سید امیرمحمود انوار
مطالب
فیلتر های جستجو:
فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۱۹ مورد از کل ۱۹ مورد.
آیات توبه در اشعار ابن فارض و مولوی(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)
منبع:
مطالعات قرآنی (فدک سبزواران) سال دوم بهار ۱۳۹۰ شماره ۵
23 - 36
حوزه های تخصصی:
قرآن کریم، آخرین کتاب آسمانی به «توبه» توجه ویژه کرده است و از مومنان می خواهد که توبه کنند و به سوی خدا بازگردند تا رستگار شوند و از آنجا که یکی از مظاهر قرآن تجلّی آن در ادبیات عرفانی است برخی از عرفای بزرگ، توبه را به عنوان اول منزل و مقام ذکر کرده اند و نقش بنیادین آن را خاطرنشان کرده اند. ابن فارض مصری و جلال الدین محمد بلخی دو شاعر عارف در عرصه ادب عربی و پارسی هستند که در مسیر سیر و سلوک خویش حقایق قرآنی برایشان ظهور کرده است. در این مقاله اشعار این دو عارف گرانمایه در باب توبه را بررسی کرده ایم و سپس به وجوه اشتراک و افتراق توبه در دیدگاه آنان پرداخته ایم و آنچه بدان دست یافته ایم: مضامین و مفاهیم مشترک که شامل «نقض توبه توسط عشق» و «توبه نصوح» می باشد و وجوه افتراق در برگیرنده «توبه موسویه» در شعر ابن فارض و «توبه محمدیه» و «مسخ دل» در اشعار مولانا است.
«مرگ » از دیدگاه ابوالطیّب المتنبّی و ابوالقاسم فردوسی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
مطالعات ادبیات تطبیقی سال پنجم زمستان ۱۳۹۰ شماره ۲۰
11 - 29
حوزه های تخصصی:
نوشتار فراروی، جستاری است درباره مرگ، از نگاه دو سخ نسرای پراوازه تازی و پارسی، ابوالطیّب متنبّی و ابوالقاسم فردوسی. هر کدام از این دو حکیم فرزانه به فراخور اندیشه و بایسته های زمانه دورنمایی از مرگ به دست داده اند، و در واکاوی باورهای این دو سراینده برجسته و بلندآوازه، فراروی مرگ با نمون ههای فراوانی از ه ماندیشی و ه مگرایی برم یخوریم. در جایگا ههایی نیز گونه نگرش شان با یکدیگر ناهمگون و دوگانه است و این دگرمانی بازم یگردد به هموار نبودن بستر بر پایه نگاه و خواسته و واداشت ههای پیرامونی.
الرّمزیه فی الأدبین العربی والغربی
منبع:
دراسات الادب المعاصر سال دوم تابستان ۱۳۸۹ شماره ۶
65 - 75
حوزه های تخصصی:
من البدهی المعروف أن المقصود من الأدب، الشعر والنثر، سواء کانا من نفس العرب أم من المستغربین. ولما کانت الرمزیه قدأخذت شکل مذهب أدبی معروف فی الأدب الغربی بوجه عام، وفی الأدب الفرنسی بوجه خاص، کان علی الدارس لهذا الموضوع، الرّمزیه فی الأدب العربی، أن یعرض حتما مفهوم الرّمزیه الغربیه.وأن یبین ما عسی أن یکون لهذا المفهوم فی الأدب العربی فی العصور المختلفه، إلی جانب المفهوم العربی للرمزیه.وغایه البحث تبیین مظاهر الرمزیه فی الأدب العربی سواء، کانت تلک المظاهر تندرج فی المفهوم العربی للرمزیه، أو تنخرط فی سلک المفهوم الغربی للرمزیه، وتبیین أسبابها ومقاصدها وقیمتها الأدبیه، وصلتها بالمظاهر الأبیه الأخری، ومکانتها بین تلک المظاهر، وما اعتراها من صعود أو هبوط فی تاریخ الأدب.
تأثیر الإسلام علی أدب الرِّثاء (تحلیل دالیه حسّان فی رثاء الرسول نموذجاً)
منبع:
دراسات الادب المعاصر سال دوم پاییز ۱۳۸۹ شماره ۷
18 - 40
حوزه های تخصصی:
کان الإسلام مؤثّراً علی کلّ زوایا الحیاه البشریه وغیّر العقائد والأفکار وجاء بمعان سامیه فی کلّ الأمور بما فیها الشعر والرّثاء. وثمّه جوانب مهمّه من الأدب مُؤثَّره بالإسلام تحتاج إلى مَن یجلو صدأ الإهمال عنها. وعندما رأیتُ التأثیر الملحوظ للإسلام فی أدب الرّثاء یحدونی الأمل إلى إضافه مقال جدید فی هذا الباب. وعندما شرعت فی التعرّض للموضوع، وضعت نصب عینیّ أن تشمل الدراسه نظره الشعراء الجاهلیین إلى الدّهر والکون ومشکله البقاء والفناء، ونظره الشعراء الإسلامیین الذین تأثّروا بمبادئ الإسلام فی الموت والحیاه. وبعد مقارنه وجیزه بین الرّثاء الجاهلی والرّثاء الإسلامی، تطرّقت إلى المراثی النبویّه وأتیت بأمثله من بعض الشعراء ومن خلال مراثیهم بیّنتُ أثر الإسلام فی ألفاظهم وأسالیبهم ومعانیهم.
وقدّمت دراسه فنیّه علی الدالیّه الشهیره لحسّان بن ثابت الأنصاری فی رثاء الرّسول بصفته شاعر النّبی المفضّل مصحوباً بتحلیل فی المعنى واللفظ والأسلوب، راجیاً أن تکون هذه الدراسه ساهمه فی أداء خدمه زهیده للأدب العربی المبین ومُلقیه الضوء علی دالیه حسّان فی رثاء خیر الإنسان.
بستی و امثال وحکم در دیوان(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
همانطور که در مقاله پیشین گفته آمد ، شاعران حکیم ، در اشعار خود ، به بیان حکمت های الهی و انسانی در بلندای زندگانی این جهانی ، برای نیکوتر شدن حال آیندگان در طول زمان ، کوشیده اند و در مضامین شعر عربی و فارسی مشترکاتی را می نگریم که می رسانند این معانی در شرق رواج داشته و پارسی گویان و تازی پردازان حکمت آموز ، در هر سرزمینی که بوده اند بدان معنی توجه داشته اند . و شاعرانی چون شیخ ابوالفتح البستی و دقیقی و ابو الطیب المتنبی و موسی الحداد البلخی و افصل المتکلمین سعدی شیرازی ، زبان به سحر حلال گشوده اند و بر جلوه آن حقائق فزوده اندکه ان من الشعر الحکمة و ان من البیان لسرحا نگترنده نیز به ترجمه و شرح و تحلیل منثور و منظوم این حکمت ها پرداخته است تا کواکب آن معانی زیبا در آسمان دلها فروزانتر گردد. تا چه قبول افتد و چه در نظر آید.
نامهاى سورهء مبارکة حمد مقاله اى برگرفته از مرحلة اؤل طرح پژوهشى(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
اگر چه همهء سوره هاى قرآن کریم ارجمند و عالى قدرند، لیکن به شهادت أخبار و روایات و أسرار و قراءات، سورهء مبارکهء حمد را مقامى برتر و مرامى دیگر است. چه جاى دیگران را در نمازگیرد و دیگران جاى آن را نگیرند و صلوة بر آن بپاست که صلوة نامیده شده وگفته اندکه نام اعظم خداى تعالى در آنست و باز روایت کرد ه اندکه هر سوره ایى که هفت حرف (ث- ج- خ- ش- ظ- ز- ف) در آن نباشد بزرگترین نام خدا در آن است و این سوره را کلید بهشت گفته اند از جانب دیگر چکیدهء قرآن است و در دریاى عرفان و داراى نامهاى عالى قدر فراوان و فراوانى عنوان بر منزلت صاحب نام و عنوان دلالت مى کند و سورهء مبارک حمد را 20 و بیش از آن، نام است پس نگارنده بیاد نامها با ذکر دلائل و اثبات مقاصد آنها به همراه آیات و شواهد پرداخته تا خوانندگان به اهمیت سوره اى که خلاصهء قرآن است بیش از پیش پى برند و به هنگام نماز به معانى آنها با دیدهء دل بنگرند.
نگاهى به سیر ترجمه و تفسیر قرآن کریم به فارسى(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
از آنجا که زیباترین کلام وجود إز درگاه خلود، به زبان تازى فرود آمده است، در بلنداى زمان پارسیان شیرین بیان، براى نشر معانى و کشف اسرار آن، در پهنه سرزمین پهناور ایران، براى فهم هموطنانى که به زبان عربى تسلط نداشته اند, به روشهاى گوناگون و به مقتضاى زمانها و مکانها و بینشها وگویشها به ترجمه و تفسیر آن پرداخته اند و معانى زبباى آنرا به یارى زبان و ادب دل انگیز منثور و منظوم پارسى بر لوح دل هموطنان نگاشته اند، نگارندهء این مقال بر آن شد تا به اقتضاى حال نگاهی به سیر ترجمه ها و تفسیرهاى دلرباى فارسى قرآن مجید اندازد. و ازسلمان پارسى و ترجمهء آهنگین قرآن مجید و ترجمهء تفسیر طبرى و تفسیر خواجه عبدالله أنصارى وکشف الاسرار میبدى و تفاسیر منثور و منظوم دیگر، چون دو اثر زیبا و حکیمانه و عارفانهء صفى علیشاه و سید محمد حسین انوارشیرازى یادکند تا إن شاء ا الله تعالى در ضمن مجموعه اى، تحقیقات خود رابه عاشقان زبان و ادب و حکمت و عرفان قرآن در سرزمین ایران و جهان تقدیم دارد. والله الموفق والمعین و علیه التکلان
أنوار ترجمه هاى فرقانی از سورهء مبارک حمد قرآنى(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
بعد از دو مقالهء استعاده و نامهاى سورهء مبارکهء حمد، نیکو مینمایدکه مقاله را در نوبت سوم، به گزیده اى از ترجمه هاى زیبا از سورهء مبارکهء حمد والا و دلربا اختصاص دهم که در تاریخ ادب پارسى قرآنى نام بردارند. و در آغاز شمه اى از شرح حال و أثر این ترزبانان سخن سنج را آورم تا ارزش آن آثار ارزنده نیکوتر جلوه نماید و سپس به تطبیق تاریخى ترجمه ها پردازم تا إن شاءالله تعالی محققان سخن سنج و زبان شناس را به کار آید. از این رو از سلمان پارسى به سورآبادى و نسفى و میبدى و رازى و کاشفى وکاشانى و لاهیجى و سرانجام ترجمه اى تفسیرگونه به نثر و نظم از نگارنده پراخته آمد تا چه قبول افتد و چه در نظر آید.
جلوه اى از جمال بسم الله بزرگترین آیهء قرآن و اقیانوس لایتناهاى عرفان(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
دراین مقاله پس از ترجمه اى تفسیرگونه به نثر و نظم از نگارنده، برگزیده اى از تأویلهاى عرفانى حروف وکلمات آیه کریمهء بسم الله الرحمن الرحیم از نظر مکتب تفسیرى حضرت على و ائمهء ارجمند شیعه (ع) و عقائد مفسرانى بزرک چون: ابن عباس و خواجه عبدالله و میبدى و قشیرى و روزبهان و محیى الدین و ابن الفارض و سعدى و حافظ و مولوى و غیره به همراه شرح و تفسیرى منظوم از نگارنده آمده و ضمن مقایسه و مقابله و جرح و تعدیل، نگارنده بدین نتیجه رسیده که برترین تأویلهاى عرفانى، از مکتب مبارک علوى و ائمه أطهار علیهم السلام سرچشمه گرفته است.
شرح عرفانی بر قصیده کنگره عماد کرمانی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
انوار رخ یار درکنگره زلف نگار تیر نگه و ناوک مژگان دل و جان را گرنیست وصالی چه نیازی دو جهان را درباغ رخت لاله و سنبل نگرانند بر نرگس مستی که زدل برده امان را دوران لسان الغیب حافظ شیرازی ‘ به عارفانی بزرگ پرآوازه گشته است که از آن جمله عمادالدین علی فقیه کرمانی ‘ شاعر عرفانی است که بخاطر رقابتهای ادبی و عرفانی و سیاسی با حافظ شیرازی نامش به نام آن سخنور نامی در آمیخته است و البته کار رقابت سیاسی این دو شاعر بجائی رسیده که حافظ غزل : صوفی نهاد دام و سر حقّه باز کرد بنیاد مکر با فلک حقّه باز کرد رادرهجای او سروده ‘غزلی که زبانزد خاص و عام درآفاق گردیده است. نگارنده کتابی را درشرح عرفانی قصیده ای نگاشته که برای بزرگداشت عماد در کنگره عماد سروده است کنگره ای که به همّت والای دانشگاه ارجمند کرمان به تاریخ 30 و 31 خرداد 1380 برقرار شد ‘ اکنون این مقاله را در شرح بیت اول از قصیده انوار رخ یار تقدیم می دارد و امید است که مقبول حضرت نگار آید.
جلوه از جمال بسم الله(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
دراین مقاله بعد از ترجمه اى تفسیرگونه به نثر و نظم از نگارنده، سابقه و سیر آیهء کریمه بسم الله الرحمن الرحیم در نزول آمده و اشاراتى دهگانه به عقائد محدثان و مفسران رفته است. سپس شرح و تفسیر با. و إسم و الله و معانی آنهادرکتابها و تفاسیر ادبى وکلامى شیعى و سنى، چون جامع البیان طبرى و التبیان شیخ طوسى، و مجمع البیان طبرسى والکشاف زمخشرى، والجامع لاحکام القرآن قرطبى و انوارالتنزیل قاضى بیضاوى و الکتاب سیبو یه و حاثیهء شیخ زاده بر انوار التنزیل و روح المعانى آلوسى آمده و ضمن جرح و تعدیل با هم مقایسه شده است. والله الموفق والمعین و علیه التکلان
حمد و عشق الهی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
گربرزنی به تیر جفا موی موی ما آید نوای عشق زهر تارموی ما آیا حمد و ستایش الهی را با عشق رابطه و سروکاری هست ؟ عشقت رسد به فریاد گر خود بسان حافظ قرآن زبر بخوانی با چارده روایت لسان الغیب راه وصول به محبوب ازلی را عاشقی و رندی ومستی حقیقی از باده محبت هستی و سرنهادن برعهد ألستی میداند . طفیل مستی عشقند آدمی و پری مستی او در اثر مشاهده جمال یار است که در پی جذبه و وجدی که از ذات دوست رسیده فراهم آمده است . اما پیش از شناخت عشق ‘ شناختن حب و محبت و محبوب لازم مینماید . در قرآن کریم واژه عشق نیامده ‘ ولی در 83 مورد حب و مشتقات آن به کار رفته است . رسول اکرم (ص) و عارفانی بزرک چون قشیری و مولوی و سعدی و حافظ شیرازی و حاج مولی هادی سبزواری و حکیم الهی قمشه ای و انوار شیرازی رضوان الله تعالی علیهم اجمعین در معنای حب و عشق سخنها گفته و درها سفته اند . عشق صلح کل و باقی همه جنگست و جدل عاشقان جمع و فرق جمع پریشانی چند
علی علیه السلام تجلیگاه شگفتیها (مقاله علمی پژوهشی ارائه شده در کنگره بین المللی امام علی (ع) در مسکو)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
در این مقاله نخست از قصور در توصیف مقام والای حضرت علی (ع) و ابعاد گوناگون شخصیتش که عالم وجود را به حیرت درانداخته سخن رفته و اینکه شرافت واصالت ‘دانایی ودرایت ‘دلیری وشجاعت ‘ رهبری و کفایت و مهرو محبت به وجود شریفش عزت و مکانت واوج ومرام و جلوه ومقام یافته است دیگر اینکه همه این صفات در خلوص و اخلاص او غرقند. اگر سخنان والایش نبود بسیاری از اشعار تازی وپارسی نبود و سرانجام از خلوص و اخلاص و تقوی و یقین و حقیقت از نظر علی (ع) یاد شده است و اینکه قرآن علیّ خالق درباره علیّ قرآن ناطق چه میگوید؟
حمد و عشق الهی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
گربرزنی به تیر جفا موی موی ما آید نوای عشق زهر تارموی ما آیا حمد و ستایش الهی را با عشق رابطه و سروکاری هست ؟ عشقت رسد به فریاد گر خود بسان حافظ قرآن زبر بخوانی با چارده روایت لسان الغیب راه وصول به محبوب ازلی را عاشقی و رندی ومستی حقیقی از باده محبت هستی و سرنهادن برعهد ألستی میداند . طفیل مستی عشقند آدمی و پری مستی او در اثر مشاهده جمال یار است که در پی جذبه و وجدی که از ذات دوست رسیده فراهم آمده است . اما پیش از شناخت عشق ‘ شناختن حب و محبت و محبوب لازم مینماید . در قرآن کریم واژه عشق نیامده ‘ ولی در 83 مورد حب و مشتقات آن به کار رفته است . رسول اکرم (ص) و عارفانی بزرک چون قشیری و مولوی و سعدی و حافظ شیرازی و حاج مولی هادی سبزواری و حکیم الهی قمشه ای و انوار شیرازی رضوان الله تعالی علیهم اجمعین در معنای حب و عشق سخنها گفته و درها سفته اند . عشق صلح کل و باقی همه جنگست و جدل عاشقان جمع و فرق جمع پریشانی چند
امام زمان مقتدای امکان حقیقتی ازلی در بلندای ابدی
حوزه های تخصصی:
خوش آنکه برفکنی از رخت نقاب امشب به ناز دل بربایی ز شیخ و شاب امشب مهدی موعود و هادی جهان موجود‘ حقیقتی است انکارناپذیر‘که از دیرباز ازل‘در بلندای لم یزل‘قلم قضای الهی‘جمال باکمال بی مثالش را با جوهر نورو فروغ برتر زهور‘برصفحات عوامل وجود‘ودفترملک خلود نگاشته: در انتظار روی چو ماهت نشسته ایم دل در کمند زلف سیاه تو بسته ایم کتب الهی ‘ چون زبور داود و تورات و انجیل ودادنک وسندره ظهورش را مژده داده اند و چینیان و مصریان و هندیان و مانویان و زردشتیان و یهودیان و صالحیان و نوحیان و عیسویان و دیگران به ظهورش اعتقاد دارند. در قرآن کریم و احادیث نبوی و سخنان درر بار علوی ‘در وصف ظهور حضرتش اشارات و بشاراتی گرانقدر است. مژده ای دل که مسیحا نفسی می آید که ز انفاس خوشش بوی کسی می آید
شرح أنواربرأنوار در پرتو تبیان مجمع بیان و کشف اسرار روح جنان
حوزه های تخصصی:
اگر چه قاضی بیضاوی رحمه الله تعالی علیه‘أنوار التنزیل و اسرارالتأویل را از اشارات عرفانی کاملاً به یکسو ننهاده است و خطبه آغازین نیز بشاراتی را دربردارد لیک چون تفسیر قاضی اصلاً عرفانی نیست و در آن به شرح عرفانی حروف بسم الله الرحمن الرحیم نپرداخته ‘ لذا چون تفاسیر عرفانی نیز مطمح نظر نگارنده بوده است ‘ در این مقاله از معانی و تعبیرات عرفانی حروف باء و سین و میم بسم الله‘در تفاسیری همانند تفسیر میبدی و محیی الدین بن عربی و فیض کاشانی رضوان الله تعالی علیهم اجمعین سخن رفته و شرح منظوم آن بهمراه نکته هایی تفسیری‘اثر طبع نگارنده مقاله آمده است .
شرح أنوار بر أنوار در پرتو تبیان مجمع بیان و کشف اسرار روح جنان
حوزه های تخصصی:
قاضی ناصر الدین أبی سعید عبدالله بن عمر بن محمد شیرازی بیضاوی دانشمند و فقیه و مفسر بزرگ قرن هشتم فارس و ایران راتفسیری ارجمند‘بنام أنوارالتنزیل وأسرار التأویل است که در طول تاریخ‘از زمان تألیف ‘ مورد توجه دانشمندان و مفسران بزرگ اسلامی بوده است و بیش از پنجاه شرح وتعلیقه بر آن نگاشته اند. گروهی أنوار را شرح و تعلیقه ای بر کشاف اثر جارالله زمخشری دانسته اند‘ اما از آنجا که جارالله را مذهب حنفی ومکتب معتزلی بوده است و قاضی را مذهب شافعی و مکتب أشعری‘قاضی در ضمن تفسیر خود به ردّ و جواب پرداخته و طرحی نو درانداخته و ضمناً به حبل المتین شیخ الطائفه طوسی و علامه طبرسی چنگ انداخته و تلویحاً به ردّ عقائد ایشان نیز پرداخته است . قاضی را در این تفسیر خطبه ای غرّا و عمیق است که شرح آن خود کتابی را اقتضاء می کند و نگارنده این مقال بر آن شد که ان شاءالله شرحی برآن نویسد و ضمناً مقاصد ومرامی والای شیخ طوسی و علامه طبرسی و جارالله زمخشری و ابوالفتوح رازی و میبدی و قاضی بیضاوی را بیان کند و وجوه تفوق اقوال را در سایه آثارشان‘ بهمراه افاضات دیگر مفسران و شارحان عیان دارد. و با ذکر اصل کتابت ایشان‘جهت تعلیم متون قدیم تازی وپارسی به طالبان‘مقالت رابپایان برد. تا چه قبول افتد وچه در نظر آید. و نخست از بزرگترین آیه قرآن کریم آغاز کند.چه: کل أمر ذی بال لم یبدأ فیه ببسم الله فهو أبتر وازآنجا که شرح کلام بلند قرآنی و بیان دقائق و حقایق فرقانی را راهی طولانی است ودر این معدود اوراق نگنجد‘ لذا پهنة سخن را به مقالاتی چند تقسیم نمود تا هر مقاله در ضمن ارتباط با قبل خود منحصراً دارای شأنی باشد چه: هر گلی رنگ و بوئی داده اند هر نگاری را به شکلی زاده اند چشم نرگس را خمارین ‘لاله را داغ عشقی بر جبین بنهاده اند