درخت حوزه‌های تخصصی

تاریخ

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
ایران اسلامی ایران باستان ایران پیش از تاریخ تاریخ جهان فلسفه تاریخ گروه های ویژه نقد و بررسی کتاب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۲٬۸۶۱ تا ۲٬۸۸۰ مورد از کل ۲۸٬۲۶۹ مورد.
۲۸۶۱.

نقش و کارکرد اسناد مالی در مناسبات اقتصادی عصر صفوی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ اجتماعی و اقتصادی سال نهم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۱۸) 241-265

کلیدواژه‌ها: اسناد مالی دفاتر مالی پژوهش های اقتصادی صفویه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۶ تعداد دانلود : ۳۹۳
تاریخ اقتصادی یکی از موضوعات مهم پژوهش های تاریخی تلقی می شود. این اهمیت ازآنجا ناشی می شود که شناخت مفاهیم اقتصادی وویژگی های نهاد مالی هر دوره به درک بهتر ساختارهای اجتماعی و سیاسی و به طورکلی وضعیت عمومی آن دوره کمک خواهد کرد؛ علاوه بر این، می تواند راهگشای برنامه ریزی های اقتصادی آینده باشد. اسناد مالی در زمره منابع معتبر تاریخ اقتصادی محسوب می شوند. در دوره صفویه به دلایل مختلف ازجمله تمرکز سیاسی و وحدت سرزمینی، رونق نسبی در اقتصاد و تجارت، افزایش مناسبات خارجی به همراه بهبود عملکرد تشکیلات دیوانی، اسناد مالی جایگاه و نقش قابل توجهی در نظام اداری سیاسی آن دوره پیدا کردند. این دسته از اسناد، اطلاعات کاملی از مبادلات تجاری، زراعی، کالایی بین مردم را روشن می سازند. در تشکیلات دیوانی صفویه، اسناد مربوط به معاملات ملکی و تجاری، محصولات کشاورزی و شیوه خرج کرد و هزینه هاآن ها ثبت می شده است. اسناد مالی مزبور براساس نقش و کارکردی که داشتند تحت عناوین دیوانی مختلف دسته بندی گشته اند. مسئله مقاله حاضر شناسایی و فهم چگونگی تفکیک و بازشناسی این دسته از اسناد بر اساس نقش و کارکرد آن هاست. این مقاله برآن است تا با تکیه بر منابع آرشیوی به بررسی ماهیت اسناد مالی عصر صفوی بپردازد و نقش آن ها را در مطالعات اقتصادی عصر مربوطه موردتوجه قرار دهد.
۲۸۶۲.

پیشنهاد الگو برای ایجاد آرشیو مشارکتی در کلانشهر تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: گنجینه اسناد سال سی ام بهار ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۱۱۷) 116 - 143

کلیدواژه‌ها: آرشیو مشارکتی آرشیو2 (وب2) آرشیوهای تعاملی مراکز آرشیوی شهر تهران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰۷ تعداد دانلود : ۴۴۳
هدف : شناسائی مولفه های ضروری برای  ایجاد آرشیو مشارکتی در مراکز آرشیوی کلانشهر تهران با استفاده از فناوری وب 2. روش/رویکرد پژوهش :. نخست با تحلیل داده های برگرفته از  مصاحبه با متخصصان در موضوع آرشیو های مشارکتی شماری مقوله به دست آوردیم. سپس با استفاده از مقوله های به دست آمده پرسش نامه ای طراحی و در میان تمام 95 نفر آرشیویست ها و کارشناسان اسناد شاغل در مراکز آرشیوی شهر تهران  به گردش درآوردیم. داده های 77 پرسش نامه تکمیل و بازگشت داده شده را با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی  و آزمون فرید تحلیل شد یافته ها و نتیجه گیری : میزان موافقت آرشیویست ها با الگوی پیشنهادی در هشت مؤلفه با میانگین 1924/4 و انحراف معیار 67304/0 مطلوب بود. هشت  مؤلفه عبارتند از مدیریت آرشیو مشارکتی؛ حفاظت و نگهداری؛ مسائل حقوقی؛ مشارکت کاربران؛ فرهنگ آرشیوی؛ فناوری؛ دسترسی و آرشیویست ها.
۲۸۶۳.

تبیین زمینه ها و علل شکل گیری و تداوم مذهب اباضیه در عمان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های تاریخی ایران و اسلام پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲۷ 53-80

کلیدواژه‌ها: خوارج تاریخ اسلام مذهب اباضیه عمان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۹۳ تعداد دانلود : ۶۳۱
ساختار فرهنگی و اجتماعی جامعه صدر اسلام، سبب پیدایش گروهها و فرقه های مختلفی در آن برهه زمانی شد. یکی از این-گروهها، خوارج بود که خود دچار دسته بندی شد و عده ای از آنها راه افراط، بعضی طریق تفریط و برخی نیز مسیر اعتدال را طی نمودند. اباضیه یکی از گروههای برآمده از این تحولات است که تا پایان قرن چهارم، برخی از مناطق جهان اسلام از جمله؛ ایران، عربستان، اندلس، آفریقا، یمن و عمان را در قلمرو خود قرار داده بود. اما همگی آنها به دلایل فرهنگی، سیاسی و اجتماعی پس از مدتی دچار رکود و زوال شدند و تنها دو منطقه جغرافیایی، شمال آفریقا و کشور عربی عمان بود که محیط را برای ادامه حیات آنها فراهم آورد. ارتفاعات، بیابان ها و دور بودن عمان از مراکز اصلی خلافت، فرار و تبعید مخالفان به عمان، ناآرامی های عمان در عصر امویان،تلاش ائمه اباضی جهت گسترش دعوت در خارج از بصره،حضور چهره های شاخص اباضیه در عمان، قرابت خویشاوندی ازد عمان و ازد بصره، انطباق نظام انتخاب امام با نظام انتخاب رئیس قبیله در عمان،... از جمله عوامل و زمینه های شکل گیری و تداوم اباضیه در عمان بوده اند. در این پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی و از طریق مطالعه-کتابخانه ای به این پرسش اصلی پاسخ داده شده است: زمینه ها و علل شکل گیری و تداوم مذهب اباضیه درعمان چه بوده است؟ فرضیه مقاله چنین است که عوامل و زمینه های اجتماعی، جغرافیایی، سیاسی و فکری باعث شکل گیری و تداوم مذهب اباضیه در عمان بوده است.
۲۸۶۴.

مطالبات و حقوق سیاسی و اجتماعی زنان درگذار از قاجار به پهلوی

نویسنده:
منبع: پژواک زنان در تاریخ سال اول زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲ 1-43

کلیدواژه‌ها: ایران قاجار پهلوی مطالبات زنان حقوق سیاسی - اجتماعی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۱ تعداد دانلود : ۳۴۵
با آغاز انقلاب مشروطه و تشکیل مجلس شورای ملی، حضور زنان در عرصه های سیاسی- اجتماعی پررنگ شد. آشنایی با برخی از حقوق سیاسی و اجتماعی مربوط به زنان که در آراء و نظریات زنان و مردان روشنفکر و روزنامه نویسان منعکس می شد، به تدریج این حقوق را به مطالبات زنان تبدیل کرد. این مطالبه گری، با تغییر در ساختار سیاسی کشور و ایجاد رژیم پهلوی هم زمان شد. نوشتار حاضر تلاش می کند با روش تاریخی، متکی برتوصیف و تحلیل منابع و نشریات زنان، به این پرسش پاسخ دهد که مطالبات و حقوق سیاسی و اجتماعی زنان ایرانی در روند گذار از قاجار به پهلوی چه بوده است؟ به نظر می رسد، زنان با تجربه هایی که از فعّالیت های سیاسی و اجتماعی پس از انقلاب مشروطه به دست آورده بودند، طرح تحول شرایط زندگی فردی و اجتماعی زنان ایرانی را مطرح ساختند. آنها دریافتند موانعی که زن ایرانی برای احقاق حقوق خود با آن روبه روست، ریشه در دو عامل دارد، یکی دیدگاه و نگرش مرد سالارانه حاکم برجامعه ایران و دیگری بی خبری زنان از جهان و جایگاه فردی و اجتماعی خود در جامعه. از این رو، زنان ایرانی فعّالیت های خود را حول دو محور، اثبات لیاقت ها و توانایی ها برای حضور در حیات اجتماعی جامعه و همچنین برخوردارشدن از حقوق یکسان با مردان در خانواده قرار دادند. آنها از طریق ایجاد انجمن ها، نهادها و انتشار مجله و روزنامه مخصوص زنان مطالبات خود را مطرح کردند.
۲۸۶۵.

چرخش ماهیت شیعی جنبش عباسیان از آغاز تا آستانه خلافت(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: تاریخ اسلام سال بیست و یکم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۳ (پیاپی ۸۴) 79 - 112

کلیدواژه‌ها: عباسیان شیعیان چرخش اندیشه باورهای شیعی علویان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶۴ تعداد دانلود : ۴۱۹
خویشاوندی نسبی عباسیان با خاندان رسالت، پیروی از امیرالمؤمنین حضرت علی (ع) در برابر امویان، پی گیری خون خواهی شهیدان عاشورا، شعارهایی مانند الرضا من آل محمد و یا منصور و گزارش هایی درباره منصور و مهدی بودن فرزندان آنان، زمینه ای فراهم آورده بود که عباسیان در دوره پیش از خلافت دارای گرایش شیعی و مانند کیسانیه و زیدیه از گروه های شیعی شمرده شود. همسانی و همسویی ماهیت جنبش عباسیان با این نمادهای شیعی از موضوعات شایسته پژوهش است. این مقاله با روش گردآوری داده ها و تتبع کتابخانه ای و با رویکرد وصفی و تحلیلی به بررسی انتقادی ماهیت جنبش شیعی عباسیان می پردازد. این ارزیابی نیازمند سنجه هایی در زمینه جایگاه اجتماعی جنبش، جایگاه دینی رهبران جنبش، رفتار رهبران عباسی، انگیزه و اهداف جنبش و دست آورد جنبش برای شیعیان است تا میزان باور و همراهی عباسیان با اندیشه های شیعی در فرآیند جنبش تا دست یابی به خلافت روشن گردد. یافته های این پژوهش نشان دهنده آن است که هم گرایی جنبش عباسیان با باورهای شیعی در یک فرآیند پنهان چرخش داشته است و گام به گام به اندیشه های گروه های رقیب شیعه گرایش پیدا کرده است.
۲۸۶۶.

نقد و بررسی کتاب اسلام در سال 250: مطالعاتی در یادبود یونبل(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ و فرهنگ بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱۰۴ 249 - 245

کلیدواژه‌ها: کتاب اسلام در سال 250 مطالعاتی در یادبود یونبل

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۱ تعداد دانلود : ۱۳۷
کتاب اسلام در سال 250: مطالعاتی در یادبود یونبل [1] مجموعه مقالاتی ذیل فَروَست «مطالعات لیدن در اسلام و جامعه»[2] است که در کنفرانس بین المللی دانشگاه لیدن (2011_2015)، در بزرگداشت مقام خوتیر یونبل[3] و آثار او جمع آوری شده است. سرویراستاران این کتاب، لئون باسکنز،[4] ناسال دسنیگ[5] و پترا سایپستاین[6] به کمک 14 تن از شرق شناسان مطرح معاصر این مجموعه را به نگارش درآورده اند و انتشارات بریل آن را در سال 2020 به چاپ رسانده است. گسترۀ موضوعی مشتمل بر سه بخش است: 1. تاریخ گذاری روایات و احادیث؛2. وثاقت منابع متقدم؛ 3. رویکردهای علمی جدید به صدر اسلام. از آثار اخیری که با رویکردی شکاکانه در مورد سنت روایی و تاریخی صدر اسلام نوشته شده، اثر شان آنتونی به نام محمد و امپراتوری ایمان: خَلق پیامبر اسلام [7] را می توان نام برد.   [1]. Petra M. Sijpesteijn and Camilla Adang, Islam at 250: Studies in Memory of G.H.A. Juynboll , (Liden: brill, 2020). [2]. Leiden Studies in Islam and Society [3]. Gautier Juynboll [4]. Léon Buskens [5]. Nathal Dessing [6]. Petra M. Sijpesteijn [7]. Sean Anthony, Muhammad and the Empires of Faith: The Making of the Prophet of Islam (Oakland: University of California Press, 2020).
۲۸۶۷.

بررسی بوطیقای قطعات ابن یمین فریومدی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ایرانی سال نوزدهم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۳۷ 43-69

کلیدواژه‌ها: قطعه قلمروی معناشناختی قلمروی زیباشناختی ابن یمین فریومدی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۱۷ تعداد دانلود : ۵۴۸
ابن یمین فریومدی، یکی از شاعرانی است که اگرچه در زمینۀ قصیده، غزل، مثنوی و ... جزء شاعران طراز اول زبان فارسی نیست؛ اما در زمینۀ قطعات اخلاقی، اندرزی و حکمی از جمله شاعران برجستۀ ایران محسوب می-شود. در این پژوهش، جنبه های گوناگون و برجستۀ معناشناختی و زیباشناختی قطعات این شاعرِ مورد بررسی قرار گرفته است؛ جنبه هایی که در آن بر ریشۀ یونانی «بوطیقا» تکیه می شود؛ یعنی استقلال و ویژگی-های ساختاری و قواعد زیباشناختی- معناشناختی اثر. نتیجه نشان می دهد که رابطۀ معنادار و استواری میان نگرش و نگارش شاعر وجود دارد و تسلط مفاهیم مرکزی همچون دنیاگریزی، اعتراض، بخشش، خردورزی و اغتنام فرصت بر ذهنیت و جهان بینی شاعر، سبب گرایش او به واژگان خاص و شگردهای ادبی ویژه ای از جمله تضاد، تشبیه، تمثیل، ایهام تناسب، تلمیح و جناس شده است. روش پژوهش، توصیفی است و نتایج با استفاده از تحلیل بیت ها، به شیوۀ کتابخانه ای و سندکاوی بررسی شده اند و در پایان، بسامدی از قلمروی زیباشناختی قطعات ابن یمین ارائه شده است.
۲۸۶۸.

گوبینو، روشنفکران ایرانی و نظریه های آریائی گرائی و انحطاط(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جستارهای تاریخی سال یازدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۲۲)

کلیدواژه‌ها: گوبینو استعمار آریایی گرایی نظریه انحطاط تاریخ نگری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۶۷ تعداد دانلود : ۴۳۰
مقاله حاضر مبانی و ریشه های تاریخی نظریه آریائی گرائی در تاریخ نگاری و تاریخ نگری برخی روشنفکران ایرانی را مورد بررسی قرار می دهد و نقش کنت گوبینو در تکوین این نظریه را بررسی می نماید. فرضیه مقاله این است که دیدگاه یاد شده ریشه در نظریات خاص کنت دوگوبینو درباره تاریخ ایران باستان داشته و از طریق عده ای از نویسندگان تا نیمه دوم سلطنت رضاشاه تداوم و تحول داشته است. هدف پژوهش این است تا به شکلی توصیفی-تحلیلی نشان دهد نگرش آریائی گرائی به تاریخ ایران، آن هم در نیمه نخست قرن نوزدهم متناسب و متناظر با اوضاع و احوال سیاسی آن دوره، و به ویژه واکنشی در برابر شکست های ایران در دو دوره جنگ با روسیه بود. همچنین نظریه آریائی گرائی اهداف سیاسی خاص خود را در دوره رقابت اروپا با روسیه برای تسلط بر ایران پیگیری می کرد. با به قدرت رسیدن نازیها در آلمان و طرح شعار آریائی گرائی، دیدگاههای گوبینو بار دیگر در تفسیر تحولات تاریخی ایران پیش از اسلام هوادارانی یافت. مقاله حاضر زمینه های تاریخی شکل گیری مکتب آریائی گرائی در تفسیر تاریخ ایران را مورد بحث قرار میدهد و تداوم و تحول آن را ارزیابی میکند و یکی از پیامدهای این نظریه یعنی انحطاط ایران را مورد بررسی قرار میدهد.
۲۸۶۹.

تبیین و تحلیل رویکرد پیامبر(ص) در انتخاب فرماندهان سَریّه های عصر نبوی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تاریخی جنگ سال چهارم تابستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۱۲) 53 - 74

کلیدواژه‌ها: اسلام پیامبر(ص) سریه فرماندهان مدینه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۵۴ تعداد دانلود : ۳۹۲
  «سَریَّه» به جنگ هایی از دوران پیامبر اسلام(ص) اطلاق می شود که پیامبر(ص) شخصاً در آن ها حضور نداشتند و به فرماندهی یکى از اصحاب صورت گرفته است. منابع متقدم 36 سریه را برای عصر نبوی ذکر کرده اند که می توان آن ها را در کارکردهای تهاجمی، تدافعی، تبلیغاتی و اطلاعاتی تقسیم بندی کرد. انتخاب فرماندهان در سریّه ها با توجه به اهداف پیامبر(ص) صورت می گرفت. پژوهش حاضر با رویکرد توصیفی تحلیلی و بر اساس مطالعات کتابخانه ای تلاش دارد به بررسی چگونگی و دلایل انتخاب فرماندهان با توجه به ویژگی و ماهیت سریّه ها بپردازد و به این پرسش پاسخ دهد که پیامبر(ص) در انتخاب فرماندهان سرایا چه رویکردی را دنبال می کردند؟ نتایج تحقیق حاضر نشان می دهد که رویکرد پیامبر در انتخاب فرماندهان علاوه بر رویکرد نظامی و سیاسی، رویکرد دینی و قبیله ای نیز بوده است. پیامبر(ص) فرماندهان را از مهاجرین مکه و قبایل آن ها و همچنین از انصار و قبایل مدینه و افراد مورد اعتماد و دارای کارایی نظامی انتخاب می کردند .  
۲۸۷۰.

ساختار اداری، فرهنگی و اقتصادی رستاق برخوار از ساسانی تا قاجاری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ های محلی ایران سال هشتم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۱۶) 11 - 30

کلیدواژه‌ها: اصفهان برخوار رستاق ساسانی صفوی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۲۹ تعداد دانلود : ۸۱۱
رستاق برخوار شامل نواحی دشتی و کوهپایه ای شمال اصفهان است که با وجود پیشینه غنی تاریخی فرهنگی، اهمّیت ارتباطی و راهبردی در میان شاهراه های باستانی اصفهان، تعدد سکونتگاه ها و نقش های تأثیرگذار در جنبه های اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی شهر اصفهان و به دنبال آن فلات مرکزی ایران، کمتر مورد توجه پژوهشگران علوم تاریخی بوده و در مورد جنبه های گوناگون تاریخی آن، اطلاعات چندانی وجود ندارد؛ از همین رو در پژوهش پیشِ رو که به شیوه تاریخی در قالب مطالعات کتابخانه ای و مشاهدات میدانی انجام شده، سعی بر آن است تا ضمن شناخت پیشینه منطقه در دوران قبل و بعد از اسلام، ساختار اداری، سیر تحولات تاریخی و وضعیت اجتماعی و اقتصادی منطقه، طی دوره های ساسانی تا قاجار، مشخص شود. براساس نتایج حاصل از این تحقیق مشخص شد که برخوار در دوره ساسانی یکی از مراکز عمده دینی و فرهنگی ناحیه اصفهان بوده است. این منطقه در دوران اسلامی به واسطه مواردی همچون عبور شاهراه های مهم، موقعیت مکانی، زمین های حاصل خیز و نقش های تأثیرگذار بر پاره ای رخدادهای تاریخی، به ویژه در سده های سوم و چهارم هجری، دوره سلجوقی و دوره صفوی، از رونق و شکوفایی مضاعفی برخوردار گردید و سکونتگاه های آن گسترش چشم گیری یافت.
۲۸۷۱.

جغرافیای تاریخی أعلَم در دوره اسلامی (از آغاز تا ظهور ایلخانان)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ های محلی ایران سال هشتم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۱۶) 45 - 60

کلیدواژه‌ها: سلجوقیان عراق عجم جغرافیایی تاریخی همدان أعلم درگزین

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۴۰ تعداد دانلود : ۴۱۹
رویدادهای تاریخی، علاوه بر محدوده زمانی، متأثر از گستره مکانی هستند. این عامل پژوهشگر تاریخ را از بررسی دقیق محل حدوث وقایع ناگزیر می کند. بررسی تاریخ و تحولات ناحیه أعلم نیز از این قاعده مستثنی نبوده است. أعلم در شمالی ترین نقطه استان همدان، از طریق مسیرهای ارتباطی به مراکز حکومتی مهمی همچون؛ همدان، قزوین و سلطانیه می پیوست. به همین منظور در محل عبور به این شهرها اهمّیت سیاسی و مذهبی یافته و قلاع آن مورد استفاده حاکمان بوده است. بنابراین، مسیرهای ارتباطی و در کنار آن وضعیت جغرافیایی و گستردگی زمین ها به آن اهمّیت چهارراهگی بخشیده که این امر از نگاه حاکمان و اقوام و گروه های مذهبی پنهان نمانده است. یافته های پژوهش حاضر نشان می دهد، این محل به دلیل برخورداری از زمین های پست و هموار که تردّد در مسیرهای آن را رونق بخشیده و همچنین قرار گرفتن در امتداد کوه خرقان، از اهمّیت ژئوپلیتیکی بالایی برخوردار بوده است.
۲۸۷۲.

بازآفرینی اطلاعات در دیجیتال باستان شناسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات باستان شناسی پارسه سال چهارم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۱۳ ۱۸۱-۱۹۲

کلیدواژه‌ها: دیجیتال باستان شناسی استانداردسازی فراداده بافت مستند نگاری دیجیتال

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۴ تعداد دانلود : ۴۱۱
توسعه علوم میان رشته ای و ضرورت بازبینی مباحث علمی توسط پژوهشگران موجب شده است مبحث «استفاده مجدد از داده ها» در باستان شناسی مطرح شود. پیش از هر بحثی لازم است چالش ها و مبانی نظری در این زمینه مورد بررسی قرار گیرند؛ زیرا استفاده ناآگاهانه و بدون درنظرگرفتن نیازهای بومی دانش باستان شناسی کشور در این مباحث منجر به حصول نتایج معکوس و ایجاد مصرف گرایی و جهت گرایی در تولید نتایج علمی خواهد شد. این واکاوی با روش توصیفی-تحلیلی انجام شده و در این زمینه از اسناد و منابع کتابخانه ای و همچنین مشاهده نتایج پژوهش ها در پایگاه های اطلاعاتی معتبر علمی در زمینه مطالعات داده های باستان شناسی از پایگاه اطلاعاتی کتابخانه دیجیتال «ساینتس دایرکت»، همچنین بررسی پایگاه اطلاعاتی «اپن کانتکس» و «سی داک سی ار ام» و همچنین نتایج منتشرشده در پایگاه اینترنتی «تی دار» انجام پذیرفته است. پرسش های این پژوهش عبارتنداز: ۱) چه مباحث کلیدی در بحث استفاده مجدد از داده ها باید موردنظر قرار گیرد؟ ۲) چگونه ابزار دیجیتال در رفع چالش استفاده مجدد از داده ها، می تواند مفید باشد؟ به طور خاص، ما زمینه های اصلی در استفاده مجدد داده های باستان شناسان و نقش مؤسسات کلان در این زمینه را بررسی خواهیم کرد و توانمندی های دیجیتال در زمینه رفع این چالش ها را معرفی خواهیم نمود. با بررسی و مطالعات درباره روش های مؤثر به منظور شناخت راهکارهای مؤثر در استفاده مجدد از اطلاعات و کاربرد ابزار دیجیتال در این زمینه، درنهایت سه زمینه استانداردسازی، طراحی فراداده ها و مستند نگاری بافت به وسیله ابزار دیجیتال به عنوان سه حیطه اصلی در مطالعات مجدد داده ها مشخص شده است و هرکدام از این راهکارها می تواند با تلفیق توانمندی های خود در فرآیند استفاده مجدد از داده ها مؤثر باشند؛ همچنین باتوجه به چهارچوب های استانداردسازی اطلاعات به دست آمده دارای ارزش و اعتبار ذاتی بوده و وابسته به عوامل چون ابزار تهیه اطلاعات یا شخص بنیاد نیستند.
۲۸۷۳.

انتقال فناوری چاپ حروفی به ایران در اوایل دوره قاجار (1233-1261ق)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ تمدن اسلامی سال پنجاه و سوم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱ 195 - 218

کلیدواژه‌ها: انتقال فناوری فناوری چاپ چاپ حروفی چاپخانه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۹ تعداد دانلود : ۳۹۵
پس از گذشت نزدیک چهار قرن از اختراع چاپ به همت گوتنبرگ، این فناوری با کوشش عباس میرزا و میرزا صالح به ایران انتقال یافت. در این پژوهش با نگاهی به پیشینه فناوری چاپ در جهان، چگونگی انتقال فناوری چاپ حروفی را در دوره قاجار بررسی می کنیم. اختراعات جدید در فناوری چاپ، بهبود روابط تجاری، زمینه های داخلی انتقال این فناوری، رویکرد ایرانیان نسبت به آن، از موضوعات این تحقیق است.
۲۸۷۴.

بازتاب های انحلال عدلیه در مطبوعات دوره رضاشاه (1304تا1306ش/1925تا1927م)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های تاریخی دوره جدید سال دوازدهم بهار ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۴۵) 77 - 94

کلیدواژه‌ها: مطبوعات کاپیتولاسیون انحلال عدلیه رضاشاه داور مجلس شورای ملی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶۷ تعداد دانلود : ۵۰۸
آشنایی ایرانیان با نظام های سیاسی و قضایی اروپا در قرن 13ق/19م و با مشاهده جایگاه قانون بود که پس از آن، تلاش های گسترده ایرانیان در نهضت مشروطه به ثمر رسید؛ ولی چالش سنت و تجدد در قوانین عدلیه و تضاد شرعی و عرفی در قوانین دست وپاگیرِ در چنبرِ کاپیتولاسیون، باعث ظهور فکر اصلاح عدلیه شد. فکری که با ﻣﺴﺌﻠه جدیدی به نام انحلال عدلیه در مطبوعات داخلی مدنظر قرار گرفت و تلاش های قلمی گسترده ای، در بازتاب تحولات سیاسی و...، برای حل آن آغاز شد. عدﻟیه جدید، در جایگاه یکی از ارکان مشروطه، تحول مهمی بود که داور با همراهی مجلس و به ویژه مطبوعات کشور، زیر سایه حمایت رضاشاه آن را به وجود آورد. بنابراین مراجعه به مطبوعات، رکن چهارم مشروطه، خواننده را با فضایی آگاه می کند که داور در آن به این امر خطیر اقدام کرد. بررسی تمام نشریات از حوصله این نوشتار خارج است؛ ولی چند روزناﻣه پرتیراژ، به مصداق مشت نموﻧه خروار، انتخاب شده است که دیدگاه های رایج در آنان درباره این موضوع، به اجمال بررسی می شود. یافته های این پژوهش براساس روش تحلیل محتوا، بیان کننده این است که مطبوعات این دوره با چه تمهیداتی این ﻣﺴﺌﻠه اجتماعی را از پیش رو برداشتند.
۲۸۷۵.

بررسی استنادی کتاب عاشورانگاری تسلیه المُجالس و زینه المَجالس(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ نگری و تاریخ نگاری دوره جدید بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۲۵ (پیاپی ۱۱۰) 35 - 70

کلیدواژه‌ها: عاشورانگاری تسلیه المجالس و زین ه المَجالس حائری استنادهای منابع شیعه استنادهای منابع اهل سنت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶۲ تعداد دانلود : ۳۹۱
برگزاری آئین سوگواری عاشورا و گرایش علمای شیعه به نگارش عاشورا در دوره صفوی برای تقویت یکپارچه سازی تشیع در ایران بسیار کارساز بود. یکی از اثربخش ترین آثار، کتاب تسلی ه المُجالس حائری است. برای شناخت جایگاه علمی این عاشورانگاری، بررسی استنادهای آن به منابع شیعی و اهل سنت بسیار راهگشا بوده و هدف اصلی این نوشتار است. این نوشتار در پی بررسی استنادهای شیعی و سنی تسلی ه المُجالس با رویکرد توصیفی تحلیلی و روش گردآوری داده ها به شیوه کتابخانه ای است تا میزان استناددهی این اثر به منابع شیعی و سنی روشن شود. دستاورد پژوهش آن است که این عاشورانگاری با 66درصد استناد به منابع شیعی و 21درصد استناد به منابع سنی و بیشترین استناددهی به منابع سده ششم مانند مقتل خوارزمی با 46 استناد و سپس منابع سده چهارم مانند کامل الزیارات ابن قُولِوَیْه با 34 مورد، از جایگاه اثرگذاری فراوانی برخوردار بوده است. استناد این عاشورانگاری، به منابع دوره میانی، نشان از جایگاه مناسب علمی آن دارد. بررسی متن کتاب، نشانگر آن است که استناد به منابع سنی با دیدگاهی هم گرایانه نسبت به منابع روایی اهل سنت رخ داده است. همچنین گونه های مختلف منابع استنادی نشان از بیشترین استناد به منابع تفسیری در متون شیعی و مقتل در متون اهل سنت دارد.
۲۸۷۶.

کنشگری مورخ در گزارش وقایع تاریخی؛ بررسی مقایسه ای روایت سقیفه در تاریخ طبری و تاریخ بلعمی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ نگری و تاریخ نگاری دوره جدید بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۲۵ (پیاپی ۱۱۰) 123 - 146

کلیدواژه‌ها: روایت شناسی زمان در روایت تداوم زمانی سقیفه تاریخ طبری تاریخ بلعمی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۷۷ تعداد دانلود : ۵۰۰
دانش روایت شناسی، امکانی است برای پژوهشگران تاریخ در بررسی و نقد روایت های مختلف تاریخی و درک آنها. این دانش با بررسی عناصری چون زمان در قالب نظم، تداوم (دیرش) و بسامد و نیز بررسی شخصیت و شخصیت پردازی، زاویه دید و کانونی شدگی، سطوح معنایی و... در فهم روایت به محقق کمک شایانی می کند. پژوهش حاضر با بررسی مقایسه ای روایت سقیفه در تاریخ طبری و تاریخ نامه طبری(بلعمی) با استفاده از روش نقد روایت شناسانه از جهتِ تداوم یا دیرش زمانی و بسامد، به بررسی تفاوت این روایت ها از یک واقعه می پردازد و نشان می دهد که طبری با استفاده از بسامد مکرر و ارائه شش روایت از سقیفه امکان بازنمایی ابوبکر و عمر را به عنوان کانون روایت فراهم کرده است و در همین حال برخی از صداهای حاضر در سقیفه را نیز حذف می کند. بر خلاف تاریخ طبری، تاریخ بلعمی با افزودن بر تداوم زمانی روایت، امکان گنجاندن شخصیت های بیشتری در روایت سقیفه را مهیا کرده است و بدین ترتیب ضمن افزودن به صداهای موجود در روایت، مطالبی را در روایت سقیفه وارد می کند که در روایت طبری وجود ندارد و اصولاً جزء صداهای خاموش به شمار می رود. بلعمی با این کار ضمن به چالش کشیدن روایت دو قطبی طبری، صدای طرفداران علی(ع) و عباس عموی پیامبر را در روایت سقیفه وارد می کند. به این ترتیب روایت های بلعمی و طبری از سقیفه را می توان روایت هایی مستقل از هم به حساب آورد، روایت هایی که نشان می دهند مورخان در مقام کنشگران تاریخ عمل می کنند.
۲۸۷۸.

بررسی اوضاع بهداشتی و درمانی بوشهر در دوره پهلوی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ اجتماعی و اقتصادی سال نهم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۱۸) 3-26

کلیدواژه‌ها: خلیج فارس قرنطینه بلدیه پهلوی اول پهلوی دوم

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۹ تعداد دانلود : ۳۴۳
اوضاع نامطلوب بهداشتی و درمانی استان بوشهر همواره یکی از مواردی بود ه که سبب بروز بحران ها و تلفات سنگینی در این استان می گردید. یکی از مهم ترین راه های رسیدن به این هدف را ارتقاء سطح بهداشتی ودرمانی بنادرکرانه های شمالی و از جمله بوشهر می دانست. در این دوره نظارت بر قرنطینه ی جنوب مستقمیا زیر نظر ایران قرار گرفت. با اقدامات دیگری نظیر آموزش افراد متخصص، پرستار، ماما، تجهیز بیمارستان، گسترش بلدیه، و برپایی انجمن های متعدد، گام موثری در ارتفاء سطح بهداشتی و درمانی کرانه های خلیج فارس و به خصوص بوشهر برداشته شد. این اقدامات در دوره ی پهلوی دوم متوقف نشد و در دوره محمدرضا شاه با شدت بیشتری ادامه یافت. در این پژوهش تلاش شده است تا به بررسی و تببین وضعیت بهداشتی و درمانی استان بوشهر در دوره ی پهلوی و تغییر و تحولات صورت گرفته در این حوزه، پرداخته شود. سوال پژوهش حاضر بر این اساس است که، بهداشت و درمان استان بوشهر در دوره پهلوی چگونه بوده است و آیا در این مقطع تاریخی؛ در این عرصه بوشهر شاهد تغییر و تحول و ارتقاء سطح بهداشتی و درمانی بوده است؟ و فرضیه ایی که در این جا مطرح میشود این است که به سبب اقدامات بهداشتی و درمانی حکومت پهلوی در استان بوشهر سطح بهداشت و درمان این استان ارتقاء فراوانی یافت این پژوهش به روش توصیفی-تحلیلی و با استفاده از تکنیک های کتابخانه ای، اسنادی و میدانی انجام شده است. یا
۲۸۷۹.

عوامل موثر بر گزینش الگوهای سبک زندگی در دوره قاجار(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جستارهای تاریخی سال یازدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۲۲)

کلیدواژه‌ها: سبک زندگی قاجار پایگاه طبقاتی جنسیت مذهب

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۴۵ تعداد دانلود : ۳۴۸
سبک زندگی مقوله ای میان رشته ای است که در سال های اخیر جامعه شناسان، روان شناسان ،دین پژوهان و سایر پژوهشگران علوم انسانی آن را مورد توجه قرار داده اند. اهمیت این مبحث در مطالعات تاریخ فرهنگی و اجتماعی از آن روست که سبک زندگی مبین جنبه های ملموس فرهنگ ونظام ارزشی دریک جامعه و عنصرهویت بخش فرد وگروههای اجتماعی است. مقاله حاضر در نظر دارد از طریق بررسی الگوهای حیات اجتماعی (تغذیه، سبک پوشش، نحوه گذران اوقات فراغت) و باورهای مردم در دوره قاجار چشم اندازی از سبک زندگی و عوامل تغییر و تحول آن را در این دوره نشان دهد. یافته های این پژوهش نشان می دهد که پایگاه طبقاتی، جنسیت ، باورهای مذهبیو نوگرایی در تمایز الگوهای سبک زندگی وتحول آن در دوره قاجارتاثیر داشته است؛اما میزان این تاثیرگذاری ودامنه آن درمواردی تحت الشعاع برخی متغیرهای میانجی و واسطه ای نظیر مناسبات قدرت ، وویژگی های فردی قرار گرفته است.
۲۸۸۰.

خوانش داستانی از کلیله و دمنه با رویکرد بینامتنیت و گفتمان

نویسنده:
منبع: مطالعات ایران شناسی سال ۶ تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱۷ 61 - 80

کلیدواژه‌ها: بینامتنیت گفتمان دوره غزنوی کلیله و دمنه مرزبان نامه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۱ تعداد دانلود : ۲۹۴
دوره غزنوی یکی از دوره های مهم زبان و ادبیات فارسی است. در این دوره، متون بسیاری تألیف یا از زبان های دیگر ترجمه شدند که در ادبیات فارسی ماندگار گردیده و در متون دوره های پس از خود نیز تأثیرگذاشته اند. کلیله و دمنه از جمله متون فاخر این دوره به شمار می رود. با خوانش این متن کهن با رویکرد بینامتنیت و گفتمان، می توان تأثیر این کتاب را در متون پس از آن بررسی کرد. گفتمان های حاکم در یک متن لایه های پیدا و پنهان یک جامعه را در زمان تألیفشان بازتاب می کنند. در این پژوهش، با روش توصیفی- تحلیلی به بررسی نظریه بینامتنیت ضمنی و تحلیل انتقادی گفتمان، در داستان «درودگر و زن او و دوستگان زن » از کتاب کلیله و دمنه پرداخته شده است. یافته های پژوهش حاضر حاکی از آن است که تحلیل عناصر این داستان می تواند پیوندهای بینامتنی و گفتمان های حاکم در آن را نمایان سازد و موجب مشخص شدن وجوه جامعه شناختی در آن شود.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان