درخت حوزه‌های تخصصی

امروزه مراکز علمی و پژوهشی نقش بسیار مهمی در پیشرفت و توسعه جوامع ایفا می کنند. نظام آموزش و پژوهش و سازمانهای متولی آن به لحاظ پیروی از الگوهای جوامع صنعتی کمتر توانسته اند ارتباط منطقی لازم را با شرایط اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور برقرارکنند، این امر قبل از هر چیز ریشه در عدم شناخت واقعی از محیط دارد و الگوهای بکار گرفته شده از تناسب لازم با وضع- موجود برخوردار نیستند، یکی از عمده تربن موانع در راه تحقق اهداف مراکز علمی و پژوهشی مانند دإنشگاهها،- کتابخانه ها و مراکز تحقیق و توسعه در جامعة اطلاعاتی که اطلاعات در آن بسرعت تولید می شود و در اختیار دیگران قرار میگیرد، ساختار سازمانی آن مراکز است زیرا به جای تسهیل در جریان روند تولید و در اختیار قرار دادن اطلاعات، مواخ بیشماری را در این راه ایجاد میکندکه مستلزم بازنگری و تجدیدنظر و طراحی مجدد با توجه به مقتضیات امروزی است. در این مقاله سعی شده اسلت با بررسیهای انجام شده، ساختار سازمانی مناسب برای این مراکز پیشنهاد شود.

هدف: میزان استفاده و رضایت اعضای هیئت علمی از پایگاه های اطلاعاتی آبونمان شده دانشگاه علوم پزشکی ارومیه و نیز اهداف و مشکلات استفاده از آنها بررسی شده است. روش/ رویکرد پژوهش: ابزار گرد آوری دادهها در این پیمایش پرسشنامه پژوهشگرساخته بوده است. جامعه آماری220 نفر اعضای هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی ارومیه در سال تحصیلی 87-1388 هستند که با استفاده از جدول مورگان، 140 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. یافته ها: در بین پایگاههای آبونه شده، پایگاه اطلاعاتی ایران مدکس بیشترین (6/13 درصد) و پایگاه تیمه کمترین میزان استفاده (4/1 درصد) را دارد. رضایت از پایگاههای اطلاعاتی براساس ویژگیهایی چون روزآمد بودن اطلاعات پایگاه ها، تعداد پایگاه ها، همخوانی اطلاعات پایگاه ها با نیازهای تخصصی، کیفیت اطلاعات پایگاه ها و... در سطح متوسط قرار دارد. مهم ترین هدف استفاده از پایگاههای اطلاعاتی، انجام فعالیتهای پژوهشی (با 4/21 درصد) است. سرعت پایین خطوط ارتباطی (با 6/23 درصد) جدی ترین مشکل، و ناآشنایی با زبان های خارجی (با 2/2 درصد) کم اهمیت است. نتیجه گیری: برای افزایش استفاده از پایگاه های اطلاعاتی و اثربخشی آنها، این پایگاه ها باید مورد ارزیابی مجدد قرار گیرند و پایگاه های مفیدتر جایگزین پایگاه هایی که کمتر مورد استفاده هستند، شوند.

در این نوشته، نویسنده یادآور می شود که یکی از دلایل پایین بودن عادت به کتاب خواندن و در نتیجه پایین بودن تیراژ کتاب در ایران و ضعف صنعت نشر یکی هم آن است که غالباً در نقدهای ادبی در کشور به اهمیتی که رمان های پرفروش، پاورقی ها و رمان های پلیسی در برانگیختنی نیاز به کتابخوانی ایفا می کنند، پی برده نشده و به این دست تولیدات نشر با تفرعن نگاه می شود.

هدف: هدف از پژوهش حاضر، کشف میزان آگاهی از خود-آرشیوی توسط نویسندگان پرتولید ایرانی بر اساس نمایه های استنادی مؤسسه اطلاعات علمی (آی. اس. آی) در حوزه های علوم و علوم اجتماعی می باشد. روش: روش پژوهش حاضر، توصیفی- پیمایشی و از نوع مشاهده است و داده های مورد نیاز پژوهش با مرور وبسایت های 80 نویسنده پرتولید ایرانی در چهار رشته از علوم (شیمی، زیست شناسی، ریاضیات، علوم کامپیوتر و سیستم های اطلاعاتی) و چهار رشته از علوم اجتماعی (علوم اجتماعی، اقتصاد، روان شناسی و مدیریت) به دست آمده است. نرم افزار به کار رفته جهت تجزیه و تحلیل داده ها، نرم افزار اکسل می باشد. یافته ها: نتایج پژوهش نشان می دهد که میزان آگاهی نویسندگان پرتولید ایرانی از این مفهوم بسیار کم است؛ چنانچه از چهار رشته علوم، نویسندگان پرتولید ایرانی در رشته ریاضیات با %25/3 درصد بیشترین سطح خود-آرشیوی را در زمان انجام پژوهش داشته اند. همچنین، پژوهش نشان می دهد که نویسندگان پرتولید ایرانی در حوزه علوم اجتماعی هیچ اقدامی مبتنی بر خود-آرشیوی نداشته اند. علاوه بر این، نسبت خود-آرشیوی ممکن به خود-آرشیوی تحققیافته در کلیه رشته ها قابل ملاحظه است. بیشترین سطح خود-آرشیوی ممکن در میان رشته های علوم مربوط به زیست شناسی و کمترین سطح مربوط به علوم کامپیوتر و سیستم های اطلاعاتی است؛ در حالی که کمترین اختلاف میان خود-آرشیوی ممکن و خود-آرشیوی تحققیافته نیز در علوم کامپیوتر و سیستم های اطلاعاتی به چشم می-خورد. علاوه بر این، بیشترین سطح خود-آرشیوی ممکن در میان رشته های علوم مربوط به رشته اقتصاد است. اصالت/ارزش: به نظر می رسد علی رغم اینکه در سال های اخیر خود-آرشیوی به عنوان یکی از مؤثرترین روش های اشاعه اطلاعات بوده است، اما این مفهوم آن چنان که شاید در میان محققان پرتولید ایرانی به کار گرفته نشده است. نتایج این پژوهش به پژوهشگران امکان آشنایی با این مفهوم و وضعیت خود-آرشیوی در حوزه های مورد مطالعه را می دهد و از این طریق افق های نوینی را جهت اشاعه و دسترس پذیر ساختن آثار علمی آشکار می سازد.