علوم و فنون نظامی

کشور ایران با همسایه غربی خود عراق، از دالامپرداغ تا بندر فاو به طول 1336 کیلومتر، به خط مستقیم، دارای مرز مشترک است. مرزهای ایران چه در آب و چه در خشکی عمدتاً  به شکلی است که از نظر نظامی به نفع ایران و به ضرر عراق است. استان کرمانشاه ناحیه ای کوهستانی است که بین فلات ایران و جلگه بین النهرین واقع شده است و سراسر آن را قله ها و ارتفاعات زاگرس پوشانده است. ارتفاعات مناطق مرزی استان کرمانشاه، مسلط بر جلگه بین النهرین می باشد و شرایط بسیار مطلوبی جهت عملیات نفوذی و آفندی علیه شهرهای مهم عراق به خصوص بغداد فراهم می کند. با مشاهده نقشه سیاسی ایران در استان کرمانشاه، مشخص می شود که مرزهای قصرشیرین و نفت شهر، جزء مرزهای محدب ایران بوده و از نظر نظامی و سیاسی برای ایران می تواند وسوسه انگیز باشد. به همین دلیل عراق جهت شروع جنگ با ایران در تاریخ 31 شهریور، به شهرهای مرزی قصر شیرین و نفت شهر حمله نظامی نموده است تا از این طریق بتواند برای بغداد یک سپر حفاظتی بسازد. در این مقاله ضمن بررسی جغرافیای نظامی استان های کرمانشاه و ایلام، تجاوز ارتش عراق و مواضع آن در سال های دفاع مقدس در غرب کشور و عملیات های انجام شده ج.ا.ا، میزان تحقق اهداف نظامی و سیاسی ایران و عراق، علل اهمیّت مناطق غربی جمهوری اسلامی ایران برای عراق را نیز بررسی می نماییم.

اطلاعات در نیروهای نظامی نقشی اساسی دارند بطوریکه مبنای فعالیت همه ارکان نظامی اطلاعات محسوب می شود، بر همین اساس جمع آوری اطلاعات به صورت مستمر و ایجاد بانک های اطلاعاتی برای نیروهای نظامی هر کشوری امری انکارناپذیر است. از زمان بهره برداری سازمان های مختلف از رایانه؛ یکی از کاربردهای اصلی آن ذخیره داده ها و اطلاعات گوناگون درون سازمانی و محیطی است. وجود پایگاه داده های مختلف در سازمان ها امکان داده کاوی و کشف دانش پنهان و استخراج دانش جدید را فراهم نموده است. در این مقاله با توجه به اهمیت اطلاعات در ارتش و نیروهای نظامی، جایگاه و کاربردهای داده کاوی تشریح گردیده است. در ادامه زمینه های کاربردی وسیع آن در حیطه های مختلف امور نظامی بیان شده و مقایسه تطبیقی از به کارگیری این دانش در ارتش های مدرن صورت گرفته است و درنهایت با توجه به تجزیه وتحلیل و نتایج حاصله از تحقیق مبنی بر ضرورت بهره مندی از داده کاوی پیشنهادهای کاربردی برای بهره گیری فرماندهان و مدیران عالی نیروهای نظامی کشور در تصمیم گیری های سطوح راهبردی و عملیاتی به عمل آمده است.

سازمان آتلانتیک شمالی که یک تشکل عمدتاً سیاسی به جامانده از زمان جنگ سرد است، به واسطه سهمی که رهبر آن یعنی آمریکا در نظام بین الملل دارد، باعث شده است همچنان خود را به عنوان قدرتی مطرح در عرصه جهانی مطرح کند. ناتو که شامل کشورهای غربی به رهبری آمریکاست، سعی می کند در جای جای جهان، حضور فیزیکی خود را حفظ کند. در این میان منطقه خاورمیانه و کشور ایران از جمله مناطقی است که این حضور قابل لمس و دارای حساسیت های ویژه ای است. به عبارتی با توجه به برنامه های ناتو جهت توسعه به شرق و نزدیک شدن به محیط جغرافیایی اطراف ایران و پیوند این سازمان با برنامه های نظامی آمریکا در جهت مداخله در منطقه ژئوپلتیک خاورمیانه، ناتو یک تهدید جدی برای ایران محسوب می شود. در این نوشتار با استفاده از روش تحلیلی- توصیفی ابتدا سعی شده است، ضمن اشاره به ساختار ناتو به عنوان ترتیب امنیتی منطقه ای به تشریح نظریه رئالیست تهاجمی به عنوان دیدگاه تئوریک پرداخته شود و پس از آن تأثیر حضور ناتو بر امنیت منطقه ای بالاخص امنیت جمهوری اسلامی ایران مورد مطالعه قرار گیرد. سوال اصلی در این پژوهش تأثیر راهبردهای جدید ناتو بر منافع و امنیت جمهوری اسلامی ایران است و فرضیه تحقیق نیز به این ترتیب است که؛ وسعت جغرافیایی سازمان پیمان آتلانتیک شمالی(ناتو) به کشورهای حوزه شرق، دغدغه امنیتی مهمی را نسبت به مأموریت های ناتو بر امنیت بین المللی کشورهای حوزه شرق بالاخص ایران به وجود می آورد. واژگان کلیدی:

فرمانده تیپ مدیری است که در برهه کنونی با حداقل بودجه و امکانات بایستی کلیه امور آموزشی، پرورشی و فرهنگی تیپ را هدف گذاری، برنامه ریزی، هدایت و به مورد اجرا گذارد. تحقیق حاضر به منظور ارتقاء کارآیی فرماندهان تیپ های پیاده نزاجا با بهره گیری از مدیریت زمان انجام شده و هدف تحقیق تبیین نحوه ارتقاء کارایی فرماندهان تیپ های پیاده نزاجا با بهره گیری از مدیریت زمان می باشد. روش تحقیق توصیفی با رویکرد آمیخته می باشد. جامعه مورد مطالعه فرمانده هان تیپ های پیاده نزاجا به تعداد 26 نفر بصورت تمام شمار انتخاب و مورد بررسی قرار گرفتند. به علت نداشتن سابقه بکارگیری مدیریت زمان در سطح تیپ های پیاده محقق با انجام مصاحبه با صاحب نظران، مطالعه  اسناد و مدارک و توزیع پرسش نامه، اقدام به جمع آوری اطلاعات در این تحقیق نموده است. 95 درصد جامعه آماری استفاده از برنامه ریزی و اعمال گام های آن را سبب کاهش حجم کارها، افزایش زمان فرماند هان و افزایش عملکرد و کارایی فرماند هان می دانند، 81 درصد جامعه آماری در حد متوسط به بالا معتقدند پس از حذف عوامل اتلاف زمان با بهره گیری از مدیریت زمان کارآیی فرماندهان تیپ های پیاده نزاجا ارتقاء می یابد.92 درصد جامعه آماری در حد متوسط به بالا معتقدند پس از بکاربردن ابزارهای فنی با بهره گیری از  مدیریت زمان کارآیی فرماندهان تیپ های پیاده نزاجا ارتقاء می یابد.در نهایت مشخص گردید با اجرای مدیریت زمان کارایی فرماندهان به میزان  25% درصد ارتقاء یافته و میزان سلامت فرماندهان نیز بهبود می یابد.ا

هدف از این پژوهش امکان سنجی استقرار فناوری های نوین آموزشی با تاکید بر فناوری اطلاعات و ارتباطات(ICT) در مرکز آموزش پشتیبانی شهید امانی نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران می باشد. روش تحقیق توصیفی - پیمایشی و از نوع زمینه یابی است. جامعه آماری این پژوهش از دو گروه شامل مسئولین و کارکنان دانشکده ها و همچنین دانشجویان دوره های (عالی- مقدماتی- تخصصی ثانویه)[1] در رسته های مختلف می باشند، با استفاده از فرمول کوکران حجم نمونه پژوهش به تعداد 300 نفر برآورد گردید. و روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شد. برای گردآوری داده ها از پرسشنامه محقق ساخته با طیف پاسخگویی لیکرت مرکب از چهار مولفه شرایط و امکانات زیرساختی، نیروی انسانی متخصص، منابع مالی و پشتیبانی و اقدامات فرهنگ سازی استفاده شده است. ضریب پایایی پرسشنامه با استفاده از روش آلفایکرانباخ 920/0 بدست آمده است. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون خی دو (χ2) بهره گیری شده است.نتایج این تحقیق در پرتو تجزیه و تحلیل نهایی نشان می دهد که امکان استقرار فناوری نوین آموزشی با تاکید بر فناوری اطلاعات و ارتباطات از لحاظ شرایط  و امکانات زیرساختی و نیروی انسانی متخصص و اقدامات فرهنگ سازی در مرکز آموزش پشتیبانی شهید امانی نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران امکان پذیر می باشد و از لحاظ منابع مالی و پشتیبانی در حد متوسط می باشد.  

   در عصر حاضر، توسعه فن آوری اطلاعات و ارتباطات به ویژه فن آوری های مرتبط با فضای سایبری، در حوزه غیرنظامی که دروازه آن اینترنت است، به عنوان یک سلاح در میدان نبرد مطرح می باشد و کاربرد آن در آینده نزدیک برای توفیق عملیات های نظامی امری انکارناپذیر خواهد بود. بنابراین روش های نوین جنگی با کنترل میدان نبرد توسط یکپارچه سازی و هماهنگ سازی فضای سایبر، نبرد الکترونیک و مدیریت طیف الکترومغناطیس با عنوان الکترومغناطیس سایبری انجام خواهد شد. سیر این تحول توسط ایجاد زیرساخت های نظامی مناسب و با بهره گیری از شبکه های ارتباطی غیرنظامی و همچنین استفاده از حداکثر ظرفیت طیف الکترومغناطیسی انجام خواهد شد. حائز اهمیت است که تهدیدات امنیتی آن نیز تغییر اساسی پیدا خواهد کرد. این مقاله، اقدامات الکترومغناطیسی سایبری را به نیروهای نظامی معرفی می کند، اطلاعات کاربردی مفیدی را به آنها می دهد و نحوه انجام عملیات نظامی با اتخاذ رویکرد آفندی و پدافندی در این حوزه را بیان می کند. از طرف دیگر بسترهای راهبردی به منظور بهره گیری از قابلیت های الکترومغناطیس سایبری در جهت انجام عملیات نظامی علیه دشمن را معرفی می نماید؛ تا آنها بتوانند برای دفاع از آرمان ها و اهداف نظامی و غیرنظامی کشور و برای جلوگیری از پیاده سازی و اجرای اهداف دشمنان با روش های نوین نبرد آشنا شوند. این مقاله اهمیت موضوع الکترومغناطیس سایبری را به فرماندهان و نیروهای نظامی جهت طرح ریزی محیط عملیات نوین و نحوه انجام عملیات یکپارچه با استفاده از مبانی اقدامات الکترومغناطیسی سایبری را نشان می دهد. همچنین این مقاله می تواند مرجعی برای فرماندهان و نیروهای نظامی باشد تا توانائی قابلیت روش های ابتکاری برای تسخیر، حفظ و بهره برداری از برتری نظامی در تمام محیط عملیاتی تقویت شود.

سیستم بین الملل، دارای ویژگی های است که این تاثیر مستقیمی بر سیاست خارجی کشورها دارد. در این میان چرخه سیستمی قدرت، یکی از مهم ترین ویژگی های سیستم جهانی و منطقه ای تاثیرگذار بر موضوع مذکور است و نظم سیستمی منبعث از چرخه قدرت در دایره سیاستگذاری راهبردی واحدها می تواند نقش محدودکننده داشته و بر نوع راهبرد و استراتژی آن ها اثرگذار باشد. ج.ا.ا نیز در جایگاه یک واحد از نظم بین الملل از این قاعده مستثنی نیست. بر این اساس هدف از انجام پژوهش حاضر بررسی نظم منطقه ای خاورمیانه و متناسب با آن تعیین استراتژی دفاعی ج.ا.ا ایران در آن منطقه است. در همین راستا پژوهش حاضر این فرض را مطرح می نماید که از ارتباط بین نظم جهانی هژمونیک و نظم منطقه ای بی ساختار، نظم آشوبی منطقه خاورمیانه شکل می گیرد که تهدیدات استراتژیکی را برای ج.ا.ا پدید می آورد و استراتژی تدافعی بویژه دفاع عامل و دفاع غیرعامل را در صدر استراتژی های ج.ا.ا در خاورمیانه قرار می دهد. بنابراین مقاله حاضر ضمن تبیین نظم حاکم بر سیستم بین الملل و نظم منطقه خاورمیانه، استراتژی های سیاست خارجی منطقه ای ج.ا.ا را تبیین می نماید.