جواد جهاندیده

چندزبانگی ویژگی جدیدی از تعامل اجتماعی انسان در زمینه آموزش نیست اما امروزه استفاده از چندین زبان از اشکال، الگوها و ماهیت چندزبانه در گذشته متمایز است. بسیاری از مدارس با قانون چندزبانگی جمعیت دانش آموزی مقابله می کنند. از طرفی اعتقاد تاریخی قوی وجود دارد که آگاهی بیش از یک زبان منجر به ارزش افزوده می شود. از این رو دانش آموزان به یادگیری و استفاده فعالانه زبان های دیگر به دلایل حرفه ای و اقتصادی و علمی ترغیب می شوند. با این وجود در بعضی از مواقع کودکان اقلیت چندزبانه و والدین شان به عنوان مانعی برای یادگیری و موفقیت تحصیلی در نظر گرفته می شوند. با این وجود سیاست های مدرسه لزوماً با درک منفی از زبان مادری کودکان شکل نمی گیرند؛ زیرا اغلب اقدامات مدرسه ریشه در فرصت های یادگیری دارند. پژوهش حاضر با هدف بهره گیری از یکی از شیوه های نوین پژوهش تحت عنوان «فراتحلیل کیفی»، به تحلیل و ترکیب نتایج پژوهش های انجام شده در کشور ایران، در زمینه مطالعات چندزبانگی پرداخته است. بدین منظور، تعداد 44 پژوهش انجام یافته در زمینه مطالعات چندزبانگی از مراکز پژوهش کشور گردآوری و از میان آن ها با روش نمونه گیری گلوله برفی تعداد 35 پژوهش که قابلیت بررسی داشت، برای فراتحلیل کیفی انتخاب شد. یافته های این پژوهش نشان داد که پژوهش های انجام گرفته دچار نارسایی هایی کمی و کیفی متعددی هستند که لازم است در تحقیقات آتی جبران شود.

هدف: پژوهش حاضر باهدف بازنمایی انتظارات دانش آموزان دوزبانه از برنامه درسی رسمی صورت گرفته است. روش: روش این مطالعه کیفی با طرح پدیدارشناسی بود. میدان تحقیق کلیه ی دانش آموزان دوزبانه شهرستان سراوان بوده است. مشارکت کنندگان در پژوهش 18 نفر از دانش آموزان دوزبانه بوده که به صورت هدفمند موردبررسی قرارگرفته اند. ابزار پژوهش مصاحبه های نیمه ساختارمند بود. تجزیه وتحلیل داده های پژوهش با استفاده از تحلیل محتوی مضمونی انجام شده است. یافته ها: یافته ها نشان داد که دانش آموزان دوزبانه از برنامه درسی رسمی انتظار آموزش زبان مادری در سال های اولیه ابتدایی و زبان رسمی در سال های بعدی؛ به کارگیری هم زمان آموزش با زبان مادری و رسمی در مدرسه؛ یاددهی سایر زبان ها (عربی و انگلیسی) در برنامه درسی؛ طرح مطالب قومی – زبانی در محتوا رسمی؛ گنجاندن آداب ورسوم و فرهنگ قومی- زبانی در محتوا رسمی؛ تدوین محتوای رسمی منطقه ای؛ بهره گیری معلم از روش های مختلف؛ به کارگیری هم زمان زبان رسمی و مادری؛ برخورد عادلانه و به دوراز تبعیض معلم نسبت به دانش آموزان دوزبانه؛ استفاده از ارزشیابی شفاهی؛ استفاده از کارپوشه در یادگیری و توجه به ارزشیابی روزانه و ماهانه را دارند. درنهایت مدل مفهومی پژوهش بر اساس داده های حاصل از پژوهش ارائه شده است.

پیشینه و اهداف: روش تدریس مناسب از مهم ترین پایه های کیفیت بخشی آموزش محسوب می شود. بسیاری از روان شناسان تربیتی و مربیان آموزشی اعتقاددارند، موقعیت یادگیری باید چنان سازمان دهی شود که هر شاگرد بر اساس توانایی خود به فعالیت بپردازد. هدف این پژوهش مقایسه اثربخشی آموزش به روش استقرایی، کاوشگری، همیاری، بدیعه پردازی و سنتی بر میزان خلاقیت دانش آموزان می باشد. روش ها: پژوهش حاضر مطالعه ای نیمه آزمایشی با به کارگیری طرح پیش آزمون- پس آزمون با گروه های آزمایشی و کنترل بود. جامعه ی آماری پژوهش حاضر شامل کلیه ی دانش آموزان پایه ششم ابتدایی شهرستان سراوان در سال 01-1400 بود. از جامعه ی یاد شده 100 نفر از دانش آموزان، در 5 کلاس درس، به عنوان گروه های آزمایشی و گروه کنترل با روش تصادفی ساده انتخاب شدند. گروه های آزمایشی به مدت 12 جلسه آموزش دیدند. از همه گروه ها آزمون خلاقیت تورنس فرم (ب) در مرحله پیش آزمون و پس آزمون گرفته شد. یافته ها: نتایج نشان داد در مرحله پس آزمون روش های استقرایی، کاوشگری، همیاری و بدیعه پردازی در مقایسه با روش سنتی باعث پرورش خلاقیت دانش آموزان می شود ولی در مقایسه جفتی تفاوتی بین روش ها مشاهده نگردید. نتیجه گیری: اجرای موثر برنامه های درسی و آموزشی نیازمند فراهم کردن بسترها و به کارگیری ابزارهای مناسب می باشد. هر روش تدریس به مثابه چاقوی دو لبه ای است که برای رسیدن به بعضی اهداف مناسب و برای بعضی از اهداف نامناسب است.

خواندن و نوشتنِ زبان رسمی و مادری، نیاز اساسی و غیرقابل انکاری برای هر فرد و فراگیری است؛ اما در این مسیر همواره مشکلاتی بروز می کند که مانعی پیش روی یادگیری می شوند. پژوهش حاضر به رفع مشکلات خواندن و نوشتن یکی از دانش آموزان پایه دوم دبستان بهار روستای کنت صورت گرفته است.این پژوهش کیفی و از نوع اقدام پژوهی است و داده های آن از طریق مشاهده، مصاحبه با والدین، جلسه با همکاران و جستجو در پایگاه های اطلاعاتی جمع آوری و تنظیم شده است. بر اساس یافته های این پژوهش، عمده ترین علل اختلالات خوانداری و نوشتاری، عدم آشنایی دقیق با حروف فارسی، ناتوانی در ترکیب حروف با یکدیگر، اشتباه در هجی کردن و صدا کشی، جاانداختن حروف یا کلمه، عدم فعالیت در خانه، اشتباه شنیدن و نادرست نوشتن کلمات هم صدا، وارونه نویسی، کاهش اعتماد به نفس، بی توجهی در دندانه کلمات و نقطه ها و کم کردن حروف و کلمات در نوشتن دیکته تشخیص داده شد. در مرحله بعد تکنیک های مناسب شنوایی، بینایی و لامسه در طول سال تحصیلی ارائه شد و نتایج نشان داد که میزان توانایی خواندن و نوشتن دانش آموز به میزان بالایی بهبود یافته است.

اهداف: ایران، کشوری چند فرهنگی است و تنوع قومی و زبانی یکی از ویژگی های شاخص آن است. الگوی ملّت در ایران ترکیبی و نامتوازن است. با توجه به اهمیت مساله و انجام بررسی های کمی صورت گرفته، پژوهش حاضر درصدد مطالعه تجربیات معلمان زبان فارسی از برگزاری دوره آموزش چندزبانگی می باشد. روش ها: رویکرد حاکم بر پژوهش حاضر از نوع کیفی و طرح پدیدارشناسی بود و داده های آن به روش مصاحبه نیمه ساختاریافته گردآوری شده اند. تحلیل داده ها با استفاده از روش تحلیل محتوای مضمونی انجام گرفت. شرکت کنندگان در این پژوهش، معلمان تک زبانه زبان فارسی شهرستان سیب و سوران بودند که با روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. یافته ها: تحلیل عمیق مصاحبه های معلمان، موجب شناسایی و دسته بندی پنج مضمون سازمان دهنده شامل: آگاهی زبانی با سه مضمون پایه پیش داوری های، خودآگاهی و احترام به تنوع؛ دانش زبانی با سه مضمون پایه آگاهی از زبان های دیگر، کسب دانش در مورد زبان مادری خود و درک نقش زبان در فرایند تدریس؛ چالش ها با دو مضمون پایه چالش ها در محیط اجتماعی و چالش ها در محیط کار؛ احساسات با مضمون پایه احساسات درباره محیط جدید شخص و مقابله با دو مضمون پایه صلاحیت های چند زبانی و حمایت اجتماعی گردید. نتیجه گیری: دوره های آموزش چند زبانی باعث افزایش دانش و آگاهی های زبانی معلمان می شود و آن ها را در مواجهه با چالش های زبانی آماده می سازد.

هدف این مقاله بررسی عوامل تأثیرگذار بر شکل گیری نظریه تربیتی معلمان ابتدایی در مناطق دوزبانه است. پژوهش حاضر با رویکرد کیفی و با بهره گیری از طرح روایت پژوهی انجام گرفته است. میدان پژوهش شامل کلیه ی معلمان دوزبانه شهرستان سراوان بوده است که با روش نمونه گیری هدفمند از کلیه معلمان دوزبانه در مقطع ابتدایی 4 نفر انتخاب شدند. ابزار پژوهش مصاحبه های روایی و نیمه ساختاریافته و همچنین یادداشت های میدانی بود. تجزیه وتحلیل داده های پژوهش با استفاده از تحلیل محتوی مضمونی انجام گرفت. تحلیل عمیق دیدگاه های معلمان، موجب شناسایی و دسته بندی شش مضمون سازمان دهنده شامل: تجربیات زندگی شخصی (تجربه تعامل با کودک در زندگی شخصی، شرایط خانوادگی، آشنایی با نظام های آموزشی موفق)، تجربیات قبل از خدمت (تجربیات دانش آموزی، تجربیات دانشجویی، تجربه مشابه معلمی)، تجربیات حین خدمت (تعامل با دانش آموز و شرایط کلاس درس، تعامل با همکاران، آزمودن ایده ها در عمل)، ویژگی های شخصیتی معلم (ویژگی های ارثی، ویژگی های اکتسابی)، ماهیت کودک ( ویژگی های کودک امروزی، ویژگی های کلی کودک) و آموزش (روان شناسی و نظریه های مرتبط، آموزش عملی یا کارورزی، نظریه های مرتبط با تربیت) گردید. یافته ها همچنین نشان داد که هر معلم نظریه تربیتی منحصربه فردی دارد که عمدتاً با نظریه های تربیتی معرفی شده توسط نظریه پردازان تربیتی تطابق کامل ندارد؛ بلکه یا ترکیبی از چند نظریه یا شکلی جدید از باور در مورد مؤلفه های فرایند تربیت هستند.

پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش میزان استفاده و نگرش به شبکه های اجتماعی مجازی در پیش بینی سرزندگی و رضایت تحصیلی دانش آموزان انجام شد. روش پژوهش توصیفی و از نوع همبستگی است. جامعه آماری پژوهش حاضر را همه دانش آموزان پسر دوره اول متوسطه شهرستان راسک در سال تحصیلی ۱۴۰۲-۱۴۰۱ به تعداد ۲۱۵۰ نفر تشکیل داد که از بین آن ها تعداد ۳۵۶ دانش آموزان به صورت در دسترس و به شکل آنلاین به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شدند. برای جمع آوری اطلاعات از پرسشنامه میزان و نگرش به استفاده از شبکه های اجتماعی مجازی حجازی و همکاران (۱۳۹۵)، پرسشنامه سرزندگی تحصیلی دهقانی زاده و همکاران (۱۳۹۱) و پرسشنامه رضایت تحصیلی مطلق و همکاران (۱۳۸۷) استفاده شد. تحلیل داده ها با استفاده از همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون چندگانه به شیوه هم زمان در SPSS-26 انجام گرفت. نتایج نشان می دهد که رابطه منفی و معنی داری بین میزان استفاده از شبکه های اجتماعی مجازی با سرزندگی تحصیلی و رضایت تحصیلی وجود دارد. همچنین رابطه مثبت و معنی داری بین نگرش به شبکه های اجتماعی مجازی با سرزندگی تحصیلی و رضایت تحصیلی وجود دارد. نتایج تحلیل رگرسیون نشان مید هد که میزان استفاده و نگرش به شبکه های اجتماعی به ترتیب با 18/0- و 54/0 قادر به پیش بینی سرزندگی تحصیلی است. همچنین میزان استفاده و نگرش به شبکه های اجتماعی به ترتیب با 21/0- و 40/0 قادر به پیش بینی رضایت تحصیلی دانش آموزان است. بر اساس نتایج پژوهش حاضر می توان دریافت که میزان استفاده و نگرش به استفاده از شبکه های اجتماعی مجازی تأثیر مهمی بر عملکرد تحصیلی دانش آموزان دارد.