ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۲۶۱ تا ۲۸۰ مورد از کل ۶۳۴ مورد.
۲۶۱.

بازخوانی نقد معرفت شناسی کانت از دیدگاه استاد مطهری(مقاله پژوهشی حوزه)

۲۶۴.

معرفی‌ کتاب‌: ‌چشم‌انداز نوین‌ در باب‌ معرفت‌شناسی‌ دینی‌(مقاله پژوهشی حوزه)

۲۶۵.

رویکرد جدید آلستون به معرفت شناسى باور(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: دیدگاه هاى وظیفه شناسانه مطلوب هاى معرفتى منظر معرفتى ماهیت توجیه شرایط توجیه دیدگاه هاى صدق آور

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۲۵
بحث از توجیه باور همواره با این فرض همراه بوده است که ویژگى واحد و برجسته اى با عنوان (موجه بودن) وجود دارد که در صورتى که باور متصف به آن شود از جایگاه معرفتى ممتازى برخوردار مى شود و گمان بر این بوده است که همه مباحث و اختلاف نظرهاى معرفت شناسان درباره توجیه, ناظر به همین ویژگى واحد بوده است. آلستون در کتاب جدیدش با این رویکرد وحدت گرا مخالفت کرده و به سود رویکردى کثرت گرا در معرفت شناسى باور استدلال مى کند. به عقیده او, باور قابلیت اتصاف به مطلوب هاى معرفتى متعدد دارد به گونه اى که هر کدام از این مطلوب هاى معرفتى در جاى خود مهم اند و هیچ کدام از آنها از موقعیت ممتاز و منحصر به فردى نسبت به سایرین برخوردار نیست. بنابراین, در معرفت شناسى باور باید از مطلوب هاى معرفتى گوناگون سخن بگوییم; ماهیت هر کدام را بررسى کنیم, اهمیت نظرى و عملى آنها را در زندگى جست وجو کنیم, میزان دسترس پذیرى هر کدام را براى انسان بیابیم و در نهایت از روابط میان آنها پرده برداریم. آنچه در پى مى آید گزارشى است اجمالى از برخى فصول کتاب فراسوى توجیه در معرفى رویکرد جدید آلستون به معرفت شناسى باور.
۲۶۷.

علم حضوری نفس به بدن و خروج از ایدئالیسم مطلق

کلیدواژه‌ها: رئالیسم معرفت شناسی علم حضوری علم حصولی ذهن قوای نفس ایده بدن مثالی ایدئالیسم

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۱۰ تعداد دانلود : ۱۰۱۷
مبحث علم حضوری، در تفکر فلسفی اسلامی بعد از مواجهه جدی آن با فلسفه غرب در قرن بیستم، اهمیت مضاعفی یافت. دلیل اهمیت آن، رویکرد جدیدی می باشد که در حیطه معرفت شناسی، این نوع از علم در اختیار فیلسوفان اسلامی قرار می دهد. با بهره گیری از این علم، برای فیلسوفان اسلامی، هم امکان اثبات اعتبار فلسفه به معنای مابعدالطبیعه فراهم شده است؛ و هم قادر به دفاع از رویکرد رئالیستی در علم شده اند. یکی از اقسام علم حضوری که تا به حال، کمتر مورد توجه اندیشمندان این رشته قرار گرفته، علم حضوری نفس به بدن است. با این وجود، با توجه به مبانی ملاصدرا در علم النفس، باید این قسم از اقسام علم حضوری را از مسلمات فلسفه صدرائی به حساب آورد. در این مقاله، کوشش شده است تا با استفاده از علم حضوری نفس به بدن، امکان اثبات عالم خارج به لحاظ فلسفی، یعنی خروج از ایدئالیسم مطلق، نشان داده شود. بدین منظور، در ابتدا به توضیح و اثبات علم حضوری نفس به بدن در نزد ملاصدرا پرداخته و سپس اقسام ایدئالیسم نیز اجمالاً مورد بررسی قرار گرفته است.
۲۶۸.

آگاهی پدیداری از منظر نظریه های بازنمودی ذهن(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: بازنمودگرایی آگاهی پدیداری نظریه بازنمودی ذهن نظریه های مرتبه بالاتر آگاهی ذهنیت قائم به تلقی مدرِک طبیعت گرایی برساختی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۱۰ تعداد دانلود : ۷۱۹
یکی از پرسش های مهم در معرفت شناسی واقعیات غیرفیزیکی، آگاهی پدیداری است. ادعای اصلی فیزیکالیسم و از جمله نظریه بازنمودی ذهن این است که تبیین حقیقی رویدادها تنها از طریق تبیین های فیزیکی امکان پذیر است، از این رو می توان تبینی بر پایه قوانین فیزیکی و عینی از چنین واقعیاتی ارائه نمود. در مقابل این دیدگاه، پدیدارگرایان(تحلیلی) معتقدند تجربیات آگاهانه و جنبه سوبژکتیو آگاهی پدیداری به تبیین های فیزیکی، عینی و علوم شناختی تن نمی دهند. این مقاله سعی دارد بعد از صورت بندی مسئله آگاهی پدیداری بر اساس ذهنیت قائم به تلقی مدرِک، راه حل های نظریه های بازنمودی ذهن را مطرح و نقدهای وارد بر آن را بیان کند و به این مسئله بپردازد که آیا نظریه های بازنمودی می تواند چارچوب نظری قابل قبولی برای تبیین علی مسئله آگاهی پدیداری به دست دهد؟
۲۶۹.

به سوی معرفت شناسی غیر بنیادگرا: مناظره بازنگریسته هابرماس/ لومان

۲۷۰.

«محتوای‌ نفسانی»(مقاله پژوهشی حوزه)

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۰۵
ما دارای‌ احوال‌ نفسانی‌ متنو‌عی‌ از قبیلِ‌ «امید»، «باور» و «شک» هستیم. گاهی‌ این‌ احوال‌ متنو‌ع‌ که‌ از رهیافت‌های‌ مختلفی‌ حکایت‌ می‌کنند، دارای‌ محتوای‌ نفسانی‌ (mentalcontent) یکسانی‌ هستند که‌ از وضعِ‌ امور به‌گونه‌ای‌ خاص‌ حکایت‌ می‌کند. ولی‌ چه‌ چیزی‌ سبب‌ شده‌ است‌ تا این‌ احوال‌ التفاتی‌ تنها واجد این‌ محتوای‌ نفسانی‌ خاص‌ گردیده‌ و مشتمل‌ بر محتوای‌ نفسانی‌ دیگری‌ نباشند. مؤ‌لف‌ ابتدا نظریه‌ تفسیر اساسی‌ را مطرح‌ نموده‌ و از طریق‌ آن‌ سعی‌ در کشف‌ دنیای‌ نفسانی‌ و معنایی‌ بومیان‌ براساس‌ مشاهدة‌ رفتارشان‌ می‌کند و در ادامه‌ از «رهیافت‌ ناواقعگرایی‌ محتوایی» نام‌ برده‌ و به‌ نقد و بررسی‌ آن‌ می‌پردازد. در مقابل‌ این‌ رهیافت‌ «نسبیت‌گرایی‌ محتوایی» قرار دارد که‌ به‌ جای‌ قبول‌ عدم‌ قطعیت‌ در وجود باور، وجود یا عدم‌ یک‌ باور را وابستة‌ به‌ یک‌ نظام‌ تفسیری‌ می‌داند. پس‌ از نقد و بررسی‌ این‌ دیدگاه، نویسنده‌ به‌ دفاع‌ از یک‌ رهیافت‌ واقعگرایانه‌ در باب‌ احوال‌ نفسانی‌ پرداخته‌ و آن‌ را نوعی‌ «واقعگرایی‌ محتوایی» می‌نامد. ادامة‌ بحث، اختصاص‌ به‌ بررسی‌ «رهیافتِ‌ علی‌ - تلازمی» دارد که‌ براساس‌ آن‌ ریشة‌ تفاوتِ‌ در محتویات‌ متفاوتی‌ که‌ به‌ احوال‌ نفسانی‌ نسبت‌ داده‌ می‌شوند، در بیرون‌ از سیستم‌های‌ ادراکی‌ فاعلهای‌ شناسایی‌ دانسته‌ شده‌ و تفاوت‌ در متعلَق‌ عینی‌ ادراک‌ به‌عنوان‌ علتِ‌ تفاوت‌ در محتویات‌ نفسانی‌ معرفی‌ می‌گردد. باورهایی‌ که‌ محتوایشان‌ به‌ دلیل‌ ارتباط‌ با خارج‌ متعین‌ شده‌ باشند، باورهای‌ دارای‌ «محتوای‌ باز یا گسترده» هستند که‌ در مقابل‌ باورهایی‌ قرار دارند که‌ محتوایشان‌ صرفاً‌ براساس‌ امور درونی‌ تعین‌ یافته‌اند. این‌ باورها دارای‌ محتوای‌ «بسته‌ یا محدود» هستند. برای‌ اثبات‌ این‌ عقیده‌ که‌ اکثر باورهای‌ ما دارای‌ «محتوای‌ باز» هستند نویسنده‌ به‌ بررسی‌ دو آزمایش‌ فکری‌ می‌پردازد و در پایان‌ نتیجه‌ می‌گیرد که‌ بسیاری‌ از باورها و دیگر احوال‌ التفاتی‌ ما، اگر نگوئیم‌ همة‌ آنها، دارای‌ محتوای‌ باز هستند که‌ بوسیلة‌ عواملی‌ در بیرون‌ از فاعل‌ شناسایی‌ متعین‌ می‌گردند.
۲۷۲.

مقایسه دیدگاه بیکن و ملاصدرا در مورد موانع شناخت(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: معرفت ملاصدرا فرانسیس بیکن بت موانع معرفت

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد موضوعی فلسفه های مضاف فلسفه تطبیقی
  2. حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد موضوعی معرفت شناسی
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی فلسفه اسلامی کلیات مکتب های فلسفی حکمت متعالیه
  4. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی فلسفه اسلامی کلیات فلسفه تطبیقی
  5. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی فلسفه اسلامی معرفت شناسی
تعداد بازدید : ۱۸۹۹ تعداد دانلود : ۸۵۴
راه های دستیابی به معرفت و شناخت موانع آن از مهم ترین دغدغه های معرفت شناسان است. نمونة بارز آن ملاصدرا حکیم شرقی و فرانسیس بیکن اندیشمند مغرب زمین است. ملاصدرا اساس معرفت حقیقی را در ایمان به خدا و کسب آن به شیوة شهودی می داند و این نوع معرفت را کلید اکثر معارف معرفی می کند. او حصول این نوع معرفت را با سه مانع اصلی روبه رو می داند. فرانسیس بیکن نیز با اعتقاد به ضرورت شناخت طبیعت برای کسب معرفت الهی به خطاهای ذهنی و باورهای غلط به منزلة موانع مهمی در رسیدن به آن اشاره می کند. او در این زمینه چهار مانع (یا به تعبیر او بت) را معرفی می کند. نگارندگان در پژوهش حاضر سعی کرده اند با کنار هم نهادن دیدگاه دو فیلسوف نمونه ای از دغدغه های مشترک نظام های فلسفی متفاوت را به تصویر بکشند.
۲۷۳.

‌صورت‌ نخستین‌ علم‌ حضوری(مقاله پژوهشی حوزه)

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد موضوعی معرفت شناسی
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی فلسفه اسلامی معرفت شناسی
تعداد بازدید : ۱۹۰۱
در این‌ نوشتار سعی‌ و تلاش‌ مؤ‌لف‌ (ره) بر آن‌ است‌ که‌ بجای‌ تعریفی‌ پیشینی‌ و متافیزیکی‌ محض‌ از علم‌ حضوری‌ با ارائه‌ و اثبات‌ مصداق‌ بارز و روشنی‌ از آن، رویکردی‌ عینی‌ و ملموس‌ به‌ موضوع‌ داشته‌ باشد. البته‌ مولف‌ پیش‌ از این‌ نیز نمونه‌ها و مصادیقی‌ از علم‌ حضوری‌ همچون‌ دریافتهای‌ حسی‌ و احساسات‌ را بیان‌ کرده‌ بود لیکن‌ مورد حاضر؛ یعنی‌ علم‌ حضوری‌ انسان‌ به‌ خود؛ به‌گونه‌ای‌ اساسی‌ با موارد قبلی‌ متفاوت‌ است‌ زیرا این‌ معرفت‌ مبنا و بنیاد تمامی‌ معارف‌ و دانشهای‌ دیگر بشر است. وی، که‌ در این‌ بحث‌ عمدتاً‌ بر دیدگاههای‌ شیخ‌ شهاب‌ الدین‌ سهروردی‌ تکیه‌ کرده‌ است‌ ضمن‌ بیان‌ مبانی‌ وجودشناختی‌ و معرفت‌شناختی‌ شیخ‌ اشراق‌ به‌ اثبات‌ این‌گونه‌ از علم‌ حضوری‌ انسان‌ به‌ خود می‌پردازد.
۲۷۵.

قوام ""اصل"" اینهمانی در دوره ی پیشا سقراطی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: اصل این همانی همانی پیشا سقراطی

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد تاریخی یونانِ باستان و روم پیش سقراطیان وسوفسطاییان (6 ق.م- 4 ق.م)
  2. حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد موضوعی معرفت شناسی
تعداد بازدید : ۱۸۹۵ تعداد دانلود : ۱۱۱۹
یکی از مهم ترین مسایل مورد توجه بشر ""اصل"" اینهمانی است. مراد از این ""اصل"" چیست؛ چگونه آغاز گرفت؟ آیا اساساً بحث از آغاز چیزی- در اینجا ""اصل"" اینهمانی- امکان پذیر است؛ آیا اصول، اموری هستند که به مرور زمان آشکار و یا کشف می شوند؟ متفکران اولیه یونان هر یک با معرفی عنصر اولیه، بطور ضمنی نگرش خود نسبت به مسائلی چون وحدت و کثرت و همانی و نه آنی را نشان دادند. ادراکی که در ابتدا بصورت ثبات و عدم تغیّر عنصر نخستین در طی زمان بود. در واقع این بی تغیّری عنصر نخستین در طی زمان تعریف آنان از این همانی بود؛ امری که بیشتر بصورت وحدت آرخه ادراک می شد. تلاش آنان در تفسیر عالم بدون تمییز مفهوم منطقی ""اصل""، در نهایت به قوام ""اصل اینهمانی"" منجر گردید. اصل که علی رغم اهمیت انکار نشدنی آن، بستری گردید تا از خلال آن، وجود تنها به مثابه موجودات تلقی گردد. تلاش می شود تا با بررسی سرآغازهای یونانی در یابیم آنچه را که تفکر یا فلسفه یونانی می نامند، چیست. این کار با بررسی چند تن از مهمترین فلاسفه پیش سقراطی انجام می شود. اما برای این کار مقدمه ای در باب نگرش و نحوه تفکر یونانی لازم است.
۲۷۶.

تأثیر اراده بر شناخت: تأملی در سیر تاریخی

کلیدواژه‌ها: شناخت حقیقت کواین اراده نیچه شوپنهاور جیمز

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق گروه های ویژه تاریخ فلسفه
  2. حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد موضوعی معرفت شناسی
تعداد بازدید : ۱۸۹۱ تعداد دانلود : ۱۰۴۶
این مقاله به روابط متقابل اراده و شناخت، به ویژه تأثیری که اراده بر شناخت در سنت غربی می گذارد، پرداخته است. موضوع به لحاظ تاریخی از دوران باستان بررسی شده است و سپس نشان داده می شود که ویلیام جیمز در این موضوع یک معیار است. بنابراین سیر تاریخی موضوع به سه دوره «قبل از جیمز»، «دوران جیمز» و «بعد از جیمز» تقسیم شده است. ابتدا دیدگاه-های نیچه و شوپنهاور درمقام دو شخصیت کلیدی در زمینه بررسی تاثیرگذاری اراده بر شناخت بشری، تبیین می شود، و نشان داده می شود که چرا اندیشه آنها به طور گسترده جذب دنیای فلسفه نشده است. سپس خطوط کلی نظریه جیمز را بررسی نموده و به دیگر فرضیات و نظریات جیمز که «اراده به باور» را همراهی می کنند پرداخته می شود. در این قسمت نشان داده می شود که برخی پیش فرض های جیمز قابل پذیرش نیستند، ولی خطوط اصلی نظریه وی درخور دفاع است. در نهایت به اندیشه کواین و رهیافت های او به مسئله، به عنوان کسی که بعد از جیمز اصول اساسی نظریه او را اشاعه داده است، پرداخته می شود. سپس با اشاره به کل گرایی و طبیعت گرایی و نیز نظریه شناخت طبیعی شده کواین، نشان داده خواهد شد که دیدگاه های کواین کاملا همسو با جیمز است. در پایان نشان داده می شود که چرا اندیشه کواین به صورت وسیع مورد استقبال دنیای فلسفه واقع شده است. درنهایت اشاره مختصری به فیلسوفان معاصری که در این مبحث تاثیرگذار بوده اند می شود .
۲۷۷.

مبنای فلسفی تعیین ارزش ها از نظر سیّد محمّد حسین طباطبایی و دیوید هیوم(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: عقل فضیلت حسن و قبح احساس اخلاقی

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد موضوعی معرفت شناسی
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی فلسفه اسلامی معرفت شناسی
تعداد بازدید : ۱۸۹۰ تعداد دانلود : ۹۶۴
علامه سیّد محمّد حسین طباطبایی و دیوید هیوم، دو اندیشمند بزرگ، یکی در جهان اسلام و دیگری در جهان غرب، به لحاظ داشتن اندیشه های فلسفی تأثیرگذار، بسیار حائز اهمیّت هستند. در حوزه فلسفه اخلاق، هیوم به دنبال علم به طبیعت آدمی و انگیزه ها و رفتار اوست و انسان را به عنوان موجودی عاقل و فعّال مورد بررسی قرار می دهد و در پی آنست تا نقش عقل را، به خصوص در اخلاق، بسیار کم رنگ جلوه دهد. علامه طباطبایی نیز در مباحث معرفت شناسی و توجه به چگونگی حصول معرفت برای آدمی، فاعلیت انسان و ارتباط فاعل و فعل را در مورد کاوش و تحلیل قرار می دهد و در پی آنست که نقش عقل و ادراکات آن را در همه ی سطوح زندگی انسان به عنوان نقشی اساسی و مرکزی نشان دهد. در این مقاله به بررسی و مقایسه ی مبانی فلسفی آنها، به طور خاص در قلمرو اخلاق و تعیین ارزش ها، می پردازیم.
۲۷۹.

درآمدى بر مبانى معرفت شناسى اسپینوزا(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: تصور اسپینوزا درجات صعودى صدق نظریه کلاسیک معرفت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۸۵ تعداد دانلود : ۱۱۳۵
نگارنده مقاله حاضر بر آن است تا در بررسى مبانى معرفت شناختى فلسفه اسپینوزا، برخى ازمهم ترین سؤالات معرفت شناسى معاصر را پیش روى نظریات فلسفى این فیلسوف عقل گراى قرن هفدهم قرار دهد و از این طریق، نوشتارى جامع را در ارائه منظومه وار اندیشه هاى معرفت شناسانه وى سامان بخشد. ضمن اینکه در مقاله حاضر، با مرورى بر درجات صعودى صدق (معرفت ناشى از تجربه مبهم، معرفت استدلالى، و معرفت شهودى)، به بررسىِ اعتبار، وثوق و نیز ویژگى هاى مراتب ادراک در نظریه شناخت اسپینوزا پرداخته خواهد شد. نظریه شناخت اسپینوزا با برشمردن معیارهاى درونى و بیرونى صدق، از تصوّرات تام (ناظر به تأمین معیارهاى درونى صدق) و حقیقى (ناظر به معیار بیرونى صدق) سخن مى گوید. مطابقت با واقع (امر متصوَّر)، به عنوان معیار بیرونى و وضوح (بداهت)، و نیز تمایز و سازگارى، به عنوان معیارهاى درونى صدق، پدیدآورندگانِ تصوّرى تامّ و حقیقى خواهند بود. بر این اساس، نظریه شناخت اسپینوزا با دو نظریه مشهور حوزه معرفت شناسى ـ که عبارت اند از: نظریه کلاسیک معرفت و نظریه انسجام یا هماهنگى ـ در موضوع «معیار صدق» قرابت هایى خواهد داشت. گفتنى است که در بخش پایانى این مقاله، به بررسى نسبت نظریه شناخت اسپینوزا با دو نظریه مذکور پرداخته خواهد شد.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان