عبدالحسین فرزاد

عبدالحسین فرزاد

رتبه علمی: دانشیار پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ایران .
پست الکترونیکی: abdolhosein.farzad@gmail.com
لینک رزومه

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۱۰۰ مورد.
۱.

پژوهشی در داستان عامیانه بوستان خیال(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات شبه قاره سال ۱۶ بهار و تابستان ۱۴۰۳ شماره ۴۶ 119 - 134
تعداد بازدید : ۱۳ تعداد دانلود : ۱۳
بوستان خیال یکی از ارزشمندترین و بلندترین متون داستانی ادبیات عامیانه فارسی است که در سرزمین هند به سبک داستان های نقالان در قرن دوازدهم، به دست میرمحمدتقی جعفری حسینی احمدآبادی نوشته شده است. داستانی آمیخته از حقیقت و افسانه، نیمه تاریخی و تخیلی که تاکنون تصحیح و چاپ نشده است. این مقاله به روش تحلیلی-توصیفی به معرفی این داستان بلند فارسی که بنای آن بر تاریخ خلفای فاطمی مصر و شیعه اسماعیلی است می پردازد. یافته های مقاله بیانگر تصدیق تاریخی برخی از روایت های نویسنده درباره خلفای فاطمی است، اما در مواردی تفاوت هایی با گزارش های تاریخی نیز مشاهده می شود. درحوزه ساختار داستان بن مایه های شگفت انگیز طلسم، جادو و جن و پری با تکرا رشوندگی بسیار، فضای داستان را بسیار خیا ل انگیز کرده است و بن مایه های دینی در حرکت رو به جلوی داستان نقش دارند. ازنظر زبانی، داستان مملو از واژه های عربی، هندی، اردو، ترکی و مغولی است و نویسنده آگاهی خوبی از ضرب المثل ها و اشعار شاعران فارسی دارد. استفاده از آیات قرآن و احادیث در جای جای این داستان به چشم می خورد.
۲.

دراسه مفهوم الحریه فی القصائد الملحمیه لمحمود درویش وأحمد شاملو (بالترکیز على آراء جان بول سارتر)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اضاءات نقدیه سال ۱۳ بهار ۱۴۰۲ شماره ۴۹ 133 - 152

کلیدواژه‌ها: الحریه سارتر القصیده الملحمیه محمود درویش احمد شاملو

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۵ تعداد دانلود : ۹۶
یعتبر مفهوم الحریه من أکثر المفاهیم الشعریه شیوعًا فی الشعر الملحمی الحدیث والذی أصبح من أهم الموضوعات فی حیاه الإنسان المعاصر متأثرا بالمدارس الفلسفیه وخاصه فلسفه الوجودیه. وقد لعب الفیلسوف الفرنسی جان بول سارتر، أحد مؤسسی الفلسفه الوجودیه، دورًا مهمًا فی انتشار الأفکار الوجودیه وترک تأثیرا عمیقًا على أفکار الادباء. یعتبر محمود درویش شاعر المقاومه الفلسطینیه وأحمد شاملو الشاعر الإیرانی المعاصر، من الشعراء البارزین الذین ینعکس مفهوم الحریه على نطاق واسع فی قصائدهم، ودراسه أشعارهم تکشف عن بعدها الفلسفی والوجودی. یحاول البحث الحالی مقارنه أفکار درویش وشاملو حول الحریه معتمدا علی آراء سارتر وتحلیل أوجه التشابه فی شعرهما وربما فحص الاختلافات بینهما. وفقًا لنتائج البحث فإن مفهوم الحریه فی موقف درویش وشاملو له بعد فلسفی ولا یقتصر على الحریه الفردیه بل یشمل المجتمع بأسره. یتماشى مفهوم الحریه فی نظرتهما للعالم تمامًا مع آراء سارتر کتقدم الوجود على الماهیّه والخوف وقبول المسؤولیه، وإنکار القوى المیتافیزیقیه، وعدم استقرار الماهیه، والعلاقه بین الموت والحریه.
۳.

بررسی و مقایسه شیوه های بازنماییِ جایگاه اجتماعیِ «شخصیت های زن» در داستانِ های کوتاه دهه20 با تکیه بر آثار محمود اعتمادزاده، بزرگ علوی و ابراهیم گلستان(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: جستارنامه ادبیات تطبیقی سال ۷ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۲۵ 106 - 139

کلیدواژه‌ها: داستان کوتاه جایگاه اجتماعی زنان محمود اعتمادزاده بزرگ علوی و ابراهیم گلستان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۱ تعداد دانلود : ۱۰۹
«ادبیات داستانی» در ایران از همان آغازِ شکل گیری، توجه خود را به «بازنمایی واقعیت های جامعه ایران» معطوف کرده است. با نگاهی گذرا به آثار داستانی دهه بیست تا پنجاه خورشیدی، مخاطب به وضوح نفوذ رئالیسم را در بطن و متن داستان ها مشاهده می کند. دلیل عمده این رویکرد در ادبیات داستانی، ساختار و شرایط سیاسی و اجتماعی حاکم بر ایران بوده است. پژوهش حاضر به شیوه توصیفی – تحلیلی سعی دارد به این پرسش اصلی پاسخ دهد که با توجه به دیدگاه رئالیستی حاکم بر داستان کوتاه در دهه بیست، نویسندگان مرد چه تصویری از «زن» و «جایگاه اجتماعی» وی در این مقطعِ تاریخی ترسیم کرده اند؟ جامعه آماری این پژوهش داستان های کوتاه نوشته شده ابراهیم گلستان، بزرگ علوی و محمود اعتمادزاده در این دهه است. یافته های پژوهش نشان می دهد که شخصیت های «زنانه» در این داستان ها اغلب به عنوان شخصیت های فرعی مطرح هستند و شیوه پردازش آن ها به گونه ای است که در ارتباط با سایر شخصیت ها معرفی می شوند. به نظر می رسد که هیچ کدام از شخصیت های «زن» در این داستان ها به شیوه مستقیم معرفی نشده اند و «کنش ها»، «افکار» و «گفتار» آن ها ابزار اصلی نویسندگان برای شناساندن این شخصیت ها به خواننده هستند. این زنان نام های گوناگون؛ اما ویژگی هایی مشترکی دارند که بر اثر ناهنجاری های اقتصادی، فرهنگی و سیاسی محکوم به رنج کشیدن و در نهایت تسلیم هستند. در مجموع اگر چه این «زنان» در مواردی به صورت متفاوت بازنمایی شده اند؛ اما کلیت تصویر ارائه شده از تحت تأثیر دیدگاه واقع گرای نویسندگان داستانِ کوتاه در دهه بیست، نقاط اشتراک بسیاری با یکدیگر دارد. 
۴.

مطالعه تطبیقی جایگاهِ اجتماعیِ زنان در داستان های کوتاه دهه 20 از منظر فرانقش تجربیِ زبان در رویکرد نقش گرایی هلیدی «با تمرکز بر داستان های کوتاه بزرگ علوی، ابراهیم گلستان، محمود اعتمادزاده و جلال آل احمد»(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: جستارنامه ادبیات تطبیقی سال ۷ زمستان ۱۴۰۲ شماره ۲۶ 239 - 270

کلیدواژه‌ها: جایگاه اجتماعی زنان داستان های کوتاه دهه 20 رویکرد نقش گرایی فرانقش تجربی زبان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷ تعداد دانلود : ۲۴
زبان شناسی نقش گرا بر این نکته تأکید دارد که زبان ابزاری اجتماعی است و به آن دسته از کنش های انسانی می پردازد که بر انتقال معنا با کمک زبان اشاره دارد. هلیدی، زبان را نظامی از گزینش های واژگانی می داند که گویشور در سطوح سه گانه با توجه به بافت موقعیت از آن استفاده می کند. زبان با توجه به ضرورت های اجتماعی و محیط پیرامون تشکیل می شود و به سامان دهی معنی می پردازد. این کارکرد زبان در زبان شناسی نقش گرا فرانقش نامیده می شود. فرانقش های زبان عبارت اند از: فرانقش اندیشگانی که از این فرانقش برای واکاوی و تحلیل متن استفاده می شود؛ فرانقش بینافردی که هدف آن شروع یا ارتقای روابط برای تأثیرگذاری بر رفتار دیگران، بیان نظرات، اصلاح یا تغییر آن هاست؛ فرانقش متنی که وظیفه متناسب سازی پیام با توجه به دیگر عوامل متنی و برون متنی را داراست. پژوهش حاضر تلاش می کند به شیوه توصیفی - تحلیلی به این پرسش ها پاسخ دهد که با توجه به جامعه آماری پژوهش، در ساختار متنی داستان های کوتاه دهه 20، هر کدام از فرآیندهای زبانی چه کارکردی دارند؟ و با توجه به مبانی مطرح در فرانقش اندیشگانی و دیدگاه رئالیستی حاکم بر داستان های کوتاه در دهه بیست، نویسندگان مرد چه تصویری از زن و جایگاه اجتماعی وی در این مقطع تاریخی ترسیم کرده اند؟ ادبیات داستان کوتاه با تأکید بر منش رئالیستی و واقع گرایانه خود همواره به دنبال تعریف جایگاهی برای حضور زنان و همچنین رهایی خود از محدودیت های جنسیتی و خوانش های مردسالارانه بوده است. یافته های پژوهش حاکی از آن است که بزرگ علوی، ابراهیم گلستان، محمود اعتمادزاده و جلال آل احمد هر کدام در ساختار متنی داستان های کوتاه خود از انواع مختلف فرآیندهای زبانی برای ترسیم جایگاه اجتماعی مثبت زنان بهره گرفته اند.
۵.

تحلیلی بر ساده نویسی در عاشقانه های عمران صلاحی(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: مطالعات زبان و ادبیات غنایی سال ۱۳ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۴۷ 44 - 57

کلیدواژه‌ها: شعر معاصر شعر عاشقانه ساده نویسی عمران صلاحی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۰ تعداد دانلود : ۸۹
عمران صلاحی از جمله شاعرانی ست که زبان ساده ای در اشعارش دارد و می توان وی را در زمره شاعران ساده نویس به شمار آورد. بخش عمده ای از اشعار او عاشقانه های وی است که مختص به دوران خاصی نیست و در تمامی مجموعه شعرهایش دیده می شود. در این مقاله که به روش توصیفی-تحلیلی انجام گرفته، ساده نویسی در  عاشقانههای صلاحی بررسی می گردد. ساده نویسی های عاشقانه شاعر، در سه حوزه ساختاری و زبانی، بلاغی و محتوایی بررسی شده است. در بخش ساختاری و زبانی: بیان مستقیم، سادگی تعبیر و بیان، کوتاه نویسی، نقش هم نشینی کلمه در شعر، بهره گیری از زبان محاوره، عدم استفاده از واژه های دشوار، نزدیکی اجزای اصلی جمله به یکدیگر، شروع مؤثر و پایان بندی غافل گیرکننده و در بخش بلاغی: پارادوکس، ایجاز، تشبیهات رایج و روزمره و آنِ شاعرانه و در بخش محتوایی: توجه به زندگی روزمره و تصاویر ملموس، جزئی نگری و بهره گیری از سوژه های به ظاهر بی اهمیت تحلیل شده است. نتیجه اینکه ساده نویسی عمران صلاحی که منجر به برقراری مؤثر با مخاطب شده است، باعث نشده تا نوشته های وی را سطحی جلوه دهد، بلکه همواره از ارزش ادبی برخوردارست. وی که توجهی توأمان به زبان و محتوای شعرش دارد، این روند را در تمامی ادوار شاعری اش در قالب کلاسیک و نو مورد استفاده قرار داده، تنوع موضوعات در اشعار وی از جمله موضوعات عاشقانه، مشهود است.
۶.

پست مدرن در ادبیات داستانی و نقاشی معاصر ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات هنر اسلامی سال هجدهم زمستان ۱۴۰۱ شماره ۴۸ 205 - 220

کلیدواژه‌ها: ادبیات داستانی نقاشی معاصر پست مدرن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۹ تعداد دانلود : ۱۱۱
نظر به اهمیت رمان در شکل نهایی و تکامل یافته آن یعنی ادبیات پست مدرن در شناخت ابعاد مختلف یک جامعه و روابط انسانی که به عنوان راهی جهت شناخت معضلات و نابسامانی ها و یافتن راه حل هایی جهت برون رفت از این مشکلات مطرح می باشد، مطالعه حاضر به منظور ارزیابی نقش پست مدرن در ادبیات داستانی و نقاشی معاصر ایران پرداخت. این پژوهش با بررسی نمونه های برتر از رمان های معروف ایرانی و خارجی در تحقق به این هدف صورت پذیرفت. به دلیل عدم ارائه پژوهش های کافی از کارکرد این فرم ادبی، مقاله حاضر کاریست به شیوه تحلیلی-توصیفی در طرح مقوله رمان از آغاز تا به امروز در قالب ادبیات پست مدرن در ادبیات داستانی ایران و تأثیر آن در پیشبرد افکار از راه نقد نظری و نیل به فرهنگ پایا که از طریق پیوند منطقی با گذشته و رویکرد سازنده با تحولات فکری روز دنیا حاصل می شود. ادبیات داستانی در اصل از نیاز روح بشر به روایت ماجراها و رویدادهایی که با آن سروکار داشته سرچشمه می گیرد. بررسی زندگی بشر در جوامع مختلف نشان از وجود انواع روایت های داستانی دارد که باتوجه به موقعیت تاریخی، سیاسی، جغرافیایی، باورها  و اعتقادات آن ها شکل گرفته است. این مختصات در نقاشی معاصر که به سبک پست مدرن خلق شده است نیز دیده می شود.اهداف پژوهش:ارزیابی نقش پست مدرن در ادبیات داستانی ایران.ارزیابی نقش پست مدرن در نقاشی معاصر ایران.سؤالات پژوهش:بهرام صادقی واحمد سعداوی با تاکید بر فرم های ادبی پسامدرن به خلق آثار داستانی خود پرداخت؟نقاشی معاصر ایران دارای چه مختصاتی از رویکرد پست مدرن است؟
۷.

تحلیل منظومه مانلی نیمایوشیج بر پایه نقد کهن الگویی یونگ(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی سال هجدهم پاییز ۱۴۰۱ شماره ۶۸ 43 - 69

کلیدواژه‌ها: اسطوره نیما مانلی نقد کهن الگویی یونگ

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۵ تعداد دانلود : ۱۹۴
این پژوهش به تحلیل منظومه مانلی نیمایوشیج بر پایه نقد کهن الگویی یونگ می پردازد. نقد کهن الگویی (اسطوره ای)، از رویکردهای نوین در حوزه نقد ادبی معاصر است که با دیدگاه روان شناسانه به اسطوره ها، ماهیت کهن الگوها را کشف می کند و نقش آن ها را در آثار ادبی نشان می دهد. از این رو بحث اسطوره و کهن الگو در ادبیات معاصر(شعر)، به نوعی با بحث روان شناسی (بر پایه نظر یونگ) گره خورده است. در این منظومه، مانلی نمودی از اسطوره قهرمان است که طی یک سفر درون شناختی، با گذر از «من» به «خود»، موفق به «فردیت یابی» می شود، و در سایه این دگرگونی از دیگران ممتاز می گردد؛ همچنین کردار مانلی با مراحلی از الگوی قهرمان شامل کاوش و نوآموزی تطبیق داده می شود. کهن الگوهای مرگ و باززایی، پیر دانا و نماد  آب، در ارتباط با اسطوره قهرمان در منظومه مانلی معنا می یابند. یافته های پژوهش نشان می دهد که مانلی شخصیت اصلی منظومه، فردی از طبقه فروتر جامعه است که با تدابیر پیر دانا در این سفر، به شناخت درستی از خویش می رسد و هماهنگ با طبیعت، به دامن جامعه باز می گردد.
۸.

مفهوم سازی استعاری شجاعت در متون معاصر زبان فارسی و انگلیسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جستارهای زبانی دوره سیزدهم خرداد و تیر ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۶۸) 716-691
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۹ تعداد دانلود : ۱۷۹
پژوهش حاضر به بررسی چگونگی مفهوم سازی استعاره های مفهومی «شجاعت» در متون معاصر زبان فارسی و انگلیسی می پردازد. مسئله اصلی این پژوهش آن است که مفهوم «شجاعت» که از دیدگاه کووچش 2010, P.23) ) یکی از مفاهیم حوزه مقصد اخلاق است چگونه در ذهن فارسی زبانان و انگلیسی زبانان معاصر ساخته و پرداخته می شود؟ برای دست یابی به این هدف، نویسندگان، پیکره ای متشکل از چهارصد جمله حاوی واژه «شجاعت» و مترادف های آن و نیز چهارصد جمله حاوی واژه « bravery » و مترادف های آن را از دو پیکره متون معاصر پایگاه داده های زبان فارسی ( PLDB ) و متون معاصر ملی بریتانیا ( BNC ) جمع آوری کردند و از طریق تحلیل شناختیِ استعاره هایِ مفهومیِ استخراج شده، موردبررسی قرار دادند. مطالعه آماری حاصل از این بررسی نشان داد که به طور پیش نمونه، فارسی زبانان شجاعت را «شیء» و انگلیسی زبانان، «دارایی» می پندارند. همچنین حوزه های مبدأ مشترک زیادی میان دو پیکره به چشم می خورد که عبارت اند از: «دارایی»، «شیء»، «نیروی فیزیکی»، «جهت بالا»، «کنش»، «ماده» و «رفتار انسانی». اگرچه دو زبان فارسی و انگلیسی، استعاره های مفهومی مشترک زیادی برای مفهوم سازی شجاعت دارند، اما تفاوت هایی هم میان آن ها وجود دارد ازجمله حوزه های مبدأ متفاوت میان دو زبان که عبارت اند از: حوزه مبدأ «مسیر» که به زبان فارسی اختصاص دارد و حوزه مبدأ «نمایش» که به زبان انگلیسی اختصاص دارد. چارچوب نظری پژوهش حاضر نظریه استعاره های مفهومی مطرح شده توسط لیکاف و جانسون ( 1980 ) و کووچش ( 2015 ) است.
۹.

سیمای زن در رمان شوهرآ هوخانم اثر علی محمد افغانی در تطبیق با جایگاه زن در نقاشی های نسخه مصور هزار و یکشب(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات هنر اسلامی سال هجدهم بهار ۱۴۰۱ شماره ۴۵ 227 - 238

کلیدواژه‌ها: شوهر آهوخانم علی محمد افغانی سیمای زن نسخه مصور هزار و یک شب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۵ تعداد دانلود : ۲۱۵
ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻭ ﺗﻤﺪﻥ ﻫﺮ کﺸ ﻮﺭ ﺭﺍ ﻣیﺗﻮﺍﻥ ﺍﺯ ﻃﺮیﻖ ﺍﺩﺑیﺎﺕ و هنر ﺁﻥ کﺸ ﻮﺭ ﺷ ﻨﺎﺧﺖ؛ ﺑﻪ ﻋﺒﺎﺭﺗی، ﺍﺩﺑیﺎﺕ و هنر ﻫﻤﭽﻮﻥ ﺁییﻨﻪﺍی ﺍﺳﺖ کﻪ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻭ ﺗﻤﺪﻥ ﻫﺮ کﺸﻮﺭ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺧﻮﺩ ﻣﻨﻌکﺲ ﻣیکﻨﺪ. ﺍیﺮﺍﻥ ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ کﺸﻮﺭﻫﺎیی  است کﻪ ﺭﻣﺎﻥﻧﻮیﺴی ﺩﺭ ﺁﻥ ﺑﻪ ﺷکﻞ ﮔﺴﺘﺮﺩﻩﺍی ﺟﺮیﺎﻥ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﻧﻮیﺴﻨﺪﮔﺎﻥ آن ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛیﺮ  ﺗﺤﻮﻻﺕ ﺳ یﺎﺳ ی، ﺍﺟﺘﻤﺎﻋی ﻭ ﻓﺮﻫﻨﮕی ﺑﻪ ﻧﻮﺷ ﺘﻦ ﺭﻣﺎﻥ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻪﺍﻧﺪ. ﻋﻠیﻣﺤﻤﺪﺍﻓﻐﺎﻧی ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﻧﻮی ﺴﻨﺪﮔﺎﻧی است کﻪ ﺑﺎ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺁﺛﺎﺭ ﻣیﺗﻮﺍﻥ ﺑﻪ چگونگی جایگاه زن در جامعه ایران پی برد. از سوی دیگر در آثار هنری این دوره مانند هنر نقاشی نیز می توان به در ک روشنی از سیمای زن در جامعه دست یافت. نسخه مصور هزار و یک شب از جمله آثاری است که به زنان نیز پرداخته است لذا در پژوهش حاضر سیمای زن در رمان شوهر آهوخانم و نقاشی های نسخه مصور هزار و یک شب بررسی می شود. ﺭﻭﺵ ﺗﺤﻘیﻖ ﺩﺭ ﺍیﻦ پژوهش ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﺗﻮﺻیﻔی-ﺗﺤﻠیﻠی ﺑﺎ ﺭﻭیکﺮﺩ ﻣﻘﺎیﺴﻪﺍی ﺍﺳﺖ. یافته های پژوهش حاکی از این است که زن از در این دوره از جایگاه مناسبی برخوردار نیست و در تلاش برای تجدد و احقاق حقوق خویش است. اهداف پژوهش: بازشناسی سیمای زن در رمان شوهر آهوخانم از علی محمد افغانی بررسی تطبیقی سیمای زن در رمان شوهر آهوخانم و نقاشی های نسخه مصور هزار و یک شب. سؤالات پژوهش: براساس داده های رمان شوهر آهوخانم از علی محمد افغانی زنان دارای چه وضعیتی در جامعه بوده اند؟ سیمای زن در رمان شوهر آهوخانم چه شباهت و تفاوت هایی با سیمای زن در نقاشی های نسخه مصور هزار و یک شب دارد؟
۱۰.

منشأ الهام نمادها در شعر طاهره صفارزاده(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: متن پژوهی ادبی بهار ۱۴۰۱ شماره ۹۱ 203 - 234

کلیدواژه‌ها: سمبولیسم نماد شعر معاصر طاهره صفارزاده

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۸ تعداد دانلود : ۲۰۶
سمبولیسم در ادب معاصر ایران با نیما آغاز شد. وی نماد را در راستای معضلات اجتماعی و سیاسی به کار برد و این جریان، بسیاری از شاعران معاصر را تحت تأثیر قرار داد. صفارزاده از زمره شاعرانی است که شعرش آیینه زمانه بوده و از آنجا که شرایط سیاسی- اجتماعی ایجاب نمی کرد که سخن به صراحت بیان شود از نماد بهره گرفته است. در همین راستا، نوشتار حاضر بر آن است تا به روش توصیفی-تحلیلی، منشأ الهام نمادهارا  در شعر طاهره صفارزاده تحلیل کند. یافته های پژوهش، بیانگر آن است که نماد و سمبل با تجربه های دینی، سیاسی و اجتماعی صفارزاده، پیوندی ناگسستنی دارد و به تبع آن، «ر نگ ها»، «طبیعت» و «اسطوره های دینی و ملی» در شعر وی مفهومی ورای ظاهر را  القا می کنند و همین امر موجب می شود که مخاطب در تعامل با سروده های وی قرار گرفته، در فهم معنا شریک شود.
۱۱.

چالش کهن الگوی آنیما در داستان مرد اعرابی مولانا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا) دوره ۱۴ پاییز ۱۴۰۱ شماره ۵۳ 218 - 243

کلیدواژه‌ها: مولانا یونگ کهن الگو آنیما

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۴ تعداد دانلود : ۱۳۶
اشعار مثنوی که آینه درون نما و رازآلود مولاناست، به دلیل پیچیدگی معنایی و هنر ورزی های زبانی، همواره از مت ون باز و تفسیرپذیر به شمار آمده و درباره آن از منظرهای گوناگون سخن رفته است. نقد کهن الگویی آث ار ادب ی از ف روع نق دهای روان شناختی است که در دهه های اخیر همچون تحقیق میان رشته ای دیگر رونق و روایی یافته است. ای ن مقاله ک ه ب ه بررس ی مضامین و تصاویر کهن الگویی آنیما در نهاد انسانی مرد اعرابی می پردازد، راه را برای ژرف کاوی های بعدی آثار ادب ی می گشاید و نشان دهنده جهانی بودن پیام انسانی و احساسات شاعران هنروری همچون مولانا است. در این پژوهش با دید مکت ب روانک اوی یون گ و از منظر کهن الگویی به جهان شعری مولانا نگریسته شده و به شخصیت پررنگ و تکرارشونده آنیما  در داستان مرد اعرابی او پرداخته شده اس ت؛ بررسی مقایسه های چهره مرد اعرابی با کهن الگوی آنیما  یونگ، نشان دهنده شباهت بسیار و یا حتی انطباق کامل وی با آن تصویر کهن است.
۱۲.

تحلیل روان کاوانه شخصیتِ زنِ رمانِ دل فولاد براساس آرای کارن هورنای(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات بین رشته ای ادبیات، هنر و علوم انسانی سال دوم پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۲ 119 - 142
تعداد بازدید : ۱۶۱ تعداد دانلود : ۲۰۹
کارن هورنای (۱۹۵۲- ۱۸۸۵) از جمله روان کاوانی است که بیش از فروید بر تعامل های اجتماعی به مثابه عواملی مؤثر بر شکل گیری شخصیت تأکید کرد و در تحلیل هایش، روان کاوان را به دقت در بسترهای اجتماعی ای که فرد در آن رشد می کند، فراخواند. ما نیز در این جُستار با بهره گیری از آرای او به تحلیل و بررسی شخصیت اصلی رمان دل فولاد؛ یعنی، افسانه پرداختیم. روش ما در این پژوهش توصیفی تحلیلی و مقصودمان، پاسخ به این پرسش اصلی بود که افسانه برای محافظت خویش در برابر اضطراب بنیادی از چه سازوکاری بهره گرفته است. یافته های این پژوهش نشان داد که، کلیدِ فهم و شناختِ اضطراب افسانه، درک نظام مردسالاری است که او مجبور به زیستن در آن است. در بستر مناسبی که نظام مردسالار فراهم می کند، پدر خشن و همسر قمارباز افسانه خود را مُحق می دانند تا دست به تحقیر و آزار او بزنند که همین امور موجبات اضطراب بنیادی را در شخصیت او فراهم می کنند. اضطراب افسانه بعد از مهاجرت به تهران و در پی اثبات شایستگی خویش به پدرش افزایش می یابد. از این رو، او برای مقابله با آن از گرایش روان رنجورانه ی حرکت علیه مردم استفاده می کند، اما این سازوکار در تعارض با گرایش های عزلت گزینی و مهرطلبی قرار می گیرد و موجب شکل گیری تضاد بنیادی در شخصیتش می شود.
۱۳.

بازتاب اندیشه آفرینش بنی در شاهنامه فردوسی و مثنوی مولوی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی سال هجدهم بهار ۱۴۰۱ شماره ۶۶ 185 - 212

کلیدواژه‌ها: اسطوره جهان انسان فطرت نوع دوستی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۹ تعداد دانلود : ۲۰۰
از کلیدی ترین مباحث در ادب حماسی و عرفانی به ویژه در شاهنامه و مثنوی ، جلوه های نوع دوستی انسان است. در این آثار، خاستگاه متفاوت آفرینش و خلقت، تصاویر متفاوتی از انسان و جلوه های نوع دوستیش پدید آورده است که بر ضروری بودن این کاوش صحّه می گذارد. پژوهش حاضر به روش تحلیلی توصیفی می کوشد به بازتاب اندیشه آفرینش بنی در شاهنامه و مثنوی بپردازد. در تصویر آفرینش، بنی از آمیزشِ نیروهای مخفی در یک «بن»، گیتی و انسان پدید می آید. یافته های پژوهش نشان می دهد که مهر و پیوند، هدف نهایی زندگی انسان هایی است که خود را آفریده ء مهر و آمیزش می دانند. فردوسی و مولوی نیز با چنین مهری در اشعارشان، سعی در آفرینش ایرانی تازه دارند؛ ایرانی که گوهرش «مردمی» و «جهانی» است. این مردمی بودن، به فرد و جامعه، بی آن که شخصیّتشان را بگیرد و یا بزداید، معنا و جان می دهد و مردمی بودن جهانی، تنوّع و هماهنگی همگان را می پسندد و می پرورد.
۱۴.

تحلیلی بر ساده نویسی در عاشقانه های بیژن جلالی(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: مطالعات زبان و ادبیات غنایی سال یازدهم بهار ۱۴۰۰ شماره ۳۸ 9 - 22

کلیدواژه‌ها: شعر معاصر شعر عاشقانه ساده نویسی بیژن جلالی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۸ تعداد دانلود : ۲۹۶
بیژن جلالی از نخستین شاعرانی است که به شعر منثور با زبانی ساده روی آورد. این امر، نه تنها از مسیر تحولات شعر نو در ایران به ویژه از طریق نیما یوشیج، بلکه به واسطه حضور او در فرانسه و تأثیر از ادبیات اروپا شکل گرفت. جلالی از همان آغاز بیانی ساده در اشعارش داشت که از ابتدا تا انتهای شاعری اش با روندی تقریباً ثابت همراه بود. نکته ای که در معرفی و بررسی اشعار بیژن جلالی و در سایه ساده نویسی او مغفول مانده، عاشقانه های اوست. جلالی از نخستین آثار و در لابه لای اشعارش، ابیاتی عاشقانه نوشت و این روند را تا انتهای دوران شاعری ادامه داد. در این نوشتار به روش تحلیلی-توصیفی به سروده های عاشقانه وی پرداخته ایم تا ساده نویسی او را توضیح دهیم. نتیجه اینکه سادگی تعبیر و بیان، تصویربرداری از روزمرگی های زندگی، مستقیم گویی، به کاربردن مضامینِ به ظاهر سطحی و بی اهمیت، آغازهای تأثیرگذار، جذاب و ضربه زننده و هم چنین پایان بندی مناسب و غافل گیرکننده در عاشقانه های جلالی، از مواردی است که منجر به ساده نویسی شده است. با این که بسیاری از اشعار وی فاقد آرایه ها و شگرد های زبانی لازم برای منجر شدن به معنی معهود شعر است، به نظر می رسد همین تفاوت و تمایز درونی شده شاعر که حاصل پیوند بی تکلف او با جهان هستی است، منجر به این زبان ساده، خاص و منحصر به فرد شده است؛ به گونه ای که می توان امضا و اثر انگشت شاعر را در اشعارش دید.
۱۵.

بررسی تطبیقی اسطوره در رمان های منتخب آلخو کارپانتیه و محمود دولت آبادی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ادبیات تطبیقی سال پانزدهم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۵۹ 39 - 66

کلیدواژه‌ها: رمان رئالیسم رئالیسم جادویی رستاخیز اهریمن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۴ تعداد دانلود : ۱۱۷
اسطوره ها در خلق آثار ادبی، به ویژه رمان، نقش بزرگی ایفا می کنند. رمان های «قلمرو این عالم» و «قرن روشنفکری» آلخو کارپاتیه و «روزگار سپری شده مردم سالخورده» محمود دولت آبادی ، از جمله رمان هایی هستند که در سبک و سیاق رئالیسم جادویی، ترکیبی از دنیای واقعی و وهمی و اساطیری ایجاد کرده است. در زیر لایه واقع گرا و تاریخی این رمان ها، ژرف ساخت دنیای اساطیری، حضوری جدی و مداوم دارد. بر همین اساس، هدف اصلی این مقاله بررسی تطبیقی اسطوره ها در سه رمان مذکور است. آلخو کارپانتیه و محمود دولت آبادی نویسندگانی از دو ملت متفاوت با دو زبان متفاوت اند که روابط تاریخی میان آن ها برقرار نبوده است. در دوران معاصر هم این دو نویسنده شناخت و آگاهی از یکدیگر نداشتند که از آثار، اندیشه ها، جریانات و گونه ها، سبک و ساختار داستان نویسی یکدیگر تأثیر و تأثری گرفته باشند. به همین دلیل، در مقاله حاضر با روش تحلیلی- توصیفی در چارچوب رویکرد ادبیات تطبیقی مکتب آمریکایی کنش ها و مفاهیم بنیادین اسطوره ها در لایه های پنهان این سه رمان بررسی و تحلیل می شود.
۱۶.

سیر کاربرد انگاره های زنانه زبان در دو کتاب یکشنبه آخر و دختر شینا با نگاهی به رویکرد زبانی سارا میلز(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: متن پژوهی ادبی پاییز ۱۴۰۰ شماره ۸۹ 59 - 85

کلیدواژه‌ها: زبان انگاره های زنانه خاطرات زنان یکشنبه آخر دختر شینا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۱ تعداد دانلود : ۲۳۹
دوران دفاع مقدس، بخشی از تاریخ کشور ماست و نگاه عادلانه به این برهه تاریخی، زمانی محقق می شود که از نگاه تمام کسانی که درگیر آن بوده اند، مورد بررسی قرار بگیرد.کتاب های خاطرات زنان از جنگ به لحاظ کمّی و کیفی هنوز فاصله بسیاری با کتاب های خاطرات مردان دارند. در این مقاله با تأکید بر وجود سبک زنانه در آثار زنان نویسنده و بررسی دو کتاب برگزیده خاطرات زنان در جشنواره های کشوری که در فاصله زمانی 10 ساله از یکدیگر برگزیده شده اند، یکشنبه آخر و دختر شینا، بسامد کاربرد 20 مؤلفه از جلوه های زنانه زبان که توسط صاحبنظران بیان شده یا به نظر نگارنده رسیده اند با نگاه به رویکرد زبانی سارا میلز در سطوح ساختار زبانی و ساختار اندیشه و محتوا ارزیابی شدند.این مؤلفه ها می توانند به روند رشد نقد نظری آثار زنان به ویژه در حوزه خاطرات جنگ کمک کنند. در سیر کاربرد این مؤلفه ها طی دوره 10 ساله، استفاده از واژگان زنانه در بخش ساختار زبانی (صرفی) در دختر شینا به شکل معناداری نسبت به یکشنبه آخر افزایش و اشاره به آموزه های دینی و ملی (در بخش ساختار اندیشه و محتوا) در آن کاهش معنادار داشته است. اشاره به رنگ و جنس اشیاء در دختر شینا در حد متوسط، کاهش، اما استفاده از لحن ضعیف و حمایت طلبانه درآن افزایش داشته است. بقیه موارد تغییر قابل توجهی نداشته اند. این تغییرات می توانند تحت تأثیر شرایط فرهنگی، سیاسی، اجتماعی جامعه یا شرایط فردی نویسنده باشند.
۱۸.

بررسی تطبیقی مولفه های رئالیسم جادویی رمان های قلمرو این عالم و قرن روشنفکری کارپانتیه و روزگار سپری شده مردم سالخورده دولت آبادی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش ادبیات معاصر جهان دوره ۲۶ پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲ 856 - 890

کلیدواژه‌ها: ادبیات تطبیقی رئالیسم جادویی آلخو کارپانتیه محمود دولت آبادی آمریکای لاتین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۱ تعداد دانلود : ۱۸۷
خاستگاه سبک رئالیسم جادویی، ادبیات آمریکای لاتین است. این شیوه داستان نویسی، تنها به این منطقه از جهان اختصاص نیافت و به ادبیات داستانی سایر کشورها از جمله ایران نیز راه پیدا کرد و آثار متعددی در این حوزه ارائه شد. اینکه به کارگیری سبک حاضر در ادبیات داستانی ایران تقلید محض است یا منطبق با رفتار فرهنگی و رشد اطلاعات ادبی متناسب سازی شده، جای تأمل دارد. به همین روی، بررسی مؤلفه های تشکیل دهنده آثار در کفه تطبیق، می تواند مؤثر در این بازیابی باشد. در این پژوهش، به بررسی تطبیقی مولفه های رئالیسم جادویی در رمان های قلمرو این عالم و قرن روشنفکری آلخو کارپانتیه و روزگار سپری شده مردم سالخورده محمود دولت آبادی با روش توصیفی تحلیلی پرداخته شده است. یافته ها نشان می دهد که هر دو نویسنده در به کارگیری سبک رئالیسم جادویی بن مایه های مشترکی دارند که تنها در مصادیق با هم متفاوت هستند. در عین حال، بن مایه های منحصربه فرد نیز در آثار هر دو دیده می شود. بررسی ها نشان می دهد شرایط اقلیمی، اقتصادی و اجتماعی هر دو نویسنده، در کیفیت خلق اثر و به کارگیری سبک رئالیسم جادویی تاثیرگذار بوده است.
۱۹.

بررسی اشتراکات ساختاری داستان ضحاک شاهنامه با حکایت «شیر و خرگوش» کلیله ودمنه و داستان هندی «بهیم سین و باکه» مهابهاراتا(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: جستارنامه ادبیات تطبیقی سال پنجم بهار ۱۴۰۰ شماره ۱۵ 1-27

کلیدواژه‌ها: ادبیات تطبیقی اسطوره نماد داستان ضحاک شیر و گاو بهیم سین و باکه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵۵ تعداد دانلود : ۲۵۷
حضور حیوانات در زندگی انسان باعث شده که این موجودات ابتدا در حیات اساطیری و سپس به شکل نمادین در خدمت اندیشه های انسان قرار گیرد. کلیله ودمنه یکی از آثاری است که حیوانات در آن ایفای نقش کرده اند. با توجه به فرهنگ غنی و سابقه تمدن کهن، ایران و هند، اسطوره های یکسان  با بن مایه اصلی مشترک در این دو فرهنگ دیده می شود. اسطوره ها نه تنها ازلحاظ محتوا، ازلحاظ ساختار نیز با یکدیگر شباهت بسیار دارند. در این پژوهش با شیوه توصیفی- تحلیلی و روش کتابخانه ای، ریشه ها و نمادهای مشترک در داستان ضحاک با حکایت «شیر و خرگوش» کلیله ودمنه و «بهیم سین و باکه» مهابهاراتا ازنظر اسطوره شناسی مقایسه و موارد مشترک مورد تحلیل و رمزگشایی قرارگرفته است. در این مقاله، ریشه های حکایت «شیر و خرگوش» با حکایت بهیما و باکه (مهابهاراته) و فریدون و ضحاک (شاهنامه) در اساطیر هندی و ایرانی جستجو و مورد تحلیل و رمزگشایی قرارگرفته است. وجه تشابه آن ها در این است که یک ظالم قدرتمند (پادشاه یا دیو)، برای سیر کردن خود هرروز عده ای از ساکنان (شهر/ جنگل) را می کشد؛ ساکنان شهر/ جنگل، هرروز یک یا دو نفر را برای او می فرستند تا به دیگران آسیب نرساند و سرانجام یکی از طعمه های ظالم موجب مرگ و نابودی او می شود.
۲۰.

کاربست اندیشه های اجتماعی و اندرزهای خواجه نظام الملک در کتاب سیاست نامه در عصر کنونی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه ادبیات تعلیمی سال سیزدهم بهار ۱۴۰۰ شماره ۴۹ 95 - 115

کلیدواژه‌ها: تعلیم و تربیت جامعه امروزی سیاست نامه هم زمانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۷ تعداد دانلود : ۴۱۲
ادبیات تعلیمی پیشینه درازمدتی در ادبیات ایران دارد. هدف از نگارش آثار تعلیمی، آموزش و تعلیم مسائل و نکات اخلاقی برای ارتقای اخلاق مخاطب است. یکی از متونی که در دسته ادبیات تعلیمی قرار می گیرد و این ویژگی بارز در آن به صورت روایی بروز یافته است، کتاب سیاست نامه اثر خواجه نظام الملک طوسی است. نویسنده در این کتاب، ضمن بررسی حکومت و مسائل سیاسی جامعه، پندها و نصایح اجتماعی، اخلاقی و نظامی را به دو صورت آشکار و پنهان با چیرگی مطرح می کند. از ویژگی های آشکار معنایی در سیاست نامه «هم زمانی» بودن آن است؛ به این معنا که گذشت زمان موجب کهنگی آن نشده و در تمام دوران کاربرد دارد؛ بر این اساس، این پژوهش که به شیوه توصیفی تحلیلی و روش کتابخانه ای تنظیم شده، درصدد آن است تا به بررسی کاربست اندیشه های اجتماعی و اندرزهای خواجه نظام الملک در کتاب سیاست نامه، در عصر کنونی بپردازد و به این پرسش ها پاسخ دهد که محورهای تعلیمی اندرزهای سیاست نامه کدام اند و بهره وری آن ها در جامعه امروزی به چه صورت است؟ نتایج حاصل از پژوهش حاکی از آن است که در جامعه امروزی، بهره وری از پندهای این کتاب می تواند در مسائل اخلاقی، اجتماعی، سیاسی و نظامی مفید باشد و به ارتقای سطح فرهنگی جامعه کمک نماید.    

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان