دانش سیاسی

تاکنون در مورد ترکیه، مطالعات و تحقیقات چشمگیری صورت گرفته و محققان تلاش نموده اند تا این کشور همسایه و پل واسط میان فرهنگ و تمدن شرق و غرب را بهتر بشناسند؛ بااین حال، هیچ پژوهشی در مورد وضعیت مطالعات ترکیه شناسی در ایران صورت نگرفته است. ما در این مقاله سعی کردیم تا وضعیت این مطالعات را در چهار دانشگاه معتبر (امام صادق(ع)، شهید بهشتی، تهران و علامه طباطبایی) مورد بررسی قرار داده و منبع جامعی را در اختیار دانش پژوهان قرار دهیم؛ بنابراین، ادبیات موجود در این زمینه به بررسی گردید تا از این طریق، نقشه راه کاملی را ترسیم نموده و نقاط ضعف و قوت این مطالعات و همچنین، خلأهای پژوهشی را که نیاز است توسط محققان این حوزه مورد توجه قرار گیرد، برجسته سازیم؛ البته از آوردن تمامی موضوعات مطرح در عرصه ترکیه شناسی خودداری کرده و صرفاً موضوعاتی را که حس می کردیم، بیشتر اهمیت دارد، مدنظر قرار داده ایم. از تحلیل های غیرنظری در مطالعات ترکیه شناسی، بیشتر از تحلیل های نظری بوده و تقریباً چهل و سه درصد از کل تحقیقات جنبه مقایسه ای داشته اند. همچنین با استناد به یافته های تحقیق، چهل و شش درصد از پایان نامه ها دارای راهکار عملیاتی، و از کل تحقیقات صورت پذیرفته در حوزه ترکیه، چهل و چهار درصد مربوط به رشته های غیرعلوم سیاسی بوده اند. در میان نظریات مختلف نیز، نظریه همگرایی با کاربرد در نوزده درصد از پایان نامه ها، پرکاربردترین نظریه محسوب شده و سیزده موضوع بیشترین اقبال را از سوی دانش پژوهان داشته اند.

دانش اندیشه سیاسی عنوانی است که به نیازهای علمی و اساسی جمهوری اسلامی ایران در حوزه بنیان سیاست و زندگی سیاسی اشاره می کند. در ایران، اندیشه سیاسی در طول تاریخ فراز و نشیب بسیاری بر خود دیده است و مدت زمان اندکی است که در دانشگاه های ایران به عنوان رشته ای مجزا به تدریس و تحصیل آن همت گمارده شده است. بررسی و ارزیابی وضعیت منابع دانشگاهی دانش اندیشه سیاسی هدف اصلی پژوهش حاضر را تشکیل می دهد، بر این اساس تلاش شده است با ابزار تحلیل SWOT، به نقاط قوت، ضعف، فرصت ها و تهدیدهای دانش اندیشه سیاسی به عنوان بستر ایجاد منابع دانشگاهی دست یافته و از این مسیر راهکارهایی برای بهبود وضعیت موجود منابع این دانش ارائه شود.

یکی از شیوه های اصلی جنگ نرم ضد جمهوری اسلامی ایران در بعد فرهنگی اعمال قدرت نرم ضد اعتقادات و جهان بینی جامعه اسلامی است. با بررسی آیات درمی یابیم که این شیوه در تاریخ انبیای الهی و به ویژه پیامبر گرامی اسلام(ص) به اشکال مختلف و ابزارهای گوناگونی اعمال شده است. در این پژوهش ضمن مطالعة قرآن و استخراج مؤلفه ها و شاخص های مختلف جنگ نرم و شیوه های مقابله در حوزة اعتقادی، داده های پژوهش از طریق پرسشنامه مورد ارزیابی کارشناسان قرآنی و فرهنگی قرار گرفت و پس از تجزیه و تحلیل توصیفی و استنباطی، شاخص های جنگ نرم اعتقادی و روش های مقابله مربوط به هر شاخص مورد تأیید قرار گرفت. نتایج حاصل نشان داد که شیوه های مختلفی از قبیل تکذیب، تحریف، کتمان حقیقت، ایجاد شک و شبهه، کفر ورزیدن، شرک، خرافات، درآمیختن حق و باطل، مجادله، دروغ بستن به خدا، ایمان به بعضی و کفر به بعضی دیگر، خروج از دین، و سوء استفاده از مقدسات، در این نوع جنگ استفاده شده است. برخی از شیوه های مقابله نیز شامل روشنگری گفتگو، دعوت به ایمان، استدلال، پاسخ دادن، هشدار، نهی کردن، سرزنش، ایجاد ترس، اتمام حجت، مبارزه طلبی، بیم دادن، و مجازات (برخورد قهری) می شود.

پژوهش حاضر تلاش داشت تا به این سؤال پاسخ دهد که تصمیم گیران سیاسی ورزش جمهوری اسلامی ایران «می خواهند»، «می توانند»، یا «می دانند» چگونه از ورزش به عنوان ابزاری دیپلماتیک برای توسعه روابط بین الملل خود استفاده نماید؟ در واقع هدف از پژوهش حاضر بررسی جایگاه دیپلماسی ورزش در توسعه روابط بین الملل جمهوری اسلامی ایران بود. این پژوهش به لحاظ هدف کاربردی و به لحاظ نحوه گردآوری داده ها توصیفی بود که ابزار پژوهش انجام مصاحبه های کیفی نیمه ساختاریافته با 13 نفر از کارشناسان داخلی و خارجی حوزه علوم ورزشی و روابط بین الملل بود. نمونه مورد مطالعاتی داخل کشور با استفاده از نمونه گیری گلوله برفی، و برای نمونه خارج از کشور با توجه به سوابق علمی، دو نفر از کارشناسان حوزه دیپلماسی ورزش بودند. پس از تحلیل محتوای نوشتار و گفتمان، یافته های پژوهش در 10 محور برندینگ و پرستیژ بین المللی، توسعه فرهنگی، توسعه سیاسی، توسعه اقتصادی، مبارزه با انزوا و تحریم، برون رفت از بعد تاریک، صلح و دوستی، وحدت و همگرایی ملی، تعاملات رسانه ای و توسعه قدرت هوشمندانه کدگذاری شدند که جمهوری اسلامی ایران تاکنون به دلیل نداشتن استراتژی واحد در زمینه دیپلماسی ورزش و دید «حیات خلوت» به ورزش، بسیاری از فرصت ها را برای توسعه روابط بین الملل خود از این طریق از دست داده است.

کارآمدی نظام جمهوری اسلامی ایران از جمله موضوعاتی است که علی رغم اهمیت آن، معیارها و شاخص هایی برای ارزیابی و سنجش آن ارائه نشده است. ازاین رو، سؤال اصلی پژوهش حاضر این است که «کارآمدی نظام جمهوری اسلامی ایران چگونه ارزیابی می شود و این نظام بر اساس شاخص های کارآمدی چه وضعیتی دارد»؛ بنابراین، با یک رهیافت نظری جدید، کارآمدی با توجه عناصر و ارکان نظام های سیاسی،یعنی ایده، ساختار، کارگزار و رفتار تعریف شده، سپس شاخص های کارآمدی مرتبط با هر یک از این ارکان ارائه شده است. در گام بعدی، با عنایت به این شاخص ها، مدلی برای ارزیابی کارآمدی نظام جمهوری اسلامی ارائه شده است. مدل ارائه شده علاوه بر بازنمایی وجوه مشترک نظام جمهوری اسلامی ایران با سایر نظام های سیاسی، ابعاد و ویژگی های خاص این نظام را نیز بازنمایی می کند. علاوه بر این، برخی مصادیق کارآمدی این نظام در هر یک از سطوح مذکور ذکر شده است.

یکی از مباحث مهم در حوزه اندیشه سیاسی، ریشه یابی مسئله التزام سیاسی و توجیه التزام در برابر دستورات حاکم، علی رغم بهره مندی انسان از آزادی اولیه است. نویسندگان غربی، نظریات خود را بر مبنای لزوم التزام نسبت به قراردادها و التزام در برابر تعهدات مشترک بنیان نهاده اند. این نظریات نتوانسته است برای تعارض و تزاحم التزامات در درون یک جامعه سیاسی و بین جوامع و نظام های سیاسی راه حل جامعی ارائه دهد. مبتنی بر مبانی فقه امامیه، خداوند مصدر همه التزامات است، و التزام سیاسی که التزام در برابر حاکمان مشروع است، یا به نصب الهی یا به واسطه قراردادی که انسان با حاکم در قالب بیعت یا انتخابات منعقد می نماید، محقق می شود. در فقه امامیه وجود ضوابط معین در همه التزامات که آن ها را به التزام در برابر اوامر الهی هدایت نموده است، موجبات حل تعارض و تزاحم التزامات را فراهم می آورد؛ و تبعیت از دستورات حاکم عادل را که در طول تبعیت الهی است، توجیه پذیر می نماید. در این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی در مقام تبیین منبع التزام سیاسی و وجه هماهنگی التزام سیاسی با دیگر التزامات و راه حل فقه امامیه برای مدیریت تزاحم و تعارض التزامات و جلوگیری از تخلف التزامات می باشیم.

توسعه فرآیندی است که در آن، جامعه از یک دوره به دوره جدید منتقل می شود. این فرآیند می تواند ابعاد مختلف زندگی انسان را متحول کند. توسعه اقتصادی به معنای رشد اقتصادی و تغییر ارزش ها و نهادها و مستلزمِ انجام رفتارهای خاص اجتماعی است که به فرهنگ و ویژگی های فرهنگی ملت، وابستگی دارد. در شهرستان ممسنی بر بنیاد ساختار اجتماعی موجود که مبتنی بر شناسه های سنتی و طایفه ای است، توسعه اقتصادی با فرهنگ سیاسی که ریشه در هویت جغرافیایی و انگاره های بین الاذهانی کارگزاران دارد، ارتباط معناداری دارد. پایه های اقتصاد ممسنی بر بازار و کشاورزی است و در گُذار به توسعه اقتصادی با شرایط فرهنگی موجود رابطة مستقیمی دارد. هرگونه نوسان در پایه های اقتصادی آن نظیر شکل گیری شرایط تارعنکبوتی، بر مبنای فرهنگ سیاسی موجود قابل تحلیل است. پژوهش حاضر ماهیتی کاربردی دارد و پرسش اصلی این است که چه رابطه ای میان فرهنگ سیاسی و توسعه اقتصادی در شهرستان ممسنی وجود دارد؟ فرضیه پژوهش نیز این است که بین دو متغیر فرهنگ سیاسی و توسعه اقتصادی ارتباط معناداری وجود داشته و فرهنگ سیاسی طایفه ای نقش کلیدی در توسعه نیافتگی اقتصادی شهرستان ممسنی دارد؛ به عبارتی نتایج پژوهش گویای این است که به دلیل وجود فرهنگ سیاسی محدود- مشارکتی و طایف ه ای، ریسک پذیری اقتصاد و عملکرد نامطلوب کارگزاران در ممسنی، توسعه نیافتگی اقتصادی به فرهنگ سیاسی مرتبط است. روش تحقیق در این پژوهش از نوعِ توصیفی- تحلیلی و با بهره گیری از منابع کتابخانه ای است.