خیریه عچرش

پیرنگ، ساختمان و طرح اصلی یک داستان است که علاوه بر توالی زمانی قصه، روابط علت و معلولی باید در آن رعایت شود. یعقوب شارونی یکی از نویسندگان برجسته در حوزه ادبیات داستانی کودک است که با کاربرد اصول فنی پیرنگ توانست آثار ارزشمندی را به رشته تحریر در آورد. از جمله آثار وی به نام «سراللحیه البیضاء» است که در این پژوهش به تحلیل و بررسی این اثر از نظر پیرنگ پرداخته ایم تا توانمندی های این نویسنده بزرگ را بیش از پیش اثبات کنیم. از این رو پیرنگ مطرح شده در این داستان می تواند نمونه ای از مهارت نویسنده را آشکار کند. از نتایج این پژوهش درمی یابیم که هر چند پیرنگ ها طبق اصول فنی داستان نویسی بکار برده شدند و توالی زمانی پیرنگ در آن ها رعایت شده است اما روش پیوند دو پیرنگ که در انتهای داستان آمده باعث پیچیدگی داستان و فهم و درک آن را برای کودک کمی دشوار می کند. قابل ذکر است که روش تحقیق در این مقاله به صورت تحلیلی-توصیفی است.

السیمیائیة علم یدرس العلامات والإشارات. وهذه العلامات تتکوّن من الجانب المادی "الدال" والجانب الذهنی "المدلول". وضعت دعائم السیمیایئة على أساس نظریات سوسیر وریفارتیر اللسانیة والمنطقیة؛ سوسیر من خلال تقصّیه لمفهوم الدالّ والمدلول وریفارتیر من خلال عرضه لقراءات جدیدة، هی القراءة الاستکشافیة والقراءة الاسترجاعیة. ومن هذا المنظار، اهتمّ کلّ من هؤلاء بتحلیل النصّوص الأدبیة من خلال العلامات الضمنیة للدلالات التی تتوغّل فی النسیج الداخلی أو فی البنیة الجوانبیة للنصّ وتعطی أدوات خصبة للقراءة الجدیدة. فی هذه الدراسة وبالاعتماد على المنهج الوصفی التحلیلی نحاول أن ندرس المعجم الشعری لقصیدة "النبی المجهول" للشاعر أبی القاسم الشابی من منظور التحلیل السیمیائی فی المحورین الأفقی والعمودی، إضافة إلى عرض للتأویلات السیمیائیة الموجودة فی النصّ بتطبیق وجهات نظر سوسیر وریفارتیر حتى یتبیّن الجانب السیمیائی للنصّ فی مجال العلاقات الدلالیة الظاهرة والخفیة الموجودة. فی دراسة المحور الأفقی لهذه الأنشودة قدّمنا تحلیلاً للمستوی الموسیقی والمستوی المعنوی، وفی المحور العمودی قدّمنا دراسة سیمیائیة عن عنوان القصیدة ومعجمها الشعری بتسلیط الضوء على نظریات سوسیر وریفارتیر. معجم هذه القصیدة التأملیة الثوریة، المتدفّقة من وجدان الشابی فی مهرجان من الحسرة والأحزان على جهل شعبه یطفح بدلالات ومعان مختلفة یمکن دراستها من المنظر السیمیائی الجدید لتبیین ما تحمله من معان عالیة ثاویة خلف الألفاظ المتقنة التی تبلور أفکار الشاعر الوطنیة وإحساسه الرومانطیقی المرهف بکلّ سلاسة وجمال أدبی.

تحلیل گفتمان، گرایشی بین رشته ای در مجموعه دانشهای علوم انسانی و علوم اجتماعی است که از اواسط دهه 1960م تا 1970م، ظهور کرده است. این اصطلاح را نخستین بار زلیگ هریس به کار گرفته و بر انواع مختلفی از روایی، قدرت و انتقادی اطلاق می شود. در تحلیل گفتمان تولید یا تقویت یک ایدیولوژی خاص، بررسی سطوح بالاتر جمله، نگاه علمی و کاربردی به متون، قدرت و غیر آن مورد نظر است.این پژوهش بر مبنای تحلیل گفتمان روایی بر اساس الگوی کنشی و مربع معناشناختی گرماس ونظریه تحلیل گفتمان قدرت میشل فوکو تدوین شده است. بر این اساس ابتدا با توجه به الگوی کنشی گرماس، ساختار داستان و ارتباط بین ساختار و متن بررسی و تبیین شد و سیر تحول در فرآیند داستان بر این اساس تبیین و مربع معناشناختی آن تدوین شد و سپس با توجه به نظریه گفتمانی فوکو موضوع قدرت و بررسی ارتباطات ساختاری و کلامی آن در متن تبیین شد. نتایج حاکی از آن است که نویسنده بر مبنای ساختار و پیرنگی دقیق سیر تحول در داستان را به اشکال متنوعی بیان کرده و سیر فعالیت کنشگران با توجه به اهداف پیش روی آنها مشخص شده است. در سیر فعالیت کنشگران و مسیر تحول آنها از یک سو و مربع معنایی رمان از سوی دیگر قدرت نقشی اساسی دارد. در این رمان همچنین نویسنده به مناسبات قدرت، قدرت و مردم و ارتباطات بین آنها، نقش قدرت بر مردم و کنترل آنها پرداخته و با متنی انتقادی بر علیه قدرت حاکم بر مصر به پا خواسته و با محکوم کردن نگاهی قدرتمندانه به مردم عادی و مشکلاتشان از آنها دفاع کرده است.

واژه فتنه از کلمات کلیدی قرآن کریم می باشد که با واژگان دیگری چون کفر، شرک، قتل، عذاب و ... ارتباط سیستماتیک دارد. از طرفی خود کلمه فتنه در آیات مختلف معانی و وجوه گوناگونی داشته و در ضمن آیات قرآن در چندین معنی استعمال شده است. برخی از صاحب نظران معانی متعددی برای این واژه بیان داشته اند. این نوشتار پس از بیان مقدمه ای کوتاه از علم معناشناسی، به تحلیل و بررسی وجوه معنایی فتنه در آیات قرآن کریم پرداخته؛ سپس ارتباط سیستماتیک فتنه با دیگر واژگان بررسی شده است؛ و به منظور اینکه مطالعه جامعی در معنای فتنه از نگاه قرآن شده باشد، فاعلیت فتنه، اسباب فتنه و اهداف فتنه تحت عناوین جداگانه همراه با رسم شبکه های معانی آن ها مورد مطالعه قرار گرفته است؛ به گونه ای که می توان گفت، در این بررسی تمامی آیاتی که واژه فتنه در آن ها به کار رفته است مورد تأمل قرار گرفته اند و به آراء بسیاری از مفسران- با مذاهب مختلف- مراجعه شده است.

یَفخر الأدب الفارسی خصوصاً والأدب العالمی عموماً بالشاعر الإیرانی الکبیر سعد ی الشیراز ی . وقد وجدنا بعد مطالعتنا عن هذا الشاعر بأنه قد نظم عدّه قصائد باللغه العربیه، تحتوی علی الکثیر من المعانی الشعریه التی تتّسم بسمه الثقافه القرآنیه الطاغیه علیها، فقد تطرّقنا فی هذا المقال الی التناص بمفهومه اللغوی والنقدی، وبیان أنواعه وآلیاته، کما قمنا بذکر نبذه مختصره عن حیاه الشاعر وآثاره، وانتقلنا بعدها إلی ایراد نماذج متعدده من شعره تحتوی علی التناص القرآنی علی وجه التحدید، ثم قمنا بإظهار محاور التناص فی تلک النماذج من قصائده العربیه.

تحتوی هذه المقاله علی إیضاح للمذهب الرمزی فی شعر بدر شاکر السیاب الشاعر الذی کان له دور أساسی فی تعیین اتجاه الشعر، فی الخمسینیات والستینیات فی العراق والعالم العربی، وبیّنا أن السیاب کیف ألبس الشعر رداءً جدیداً قد استلهمه من الشعراء الرمزیین فی أوروبا بعد ما تعرف علی آثارهم الأدبیه من خلال قراءته وترجمته لأدبهم، ثم استطاع أن یطور هذا المذهب الإیحایی علی طریقته. للرمزیه التعبیریه أو الإیحائیه خصائص وسمات؛ نری الکثیر منها فی قصائد السیاب ؛ کالإتجاه نحو استخدام المفردات الدارجه والکلام العامی والاستعانه بلغه الأغانی والأمثال الشعبیه فی الشعر. ثم هناک مظهر من مظاهر الرمزیه الغربیه ألا وهو الدقه الفائقه فی استخدام النعوت، فهذا مبدأ رمزی إیحائی قد یطبقه الشاعر تطبیقاً أمیناً فی شعره. استخدم السیاب تقنیه تراسل الحواس (فی الإبداع الشعری) أو مزج الحواس المختلفه، وهی مهاره رمزیه أخری قد ظهرت أولاً فی شعر روّاد الرمزیه فی فرنسا.

مردم از دوره جاهلی با غزل آشنا بوده اند و در این زمینه اشعار زیبایی از خود بر جاى گذاشته اند. غزل در دوره جاهلی وسیله بود نه هدف و جنبه مادی داشت اما غزل در دوره اسلامی مستقل شد و مانند دوره قبل وسیله نبود بلکه هدف و غایت بود. دین جدید و قرآن همان گونه که چیزهای بسیاری را تحت تأثیر قرار داد، بر شعر نیز تأثیر گذاشت. شعر، در این دوره، رنگ عفت و پاکی به خود گرفت. و به دو گرایش بادیه نشینی و شهرنشینی تقسیم شد، غزل در گرایش اول غزلی عفیف و پاک بود و بیشتر در میان مردم چادرنشین که زندگی فقیرانه داشتند رایج بود. فقر و تهیدستی و محرومیت دست به دست هم دادند و روان و زبان مردم را تزکیه گرداند. اما غزل شهرنشینی بیشتر در شهرها بود؛ آنجا که مردم زندگی مرفه و آسوده ای داشتند. از معروفترین شاعران غزل سرا «قیس بن الملوح (مجنون) و جمیل بثنیه و کثیّر عزه و عروه و توبه»  را می توان نام برد.