محمدتقی معصومی

محمدتقی معصومی

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین

فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۴۳ مورد.
۱.

تحلیلی بر تاب آوری اجتماعی و اقتصادی شهری در برابر خطرپذیری لرزه ای (مطالعه موردی: شهر خلخال)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مهندسی جغرافیایی سرزمین دوره ۹ بهار ۱۴۰۴ شماره ۱ (پیاپی ۲۳) 105 - 126

کلیدواژه‌ها: تاب آوری اجتماعی تاب آوری اقتصادی زمین لرزه شهر خلخال Arc GIS

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲ تعداد دانلود : ۱۱
مقدمه: مخاطرات طبیعی به خصوص زمین لرزه به دلیل شدت و زمان کوتاه اثرگذاری به یکی از دغدغه های اصلی برنامه ریزان تبدیل شده است. هدف: تحلیل و ارزیابی ابعاد و مؤلفه های تاب آوری اجتماعی و اقتصادی شهر خلخال. روش شناسی: پژوهش حاضر جزو تحقیقات کاربردی و روش به کاررفته در آن، توصیفی -تحلیلی می باشد. در این پژوهش ابتدا از طریق مطالعات کتابخانه ای، عوامل مؤثر بر تاب آوری شناسایی و پس از تهیه مدل مفهومی تحقیق، پرسشنامه ای در راستای رسیدن به هدف موردنظر طراحی گردید. تعیین حجم نمونه آماری آن با استفاده از روش کوکران و روش نمونه گیری با استفاده از روش تصادفی ساده انجام شد. برای سنجش تاب آوری از بین خانوارهای ساکن در شهر خلخال، تعداد ۳۸۰ نفر از شهروندان و ۱۵ نفر کارشناسان به عنوان حجم نمونه تحقیق انتخاب شدند. پس از جمع آوری داده ها و اطلاعات میدانی در راستای تجزیه وتحلیل داده ها از نرم افزار SPSS استفاده شد و مشاهدات میدانی با استفاده از تکنیک فرآیند تحلیل ANP جمع آوری گردید و در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی Arc GIS پس از تهیه نقشه آسیب پذیری برای هر معیار، نقشه نهایی شاخص اجتماعی و اقتصادی شهر خلخال در نرم افزار Arc GIS تهیه گردیده است. قلمرو جغرافیایی: محدوده موردمطالعه پژوهش حاضر شهر خلخال می باشد. یافته ها: بالاترین وزن تاب آوری بعد اجتماعی با 7 زیر معیار اصلی مربوط به ساختار جنسی با وزن 20094/0 و پایین ترین آن مربوط به سطح تحصیلات با وزن 04651/0 می باشد؛ همچنین در بعد اقتصادی با 3 زیر معیار اصلی بالاترین وزن تاب آوری مربوط به وضعیت مالکیت مسکن با وزن 48064/0 و پایین ترین آن مربوط به مالکیت وسیله نقلیه با وزن 11397/0 می باشد. نتیجه گیری: با توجه به خروجی نرم افزار GIS می توان بیان نمود که تقریباً نیمی از شهر ازنظر اجتماعی و اقتصادی در وضعیت نامطلوبی قرار دارد و این امر موجب می شود که در هنگام زمین لرزه آمار تلفات جانی و مالی افزایش یابد. به طورکلی می توان گفت در محدوده موردمطالعه همه شرایط و عوامل دخیل در آسیب پذیری در برابر زمین لرزه اعم از اقتصادی، اجتماعی در ارتباط باهم عمل نموده و باعث شکل گیری نواحی با آسیب پذیری بالا گردیده است.
۲.

تحلیل توزیع فضایی پایگاه های اورژانس پیش بیمارستانی در شهر اردبیل(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و توسعه تابستان ۱۴۰۴ شماره ۷۹ 27 - 48

کلیدواژه‌ها: پایگاه اورژانس تحلیل شبکه سیستم اطلاعات جغرافیایی شهر اردبیل

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵ تعداد دانلود : ۱۴
پایگاه های اورژانس پیش بیمارستانی از مراکزی هستند که به طور مستقیم در تامین سلامت افراد و جامعه دخیل هستند، لذا کمبود، نارسایی و عدم مکان یابی بهینه آن مشکلات عدیده ای برای ساکنان بوجود می آورد. تحقیق حاضر از نظر هدف جزو تحقیقات کاربردی و توصیفی- تحلیلی می باشد. هدف پژوهش حاضر تحلیل توزیع فضایی پایگاه های اورژانس پیش بیمارستانی در شهر اردبیل و شناسایی محدوده خدمات رسانی هر پایگاه با استفاده از تکنیک Network Analysis در بستر سیستم اطلاعات جغرافیایی است. برای نیل به هدف مذکور، تحقیق در سه فاز انجام شده است. فاز اول ایجاد ژئودیتابیس مور نیاز تحلیل، فاز دوم ایجاد لایه تحلیل شبکه با مرز محدوده شهر و تحلیل محدوده خدمات رسانی براساس استاندارد زمانی و فاصله ای، فاز سوم شناسایی محله های شهری محروم از خدمات اورژانس پیش بیمارستانی. برای تحلیل محدوده خدمات رسانی پایگاه های اورژانس در این تحقیق از استاندارد زمانی 3 دقیقه جهانی و استاندارد رایج 8 دقیقه ای در ایران استفاده شده است. همچنین شعاع عملکردی 1700 متر برای خدمات رسانی پایگاه ها در نظر گرفته شده است. نتایج حاصل از تحلیل شبکه بر مبنای زمان و مسافت نشان داد که شهر اردبیل در توزیع متناسب پایگاه های اورژانس در سطح شهر وضعیت مطلوبی ندارد و همه مناطق شهری به طور کامل تحت پوشش نیستند، بطوریکه در نواحی مانند شهرک کوثر و شهرک دادگستری در اطراف دریاچه شورابیل و همچنین در شمال غربی شهر در محله سلمان آباد خلاء خدماتی پایگاه ها کاملا به چشم می خورد. با پیشنهاد احداث پایگاه های جدید در نواحی شهرک ساحلی، کوثر، سلمان آباد و کشاورزی نیز خلاء خدماتی کمتر شده و شهر بیشتر زیر پوشش خواهد بود.
۳.

کاربست آینده نگاری در شناسایی پیشران های کلیدی مؤثر بر تحقق شهر هوشمند با تأکید بر مدیریت شهری (نمونه موردی: شهر اردبیل)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و آمایش شهری - منطقه ای سال ۱۵ تابستان ۱۴۰۴ شماره ۵۵ 33 - 58

کلیدواژه‌ها: آینده پژوهی اردبیل میک مک شهر هوشمند مدیریت شهری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳ تعداد دانلود : ۱۱
در پروژه های موفق شهرهای هوشمند جهانی، مشارکت دولت و شهروندان در کنار هم، نقشی بی بدیل ایفا کرده است. شهر هوشمند، دارای معیارهای متعددی از جمله: زیرساخت های فیزیکی، زیرساخت اقتصاد هوشمند، زندگی هوشمند و حکمرانی هوشمند است. این تحقیق از لحاظ هدف، جزء تحقیقات کاربردی و از نظر ماهیت و روش، جزء تحقیقات توصیفی-تحلیلی است. همچنین، تحقیق حاضر در پی شناسایی پیشران های کلیدی مؤثر بر تحقق شهر هوشمند با تأکید بر مدیریت شهری با استفاده از آینده نگاری در شهر اردبیل می باشد. برای دستیابی به این هدف، در مرحله اول از پرسش نامه دلفی استفاده شده و در مرحله بعد، با استفاده از جدول ماتریس اثرات متقاطع و نظرات 30 نفر از خبرگان و کارشناسان، متغیرهای مؤثر در مدیریت هوشمند شناسایی و استخراج شده است، در مرحله آخر نیز با استفاده از نرم افزار میک مک، عوامل اصلی و پیشران های کلیدی شهر هوشمند اردبیل از میان 40 متغیر شناسایی شد که چهارده عامل به عنوان عوامل اصلی و براساس بالاترین امتیازی که کسب کرده بودند به عنوان پیشران های اصلی انتخاب شدند. نتیجه به دست آمده نشان می دهد که بین متغیرها ارتباط تنگاتنگی وجود دارد. همچنین نگاه تخصصی به مدیریت شهری و سرمایه گذاری و تأکید بر عوامل چهارده گانه پیشران های کلیدی، می تواند مسیر هوشمندی شهری را کوتاه نماید. توجه ویژه در به کارگیری مدیران متخصص در حوزه شهری و بهبود وضعیت متغیرهای اصلی، در کنار انجام اقدامات زیرساختی در این حوزه در سطح شهر اردبیل می تواند در طراحی برنامه های میان مدت و بلندمدت در جهت اجرایی کردن مدیریت شهر هوشمند مؤثر باشد.
۴.

مدل سازی نامانایی فضایی اثرگذاری متغیرهای کلیدی مؤثر بر توزیع فضایی مدارس با استفاده از رگرسیون وزنی جغرافیایی (نمونه موردی: شهر اردبیل)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و آمایش شهری - منطقه ای سال ۱۴ پاییز ۱۴۰۳ شماره ۵۲ 195 - 216

کلیدواژه‌ها: نامانایی توزیع فضایی مدارس رگرسیون وزنی اردبیل

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۱ تعداد دانلود : ۸۹
امروزه عدم توجه به پراکنش صحیح مراکز آموزشی در شهرها، مشکلات عدیده ای را برای شهروندان و دانش آموزان به وجود آورده است. به همین دلیل، شناسایی الگوی توزیع فضایی مدارس و عوامل کلیدی مؤثر برآن، اهمیت زیادی دارد. این پژوهش از لحاظ روش از نوع توصیفی-تحلیلی بوده و هدف آن تبیین تأثیر نامانایی متغیرهای کلیدی مؤثر، بر توزیع مدارس در محلات شهر اردبیل می باشد. برای رسیدن به این هدف، از تحلیل رگرسیون حداقل مربعات معمولی و رگرسیون وزنی جغرافیایی در نرم افزار     « ArcGIS» استفاده شده است. رابطه بین توزیع فضایی مدارس و توزیع فضایی جمعیت در شهر اردبیل، با رگرسیون حداقل مربعات معمولی انجام شده و با توجه به نتایج، متغیرهای کلیدی مؤثر در توزیع فضایی مدارس شناسایی شده اند. ضریب تأثیر هر کدام از متغیرهای کلیدی در توزیع مدارس، با هر دو نوع رگرسیون محاسبه شده و نقشه های به دست آمده از ضرایب مذکور، با توابع تحلیلی«GIS» مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته اند. نتایج به دست آمده از پژوهش نشان می دهد که توزیع مدارس در شهر اردبیل از توزیع جمعیت پیروی نکرده بلکه عوامل فرهنگی، مذهبی و ورزشی دارای اثرات بیشتری در این توزیع بوده اند. به طوری که متغیر کاربری های فرهنگی و مذهبی در نواحی قدیم ساخت و سکونتگاههای غیر رسمی آن مانند سلمان آباد، میراشرف و کریم آباد، بیشترین تأثیر و در نواحی و شهرک های جدیدالاحداث، کمترین تأثیر را بر توزیع فضایی مدارس داشته است. توزیع فضایی مدارس براساس متغیر ورزشی نیز نشان می دهد که محلات بعثت، ابوطالب و شهرک سبلان فاز 2 بیشترین تأثیرپذیری را داشته اند. همچنین بیشترین عدم تناسب بین تراکم جمعیت و توزیع مدارس، در محلات مرکزی شهر دیده می شود که عمدتا در قلمرو جغرافیایی منطقه یک شهرداری قرار دارند.
۵.

تحلیل فضایی فقر شهری از بعد اجتماعی در شهر رشت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی سال ۲۴ تابستان ۱۴۰۳ شماره ۷۳ ۵۲۰-۵۰۱

کلیدواژه‌ها: روش ANP روش پرومته گستره فضایی تحلیل لکه های داغ فقر اجتماعی شهر رشت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۸۹ تعداد دانلود : ۴۸۰
امروزه با گسترش شهرنشینی و افزایش جمعیت شهرها، فقر شهری یکی از معضلات مهمی است که مبارزه با آن ضروری به نظر می رسد. در قرن بیست و یکم یکی از شاخص های پیشرفت شهری، مسئله ی پایین بودن فقر شهری است (Lemanski and Marx, 2015). به منظور تحلیل و ارزیابی شاخص های فقر شهری در شهر رشت در بلوک های مختلف و خوشه بندی فقر اجتماعی در این شهر (خیلی فقیر، فقیر، متوسط، مرفه، خیلی مرفه)، برای تحلیل فقر اجتماعی و استخراج لکه های داغ گستره فضایی از نرم افزار Arc Gis استفاده شد؛ و استخراج نواحی مختلف شهر از نرم افزار R و به روش تصمیم گیری چند شاخصه پرومته که وزن شاخص ها به روش ANP از داده های خام بلوک های آماری شهر رشت در سرشماری سال ۱۳۹۵ به دست آمده بود، محاسبه شد. یافته های پژوهش نشان دادند که به طور نسبی بخش های مرکزی شهر را بلوک های متوسط در برمی گیرد و در بخش های بیرونی و حاشیه ای مرکز شهر دو ناحیه لکه داغ مشاهده می شود که بلوک های خیلی مرفه و مرفه را در خود جای داده اند. لکه های سرد نیز در حاشیه بیرونی شهر به وضوح قابل مشاهده هست و بلوک های خیلی فقیر و فقیر را در برگرفته اند و شهر به جز لکه های داغ و سرد بیشتر به صورت لکه های ملایم و اکثر بلوک ها در وضعیت متوسط فقر اجتماعی قرارگرفته اند. همچنین بر اساس یافته های تحقیق بیشتر مناطق محروم از نظر فقر اجتماعی در شهر رشت در بخش شمال غربی و شمال شرقی شهر قرارگرفته اند. واژگان کلیدی: روش ANP، روش پرومته، گستره فضایی، تحلیل لکه های داغ، فقر اجتماعی، شهر رشت.
۶.

ارزیابی تاب آوری طبیعی شهر خلخال در برابرِ زمین لرزه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا سال ۲۲ تابستان ۱۴۰۳ شماره ۸۱ 113 - 130

کلیدواژه‌ها: تاب آوری آسیب پذیری زمین لرزه تحلیل سلسله مراتبی Arc GIS

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۹ تعداد دانلود : ۹۶
امروزه دولت ها برای کاهش اثرات مخاطرات طبیعی، راهبردهای متنوعی را در پیش می گیرند. از این رو تاب آوری از دیدگاه بسیاری از محققان یکی از مهم ترین موضوع ها برای رسیدن به پایداری است که به دنبال ایجاد جوامع تاب آور در برابر مخاطرات طبیعی هستند. بر این اساس تحلیل و افزایش تاب آوری سیستم های انسانی و محیطی در برابر سوانح طبیعی در مسیر رسیدن به توسعه پایدار از اهمیت بسزایی برخوردار است. روش جمع آوری اطلاعات در این پژوهش عمدتاً میدانی است و در طول انجام پژوهش از روش کتابخانه ای نیز استفاده شده است. هدف عمده این پژوهش، سنجش و تحلیل فضایی مؤلفه های تاب آوری شهری شهر خلخال ازلحاظ طبیعی است. در این پژوهش جهت تجزیه و تحلیل اهمیت نسبی داده ها و وزن دهی به شاخص های تحقیق از مدل تحلیل شبکه ی ANP (تصمیم گیری چند معیارِ) در قالب نرم افزار Super Descision استفاده شده و در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی Arc GIS پس از تهیه نقشه آسیب پذیری برای هر معیار به تهیه نقشه نهایی شاخص طبیعی شهر خلخال در نرم افزار Arc GIS استفاده شده است. با توجه به خروجی نرم افزار GIS می توان بیان نمود که بخش غربی شهر از نظر طبیعی آسیب پذیری بالایی دارد و شرایط این قسمت از شهر بحرانی است؛ بنابراین این امر موجب می شود که در هنگام زمین لرزه آمار تلفات جانی و مالی افزایش یابد. به طورکلی می توان گفت در محدوده مورد مطالعه همه شرایط و عوامل دخیل در آسیب پذیری در برابر زمین لرزه در ارتباط باهم عمل نموده و باعث شکل گیری نواحی با آسیب پذیری بالا گردیده است.
۷.

ارزیابی آسیب پذیری شهر خلخال در برابر زمین لرزه با رویکرد ارتقاء تاب آوری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی سال ۲۸ پاییز ۱۴۰۳ شماره ۸۹ 109 - 86

کلیدواژه‌ها: آسیب پذیری شهری خطر لرزه ای تاب آوری شهر خلخال

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۸ تعداد دانلود : ۵۶
بسیاری از شهرها در معرض مخاطرات طبیعی ازجمله زمین لرزه هستند. یکی از اهداف مهم برنامه ریزی شهری کاهش آسیب پذیری و تاب آور نمودن شهرها در برابر زمین لرزه است و اولین گام برای تحقق این هدف، شناخت و ارزیابی میزان آسیب پذیری شهر خلخال در مقابل زمین لرزه احتمالی است. هدف اصلی این پژوهش سنجش آسیب پذیری خطرات زمین لرزه با رویکرد تاب آوری در شهر خلخال است.پژوهش حاضر ازلحاظ روش از نوع توصیفی- تحلیلی و ازلحاظ ماهیت جزو پژوهش های کاربردی است. در این پژوهش ابتدا از طریق مطالعات کتابخانه ای، عوامل مؤثر بر تاب آوری شناسایی و پس از تهیه مدل مفهومی تحقیق، پرسشنامه ای در راستای رسیدن به هدف موردنظر طراحی گردید. تعیین حجم نمونه آماری آن با استفاده از روش کوکران و روش نمونه گیری با استفاده از روش تصادفی ساده انجام شد. برای سنجش تاب آوری از بین خانوارهای ساکن در شهر خلخال، تعداد ۳۸۰ نفر از شهروندان و ۱۵ نفر کارشناسان به عنوان حجم نمونه تحقیق انتخاب شدند. پس از جمع آوری داده ها و اطلاعات میدانی در راستای تجزیه وتحلیل داده ها از نرم افزار SPSS و برای ترسیم نقشه ها و پهنه بندی ها در قالب نرم افزار ARCGIS استفاده شد.با توجه به نتیجه خروجی مدل SPSS در قالب نقشه GIS می توان بیان نمود که بخش مرکزی شهر خلخال در شرایط تاب آوری پایینی قرار دارد و زلزله خیز است و در حالت کلی نقاط زیادی از وسعت شهر خلخال در وضعیت تاب آوری متوسط و نقاط کمی از شهر در وضعیت تاب آوری بسیار نامناسب قرار دارد؛ همچنین با توجه به آزمون پارامتریکتی تک نمونه ای نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد که در پیاده سازی تاب آوری شهری، معیارهای اجتماعی، کالبدی، اقتصادی و نهادی به ترتیب در رتبه های اول تا چهارم تاب آوری شهر خلخال قرارگرفته اند و نقش مؤثری بر کارآمدی تاب آوری شهری در این شهر دارند.
۸.

ارزیابی توسعه میان افزا در اراضی شهری و پیراشهری (مطالعه موردی: شهر رشت)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: توسعه فضاهای پیراشهری سال ۶ بهار ۱۴۰۳ شماره ۱ (پیاپی ۱۱) 79 - 96

کلیدواژه‌ها: توسعه میان افزا پراکنش کالبدی پراکنش جمعیتی سکونتگاه های پیراشهری رشت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۹
به دنبال گسترش افقی شهر به سمت پیرامون شهر برخی فضاها در درون شهر رهاشده و از روند توسعه بازمانده اند. این فضاها که عنوان سطوح میان افزا خوانده می شوند به دلیل استقرارشان در درون شهرها، دارای پتانسیل لازم برای توسعه شهر می باشند. ازاین رو هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی و ارزیابی توسعه میان افزا در اراضی شهری و پیراشهری رشت می باشد. پژوهش حاضر ازنظر هدف کاربردی و ازنظر ماهیت توصیفی-تحلیلی می باشد. بنابراین از بین مجموع شاخص های مؤثر در توسعه میان افزا  3 شاخص (مصالح بکار رفته، کیفیت ابنیه و پراکنش جمعیتی) که بیشترین تأثیر را در توسعه میان افزا دارند انتخاب گردید. در ادامه فرآیند تجزیه وتحلیل به منظور اولویت بندی مناطق پنج گانه شهری و پیراشهری رشت بر مبنای مدل کوپراس به لحاظ توسعه میان افزا جهت امتیازدهی اولیه به شاخص های موردمطالعه بهره برده شد.  نتایج حاصل از به کارگیری مدل کوپراس نشان می دهد که منطقه سه با  کسب Nj برابر با 100 درصد به لحاظ شاخص های توسعه میان افزا بیشترین پتانسیل و جایگاه نخست را  در بین مناطق پنج گانه شهر رشت داراست و مناطق 4، 2، 5 و 1 با کسب امتیازات  65/97، 53/91، 99/82 و 53/75 به ترتیب در رتبه های دوم تا پنجم قرار گرفتند. با توجه به اینکه منطقه سه شهر رشت جزء مناطق پیراشهری می باشد  لذا براساس شاخص های موردمطالعه مستعد توسعه میان افزا می باشد. اما منطقه یک و پنج شهر رشت به دلیل نوساز و تازه ساخت بودن بناها دارای پتانسیل کمتری برای توسعه میان افزا می باشند. یافته های تحقیق نشان می دهد که با اعمال سیاست توسعه میان افزای شهری در توسعه آتی شهر رشت، از تخریب اراضی زراعی و باغات پیرامون شهر کاسته خواهد شد.
۹.

تحلیل عوامل مؤثر بر تشدید فرسودگی بافت های شهری در رابطه با کاهش ارزش های اجتماعی و اقتصادی فضاهای عمومی (مطالعه موردی: منطقه 20 تهران)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مهندسی جغرافیایی سرزمین دوره ۸ پاییز ۱۴۰۳ شماره ۳ (پیاپی ۲۱) 105 - 122

کلیدواژه‌ها: فرسودگی بافت فرسوده فضای عمومی منطقه 20 Lisrel

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷ تعداد دانلود : ۸
مقدمه:  فضاهای عمومی عرصه ملاقات با دیگران است و افراد از قشرها و صنف های مختلف بدون هیچ محدودیتی می توانند باهم تعامل داشته باشند و جامعه مدنی بطور سلسله مراتبی از کوچه، پیاده رو، خیابان، پارک، میدان  و غیره شروع می شود. یکی از معضلات به وجود آمده در اکثر بافت های شهری، تحولات فرسودگی با گذشت زمان است که فضاهای عمومی نیز قسمتی از بافت های شهری هستند. عدم وجود تأسیسات و تجهیزات شهری مناسب، عدم وجود مبلمان های نوین شهری، کمبود کاربری های خدماتی و فراغتی، ریزدانگی بافت، ترافیک، نسبت کم سطح پیاده رو به سواره رو، سیمای نامطلوب بافت و... باعث پیچیدگی و ناپایداری فضاهای شهری منطقه شده است. هدف:  این تحقیق با هدف تحلیل اثرات عوامل موثر بر تشدید فرسودگی بافت منطقه ۲۰ تهران در کاهش ارزش های اجتماعی و اقتصادی فضاهای عمومی منطقه انجام شده است. روش شناسی:  پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش توصیفی - تحلیلی است. جامعه آماری شهروندان ساکن در محدوده مورد مطالعه و حجم نمونه 384 نفر می باشند. روش نمونه گیری تصادفی ساده بوده و برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش تحلیل ساختاری و نرم افزار Lisrel استفاده شده است. قلمرو جغرافیایی پژوهش:  مطالعه موردی این پژوهش منطقه 20 شهر تهران (شهرری) می باشد. یافته ها و بحث:  در ابتدا عوامل تشدید کننده بافت فرسوده در منطقه ۲۰ شناسائی شد و سپس میزان اثر هر یک از عوامل تشدید کننده بر کاهش ارزش های اقتصادی و اجتماعی فضاهای عمومی مورد سنجش قرار گرفت. یافته ها نشان داد که همه عوامل و ابعاد دارای اثرگذاری و معناداری بالا در تشدید فرسودگی منطقه و کاهش ارزش های اقتصادی و اجتماعی فضاهای عمومی منطقه ۲۰ شهر تهران هستند. نتیجه گیری: فضاهای عمومی متعلق به همه ی مردم و یک بستر مشترک و پیونددهنده اعضای جامعه است. فضاهای عمومی شهری در زندگی اجتماعی شهروندان تجلی می یابد چون بیشتر تعامل انسان در این فضاها انجام می شود و محل تبادل اطلاعات و افکار است و به عبارتی صحنه ی نمایش زندگی اجتماعی است و ارزش دهی به این فضاها بر افزایش هویت جمعی، عزت نفس شهروندان، ارتقاء مشارکت اجتماعی و ... تاثیر می گذارد..
۱۰.

تبیین همبستگی متغیرهای خلاقیت با میزان خلاقیت مناطق شهری، (مطالعه موردی: مناطق شهر رشت)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مهندسی جغرافیایی سرزمین دوره ۸ تابستان ۱۴۰۳ شماره ۲ (پیاپی ۲۰) 135 - 148

کلیدواژه‌ها: خلاقیت شهر خلاق مناطق شهری شهر رشت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۲ تعداد دانلود : ۷۸
مقدمه: مفهوم شهر خلاق به تازگی در کشورها به عنوان یک ابزار برنامه ریزی شهری با پتانسیل کاهش مشکلات اجتماعی و اقتصادی مربوط به شهرها معرفی شده است. شهر رشت در سال 2015 از طرف یونسکو به عنوان شهر خلاق غذا و خوراک شناسی انتخاب شد. اما شواهد حاکی از آن است که از آن تاریخ هیچ اقدام مؤثری در راستای توسعه شهر خلاق رشت انجام نگرفت. هدف: این پژوهش با هدف بررسی همبستگی میان متغیرهای خلاقیت با میزان خلاقیت مناطق شهر رشت و همچنین شناسایی میزان تأثیرگذاری هر شاخص در تحقق خلاقیت شهری انجام شد. روش شناسی: روش انجام این پژوهش توصیفی تحلیلی بود که برای انجام آن، متغیرهای خلاقیت در چهار بعد شامل زیرساخت های خلاق (13 شاخص)، فعالیت های خلاقانه (12 شاخص)، اجتماع خلاق (9 شاخص) و کیفیت زندگی (10 شاخص) انتخاب شدند. برای گردآوری اطلاعات نیز از ابزار پرسشنامه استفاده شد. با توجه به فرمول کوکران نیز حداکثر حجم نمونه، برابر با 384 نفر برآورد شد. برای تعیین تعداد پرسشنامه در هر منطقه با توجه به سهم نسبی جمعیت هر منطقه اقدام شد. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات نیز از روش ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون خطی استفاده شد. قلمرو جغرافیایی پژوهش: این پژوهش در مناطق پنج گانه شهر رشت به عنوان مرکز سیاسی اداری استان گیلان انجام شده است. یافته ها و بحث: براساس نتایج تحلیل رگرسیون، در منطقه «یک» متغیر اجتماع خلاق با ضریب تعدیل شده 651/0 بیشترین تأثیرگذاری را بر خلاقیت شهری دارد؛ در منطقه «دو»، متغیر اجتماع خلاق با ضریب تعدیل شده 659/0 بیشترین تأثیرگذاری را بر خلاقیت شهری دارد؛ در منطقه «سه» متغیر فعالیت های خلاقانه با ضریب تعدیل شده 523/0 بیشترین تأثیرگذاری را بر خلاقیت شهری دارد؛ در منطقه «چهار» متغیر کیفیت زندگی با ضریب تعدیل شده 612/0 بیشترین تأثیرگذاری را بر خلاقیت شهری دارد؛ و در منطقه «پنج» متغیر اجتماع خلاق با ضریب تعدیل شده 645/0 بیشترین تأثیرگذاری را بر خلاقیت شهری دارد. نتیجه گیری: با مشخص شدن شاخص های تأثیرگذار بر وضع خلاقیت شهر رشت، می توان آنها را در روند برنامه ریزی های صحیح شهر وارد کرد و با ایجاد خلاقیت شهری در مناطق پنج گانه، ضمن رفع بسیاری از مشکلات ساختاری و کالبدی و کارکردی، موجبات رفاه و آسایش بیشتر ساکنان را فراهم نمود.
۱۱.

شناسایی هسته های محروم از خدمات شهری آتش نشانی با استفاده از تکنیک های مبتنی بر «Network Analysis» (نمونه موردی: شهر اردبیل)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و آمایش شهری - منطقه ای سال ۱۴ زمستان ۱۴۰۳ شماره ۵۳ 179 - 202

کلیدواژه‌ها: خدمات شهری آتش نشانی تحلیل شبکه GIS اردبیل

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۵ تعداد دانلود : ۶۴
یکی از مهم ترین عوامل مؤثر در کارایی بهتر در خدمات رسانی به موقع و مطمئن آتش نشانی در سطح شهرها، موضوع توزیع فضایی ایستگاه ها برای کاهش زمان رسیدن به محل حادثه است. این تحقیق از نظر هدف کاربردی و از نظر روش و ماهیت، توصیفی- تحلیلی است. هدف کلی آن نیز بررسی توزیع فضایی و شناسایی محدوده خدمات رسانی ایستگاه های آتش نشانی در شهر اردبیل می باشد. در این پژوهش، ابتدا لایه برداری شبکه معابر شهر اردبیل از پایگاه داده «OSM» دانلود شده و با استفاده از قوانین توپولوژی در محیط نرم افزار «ArcGIS»، توپولوژی لایه ساخته شده است، سپس برای شناسایی هسته های شهری محروم از خدمات آتش نشانی در سطح شهر اردبیل، از تحلیل شبکه در بستر سیستم اطلاعات جغرافیایی بر حسب مسافت و همچنین مدت زمان رانندگی استفاده شده است. محدوده خدمات رسانی هر کدام از ایستگاه ها با تحلیل محدوده خدمات رسانی تعیین گردیده و برای این کار از فاصله منهتن دو کیلومتری و همچنین زمان سه دقیقه برای رسیدن به محل حادثه استفاده شده است. برای انجام تحلیل مذکور، از فیلدهای اطلاعاتی حداکثر سرعت وسایل نقلیه در معابر، طول معابر، زمان طی شدن معبر توسط وسایل نقلیه و سرعت عملیاتی در لایه شبکه معابر شهر اردبیل بهره گرفته شده است. نتایج  نشان می دهد که 79 درصد شهر در محدوده خدمات رسانی ایستگاه های آتش نشانی بوده و مناطقی چون: شهرک آزادی و آزادگان در مرکز شهر، محلات کلخوران و سیدآباد در شمال شهر، نیار در شرق و شهرک های جدید الاحداث در جنوب شهر، فاقد پوشش خدمات رسانی می باشند. برای ایجاد پوشش بیشتر و افزایش ایمنی در محلات خارج از محدوده خدمات رسانی، سه موقعیت مکانی جدید برای احداث ایستگاه های آتش نشانی پیشنهاد شده است.
۱۲.

شناسایی عوامل کلیدی مؤثر بر توسعۀ منطقه ای با رویکرد آینده نگاری؛ مطالعۀ موردی: استان اردبیل(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و توسعه پاییز ۱۴۰۲ شماره ۷۲ 142 - 165

کلیدواژه‌ها: عوامل کلیدی توسعه توسعه منطقه ای استان اردبیل آینده نگاری MICMAC

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۶ تعداد دانلود : ۲۶۸
 برنامه ریزی منطقه ای کوششی مشارکتی برای سیاست گذاری، سازماندهی، بهره برداری و استفاده بهینه از منابع و پتانسیل های منطقه ای متناسب با نیازها و اولویت ها، درجهت بالابردن سطح زندگی مردم منطقه به کمک نهادها و ساختارهای منطقه ای است. هدف از این تحقیق، شناسایی عوامل پیشران در توسعه منطقه ای استان اردبیل بوده است. روش تحقیق به کار گرفته شده در سه مرحله بوده است؛ مرحله اول اخذ اطلاعات از اسناد بالادستی و گرفتن نظرات 30 کارشناس خبره با به کارگیری پرسشنامه به روش تکنیک دلفی بوده که عوامل اصلی پیشران های توسعه در 9 حوزه بررسی شد و 50 عامل شناسایی شد. در مرحله دوم با استفاده از جدول ماتریس تأثیرات متقاطع، عوامل شناسایی شده توسط 30 خبره و کارشناس ارشد و متخصص آگاه به مسائل توسعه استان امتیازدهی و تکمیل شد.در مرحله سوم با بهره گیری از نرم افزار MICMAC کلیدی ترین عوامل مؤثر بر توسعه منطقه ای استان اردبیل شناسایی شد، نتیجه به دست آمده نشان داد که از میان 50 متغیر اصلی 14 متغیر به عنوان کلیدی ترین پیشران های توسعه منطقه ای استان اردبیل هستند که دارای بالاترین امتیاز در میان متغیر ها هستند، ازجمله راه های اصلی، تغییر شیوه مدیریت استان، شبکه راه های ترانزیت و اصلاح برنامه ریزی استان که توجه بیشتر برنامه ریزان و عوامل اجرایی استان در برنامه ریزی به این عوامل می تواند باعث شکوفایی بیشتر استان اردبیل شود.
۱۳.

تحلیل فضایی فقر شهری مبتنی بر ابعاد اجتماعی، اقتصادی، آموزشی شهر رشت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا سال ۲۱ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۷۸ 181 - 202

کلیدواژه‌ها: تحلیل فضایی فقر شهری روش ANP شهر رشت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۴ تعداد دانلود : ۲۳۵
به منظور ارزیابی میزان فقر شهری در بلوک های مختلف شهر رشت و خوشه بندی فقر در این شهر (خیلی فقیر، فقیر، متوسط، مرفه، خیلی مرفه)، شاخص های 17 گانه فقر شهری با استفاده از نرم افزار Arc GIS و به روش تحلیل لکه های داغ گستره فضایی فقر شهری بر حسب مولفه های فقر آنها رسم شد. میزان فقر شهری در بلوک های مختلف شهر رشت با استفاده از نرم افزار آماری R و به روش تصمیم گیری چند شاخصه پرومته که وزن شاخص ها از روش ANP از داده های خام بلوک های آماری شهر رشت که در سرشماری سال ۱۳۹۵ بدست آمده بود محاسبه شد. یافته های پژوهش نشان دادند که لکه های داغ (مرفه و خیلی مرفه) بیشتر در هسته مرکزی شهر دیده می شود. در مقابل، لکه های سرد (فقیر و خیلی و فقیر) بیشتر در حاشیه شهر در شرق، غرب و جنوب غربی شهر رشت مشاهده می شوند. حد فاصل این دو منطقه لکه های معتدل به صورت باریکه منفصل کننده و مرز عبور فقر شهری از فقیر به مرفه قرار گرفته است.مقایسه مولفه های نشان می دهد، فقر آموزشی از ساختار یکنواختی در این شهر تبعیت کرده و گسترش یافته است. تفاوت قابل ملاحظه در ابعاد فقر شهری در مؤلفه اجتماعی با مولفه اقتصادی می باشد به طوری که الگوی توزیع فقر اجتماعی با فقر اقتصادی حالت معکوس دارند هر جا که فقر اجتماعی بیشتر هست، فقر اقتصادی در آنها کمتر می باشد. هم چنین، تفاوت معنی دار بین فقر آموزشی و فقر اجتماعی در منطقه شمال شرق رشت دیده می شود که از بعد فقر اجتماعی فقیر و خیلی فقیر می باشند و برعکس از لحاظ بعد آموزشی مرفه و خیلی مرفه می باشد.
۱۴.

نقش فناوری های جغرافیایی در مسیریابی راه های ارتباطیِ بین شهری با تأکید بر الگوریتم دایکسترا (نمونه موردی: جاده اردبیل–سرچم)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و آمایش شهری - منطقه ای سال سیزدهم زمستان ۱۴۰۲ شماره ۴۹ 65 - 92

کلیدواژه‌ها: اردبیل سرچم راه الگوریتم دایکسترا سیستم اطلاعات جغرافیایی مسیر کم هزینه (LCPA)

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۳ تعداد دانلود : ۱۵۵
درنظرگرفتن معیارهای صحیح در تعیین مسیر جاده ها می تواند نقش عمد ه ای در کاهش هزینه های اقتصادی، افزایش ایمنی و دسترسی به جاده ها در کنار حفظ محیط زیست ایفا کرده و زمینه رشد و شکوفایی منطقه را فراهم کند. این تحقیق از نوع توصیفی-تحلیلی بوده و با هدف شناسایی مسیری کم هزینه و ایمن برای ارتباط شهر اردبیل با مرکز کشور ازطریق آزادراه تبریز-زنجان انجام شده است. داده های مورد نیاز برای انجام پژوهش که شامل نقاط ارتفاعی به دست آمده از تصویر Google Erath و تصویر ماهواره OLI Landsat-9 است، جمع آوری شد. مدل رقومی ارتفاع، نقشه توپوگرافی، نقشه شیب از تصویر گوگل ارث و نقشه کاربری اراضی از تصویر ماهواره ای لندست استخراج شد. سپس مسیر جاده فعلی اردبیل-سرچم از تصویر گوگل ارث رقومی شده و وضعیت جاده از منظر شیب بررسی و شیب های خطرناک در آن شناسایی شده اند. در مرحله آخر با استفاده از مدل بیلدر سیستم اطلاعات جغرافیایی و با بهره گیری از الگوریتم دایکسترا، کم هزینه ترین مسیر از اردبیل به سرچم با درنظرگرفتن عامل شیب و سپس با درنظرگرفتن همزمان دو عامل شیب و کاربری اراضی منطقه شناسایی شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که مسیر پیشنهادی نسبت به مسیر فعلی اردبیل به سرچم، هم از لحاظ طول جاده و هم از لحاظ شیب جاده و کاربری اراضی، وضعیت به مراتب بهتر و ایمن تری دارد به طوری که طول جاده 25 کیلومتر کم شده و 15 کیلومتر از مسیر که دارای شیب تا 10 درصد و خطرناک بود، به 6/8 کیلومتر کاهش یافته و این کاهش باعث کم شدن هزینه های اقتصادی، ایمنی بیشتر برای مسافران و ساکنان بومی منطقه خواهد شد. همچنین در مسیر پیشنهادی عبور جاده از مراتع درجه یک کاهش یافته و از 36 کیلومتر به 22 کیلومتر رسیده است، عبور از مزارع آبی مسیر که قبلاً 26 کیلومتر را پوشش می داد، در مسیر پیشنهادی بهینه به 13 کیلومتر کاهش یافته است و این تأثیر مهمی در حفظ محیط زیست خواهد داشت.
۱۵.

ارائه راهکارهای سازماندهی فضا در برنامه ریزی و توسعه منطقه ای (مطالعه موردی: شهرهای استان گیلان)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی دوره ۱۸ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۲ (پیاپی ۶۳) 131 - 147

کلیدواژه‌ها: سازماندهی فضا برنامه ریزی منطقه ای توسعه منطقه ای گیلان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۹ تعداد دانلود : ۲۵۰
مقدمه: وضعیت استان گیلان حاکی از دوگانگی و عدم تعادل های منطقه ای است. به نظر می رسد باید نسبت به عواملی که در توسعه متعادل فضایی شهرهای استان گیلان نقش دارند، شناخت کامل و کافی ایجاد شود. هدف: هدف اصلی از انجام این پژوهش، شناسایی و اولویت بندی عوامل مؤثر بر توسعه متعادل فضایی شهرهای استان گیلان است. روش شناسی تحقیق: در این پژوهش از تکنیک پرسشنامه و روش دلفی برای گردآوری اطلاعات استفاده شد. در گام اول تعداد 60 عاملِ مؤثر بر توسعه متعادل فضایی شهرهای استان گیلان در سه بعد جمعیت، فعالیت و فضا شناسایی شد. سپس با استفاده از آزمون تی تک نمونه ای میزان اهمیت این عوامل مورد ارزیابی قرار گرفت و 28 عامل با اهمیت خیلی زیاد شناسایی شد. سپس با استفاده از روش تحلیل عاملی-اکتشافی، عوامل اصلی شناسایی شد. قلمرو جغرافیایی پژوهش: قلمرو جغرافیایی این پژوهش، شهرهای استان گیلان می باشد. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که سه عامل اصلی در توسعه متعادل شهرهای استان گیلان نقش اساسی دارند. در حوزه حمل و نقل توانست 74/41 درصد از واریانس ها تمامی متغیرهای پژوهش را تبیین کند. موقعیت جغرافیایی و گردشگری و خدمات نیز به ترتیب 18/26، 51/18 درصد از واریانس تمامی متغیرهای پژوهش را تبیین کردند. در مجموع این سه عامل 43/86 درصد کل واریانس ها را تبیین کردند..  نتایج: این تحقیق نشان می دهد استان گیلان از انواع مختلف الگوهای حمل و نقلی برخوردار بوده و مجاورت با دریا و کشورهای حاشیه دریای خزر امکان توسعه فعالیت های بازرگانی بندری و گردشگری را برای استان به ارمغان آورده است. لذا آینده مطلوب استان با تکیه بر سه عامل حمل و نقل، پتانسیل های محیطی و جغرافیایی و تقویت زیرساخت های گردشگری حاصل خواهد شد.
۱۶.

راهبرد بازآفرینی شهر خلاق با محوریت بافت تاریخی فرهنگی شهر با استفاده از روش تاپسیس (مطالعه موردی: کلانشهر تبریز)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش و برنامه ریزی شهری سال ۱۴ زمستان ۱۴۰۲ شماره ۵۵ 269 - 284

کلیدواژه‌ها: شهر خلاق برنامه ریزی خلاق بافت تاریخی تاپسیس تبریز

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۰ تعداد دانلود : ۱۰۵
شهرهای قرن بیست و یکم با سرعت بسیار زیادی در حال دگرگونی در شکل و اندازه خود می باشد. این دگردیسی در قرن حاضر باعث شتابزدگی رشد شهری بدون برنامه ریزی برای اصلی ترین عنصر شهر یعنی انسان شده است. اما آیا شهرها توانسته اند به تناسب این افزایش جمعیت، خود را وفق دهند و نیازهای انسان ساکن در بطن خود را جوابگو باشند. شهرهای امروز ایران نیز از این قاعده مستثنی نبوده بلکه بیش از سایر کشورها گاه درگیر این موضوع بوده است. از لحاظ تاریخی، خلاقیت همواره نیروی محرک شهرها بوده و شهرها به لحاظ وجود خلاقیت تداوم حیات داشته اند. شهر خلاق مکانی برای رشد خلاقیت افراد و فضایی باز برای پیشرفت و سرمایه گذاری خلاق و ایجاد رشد خلاق شهری در بستر آرامش و آسایش برای آینده گان است. شهر خلاق به دنبال زدودن خمودگی از فضاهای شهری است که انسان را با سرعت سرسام آوری به سمت پرتگاه زوال شهری و انسانی سوق می دهد. در این پژوهش دیدگاه فلوریدا در رابطه با شاخص های خلاقیت شهری با استفاده از 384 پرسش نامه که با استفاده از روش لیکرت طراحی شده است؛ ابتدا با روش SPSS مورد تحلیل قرار گرفت؛ برای وزن دهی شاخص های خلاقیت، مدل تحلیل شبکه ای ANP در نرم افزار Super Decision و برای تحلیل متغیرهای شاخص های خلاقیت شهری از مدل تصمیم گیری چند معیاره تاپسیس استفاده شد. ننایج نشان دهنده می دهد، با توجه به شاخص های دیدگاه فلوریدا، منطقه تاریخی فرهنگی هشت کلانشهر تبریز با امتیاز 9313/0 در مقدار CLi مدل تاپسیس دررتبه یک قرار دارد. نتایج حاصل از آنالیز پرسش نامه ها نیز نشان داد که منطقه تاریخی فرهنگی هشت کلانشهر تبریز با امتیاز 7941/3 در رتبه نخست مناطق شهری قرار گرفته است. بنابراین می توان نتیجه گرفت در شاخص های مورد بررسی پژوهش، منطقه تاریخی فرهنگی کلانشهر تبریز در رتبه نخست در میان سایر مناطق جای گرفته است.
۱۷.

ارزیابی و سنجش شاخص های شکوفایی شهری در شهر اردبیل(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش و برنامه ریزی شهری سال سیزدهم زمستان ۱۴۰۱ شماره ۵۱ 1 - 18

کلیدواژه‌ها: ارزیابی شکوفایی شهری مدل پرومته اردبیل

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۷ تعداد دانلود : ۲۵۳
گسترش شهرنشینی و مسائل و مشکلات خاص زندگی شهری، بیش از پیش ضرورت توجه همه جانبه به راهبردهای سودمند برای بهینه سازی زندگی ساکنان شهرها را لازم ساخته است. در این راستا مفهوم شکوفایی شهری به عنوان یک چارچوب مفهومی وسیع در زمینه سنجش توسعه و رفاه انسانی و اجتماعی مطرح شده است که شامل 5 بعد بهره وری، کیفیت زندگی، زیرساخت، عدالت اجتماعی و پایداری زیست محیطی می باشد. هدف اصلی پژوهش حاضر ارزیابی شکوفایی شهری در مناطق چهارگانه شهر اردبیل می باشد. این پژوهش از نظر هدف، نظری کاربردی و از نظر ماهیت و روش، توصیفی تحلیلی می باشد. برای رسیدن به هدف پژوهش، از 5 معیار اصلی شاخص شکوفایی شهری در قالب 55 زیر معیار استفاده شده است. اطلاعات و داده های مورد نیاز در این پژوهش، با استفاده از منابع کتابخانه ای و آمارنامه سال 1395 گردآوری شده است. جهت تحلیل، ابتدا داده ها استانداردسازی شده و سپس برای وزن دهی هر یک از شاخص ها از فرایند تحلیل شبکه ای (ANP) استفاده شده است. در نهایت با استفاده از مدل پرومته، شکوفایی شهری برای هر یک از مناطق چهارگانه شهر اردبیل امتیاز بندی شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد مناطق 1 و 2 شهر اردبیل به لحاظ برخورداری از شاخص شکوفایی شهری در وضعیت نسبتا ضعیف و مناطق 3 و 4 در وضعیت ضعیف قرار دارند و با توجه به تمرکز امکانات در بخش های مرکزی شهر، از میزان شکوفایی شهری از مرکز شهر به طرف حاشیه در همه مناطق چهارگانه کاسته می شود. هم چنین، رتبه بندی مناطق نشان می دهد که منطقه یک و منطقه چهار به ترتیب با داشتن مقدار امتیاز برتری 50.20 و 49.77 دارای بیشترین و کمترین شکوفایی شهری هستند.
۱۸.

مطالعه تطبیقی مبتنی بر اصول نوشهرگرایی در محله های شهری (مطالعه موردی: کلانشهر رشت)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی دوره ۱۷ پاییز ۱۴۰۱ شماره ۳ (پیاپی ۶۰) 793 - 809

کلیدواژه‌ها: نوشهرگرایی AHP محله رشت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۲ تعداد دانلود : ۱۹۹
مسئله کیفیت محیط در محله های شهر رشت از اولویت های مدیران و برنامه ریزان شهری است، چرا که برخی از متغیر ها، کیفیت محیط شهری را در شهر رشت به لحاظ کمی و کیفی دچار چالش نموده است که می توان به مسائلی همچون آلودگی های زیست محیطی (آلودگی آب و هوا)، دسترسی ها (دسترسی به فضاهای سبز، تجاری، آموزشی، بهداشتی و درمانی و ایستگاه های حمل و نقل) ایمنی و آسایش (آلودگی های صوتی ناشی از ترافیک، وجود جرم و سابقه جرم در محله ها) و فقدان هویت محله ای اشاره کرد. این تحقیق با هدف شناسایی شاخص های جنبش نوشهرگرایی در سطح محله های شهری و تطبیق وضعیت محلات براساس شاخص های نوشهرگرایی انجام شد. سه معیار حمل ونقل، کالبدی، مسکن و بافت شهری براساس 15 شاخص مورد بررسی شد. اطلاعات از نقشه های GIS و پرسشنامه کارشناسان گردآوری شد. تحلیل اطلاعات نیز با مدل AHP و روش همپوشانی شاخص ها انجام شد. نتایج نشان داد محلات جنوبی شهر بیشترین انطباق را با اصول نوشهرگرایی، محلات بافت مرکزی و غربی کمترین انطباق را با اصول نوشهرگرایی و محلات شرقی و شمالی نیز مطابقت متوسط با اصول نوشهرگرایی داشتند. در پایان نیز با توجه به وضعیت هر منطقه، راهکارهایی همچون برنامه ریزی و طراحی برای ساخت مراکز محله و مراکز واحد همسایگی در محلات منطقه، جلوگیری از افزایش تراکم ساختمانی در محدوده ساختمان های با ارزش و تاریخی، درختکاری در حاشیه پیاده راه ها، افزایش تراکم ساختمانی بهینه در ساخت و سازهای نوین، افزایش تراکم ساختمانی بهینه در ساخت و سازهای نوین برای ارتقاء کیفیت محیط محله های شهری براساس اصول نوشهرگرایی ارائه شد.
۱۹.

آمایش فضایی مناطق شهری اردبیل با معیارهای شهر اصیل اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آمایش جغرافیایی فضا سال دوازدهم بهار ۱۴۰۱ شماره ۴۳ 115 - 133

کلیدواژه‌ها: شهر اصیل اسلامی آمایش فضایی مناطق شهری شهر اردبیل

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۲ تعداد دانلود : ۲۲۵
اسلام به عنوان جهان بینی نقش بسزایی در ساختار شهرهای اسلامی دارد و در آن پدیده های شهری توسط مردم و با تلفیق سه جنبه: وجه فکری و عقیدتی، عملی و رفتاری، تجلی عینی، تکوین می یابند امروزه شهرهای مسلمانان از ایده های مدل شهر غربی تقلید می کنند و این روندی فاقد هر گونه هویت اسلامی، ملی، بومی است در این مقاله قصد داریم باهدف شناسایی عناصر و مؤلفه های شهر اصیل اسلامی و تبیین آمایش فضایی مناطق شهری اردبیل در انطباق با معیارهای شهر اصیل اسلامی به این سؤال پاسخ دهیم: عناصر و مؤلفه های مناطق شهری اردبیل تا چه اندازه در انطباق با معیارهای شهر اسلامی قرار دارند؟ این پژوهش ازنظر روش، توصیفی- تحلیلی و ازنظر هدف، کاربردی است برای گردآوری داده ها از شیوه اسنادی و میدانی (پرسشنامه) استفاده شده است به طوری که ابتدا به شاخص بندی مؤلفه های شهر اصیل اسلامی پرداخته شد و در مرحله بعد برای هر یک از مؤلفه ها گویه هایی در قالب مقیاس لیکرت (پنج گزینه ای) معرفی شدند جامعه آماری این تحقیق شهروندان اردبیل در محدوده سنی 15 تا 65 سال می باشد و با استفاده از فرمول نمونه گیری کوکران تعداد 383 نفر به عنوان نمونه آماری تحقیق با روش نمونه گیری طبقه ای از پنج منطقه اردبیل (متناسب با تعداد جمعیت مناطق) انتخاب شدند و برای تجزیه وتحلیل داده ها از مدل وازپس استفاده شد. نتایج پژوهش نشان می دهد شهر اردبیل حاوی عناصر دخیل در ظهور شهر اصیل اسلامی است و با میانگین (43062/0 Qi) از وضعیت آمایش فضایی نسبتاً متوسط برخوردار است مناطق شهری نیز دارای نسبت های متفاوتی هستند به طوری که منطقه یک رتبه اول، منطقه دو رتبه دوم، منطقه سه رتبه چهارم، منطقه چهار رتبه پنجم، منطقه پنج رتبه سوم را در این انطباق پذیری به خود اختصاص داده است.
۲۰.

تحلیل استراتژیک بازآفرینی شهری با تأکید بر مؤلفه های اجتماعی در فضاهای پیراشهری (مورد: بافت فرسوده منطقه 20 تهران)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: توسعه فضاهای پیراشهری سال چهارم پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۸) 19 - 34

کلیدواژه‌ها: بازآفرینی شهری مؤلفه های اجتماعی بافت فرسوده فضاهای پیراشهری تهران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۸ تعداد دانلود : ۲۴۳
فضاهای شهری درون مناطق و محله های شهری نیازمند برنامه ریزی استراتژیک هستند تا به فراهم سازی فعالیت ها و فضاهای سالم کمک کند. وجود بافت های ناکارآمد و فرسوده یکی از معضلات اساسی شهر تهران و بخصوص منطقه ۲۰ این شهر است که دارای معضلات و ناهنجاری هایی متعدد اجتماعی است و یکی از ضرورت های مهم این منطقه از شهر تهران بازآفرینی این بافت های شهری است. در این راستا، هدف پژوهش حاضر تبیین عوامل مؤثر بر بازآفرینی شهری  با تأکید مؤلفه های اجتماعی می باشد.پژوهش حاضر ازنظر هدف، کاربردی و ازنظر روش توصیفی-تحلیلی است. جامعه آماری پژوهش افراد آگاه؛ کارشناسان و متخصصان در زمینه بافت فرسوده می باشد .روش نمونه گیری براساس روش نمونه گیری گلوله برفی می باشد که 15 نفر به عنوان حجم نمونه تعیین شدند و در جمع بندی و استخراج نتایج و تحلیل آن ها، از نرم افزار SPSS، Excel و MICMAC وSWOT استفاده  می شود.  یافته ها نشان داد که عوامل: سکونت بیش از 5 سال، عناصر هویت بخش در محله، احساس یکی بودن با اجتماع محلی، مشارکت مردمی در داشتن محله ای بهتر، ارتباط با همسایگان که به عنوان عوامل کلیدی موضوع انتخاب شدند. این متغیرها به واسطه اینکه دارای تأثیرگذاری و تأثیرپذیری بالایی هستند از انعطاف لازم برخوردار هستند و می توانند مورد کنترل قرار بگیرند و به نحوی که مطلوب برنامه ریزان است تغییر کنند. نتایج حاصل از بخش دوم نشان داد، بازآفرینی شهری در منطقه 20 شهر تهران دارای تهدیدات و فرصت های زیادی برای تدوین راهبردهای مناسب شهری است و استراتژی SO  و راهبرد تهاجمی را به عنوان اولین راهبرد و استراتژی برای بازآفرینی شهری بافت فرسوده منطقه 20 شهر تهران در اولویت می باشد. 

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان