حسابداری و منافع اجتماعی

جهانی شدن فرآیندی است که منجر به تخصیص بهینه منابع در سطح بین المللی شده و امکان توسعه جهانی را فراهم آورده است. در همین راستا نیاز به اطلاعات جهت اخذ تصمیمات اقتصادی، ضرورتی انکارناپذیر است که اعتباردهی و اطمینان بخشی به این اطلاعات قسمتی از این فرآیند است. بر این اساس، انتظار می رود پذیرش استانداردهای بین المللی گزارشگری مالی اثرات گسترده ای بر حرفه حسابرسی داشته باشد، زیرا پذیرش استانداردهای بین المللی گزارشگری مالی سبب می شود تا گزارش های حسابرسی به قضاوت حرفه ای بیشتری نیاز داشته باشند و حسابرسان با استفاده از مبنای ارزش منصفانه، اظهارنظر مستقل تری ارائه نمایند. پژوهش حاضر اثر پذیرش استانداردهای بین المللی گزارشگری مالی را بر حوزه های دانش حسابرسی به طور مروری مورد بررسی قرار داده است. یافته های این پژوهش نشان می دهد که پذیرش استانداردهای بین المللی گزارشگری مالی بر حوزه های مختلفی از حسابرسی از جمله حق الزحمه حسابرسی، انتخاب حسابرس، کمیته حسابرسی، تخصص گرایی در صنعت و تأخیر گزارش حسابرسی اثر دارد. آگاهی از این یافته ها می تواند علاوه بر تبیین چالش های پیش رو حرفه حسابرسی، حرفه را مجهزتر کرده و سبب شود تا حرفه از آمادگی لازم در مواجه با چنین تغییراتی برخوردار شود.

یکی از پیامدهای مدیریت سود، افزایش ناکارایی سرمایه گذاری (بیش سرمایه گذاری یا کم سرمایه گذاری) شرکت ها است و این مسأله در شرکت های دارای هزینه های نمایندگی، بیشتر نمود پیدا می کند. هدف این پژوهش، بررسی رابطه بین مدیریت سود و ناکارایی سرمایه گذاری با توجه به هزینه های نمایندگی زیاد و کم در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است. فرضیه های پژوهش بر مبنای یک نمونه آماری متشکل از 98 شرکت از سال 1386 لغایت 1396 و با استفاده از الگوهای رگرسیونی چند متغیره، مورد آزمون قرار گرفت. بدین منظور از باقیمانده های، الگوی جریان نقدی جنسن (1986) و الگوی توسعه یافته جریان نقدی ریچاردسون (2006)، برای محاسبه ناکارایی سرمایه گذاری استفاده شده است. باقیمانده های مثبت و منفی به ترتیب، نشان دهنده بیش و کم سرمایه گذاری است که در این پژوهش به عنوان نماینده ناکارایی سرمایه گذاری درنظر گرفته شده است. همچنین، فروش اختیاری و اقلام تعهدی اختیاری، به عنوان نماینده مدیریت سود درنظر گرفته شدند. نتایج این پژوهش نشان می دهد که بین اقلام تعهدی اختیاری و ناکارایی سرمایه گذاری در شرکت های دارای هزینه های نمایندگی زیاد، رابطه منفی و معناداری وجود دارد. همچنین، نتایج با استفاده از باقیمانده های الگوی جریان نقدی جنسن (1986)، به عنوان نماینده ناکارایی سرمایه گذاری، نشان داد که بین فروش اختیاری و ناکارایی سرمایه گذاری در شرکت های دارای هزینه های نمایندگی کم، رابطه منفی و معناداری وجود دارد.

همزمان با رواج استفاده از مبنای تعهدی در ثبت رویدادهای مالی واحدهای تجاری، استفاده از وجه نقد عملیاتی و یا سود حسابداری برای ارزیابی عملکرد اقتصادی واحدهای تجاری و اتخاذ تصمیمات اقتصادی بهینه، به یکی از چالش های مهم برای سرمایه گذاران و استفاده کنندگان صورت های مالی واحدهای تجاری تبدیل شده است. با این وجود، باید به این نکته توجه کرد که اطلاعات خروجی از سیستم حسابداری مکمل یکدیگر بوده و باید توأمان استفاده شوند. به عبارت دیگر، اگر سرمایه گذاران بدون توجه به تناسب بین دو جزء نقدی و تعهدی سود، صرفاً بر سود حسابداری و یا جریان نقدی گزارش شده متمرکز شوند، قیمت مبادله سهام از ارزش ذاتی آن فاصله بیشتری می گیرد. در این مقاله با نگاهی گذرا به تئوری، ابتدا رابطه بین اقلام تعهدی و جریان های نقدی عملیاتی به عنوان یک شاخص در ارزیابی های مختلف، بحث می شود. در نهایت، عوامل بالقوه زمانی و اقتصادی که می توانند رابطه بین اقلام تعهدی و جریان های نقدی عملیاتی را دستخوش تغییر قرار دهند، بررسی می شود. می توان گفت از بین اجزای عوامل مذکور، چهار عامل شوک های جریان نقد، اقلام تعهدی غیرمرتبط با زمان، تطابق ضعیف بین درآمدها و هزینه ها و حجم دارایی های نامشهود، بر رابطه بین اقلام تعهدی و جریان های نقدی عملیاتی تأثیر دارند.

تقلب های مالی پی در پی که منجر به فروپاشی شرکت های بزرگ و شکست حسابرسی در شناسایی و جلوگیری از فعالیت های جعلی شد، نیاز به حسابرسان دادگاهی را ایجاد نمود. هدف این پژوهش تعیین اثرات حسابرسی دادگاهی بر حاکمیت شرکتی است. این پژوهش یک مطالعه نظری در مورد نقش حسابرسان دادگاهی در مبارزه با فعالیت های جعلی، تمایز حسابرس مالی و حسابرس دادگاهی، ویژگی های حسابرسان دادگاهی و تأثیر حسابرسان دادگاهی بر حاکمیت شرکتی است. نتیجه این پژوهش نشان می دهد که داشتن حسابرسان دادگاهی، موجب بهبود پاسخگویی مدیریت، تقویت استقلال حسابرس مستقل، کمک به اعضای کمیته حسابرسی در انجام وظایف نظارتی خود با ارائه تضمین نسبت به گزارش حسابرسان داخلی شده و حاکمیت شرکتی را تحت تأثیر قرار می دهند. همچنین نتیجه کار آنها باعث کاهش ورشکستگی شرکت های بزرگ و جلوگیری از زیان سرمایه گذاران می شود.

استانداردهای حسابداری تدوین شده و یا تغییریافته با پیامدهائی همراه است که باعث می شود تدوین استاندارد های حسابداری، به امری پیچیده و مشکل تبدیل شود. این مساله که آیا لازم است تدوین کنندگان استانداردهای حسابداری، تأثیرات یا پیامدهای استانداردهای تدوین شده را در نظر بگیرند، موضوع بحث های بسیاری برای سال های متمادی بوده است. سرانجام تحلیل تأثیر، به یکی از بخش های اصلی فرآیند تدوین استانداردها تبدیل گردید. تحلیل تأثیر، تحلیلی از تأثیرات احتمالی استاندارد حسابداری جدید یا تغییرات اساسی استاندارد حسابداری است. تحلیل تأثیر در یک مقطع زمانی صورت نمی گیرد، بلکه باید در تمامی مراحل تدوین استانداردها مدنظر تدوین کنندگان استانداردها باشد. در این پژوهش ابعاد فرآیند تحلیل تأثیر استانداردهای حسابداری، مورد بررسی قرار گرفته است. سپس، تحقیقات تجربی انجام شده پیرامون بررسی تأثیر استانداردهای حسابداری مرور و تحلیل گردید. نتایج این بررسی نشان می دهد که محققان حسابداری عموما با استفاده از مشخصه های مبتنی بر بازار، مشخصه های مبتنی بر حسابداری و مشخصه های مبتنی بر تحلیل گران و همچنین با استفاده از تحقیقات پیمایشی، به بررسی تأثیرات استاندارد یا تأثیرات مجموعه ای از استانداردها پرداخته اند. همچنین، آنها شاخص های مختلف کیفیت حسابداری و افشا شامل مدیریت و هموارسازی سود، شناسایی به موقع زیان و مربوط بودن ارزش را نیز بکار برده اند.

استفاده از زبان گزارشگری مالی توسعه پذیر، نه تنها بر ویژگی های کیفی اطلاعات حسابداری تأثیر می گذارد، بلکه بر هزینه، زمان وکیفت حسابرسی نیز می تواند تأثیر گذار باشد. هدف این پژوهش بررسی نقش زبان گزارشگری مالی توسعه پذیر (XBRL) در حسابرسی مستمر است. این پژوهش از لحاظ هدف، کاربردی و از نظر روش پژوهش تحلیلی-پیمایشی است. جامعه آماری این پژوهش، حسابرسان مستقل و عضو جامعه حسابداران رسمی ایران است که به منظور کسب دیدگاه های آنان، پرسشنامه ای شامل پنج فرضیه و 25 سئوال طراحی گردید و بصورت تصادفی میان 120 نفر از اعضای جامعه، در سال 1396 توزیع گردید و در نهایت 104 پرسشنامه توسط اعضای نمونه تکمیل و جمع آوری گردید. داده ها با استفاده از روش های آماری مورد تجزیه و تحلیل قرارگرفت. نتایج پژوهش، فرضیه های پژوهش را تأیید و نشان داد که در محیط XBRL، زمان و هزینه حسابرسی مستمر، کاهش و دقت و کیفیت حسابرسی مستمر، افزایش می یابد. همچنین استفاده از زبان گزارشگری مالی توسعه پذیر در حسابرسی مستمر، موجب تسهیل استخراج و تحلیل داده ها و تسریع فرآیند های اجرای حسابرسی مستمر، می گردد.

مدیران، با هدف کسب مزیت هایی برای بنگاه تحت مدیریت خود، معمولاً به برقراری و حفظ ارتباط با دولت می پردازند، اما در بازارهای با چارچوب های نظارتی ضعیف این رابطه می تواند منجر به مساله نمایندگی و هزینه های مرتبط با آن شود. بنابراین، هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه ارتباطات سیاسی و هزینه نمایندگی شرکت ها، باتوجه به نقش تعدیلی کیفیت حسابرسی، در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طی سال های 1392 تا 1396 است. برای این منظور، نمونه ای متشکل از 128 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران انتخاب گردید و با استفاده از الگوی رگرسیون چند متغیره مبتنی بر تکنیک داده های تابلویی، فرضیه های پژوهش مورد آزمون قرار گرفت. نتایج نشان می دهند بین ارتباطات سیاسی و هزینه نمایندگی رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. همچنین، کیفیت حسابرسی رابطه بین ارتباطات سیاسی و هزینه نمایندگی را تعدیل می کند.

در سال های اخیر همواره گزارشگری پایداری شرکت ها و ابعاد تاثیرگذار بر آن، از دیدگاه اقشار مختلف استفاده کننده از گزارش ها و صورت های مالی شرکت ها مورد توجه بوده است. گزارشگری پایداری، دستاوردهای محیطی، اجتماعی و اقتصادی یک شرکت می باشد و نشان می دهد که واحد تجاری با در نظر گرفتن این موضوعات، چگونه طرح های توسعه خود را در آینده به مرحله اجرا در می آورد. هدف این پژوهش، بررسی تاثیر ویژگی های هیات مدیره برافشای گزارش پایداری شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می باشد. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می باشد که پس از بررسی از میان آنها تعداد 95 شرکت بر اساس روش حذف سیستماتیک انتخاب شده است. این پژوهش از نظر هدف، پژوهشی کاربردی است که رویکرد قیاسی استقرایی دارد و همبستگی جزء تحلیل های رگرسیونی می باشد. نتایج آزمون فرضیه ها بیانگر این است که متغیرهای اندازه هیات مدیره، استقلال هیات مدیره، درصد مالکیت هیات مدیره بر سطح افشای گزارش پایداری شرکتها تأثیر معناداری دارند. و متغیر دانش مالی هیات مدیره بر سطح افشای گزارش پایداری تاثیر معناداری ندارد، همچنین سه متغیرکنترلی اندازه شرکت،سودآوری و اهرم مالی بر سطح افشای گزارش پایداری شرکت ها تأثیر معناداری دارند.