم اطمینان محیطی و محدودیت دسترسی به نهادهای حاکمیتی، انگیزه بسیاری از کارآفرینان را برای راه اندازی کسب و کار یا ادامه فعالیت در میانه راه از بین برده است. در این راستا بررسی و مرورسیستماتیک ادبیات مرتبط در این زمینه، به منظور شناسایی عوامل اثرگذار وسیاست های اجرایی موثر بر موفقیت حکمرانی محلی برای حمایت از کارآفرینی و تجمیع و ارزیابی تحقیقات موجود بسیار ضروری است. لذا مطالعه حاضر با هدف شناسایی این عوامل و شاخص ها به بررسی و مرور تولیدات علمی در حوزه حکمرانی در توسعه کارآفرینی پرداخته است. به این منظور با بررسی 75 مقاله فارسی و انگلیسی با موضوع حکمرانی و کارآفرینی با روش مرور نظام مند ادبیات تجربی و نظری، منابع گردآوری شده در قالب عوامل موثر بر موفقیت حکمرانی محلی در جهت حمایت از کارآفرینی دسته بندی شده است. این عوامل عبارتند از پاسخگویی و شفافیت، آموزش و ایجاد آگاهی، بازتمرکز به بهبود فضای کسب وکار و توسعه کارآفرینی، بازطراحی رویه های حقوقی و قانونی، مشارکت مؤثر با بخش خصوصی و شهروندان، فرهنگ سازی، بهبود نظام اداری و تمرکززدایی، تمرکز بر توسعه پایدار مبتنی بر بهره وری، دوام و پایداری. نتایج حاصل از این پژوهش می تواند به عنوان یک راهنمای عملی برای مسئولان و تصمیم گیران عمل کند تا اقدامات موثری برای افزایش کارآفرینی، ارتقای سطح زندگی اجتماعی و اقتصادی و ایجاد فرصت های شغلی انجام دهند.