درخت حوزه‌های تخصصی

نگارنده مقاله پیش رو رهیافت «چرخش فرهنگی» را در مطالعات ترجمه به کار می بندد تا دریابد چرا قوم الدین بُنداری، در سده هفتم هجری، هنگام برگردان مصراع «یکی مهربان بودم اندر سرای» برابرنهادِ واژه «مهربان» را «الغلام» برمی گزیند. از آنجا که متن شاهنامه عاری از نشانه ای است که جنسیت «مهربان» را روشن سازد پس مذکر پنداشتنِ «مهربان» دلیلی فرامتنی دارد. واکاوی الگوی میل و کردوکار جنسی در عصر مترجم، و نیز پیش و پس از آن، نشان می دهد که کنش مند/سوژه مذکر در کردار جنسیِ خود، همزمان به دو کنش پذیر/ابژه نظر داشته است: کنش پذیر (نا)مذکر و کنش پذیر مؤنث. به دیگر بیان برخلاف الگوی میل جنسی معاصر که بر دگرجنس خواهی و دوگانه مذکر مؤنث استوار است در آن دوره، افزون بر دوگانه یادشده، حضور دوگانه مذکر (نا)مذکر نیز در کردار جنسی هویداست. کاوش در منابع نوشتاری و نانوشتاری، همچون نگاره های برجامانده از پیشینیان، آشکار می سازد که ابژه (نا)مذکر امرد، مخنث، مأبون و خصی/ خواجه را دربر می گیرد که از این میان بنداری به سبب کنش هایی که در متن شاهنامه به «مهربان» نسبت داده شده، الغلام/امرد را همچون معادلی برای «مهربان» برمی گزیند. بدین ترتیب این گزینش نه در هم ارزی دو واژه در زبان های مبدأ و مقصد که در الگوی میل جنسیِ جامعه مقصد ریشه دارد.

خاقانی از خیال پردازترین شعرای زبان فارسی است. دریافت زوایای شعر او که در پرده باریک اندیشی، خیال انگیزی، بهره گیری از علوم و فرهنگ عامه مستور است، از همان آغازین روزها کسانی چون شادی آبادی، معموری و آذری را به شرح اشعار وی واداشت. از آن پس کاتبان، شارحان و مصححان در گذرگاه خاقانی پژوهی، این بارِ سنگین را با خود تا دنیای چاپ و طبع آورده اند. پیچیدگی دیوان خاقانی، لغزشگاه همه خاقانی پژوهان گردیده ژوهان گردیده است؛ چنانکه هیچ نسخه ، تصحیح و شرحی مبرا از عیب نیست. یکی از نسخ در تصحیح ها، طبع عبدالرسولی، موسوم به نسخه تهران بود. سجادی با بهره گیری از نسخ لندن به عنوان نسخه اساس و نسخ معتبر دیگر در کنار نسخه تهران بار دیگر دیوان خاقانی را منتشر کرد. بعد از او نیز کزازی و منصور در این راه گام نهادند. با اینکه تصحیح سجادی بعد از طبع عبدالرسولی بود، اما در برخی موارد هنوز ضبط نسخه تهران بر طبع سجادی برتری دارد. سجادی غالبا به خاطر اعتماد به نسخه لندن و برای ارائه وجهی جدید، مأنوس و متفاوت، وجه صحیح نسخه تهران را نادیده گرفته، موارد سقیم را وارد متن خود کرده است. در این مقاله نمونه هایی از وجوه نسخه تهران که در بیشتر موارد منحصر و غریب است، ارائه می شود و براهین صحت این وجوه با دلایل درون متنی، بیرون متنی، پیرامتنی و زیبایی شناسی اقامه می گردد.

مهارت شنیداری، به عنوان مهارتی  اساسی در یادگیری زبان عربی نیازمند روشی کاربردی و موثر در یاددهی و یادگیری است. لذا این پژوهش با هدف تسهیل فرایند یادگیری وافزایش توانش فهم شنیداری زبان آموزان بر آن است تا با روش تجربی، میزان اثر بخشی رویکرد فعالیت- محور را در تقویت فهم و درک شنیداری زبان آموزان مورد سنجش قرار دهد. بدین منظور پس از تدوین جزوه ی آموزشی مطابق با اصول و اهداف رویکرد فعالیت- محور؛ 30 نفر از دانشجویان کارشناسی دانشگاه تهران به صورت تصادفی انتخاب و به دو گروه 15 نفره ی کنترل و آزمایش تقسیم شدند. پس از گرفتن پیش آزمون از این دو گروه در شرایط کاملا مساوی و توسط شخص ثالث، گروه آزمایش طی 16 جلسه ی 2 ساعته که معادل با یک ترم تحصیلی محسوب می شود با استفاده از پکیج آموزشی تهیه شده وطبق رویکرد رویکرد فعالیت- محور (Task –Based Language Teaching) مورد آموزش قرار گرفتند. بعد از اتمام جلسات، پس آزمونی مشابه با پیش آزمون از هر دو گروه به عمل آمد. داده های بدست آمده از پیش آزمون و پس آزمون دو گروه با نسخه ی 26 نرم افزار spss  مورد تحلیل آماری قرار گرفت. نتایج بدست آماده حاکی از آن است؛ میانگین نمرات گروه آزمایش در پس آزمون نسبت به پیش آزمون بالاتر است حال آنکه در میانگین پیش آزمون و پس آزمون گروه کنترل تغییر معناداری رخ نداده است. همچنین نتایج آزمون T نشان می دهد؛ مقدار P در گروه کنترل بالای (05/0) بوده و تفاوت معنادار نیست ولیکن مقدار P در گروه آزمایش کمتر از (05/0) است که این نشان می دهد تفاوت عملکرد آزمودنی ها در این گروه معنادار و واقعی است. بدین ترتیب می توان گفت که رویکرد فعالیت- محور در افزایش توانش شنیداری زبان آموزان تاثیر قابل توجهی داشته و می تواند به عنوان یک روش آموزشی موثر و کاربردی مورد استفاده قرار بگیرد.

در پژوهش حاضر با استفاده از نظریه فرهنگی-اجتماعی ویگوتسکی و یافته های محققان در سنجش پویا تلاش شده است تا روشی نوین برای تعیین سطح توانایی ترجمه فارسی-انگلیسی دانشجویان مترجمی ارائه شود. در این روش از دو مؤلفه ظرفیت یادگیری و مهارت کنونی ترجمه برای تعیین سطح دانشجویان استفاده شد. با استفاده از رویکرد تداخل گرا در سنجش پویا و طراحی آزمون رایانه ای و تشریحی تعیین سطح ترجمه، دانشجویان طی دو مرحله، در سه گروه طبقه بندی شدند. بعلاوه، با توجه به بسامد خطاهای دانشجویان در هریک از خردتوانش های ترجمه در فرآیند آزمون ، تعیین سطح به صورت مبحثی نیز صورت گرفت. نتایج آزمون آزمایشی نرم افزار نشان داد که آزمون، معیار معتبری برای سنجش قابلیت های کنونی و ظرفیت ذهنی افراد در مهارت ترجمه محسوب می شود و از سطح روایی و پایایی قابل توجهی برخوردار است. تحلیل نتایج آزمون بیانگر نقش برجسته سنجش ظرفیت یادگیری در کنار سنجش توانایی کنونی ترجمه در گروه بندی جامع تر دانشجویان است. اطلاعات حاصل از این سنجش می تواند در طراحی برنامه ریزی آموزشی آتی دانشجویان مفید واقع شود.

هدف پژوهش حاضر ارزیابی انتقادی نحوه ی کاربرد صافی فرهنگی در ترجمه ی انگلیسی کریس لیر و سهیلا سحابی (2000) از کتاب بچه های قالیباف خانه ی مرادی کرمانی (1379) است. بدین منظور، الگوی «تحلیل انتقادی» (خان جان، 1391، 1392) که بر بینان نظریِ زبان شناسی سازگانی- نقشگرا (هلیدی، 1994، 2004) می باشد به عنوان چارچوب تحلیلی انتخاب گردیده است. این الگو همزمان تحلیل عوامل درونزا و برونزا را مورد توجه قرار می دهد و هم به محصول ترجمه، هم به فرآیند ترجمه نظر دارد. ضمن ملاحظه دو فرض بنیادین «ترجمه به مثابه ی بافت آفرینی مجدد» و «ترجمه به مثابه ی تصفیه» که در الگوی تحلیل انتقادی ترجمه مدّ نظر بوده اند، این پژوهش با نحوه ی کاربرد صافی فرهنگی از سوی مترجمان اثر و ویژگی های بافتی در نظام مقصد تناسب داشته و نیل به معیار تعادل نقشی را محقق ساخته است. پس از شناسایی این عبارت ها ، به بررسی عملکرد مترجمان کتاب در برگردان این کنش گفتاریِ پرداختیم تا ببینیم از میان چهار راهکار «معادل سازیِ (توصیفی)»، «معادل یابیِ (فرهنگی)»، «رویکرد سلبی» (حذف) و «انتقال»، بیشتر از کدام راهکارها بهره جسته اند. محاسبه فراوانی این راهکارها مبین آن بوده است که مترجمان در برگردان این کنش گفتاری به ترتیب از راهکارهای «معادل سازی»، «انتقال و «حذف» بیشترین استفاده را داشته اند و «معادل یابی» به کار گرفته نشده است.

زبان شناسان بر آن اند تا برای بسیاری از پژوهش های ذوقی، معیاری علمی و عینی به دست دهند. یکی از نظریه هایی که در پژوهش های ادبی نمود یافته، نظریه استعاره های مفهومی جورج لیکاف و مارک جانسون (Lakoff & Johnson, 2018) است. هدف این پژوهش بررسی تطبیقی مفهوم انتزاعیِ زمان، در سه جلد نخست رمان کلیدرِ محمود دولت آبادی (Dolatabadi, 1995) و چهار رمان (البیضاء، العسکری الأسود، الحرام و العیب) یوسف ادریس (Idris, 1987; Idris, 1987; Idris, 2000; Idris, 2004) است تا از این رهگذر به این پرسش پاسخ دهد که انواع نگاشت ها برای استعاره مفهومیِ زمان، با توجه به تفاوت های فرهنگی و فکری در آثار محمود دولت آبادی و یوسف ادریس کدام است و دربردارنده چه پیامی هستند. روش پژوهش، به صورت تطبیقی و گردآوری داده ها است که در تطبیق و تحلیل داده ها بر مبنای مکتب آمریکایی پیش رفته است. مفهوم انتزاعی زمان در آثار دو ادیب، در پنج حوزه مبدأ شیء، مکان، ظرف، انسان و غذا تصویرسازی شده است و حوزه های شیء و مکان بیشترین فراوانی را نسبت به دیگر حوزه ها دارند که بیانگر تمایل به بصری سازی مفهوم انتزاعیِ زمان در قالب شیء و مکان در آثار دو ادیب است. در حوزه مبدأ شیء، مفهوم زمان در نمونه های فارسی نسبت به عربی، در قالب های متنوع تری صورت گرفته که بر تنوع تصویرگرایی و انعطاف بیشتر ذهن فارسی زبانان اشاره دارد. با توجه به مدل حرکتی رَی (Ray, 1991) برای زمان (خطی، دایره ای، مارپیچی) در نمونه های فارسی شاهد حرکت خطی و در نمونه های عربی شاهد حرکت مدوّر برای زمان هستیم که نوع حرکت ها کاملا برگرفته از بافت اجتماعی و شرایط زندگی نویسنده یا شخصیت های داستان است. با توجه به دیدگاه لیکاف و جانسون (Lakoff & Johnson, 2018) پیرامون دو مبنای تجربه محیطی و تجربه بدنی از مبانی تشکیل دهنده استعاره های مفهومی، فراوانی ها و جامعه آماری به دست آمده، گویای این است که در آثار دو ادیب مفهوم سازیِ صورت گرفته برای مفهوم انتزاعیِ زمان، بیشتر بر اساس مبنای تجربیِ متأثر از محیط پیرامون است.

مادیان هزار دادستان متنی متعلق به اواخر دوره ساسانی یعنی قرن هفت میلادی است و دربردارنده مسائل حقوقی در دوره پیش از اسلام است. بررسی و تحلیل دو فصل از این متن، مراحل انتقال دارایی و قوانین آن را آشکار می کند. یکی از این دو فصل مربوط به واگذاری دارایی است و در آن چگونگی انتقال دارایی از فردی به شخص دیگر بیان می شود. فصل دیگر، چگونگی پذیرش آن دارایی را از سوی دریافت کننده بیان می کند. هدف از این پژوهش بیان مراحل انتقال دارایی و قوانین آن است. و تلاش می کند به این پرسش پاسخ دهد که برای انتقال دارایی چه کارهایی باید انجام می شد و چه قوانینی برای آن وجود داشت؟ بر اساس این متن هر کسی اختیار داشت از دارایی خویش، چیزی را به کسی واگذار کند. در اولین مرحله از واگذاری، فرد تمایل خود را برای واگذاری، بیان می کرد و به اصطلاح اظهار مالکیت می کرد. پس از اظهار مالکیت، دارایی از اختیار فرد واگذارکننده خارج می شد و در اختیار دریافت کننده قرار می گرفت؛ اما شرط مالکیت نهایی این بود که دریافت کننده اعلام پذیرش می کرد و اظهار می داشت، دارایی را پذیرفته است. اظهار مالکیت و پذیرش دارایی باید به دقت بیان و ثبت می شد و واگذاری و پذیرش آن در این صورت کاملاً قانونی بود.

این مطالعه به بررسی اثر متقابل هوش فرهنگی و هویت فرهنگی بر استفاده از عناوین خطابی انگلیسی پرداخته است. پنجاه و دو دانشجو با سطح زبانی متوسط، به دو گروه هویت و هوش فرهنگی بالا و پایین تقسیم شدند. از شرکت کنندگان خواسته شد تا در مطالعه رابطه بین عوامل هوش فرهنگی و عناوین خطابی شرکت کنند و پرسشنامه های هویت فرهنگی، هوش فرهنگی و تست عناوین خطابی را پاسخ دهند. شیوه آماری مورد استفاده واریانس متغیری دو سویه و همبستگی پیرسون بودند. نتایج اثر متقابلی را بین هویت و هوش فرهنگی بر استفاده از عناوین خطابی انگلیسی نشان ندادند. افزون بر این، بین چهار عامل هوش فرهنگی و استفاده از عناوین خطابی نیز رابطه معناداری یافت نشد. یافته ها نشان می دهد که هویت فرهنگی در میان دانشجویان زبان انگلیسی در حال فراموشی است. همچنین، طرح موضوعاتی چون جهانی شدن و تفوق زبان انگلیسی در این مطالعه، نیاز به پژوهش های بیشتری را خاطر نشان می سازد.

هدف از این پژوهش، ارزیابی کیفیت و شایستگی های مورد انتظار در برنامه درسی دوره کارشناسی رشته زبان روسی از دیدگاه ذی نفعان می باشد. روش پژوهش توصیفی از نوع پیمایشی است. جامعه آماری پژوهش، شامل اعضای هیأت علمی، دانشجویان کارشناسی ارشد و مدیران (فارغ التحصیلان) رشته زبان روسی می باشد که با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس 12 نفر از اعضای هیأت علمی، 11 نفر از مدیران و 106 نفر از دانشجویان به عنوان نمونه آماری انتخاب شده اند. برای جمع آوری اطلاعات، از سه پرسشنامه محقق ساخته استادان، دانشجویان و مدیران استفاده شد. برای سنجش روایی پرسش نامه از روایی محتوایی استفاد شد. و با استفاده از ضریب آلفای کرانباخ، پایایی پرسش نامه اساتید 76/0، دانشجویان 89/0 و مدیران 87/0 به دست آمده است. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از آمار توصیفی(میانگین و انحراف معیار) و آماراستنباطی(آزمون تی تک نمونه، تی مستقل، تحلیل واریانس و آزمون فریدمن)استفاده شده است. نتایج نشان دادکه از نظر دانشجویان به غیر از عناصر محتوا و فعالیت، سایر عناصر برنامه درسی نسبتاً مطلوب ارزیابی شدند و از نظر استادان، میزان مطلوبیت تمامی