محمود صادق زاده
| مدرک تحصیلی: دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد یزد، دانشگاه آزاد اسلامی، یزد ، ایران |
مطالب
فیلترهای جستجو:
فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۶۱ تا ۷۴ مورد از کل ۷۴ مورد.
ریشه شناسی و نمادپردازی شخصیّت کیومرث و هوشنگ در شاهنامه(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
شاهنامه فردوسی سند هویّت ملی و دینی ماست و تحلیل ابعاد ساختاری و محتوایی، به ویژه بررسی های تطبیقی آن با متون اساطیری و دینی دیگر به منظور شناخت هرچه بیشتر رمز و رازها و دستیابی به آموزه ها و پیام های اخلاقی و معنوی این اثر شگرف در هر عصری و برای هر نسلی ضرورت دارد. در این جستار، با تجزیه و تحلیل ابیات شاهنامه و با بهره جستن از منابع معتبرشاهنامه شناسی، اسطوره شناسی و تاریخی، ابتدا به بررسی و تحلیل مهم ترین عناوین و القاب در بخش اساطیری، به ویژه شخصیّت اساطیری(کیومرث و هوشنگ) پرداخته و سپس به لحاظ ریشه شناسی، تعابیر نمادین و رمزی و عرفانی تحلیل، مقایسه و بر اساس شواهد و قراین موجود نتیجه گیری شده است. بر این اساس، هرکدام از شخصیت ها و قهرمانان شاهنامه با پندارها و کردارهای خویش، جلوه ای از باورهای دینی، ویژگی های اخلاقی و خوی اهورایی و اهریمنی خویش را به نمایش گذاشته و از القاب متناسبی برخوردار شده اند
مفاهیم نمادین تعلیمی در مهمترین داستان های آموزشی و تربیتی کودک در دهة هشتاد(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
نماد پردازی در ادبیات کودک و نوجوان از اهمیت ویژه ای برخوردار است و سبب می شود تا بسیاری از مفاهیم اخلاقی و فرهنگی به آسانی و غیر م ستقیم به کودکان انتقال یابد. در این جستار به شیوة توصیفی و تحلیلی، به طبقه بندی، ارزیابی کمی و بررسی انواع نمادهای به کار رفته در ۹ داستان آموزشی و تربیتی کودک در دهة هشتاد پرداخته می شود. ابتدا این آثار بازخوانی، خلاصه نویسی و به لحاظ نوع داستانی و موضوعی و کاربرد نمادین طبقه بندی شده، سپس انواع نمادها استخراج، تقسیم بندی و بسامد مضامین آن ها تحلیل و بررسی شده است. از ۶۴ نماد بررسی شده، نماد واژه ای با فراوانی ۵۴ و نماد شخصی با فراوانی ۶۴ و نماد انسانی(مثبت ) با فراوانی ۲۵ بیشتر استفاده شده است. در داستان های یاد شده، علاوه بر کاربرد نمادهای تقویت حس اعتماد به نفس و شناخت استعدادها و آموزش مسائل دینی، نمادهای مفهومی حرکت، با بسامد «؟ چه کسی پنیرم را برداشت » تغییر، تقویت هوش و دانایی، به ویژه در داستان ۱۰۰ و نمادهای شناخت ویژگی های شخصیتی، تمرین شکوفایی توانایی ها، اراده و « تَرس بد اَست » با بسامد ۶۵ و « راز موجود عجیب » پشتکار، به ویژه در داستان های با بسامد ۶۰ بیشتر مورد توجه قرار گرفته اند.
بررسی اصلی ترین ویژگی های زبانی و تصویر آفرینی در اشعار رحماندوست(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
مصطفی رحماندوست از شاعران شاخص و چند وجهی شعر کودک در ایران به شمارمی رود که اشعار وی از ویژگیهای سبک شخصی، به ویژه تصویر آفرینی برخوردار است. در این جستار کوشش می شود، پس از معرفی کوتاه زندگی، آثار و فعالیتهای ادبی و فرهنگی شاعر به شیوه توصیفی، تحلیلی و ارزیابی کمی، به اصلیترین ویژگیهای زبانی، تصویر آفرینی، شیوه روایی و واقع گرایی و بیان خاص شعر آیینی در بیست مجموعه شعر وی پرداخته شود،
تصویر آفرینیهای وی بیشتر از طریق حس آمیزی و عناصر و واژگان مربوط به حس بینایی و شنوایی، متناقض نما، افعال و اصطلاحات محاوره ای، عامیانه و بومی، قیدهای ابداعی، نام گذاریهای جدید، انواع برجسته سازی و هنجار گریزی زبانی و موسیقی کلامی، به ویژه انواع تکرار و ایجاز و اطنابهای مناسب صورت می گیرد.
مهارت در بیان روایی و قصه گویی با زاویه دید اول شخص، سوم شحص و تک گویی، متناسب با گروه های سنی «الف» و «ب» در بیشتر اشعارش دیده می شود.یکی دیگر از ویژگیهای وی، مهارت در شعر آیینی، به ویژه شعر عاشورایی کودک است. به طور کلی، واقع گرایی و ساده گویی و بهره گیری از عناصر زنده و توصیفات عینی، به ویژه رنگهای زرد و سیاه و بازیهای زبانی و ترکیبات بدیع و مناسب سن کودک را می توان از اصلیترین مختصات شعر وی دانست.
بررسی اشعار تعلیمی کودک و نوجوان در ادبیات معاصر(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
شاعران کودک و نوجوان ایران از میان انواع ادبی، بیشتر به ادبیات غنایی، تعلیمی و حماسی توجه کرده اند. از این رو نقش مایه های عاطفی همچون: مادر، پدر، معلم و…، در شعر کودک و نوجوان فراوان است. چندین منظومة حماسی نیز برای کودک و نوجوان سروده شده است؛ از جمله: منظومه ی آرش کمان گیر از سیاووش کسرایی و منظومة ظهر روز دهم از قیصر امین پور.
به دلیل اهمّیت زیاد مسألة تعلیم و تربیت، اشعار تعلیمی فراوانی نیز برای کودکان سروده شده است؛ به ویژه در دوران مشروطه که عصر توجه به تعلیم و تربیت کودکان است. نسیم شمال و ایرج میرزا در دورة مشروطه بیش از شاعران دیگر به تعلیم و تربیت کودکان و نوجوانان در اشعارشان پرداخته اند، امّا در دورة کنونی بیشتر شاعران کودک به این مسأله، توجه کرده اند.
مهم ترین موضوعات شعر کودک و نوجوان در دورة معاصر، شامل مسایل اخلاقی، اجتماعی، علمی و فرهنگی و پایداری و اصلی ترین درون مایه های اشعار تعلیمی، آموزش خداشناسی، احترام به پدر و مادر، تأکید بر دوستی و علم آموزی و… است. در این جستار، جنبه های گوناگون ادبیات تعلیمی و موضوعات اجتماعی شعر کودک و نوجوان با واکاوی و تحلیل مهم ترین اشعار کودکانه از دوره مشروطه تا امروز بررسی می شود.
بررسی کاربرد معنایی و ادبی عدد هفت و چهل در مثنوی معنوی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
بررسی کاربرد انواع تکرار در اشعار گلچین معانی
حوزه‌های تخصصی:
احمد گلچین معانی(1295– 1379) ، شاعر و پژوهشگر معاصر از جمله شاعرانی است که به آرایه ی تکرار توجّه خاصّی دارد و غالبا نیز موجب افزایش و زیبایی موسیقی کلامش می شود.
تکرار، کاربرد بیش از یک بار کلمه یا کلماتی در جمله یا بیت و نیز یکی از مختصّات سبک ادبی است و بیشتر در بدیع لفظی به قصد تأکید، تعظیم، تنبیه به کار می رود. هرچند تکرار، در سخن عادی خوشایند نیست، امّا در سبک ادبی از جمله در شعر گلچین برای مقاصد بلاغی، آرایش های کلامی و یا برحسب ضرورت های شعری استفاده می شود. در این جستار، با تجزیه و تحلیل دیوان گلچین به کاربرد انواع، شیوه ها و ویژگی های تکرار در اشعار وی پرداخته می شود.
انواع تکرار به صورت های مختلفی، همچون: تکرار واج، هجا، واژه، عبارت و جمله و مضامین به شیوه های هنرمندانه در شعر گلچین به کار می رود. گلچین برای ایجاد موسیقی کلام از انواع تکرار، بیش از عوامل دیگر بهره می برد.
بررسی مختصات سبکی و موتیف پردازی در غزلیات کلیم کاشانی (990-1061 ه. ق)
حوزه‌های تخصصی:
کلیم کاشانی، شاعری خلاق، معتدل و پرسخن است که در همة انواع شعر، طبع آزمایی کرده، ولی شهرت اصلی وی در غزل سرایی است. غزلیات کلیم به جز ویژگیهای مشترک سبک هندی، به دلیل نیروی آفرینندگی شعری، تصرفات واژگانی و معنایی و گرایش های غنایی و حکمی از مختصات زبانی، ادبی و فکری برخوردار است.
هنر کلیم در تصویرآفرینی، نازک خیالی و مضمون پردازی است و از تمام امکانات بیانی و بدیعی به صورت معتدل، ساده و روشن استفاده میکند و تصاویر شعری وی با وجود فشردگی، از ابهام و پیچیدگی بدور است. تشبیهات غزلیات کلیم را به سه دسته تقسیم کرده اند: گسترده، دور از ذهن و آفریدة ذوق شاعر.
کلیم در غزلیات خود، بیش تر از استعاره های تشخیص حسی بهره میبرد و گاهی با قدرت ابداع و تصرّف در عناصر طبیعی حتّی از موضوعات غیرشاعرانه، تصاویر بدیع خلق میکند. هرچند اسلوب معادله، از اصلیترین صورت های شعری صائب است، اما وی را آغازگر این شیوه میدانند و یکی از شاخص های شعر وی هم بشمار میرود.
غزلیات کلیم به لحاظ فکری ـ انفسی بیان گر اندیشه های غنایی و فلسفی اوست. بسامد واژه ها و موتیف های خاص وی، نیز در بسیاری از موارد نشان گر اندیشه های مأیوسانه و شک آلود فلسفی است. یکی از مختصات اصلی غزلیات کلیم، همین کاربرد موتیف های خاص است، که مرکز ثقل تخیّل است و نحوة نگرش وی را بیان میکند. موارد یاد شده، در این جستار با تجزیه و تحلیل غزلیات کلیم و بهره جستن از پیشینة تحقیق و با ذکر نمونه هایی بررسی شده است.
بررسی گونه ها و شیوه های طنزپردازی حافظ
منبع:
تحقیقات تمثیلی در زبان و ادب فارسی دوره ۲ پاییز ۱۳۸۹ شماره ۵
75 - 114
حوزه‌های تخصصی:
طنز حافظ از نوع سیاسی، اجتماعی و البته هنرمندانه و زیرکانه وتأویل پذیر و در بسیاری از موارد معصومانه، نجیب، ظریف و عمیق است که در ادراک و احساس منطقی ریشه داردو در لبخندی افسوس ناک تجلی می یابد .
حافظ دو الگوی کلّی را در ساختار طنز خود به کار می گیرد : یکی، طنز اجتماعی صریح که به طور مستقیم از طبقه یا گروهی انتقاد می کند،دیگر، طنز اجتماعی با واسطه که وی درآن بی پروا، خود را نماینده ی طبقه ای معرّفی می کند و از خود به نزد قاضی شکایت می برد، تا باز گوید، حدیث دیگران را.
حافظ برای مبارزه ی طنز آمیز با ستم، فساد و ریا از هر روشی که توانسته، بهره برده است. مهم ترین شیوه های حافظ برای بیان طنز و طعنه و شوخ طبعی عبارت است: خراب کردن نشانه ها و ارزش های تقدّس زاهدان و صوفیان؛ قلب اشیا و الفاظ به شیوه ی اقتباس و جواب گویی؛ استخدام صنایع ادبی، مانند: ایهام، حسن تعلیل، تشبیه و تضاد و تناقض؛ تعریض و کنایه و گاه لطیفه نسبت به معشوق به صورت سؤال و جواب و حاضر جوابی؛ طنز به شیوه ی نصیحتگری، مدیحه سرایی و وظیفه خواهی؛بهره جویی از فرهنگ عوام و محاوره. به طور کلّی ، طنز حافظ گاهی پوشیده و نیش دار است و گاهی لطیف و سطحی که این موارد در این مقاله با ذکر نمونه هایی تحلیل و بررسی شده است
بررسی اصلاح طلبی و نوگرایی از دیدگاه فرخی یزدی(1318-1267 ش)
حوزه‌های تخصصی:
مفهوم اصلا ح طلبیو تجددخواهییکیاز موضوعات اصلی، گسترده و متنوع در دوره مشروطه بود و روشن فکران و مشروطه خواهان، هر کدام برداشتیخاص از آن داشتند، که بعدها تناقضات و مشکلات بسیار تاریخی، فرهنگیو سیاسیایجاد کرد. فرخییزدینیز با توجه به گرایش هایسیاسیو اندیشه هایمسلکیو سبک انتقادیشدید خود، بطور جدیبه اصلاحات زیربناییو انقلاب فکریو اخذ علوم و فنون غربیمیاندیشید و در مبارزات سیاسیو قلمی، بدان میپرداخت. از این رو بیش ترین بسامد موضوعیسرمقالات وی«انتقادات مستقیم علیه حکومت و دولت خودکامه» و «مجلس پوشالی» و سپس «اصلاح طلبی، آرمان خواهیو نوگرایی» بود، که تاکنون تحقیقیمستقل در این باره پدید نیامده است. گارنده در این نوشتار میکوشد براساس نتایج بازخوانیو تجزیه و تحلیل روزنامه ها، سرمقالات و اشعار فرخی، از سه منظر زیر به نقد و بررسیدیدگاه هایویدرباره اصلاح طلبیو نوگراییبپردازد: الف - موانع و مشکلات بر سر راه مشروطه خواهی، اصلاحات انقلابیو فکری؛ ب - ضرورت اصلاحات انقلابیو فکریو عوامل موثر در آن؛ ج - شیوه هاینوگراییو اخذ علوم و فنون غربی.
بررسی سبک نثر مقالات فرخی یزدی
حوزه‌های تخصصی:
"روزنامه «طوفان» فرخی یزدی به مدت هشت سال از سال 1300 تا 1307 ش. منتشر می شد و فرخی، خود بسیاری از سرمقالات و بعضی از مقالاتات را می نوشت و بیشتر از نظر سبک انتقادی، گرایش های سیاسی و پیام رسانی در نثر مشروطیت اهمیت داشت و طبعا شیوه نگارش و جنبه ادبی آن در درجه دوم اهمیت قرار می گرفت.
نثر فرخی یزدی را به سه نوع می توان تقسیم کرد: نثر روزنامه ای، نثر توصیفی، ادبی و نثر منشیانه، اما نثر غالب وی همان نثر روزنامه ای (انتقادی، خطابی) است، که هر چند بیشتر تحت تاثیر نثر روزنامه نگاری مشروطیت به ویژه روزنامه نویسی دهخدا بوده، به لحاظ امتیازات روزنامه نگاری و مختصات مقاله نویسی قابل توجه و بررسی است و در این مقاله سعی می شود به شاخصه های مقاله نویسی، انواع نثر ویژگی های سبکی نثر فرخی پرداخته شود."
پی آمدها و دلایل ناکامی انقلاب مشروطیت
حوزه‌های تخصصی: