گردشگری فرهنگ

گردشگری که از جابه جایی در جغرافیا حاصل شده، مولد نظامی از معنا و معرفت است که در بستر فرهنگ رخ می دهد و بخشی از آن است. فرهنگ به عنوان یک مفهوم کلیدی در گردشگری، هم به آن رونق و معنا می دهد و هم از آن امکان فهمیده شدن می گیرد. زاویه نگاه و نوع پرسش از فرهنگ، مفهوم «گردشگری فرهنگ» و «گردشگری فرهنگی» را متمایز می کند. مفاهیمی که گاه به جای یکدیگر به کار می روند. انتخاب عنوان گردشگری فرهنگ به جای گردشگری فرهنگی ناظر بر این تفاوت بوده است. زمانی که چیستی محصول فرهنگی با سؤال «چگونه چنین است؟» مد نظر باشد، گردشگری فرهنگی مورد اشاره قرار می گیرد، در حالی که وقتی پرسش از چرایی به وجودآمدن یا هستی شناسی فرهنگ است، گردشگری فرهنگ مد نظر است. این مقاله با تفکیک دو مفهوم فرهنگ و فرهنگی، به تأثیر آن در برنامه ها و اقدامات گردشگری فرهنگ می پردازد تا آن را به عنوان عرصه مغفول مانده مورد توجه قرار دهد.

| گردشگری با رویکرد فرهنگی همانا رفتن به سراغ عالم ایرانی است با این تصور که گردشگر مخاطب آن است. آثار فرهنگی و تاریخی یک زیست بوم میراثی به شمار می روند که دلالت بر ایرانی بودن و به طور کلی چه کسی بودن اهالی آن منطقه دارد. آثار طبیعی مستقیماً بر کجا بودن سرزمینشان اشاره می کنند. زبانی که آثار بدان سخن می گویند زبان اشارت است و نه زبان عبارت. ذیل زبان اشارت، گاه به تصریح و اغلب به تلویح، نکاتی تبیین می شود که فهمش برای همه ممکن نیست جز مخاطب. در این نوع از گردشگری، گردشگر به دنبال مواجهه با فرهنگ ها و شناخت آنهاست. مواجهه با فرهنگ یعنی به دست آوردن شناختی حقیقی از کجا بودن یک مکان و کیستی اهالی اش. ولی این سؤال مهم مطرح است که نیت گردشگر فرهنگی از این شناخت چیست؟ به تعبیر دیگر مواجهه با فرهنگ های متنوع ساکنان سرزمین ایران و همچنین کیفیت واحدی با عنوان «فرهنگ ایرانی» و تعمق در حقیقت آن چه بهره ای برای گردشگر خواهد داشت؟ نیت گردشگری با رویکرد فرهنگی، نوعی آشنایی است که به خودشناسی فرهنگی منجر می شود. چنین آشنایی ای تنها زمانی میسر می شود که تماشای آثار تاریخی و فرهنگی در گردشگری تنها به قصد افزایش معلومات و رفع کنجکاوی های تاریخی از پشت در بسته آثار نباشد.

در برنامه ریزی گردشگری، توجه به این که گردشگر چگونه به مقصد سفر می کند و یا از آنجا بازمی گردد، اهمیت اساسی دارد. آنچه در ایجاد و تکمیل مسیرهای گردشگری حائز اهمیت است، سلسله مراتب ورود گردشگران است. این مسیرها در سطوح گوناگون شامل الف) واردشدن به شهر از طریق مبادی ورودی، ب) طی کردن مسیرداخل شهر و رسیدن به اقامتگاه ها و ج) بازدید از جاذبه های مقصد مورد بررسی قرارمی گیرند. اکثر پژوهش های حوزه گردشگری بر مورد سوم (ج) تمرکز داشته اند و به دو مورد اول توجه کمتری شده است. با توجه به قرارگرفتن بافت تاریخی شهر یزد در فهرست میراث جهانی و برخورداری از جاذبه های گردشگری بسیار که گردشگران زیادی را به سوی خود جذب کرده، طرح ها و برنامه های بسیاری جهت رونق گردشگری پیشنهاد داده شده است اما در این میان کمتر طرحی به لزوم شناسایی سلسله مراتب ورود گردشگران و از آن طریق بررسی مسیرهای موجود و عوامل کلیدی آن ها پرداخته است. هدف این پژوهش شناسایی و تحلیل سلسله مراتب ورود گردشگران شهر تاریخی یزد است. سؤال اصلی پژوهش این است که: سلسله مراتب ورود گردشگران به چه صورت است و کدام عوامل اساسی برآن تأثیر گذارند؟ روش این پژوهش توصیفی و تحلیلی و از نوع کاربردی است. نتایج حاکی از آن است که در مرتبه اول ورود گردشگرانی که از حمل و نقل جاده ای استفاده می کنند نسبت به حمل و نقل ریلی و هوایی از سلسله مراتب مناسبی برخوردار نیست و این به دلیل مشخص نبودن حد و مرزهای شهر است. از طرفی در استفاده از حمل و نقل جاده ای «ورود ذهنی و بصری» قوی تر از حمل و نقل ریلی و هوایی است و در هر سه دسته حمل و نقل «ورود فیزیکی» شرایط یکسانی را دارد. در مراتب دوم و سوم سه گونه ورود مبتنی بر حمل و نقل زمینی است که از آن به مسیرهای گردشگری یاد می شود. مسیرهای گردشگری تنها منحصر به شبکه میان جاذبه ها نمی شوند و دو جزء مهم مرتبط با آن «ورودی ها و مسیرهای متصل کننده ورودی ها به اقامتگاه ها» هستند. به بیان دیگر در شهری همچون یزد که با ثبت بافت تاریخی خود در فهرست میراث جهانی گردشگران بسیاری را جذب کرده تنها وجود جاذبه های ب ااهمی ت و بافت تاریخی و امکانات و تسهیلات مناسب گردشگری کافی نیست. بلکه شبکه ای از مسیرهای گردشگری مبتنی بر سلسله مراتبی از ورود نقش مهمی ایفا می کند.

د ر چند سال اخیر جهانی شد ن فرهنگ، به عنوان یک پد ید ه مهم مطرح و از جنبه های مختلف و متفاوتی به آن نگریسته شد ه است. از طرفی گرد شگری نیز بیش از آنکه ماهیتی اقتصاد ی د اشته باشد ، فرهنگی است. این امر به خصوص د ر گرد شگری فرهنگی که فرهنگ به عنوان مهم ترین رکن حضور د ارد ، جلوه بیشتری د ارد . د ر این مقاله که با روش توصیفی تحلیلی ارائه شد ه و ابزار جمع آوری اطلاعات آن بهره گیری از مطالعه اسناد ی بود ه، به بررسی آثار متقابل گرد شگری فرهنگی و جهانی شد ن فرهنگی پرد اخته شد ه است. بد ین منظور پس از بررسی فرهنگ، جهانی شد ن فرهنگی و گرد شگری فرهنگی، به جنبه های مشترک و تأثیرگذار د و مفهوم جهانی شد ن فرهنگی و گرد شگری فرهنگی پرد اخته شد ه است. د ر این بررسی مشخص شد ه است که د ر برخی موارد ، علاوه بر اشتراک های موجود ، این د و مفهوم می توانند علاوه بر تقویت، تسریع و تعد یل یکد یگر، اثرات منفی همد یگر را خنثی کنند .

فلسفه ورزی، تلاشی است برای مفهوم سازی و پرسش از «چیستی» پد ید ه های هستی. د ر پاسخ به چنین پرسشی است که د ایره مفاهیم و د ر نتیجه گستره اند یشه آد می فراختر می شود و جهان مفهومی مشترک میان انسان ها خلق می شود ؛ جهانی که د ر آن مفاهمه سهل تر خواهد بود . این مطالعه با هد ف یافتن سهم گرد شگری کم شتاب د ر مقال فلسفی «آهستگی» و با روش تحلیلی - توصیفی و انجام مطالعات کتابخانه ای صورت گرفته است. د ر این پژوهش نگارند ه کوشید ه است تا با تبیین چیستی گرد شگری کم شتاب و چیستی فلسفه زند گی آهسته خویشاوند ی این د و مفهوم را نمایان سازد و نشان د هد این سبک گرد شگری گرچه د ر ابتد ای امر زایید ه تفکر پسامد رن است ولی د ر سنت فکری آد میان هم رد پاهایی عمیق د ارد . گرد شگری آهسته یا کم شتاب هم خود از یک مشرب فلسفی با عنوان «آهستگی» سیراب می شود و هم تمرینی است برای یک زند گی آهسته که گرد شگران را برای زیستی با فلسفه آرام د ر این د نیا چه د ر سفر و چه د ر حضر تربیت می کند . 

| تنوع در جوامع و کسب و کارها در سال های اخیر به موضوعی مهم تبدیل شده است که می تواند هم فرصت آفرین و هم چالش برانگیز باشد. در ارتباط با صنعت گردشگری نیز به دلیل روابط تنگاتنگ میان فرهنگی در این صنعت به ویژه در ارتباط با کسب و کارهای گردشگری و افزایش روزافزون شرکت های چندملیتی در روند جهانی شدن جوامع، موضوع تنوع اهمیتی دوچندان یافته است. مطالعات مختلف تأکید کرده اند که مقوله تنوع و ابعاد آن در صنایع مختلف نمودهای متفاوتی دارد. لذا نوشتار حاضر به بررسی تأثیر جهانی شدن بر تنوع نیروی کار، مشتریان و ضرورت مدیریت تنوع به طور مشخص در صنعت گردشگری پرداخته و آن را به صورت فرایندی سیستماتیک ترسیم می کند.