عبدالله میرزایی

در سال های اخیر، با توسعه رشته های دانشگاهی در حوزه هنرهای صناعی و آشکار شدن پیوندهای ناگسستنی میان مسائل اجتماعی و هنر، لزوم توجه به زمینه های اجتماعی موثر در شکلگیری، تحول یا ثبات در هنرهای صناعی ایران اهمیت یافته است. هدف از این پژوهش تحلیل جامعه شناختی دنیای هنرهای صناعی ایران با تاکید بر قالی دستبافت، به منظور شناسایی عوامل موثر در شکل گیری ویژگی های فرهنگی و هنری این مصنوعات می باشد. مساله اصلی پژوهش، شناختِ نسبتِ میان جامعه شناسی هنر و صنایع دستی با تاکید بر عوامل اجتماعی موثر در دنیای قالی دست بافت ایران و جایگاه طراحان قالی در آن می باشد. سوالات اصلی پژوهش عبارتند از: 1- نسبت میان جامعه شناسی هنر و صنایع دستی چگونه است؟ 2- حوزه های اجتماعی موثر در دنیای تولید قالی کدامند؟ 3- طراحان چه جایگاهی در دنیای تولید قالی دارند؟ در این پژوهش با استفاده از منابع کتابخانه ای و مطالعات میدانی محورهای اصلی دنیای تولید قالی ایران بر اساس رویکرد «الماس فرهنگی» ویکتوریا الکساندر شناسایی و مورد تجزیه و تحلیل واقع شدند. نتایج نشان دادند، الف)صنایع دستی ایران به علت مقبولیت هنری داشتن در بین عامه مردم جزو آثار فرهنگی و هنری بوده و ارزش مطالعات جامعه شناختی را دارند. ب)محورهای پنجگانه دنیای هنر شامل، هنرها یا آثار فرهنگی، پدیدآورندگان، مخاطبان، توزیع کنندگان و جامعه، که در مدل الماس فرهنگی مورد تجزیه و تحلیل واقع شده اند، قابل انطباق با بخش های مختلف دنیای قالی ایران می باشند. ج)از منظر جامعه شناسی هنر، طراحان قالی در جایگاه عاملان محوری دنیای قالی ایران به عنوان هنرمند و آثار تولیدی آن ها به عنوان اثر هنری شناخته می شوند. این پژوهش به لحاظ روش از نوع پژوهش های کیفی و به لحاظ هدف از نوع پژوهش های کاربردی می باشد که به شیوه توصیفی –تحلیلی به انجام رسیده است.

قالی پازیریک به عنوان قدیمی ترین قالی شناخته شده جهان، در سال 1949 میلادی توسط پروفسور رودنکو باستان شناس روسی از میان یخ های کوه های آلتایی مغولستان بیرون کشیده شد. به لحاظ اهمیت حرفه ریسندگی و بافت در نشان دادن میزان توسعه یافتگی تمدن ها در هزاره های پیشین، دانشمندان متعددی سعی در نسبت دادن منشا این قالی به کشور یا تمدنی خاص نموده اند. از آنجایی که مفاهیم نمادین نقوش، از ویژگی های اصیل طرح های قالی ایران می باشند که در هر مکان و زمانی متاثر از جامعه و فرهنگ حاکم بر آن شکل گرفته اند. هدف از این پژوهش مطالعه مفاهیم نمادین نقش مایه-های قالی پازیریک به عنوان قدیمی ترین قالی شناخته شده جهان، در بستر فرهنگی حاکم بر بافندگان معاصر این قالی، یعنی دوره هخامنشیان (500-320ق.م) بوده است. مساله اصلی پژوهش، شناخت ارتباط میان ساختار طراحی و نقش پردازی قالی پازیریک با مبانی فرهنگی جامعه معاصر بافندگان آن می باشد. یافته های پژوهش نشان می دهند، گزینش نقوش به کار رفته در این قالی آگاهانه و همسو با زیرساخت های فرهنگی و آیینی جامعه تولیدکنندگان آن بوده است. لذا ارتباط معناداری میان مفاهیم نمادین نقوش و ساختار طراحی قالی پازیریک با فرهنگ و سنن ایران دوره هخامنشی وجود دارد. این پژوهش به لحاظ روش از نوع مطالعات کیفی می باشد که به شیوه توصیفی- تحلیلی و با استفاده از داده های کتابخانه ای به انجام رسیده است.

بخشایش از مناطق قدیمی بافندگی قالی ایران در استان آذربایجان شرقی، با تاریخ قالی بافی چند صد ساله و شهرت جهانی است. با توجه به منابع و مستندات تاریخی، قدمت قالی این منطقه به دوران صفویه می رسد. قالی های بخشایش بنابه دلایل فرهنگی منطقه و غلبه شهرت شهر هریس، عمدتاً با عنوان قالی منطقه هریس در بازار شناخته می شود، در حالی که خود این قالی ها دارای ویژگی های خاص با طرح و نقش بومی است و تا حال نیز طرح و نقش قالی های بخشایش به شکل مستقل بررسی نشده اند. در این مقاله سیر تحول طرح های بخشایش از گذشته تا به امروز مورد بررسی قرار گرفته و بدین منظور تاریخ قالیبافی بخشایش را به دو دوره تاریخی قدیمی (قرن 12 ه.ق) و معاصر (قرن 13ه.ق به بعد) تقسیم کرده و ویژگی این فرش ها با توجه به نوع طرح، رنگ و نحوه اجرای طرح را بیان و سپس به بررسی طرح هایی که در حال حاضر در این منطقه بافته می شود پرداخته شده است. هدف اصلی این مقاله شناسایی سیر تحول ساختار طرح و نقش قالی های بخشایش علی رغم داشتن شهرت جهانی و نبود اطلاعات کافی و تخصصی پیشین و شناسایی ویژگی های بافت این منطقه است. بر این اساس سؤالات تحقیق عبارت اند از: ۱) تنوع طرح قالی های منطقه بخشایش در گذر زمان به چه شکلی بوده است؟ ۲)  ویژگی طرح و نقش قالی های بخشایش در دوره های مذکور چگونه بوده است؟ نوع تحقیق توصیفی – تاریخی بوده و نتیجه گیری با رویکرد کیفی به دست آمده است. شیوه جمع آوری اطلاعات میدانی و کتابخانه ای است. بررسی های میدانی انجام گرفته در این منطقه نشان می دهد که قالب اصلی و امروزی طرح های این منطقه طرح لچک ترنج تاجری است. یافته های این پژوهش حاکی از آن است که ساختار طراحی فرش های امروزی بخشایش نسبت به گذشته تنوع کمتری داشته و منحصراً دارای سبک لچک ترنج بوده و از یک اسلوب مشخص شده در سه طرح لاله نقشه، عصمت نقشه و تاجری پیروی می کند. 

اصطلاح سرمایه فکری در سالهای اخیر دستمایه پرداختن به دارایی های نامشهود کشورها و سازمانها به عنوان منابع ارزش آفرین آن ها در عرصه رقابت جهانی شده است. شناسایی و بهکارگیری این سرمایه و محورهای فرعی آن شامل سرمایه ساختاری، سرمایه مشتری و سرمایه انسانی به عنوان ابزارهای نوین علمی در جهت رشد کارآفرینی و کسب جایگاه رقابتی کشورها و سازما نها به کار گرفته می شوند. هدف از این پژوهش شناسایی قابلی تها و مزایای رقابتی فرش دستبافت ایران در بازارهای جهانی در انطباق با محورهای شناخته شده سرمایه فکری می باشد. این پژوهش به لحاظ هدف کاربردی و به لحاظ نوع داده های استفاده شده، از پژوهشهای کیفی می باشد، که با استفاده از داده های کتابخانه ای و به شیوه توصیفی-تحلیلی به انجام رسیده است. نتایج پژوهش نشان می دهند، مزایای رقابتی متعددی در فرآیند تولید و صادرات فرش دستبافت ایران منطبق بر محورهای مستخرج از سرمایه فکری وجود دارد. پیشنهاد می شود، مدیران و دست اندرکاران فرش ایران با حمایت از احداث مجتمع های قالیبافی زمینه بهر هبرداری از قابلیت های سرمایه های فکری فرش دستبافت ایران را برای شرکتها و تولیدکنندگان فرش فراهم آورند.

فرش تبریز بخش اصلی شهرت خود را مدیون طرح و رنگ خویش است. تولیدکنندگان فرش تبریز در پی توجه به سلیقه مصرف کنندگان خارجی همواره گونه های جدیدی از طرح و رنگ را در محصول های خود به نمایش می گذارند. بافت این فرش ها با استفاده از نقشه هایی صورت می گیرد که به شیوه های مختلف برای ارائه به بافندگان آماده می شوند. این شیوه ها در فرش تبریز به دو گروه نقشه های حقیقی و مجازی تقسیم شده است. در این پژوهش با انجام مطالعات میدانی با هدف معرفی هر یک از شیوه های رایج تهیه نقشه فرش در تبریز، به دلایل ظهور این شیوه ها نیز پرداخته است. روش انجام پژوهش از نوع توصیفی - تحلیلی بوده و نتایج آن نشان می دهد که گرایش به نوآوری در بافت و تولید در کنار وجود بافندگان ماهر و خلاق، دستیابی به تنوع حاضر در طرح، رنگ و حتی بافت فرش تبریز را فراهم کرده است. این میزان تنوع در تولید با شیوه های سنتی تهیه نقشه فرش امکانپذیر نبوده است و تولید کنندگان فرش تبریز ناگزیر به استفاده از روش های متنوع هستند.

"مقدمه: مدارک پزشکی یکی از ابزار مهم در اجرای امر درمان و پیشگیری است و به عنوان آیینه منعکس کننده امور پزشکی در موسسه شناخته می شود. با توجه به اهمیت اطلاعات ثبت شده در اوراق مدارک پزشکی و کاربرد این اطلاعات در تسریع روند واصلاح شیوه های درمان، نشان دادن عملکرد کادر پزشکی و پرستاری، دفاع از بیمار و بیمارستان، برنامه ریزیهای سازمان های بهداشتی – درمانی و اتخاذ تصمیمات صحیح و اصولی، لازم است پرونده های بالینی از هر جهت کامل باشند. هدف از انجام این تحقیق مقایسه وضعیت ثبت داده ها در اوراق پذیرش و خلاصه پرونده در سه نوع بیمارستان آموزشی، خصوصی و تامین اجتماعی شهر اصفهان در شش ماهه اول سال 1381 بوده است تا بدینوسیله گامی موثر در جهت بهبود کیفیت ارائه خدمات بهداشتی برداشته شود. مواد روشها: این پژوهش یک مطالعه گذشته نگر بوده کهداده های موجود در اوراق استاندارد پذیرش و خلاصه پرونده 571 بیمار بستری در سه نوع بیمارستان آموزشی، خصوصی و تامین اجتماعی اصفهان در شش ماهه اول 1381 به صورت توصیفی توصیفی مورد بررسی قرار گرفت و نمونه گیری ازپرونده های موجود در بایگانی این بیمارستانها بصورت تصادفی (منظم با توجه به شماره پرونده) انجام شد. در این تحقیق کلیه مندرجات اوراق مذکور در هفت چک لیست طراحی شد و داده ها با استفاده از این چک لیست ها از پرونده های بیماران جمع آوری شده، مورد بررسی قرار گرفت و با استفاده از نرم افزار SPSS تجزیه و تحلیل شد. نتایج: ثبت اطلاعات در اوراق پذیرش و خلاصه پرونده بیمارستانهای مورد مطالعه اختلاف معنی دار آماری را نشان داده است. بطوریکه بیمارستان خصوصی بیشترین امتیاز را به خود اختصاص داد. مقایسه میانگین امتیاز (امتیاز از درصد) کلی ثبت اطلاعات در اوراق پذیرش و خلاصه پرونده نشان داد که بیمارستان آموزشی با امتیاز (7/32)، بیمارستان خصوصی با امتیاز (2/32) با یکدیگر مشابه و هر دو با بیمارستان تامین اجتماعی با امتیاز (4/29) اختلاف معنی دار دارند. بحث: ثبت ناقص مستندات مدارک پزشکی یکی از مسائلی است که همواره پرسنل بخش مدارک پزشکی بیمارستان با آن مواجه می باشند. نتایج این تحقیق در مورد ثبت مندرجات اوراق پذیرش و خلاصه پرونده که از اصلی اوراق پرونده هاست وضعیت مطلوبی را نشان نمی دهد و شایسته است مسؤولین امر برنامه رزیهای لازم را در جهت بهینه سازی مستندات مدارک پزشکی به شیوه های گوناگون داشته باشد. "