حمیدرضا آریان پور

پژوهش حاضر با هدف بررسی ویژگی های روان سنجی مقیاس منبع کنترل تحصیلی (ALCS) در دانش آموزان دوره متوسطه صورت گرفت. جامعه پژوهش شامل کلیه دانش آموزان دوره متوسطه اول و دوم شهرستان های اردکان و میبد بود که از بین آن ها 604 نفر به شیوه نمونه گیری تصادفی طبقه ای برای شرکت در پژوهش انتخاب شدند. داده ها با استفاده از مقیاس منبع کنترل تحصیلی ترایس، منبع کنترل درونی-بیرونی و معدل نیمسال اول تحصیلی جمع آوری و با استفاده از تحلیل همبستگی پیرسون، تحلیل عاملی تأییدی و آزمون t نمونه های مستقل تحلیل شدند. روایی محتوایی و صوری مقیاس مورد بررسی و تأیید قرار گرفت. یافته ها نشان داد که مقیاس منبع کنترل تحصیلی با منبع کنترل راتر و عملکرد تحصیلی دانش آموزان روایی همگرای معنی داری داشت(01/0>p). همچنین این مقیاس قادر به تمایز دانش آموزان دارای عملکرد تحصیلی بالا از دانش آموزان دارای عملکرد تحصیلی پایین بود. بررسی روایی سازه مقیاس، ساختار تک بعدی آن را مورد تأیید قرار داد. پایایی بازآزمایی مقیاس در فاصله زمانی دو هفته 83/0 (01/0>p) و آلفای آن به شیوه کودر-ریچاردسون 71/0 بدست آمد. با توجه به یافته های پژوهش می توان نتیجه گرفت که نسخه فارسی مقیاس منبع کنترل تحصیلی در نمونه ای از دانش آموزان شرکت کننده در پژوهش دارای روایی و پایایی قابل قبولی است.

هدف: این پژوهش با هدف بررسی تأثیر درمان وجودی بر بخشش زناشویی و عملکرد خانواده در زنان آسیب دیده از خیانت زناشویی انجام شد. روش: پژوهش حاضر در چارچوب یک مطالعه آزمایشی تک موردی در چهار زن آسیب دیده از خیانت عاطفی زناشویی مراجعه کننده به اورژانس اجتماعی شهرستان میبدکه به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شده بودند، انجام شد. از مقیاس های بخشش در خانواده و خرده مقیاس عملکرد کلی خانواده مقیاس سنجش خانواده مک مستر در طی مراحل خط پایه، درمان و پیگیری استفاده شد. مداخله طی 8 جلسه 90 دقیقه ای به صورت فردی به شرکت کنندگان ارائه شد و سنجش در چهار مرحله خط پایه، چهار مرحله درمان و دو مرحله پیگیری انجام شد. برای تحلیل داده ها نیز از روش تحلیل نموداری، تعیین درصد بهبودی و شاخص تغییر پایا استفاده شد. یافته ها: نتایج نشان داد که پیشرفت های بالینی و آماری معنی داری در افزایش بخشش و عملکرد خانواده بعد از درمان به دست آمده است. در مدت دو ماه پیگیری نیز پیشرفت های به دست آمده در طول درمان حفظ شده بود که بیانگر پایداری اثرات درمان بود. با توجه به نتایج به دست آمده، حمایتی از تأثیر درمان وجودی بر افزایش حس بخشش زناشویی و عملکرد خانواده در زنان آسیب دیده از خیانت عاطفی زناشویی فراهم شد.

زمینه و هدف: دوران پر فرازونشیب نوجوانی، دوره گذر از کودکی به بزرگسالی می باشد و گاهی با تناقض و پرخاش همراه است. می توان از خودزنی به عنوان یکی از رفتارهای ناهنجار این دوران نام برد؛ و به دلیل ماهیت آسیب رسان آن، مطالعه در این زمینه حائز اهمیت است. خودزنی را می توان آسیب عمدی به بدن، بدون قصد خودکشی تعریف نمود. به صورت کلی پژوهش حاضر در پی بررسی تجربه زیسته نوجوانان دارای سابقه خودزنی و به صورت جزئی، باهدف بررسی تجربیات عاطفی، شناختی، روانی، آسیب های جسمانی و عوامل خانوادگی مؤثر بر خودزنی نوجوانان انجام پذیرفت. جمعیت موردمطالعه شامل کلیه نوجوانان 18-12 سال شهر کرمان که در سال 1400 تجربه اقدام به خودزنی داشتند، بود. روش پژوهش: روش نمونه گیری مبتنی بر هدف و ملاک ورود به نمونه نیز داشتن حداقل یک بار سابقه خودزنی بود. این پژوهش با روش پدیدارشناسی و با رویکرد مضمونی به بررسی تجربه زیسته نوجوانان دارای سابقه خودزنی پرداخته است و داده های پژوهش با استفاده از روش پدیدارشناسی توصیفی (کلایزی) مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفته است. یافته ها: با انجام ده مصاحبه، پژوهش به حد اشباع رسید و تعداد 49 کد مفهوم اولیه که بیانگر تجربه زیسته نوجوانان دارای سابقه خودزنی بود، استخراج گردید؛ در ادامه مفاهیم مشابه و نزدیک به هم در 15 مقوله عمده و 5 مقوله اصلی جای گذاری گردید که عبارت اند از:1- ویژگی های فردی (برون گرایی، روان رنجوری، گشودگی به تجربه) 2- عوامل خانوادگی مؤثر (خانواده، محیط زندگی) 3- ویژگی های مربوط به دوران بلوغ (ویژگی-های شناختی، ویژگی های عاطفی) 4- اختلالات بالینی (سلوک، اختلالات خلقی، اختلالات انفجاری متناوب، اختلالات اضطرابی و الگوی بالینی شخصیت) 5- احساسات مرتبط با خودزنی (احساس قبل از اقدام به خودزنی، احساس بعد از اقدام به خودزنی). نتیجه گیری: رفتار خودزنی برای هر فرد کارکردهای متفاوتی دارد و شناخت این کارکردها می تواند درمانگران را در تشخیص شیوه درمان و نحوه برخورد با افراد مبتلا، کمک نماید. برخی از این کارکرد ها عبارت اند از: تنظیم هیجانی، فرار از خودکشی، جلب توجه، طلب ترحم، نمایش شجاعت، فرار از روزمرگی.

هدف: هدف پژوهش حاضر بررسی اثربخشی واقعیت درمانی گروهی مبتنی بر تئوری انتخاب بر مسئولیت پذیری، منبع کنترل و کاهش دوز داروهای آگونیست در افراد وابسته به مواد تحت درمان نگهدارنده بود. روش: روش پژوهش نیمه آزمایشی از نوع پیش آزمون، پس آزمون، و پیگیری با گروه کنترل بود. جامعه آماری شامل همه مراجعه کنندگان به مراکز درمان اعتیاد شهر اردکان در سال 1399 بود که 16 نفر به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل قرار گرفتند. واقعیت درمانی گروهی مبتنی بر تئوری انتخاب در 10 جلسه 90 دقیقه ای با فراوانی یک جلسه در هفته بر روی گروه آزمایش اجرا شد. داده ها با استفاده از مقیاس مسئولیت پذیری روان شناختی، مقیاس منبع کنترل، و میزان دوز تجویزی داروهای آگونیست در پرونده درمانی آزمودنی ها، جمع آوری و با روش تحلیل واریانس مکرر تجزیه و تحلیل شدند. یافته ها: نتایج پژوهش نشان داد واقعیت درمانی گروهی مبتنی بر نظریه انتخاب، بر بهبود مسئولیت پذیری، منبع کنترل، و کاهش دوز مصرف داروهای آگونیست افراد وابسته به مواد تحت درمان نگهدارنده اثربخش بود. نتیجه گیری: این پژوهش، حمایتی تجربی برای مداخله موردنظر جهت بهبود منبع کنترل، مسئولیت پذیری، و کاهش دوز مصرفی افراد وابسته به مواد تحت درمان نگهدارنده فراهم می کند.

هدف پژوهش حاضر، بررسی تأثیر مشاوره راه حل محور بر امید شغلی دانش آموزان بود که به روش نیمه آزمایشی و با طرح پیش آزمون پس آزمون با گروه کنترل و مرحله پیگیری انجام گرفت. جامعه آماری این پژوهش را کلیه دانش آموزان دختر دوره دوم متوسطه شهر مبارکه در سال تحصیلی 99-98 تشکیل دادند. تعداد نمونه 50 نفر بود که به روش نمونه گیری دردسترس انتخاب شدند و بدین منظور، 50 نفر از دانش آموزان دختر دوره دوم متوسطه یکی از مدارس این شهر که به صورت تصادفی انتخاب شد، پرسشنامه امید شغلی جانتونن و وترستون را تکمیل کردند. سپس 20 نفر از کسانی که نمره کمتری در این پرسشنامه کسب کرده بودند، انتخاب شدند و به صورت تصادفی در دو گروه 10نفری آزمایش و کنترل قرار گرفتند. گروه آزمایش 5 جلسه 1 ساعت و 45 دقیقه ای مشاوره راه حل محور دریافت کرد. پس از اتمام برنامه مشاوره ای از هر دو گروه پس آزمون گرفته شد و به فاصله 1 ماه پس از آن، پیگیری مربوطه انجام گرفت. برای تحلیل داده ها از میانگین و انحراف معیار و برای آزمون فرضیه ها از تحلیل کوواریانس چندمتغیره (مانکوا) استفاده شد. نتایج حاصل نشان داد مشاوره راه حل محور سبب افزایش امید شغلی و مؤلفه های آن که شامل اهداف، گذرگاه و عاملیت است، شده است. باتوجه به نتایج این پژوهش می توان با طراحی، اجرا و کاربست مداخلات مبتنی بر مشاوره راه حل محور، امید شغلی دانش آموزان را بهبود بخشید و به هدف گزینی، انتخاب مسیر شغلی و افزایش احساس عاملیت شخصی آنها کمک کرد.

هدف پژوهش حاضر مطالعه تجربه زیسته برون رفت از وابستگی عاطفی در افراد مبتلا به اختلال سوء مصرف مواد است. روش تحقیق از نوع پژوهش کیفی است که با استفاده از تحلیل مضمون انجام شد. جامعه هدف کلیه اعضای انجمن معتادان گمنام است. ابزار پژوهش مصاحبه نیمه ساختاریافته است، مصاحبه تا جایی ادامه پیدا کرد که داده های جدیدی در برنداشت و به حد اشباع نظری رسید و در نهایت جامعه هدف به 10 نفر رسید. تحلیل داده ها از طریق مقایسه مداوم و کدگذاری در سه مرحله باز، محوری و انتخابی، انجام شد. یافته ها نشان می دهد که تجربه معتادان گمنام از وابستگی عاطفی شامل 2 مقوله اصلی «بی کفایتی» و «خودتخریبی» و 11 مقوله اولیه « ضعف درحفاظت از مرزهای فردی و بین فردی»، «وابسته افراطی»، « بیم خسران»، «شکست در گسست»، «سرویس دهی افراطی»، «فقدان قاطعیت کافی»، «تمایزیافتگی پایین»، «نداشتن استقلال فکری و عاطفی»، «آسیب پذیری»، «عزت نفس پایین» و «تسلیم» است. یافته ها نشان داد عملکرد افراد معتادی که دارای وابستگی عاطفی هستند، بدون حضور فرد مقابل دچار مشکل می شود. آن ها بدون فردی که به آن وابسته هستند احساس بی کفایتی می کنند و همچنین به دلیل ترس از طرد شدن مانند یک قربانی عمل کرده و به خود آسیب می رسانند.

هدف پژوهش حاضر مفهوم سازی و شناسائی مؤلّفه های تشکیل دهنده هویّت تحصیلی دانشجویان به عنوان یکی از انواع خاص هویّت، با توجه به ساختار فرهنگی-اجتماعی و بافت آموزش عالی جامعه ایران بوده است. برای دستیابی به این هدف از روش پژوهش کیفی و طرح نظریه برخاسته از داده ها استفاده شده است. شرکت کنندگان در پژوهش شامل 65 نفر (52 نفر دانشجوی مرد و 13 نفر دانشجوی زن) بودند که در نیمسال های چهارم تا ششم مقطع کارشناسی دانشگاه سراسری اردکان و ششم تا هشتم مقطع دکترای حرفه ای در رشته های پزشکی و دندانپزشکی در دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد مشغول به تحصیل بودند. برای گردآوری داده ها، از روش گروه های کانونی استفاده شد و در دو دانشگاه مورد بررسی و پنج گروه کانونی تشکیل گردید. نتایج کدگذاری نظری نشان داد که هویّت تحصیلی دانشجویان ایرانی از پنج مؤلّفه تعهّد تحصیلی، خودپنداشت تحصیلی، آینده اندیشی، تعلّق به دانشگاه و عاملیّت شخصی تشکیل شده است.

مشارکت سیاسی به عنوان یکی از شاخص های عمده توسعه، تابع بسیار مهمی از ویژگی های منحصر به فرد شخصیتی و تعاملی افراد به ویژه دانشجویان است. پژوهش پیش رو با هدف بررسی نقش واسطه ای باورهای مذهبی در ارتباط بین ویژگی های شخصیتی و مشارکت سیاسی دانشجویان انجام شد. این پژوهش یک مطالعه توصیفی−همبستگی به شیوه مدل یابی معادلات ساختاری بود. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه دانشجویان دانشگاه اردکان در سال تحصیلی 1399−1400 بود که تعداد 300 نفر از آنان با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس، جهت انجام پژوهش انتخاب شدند. برای گردآوری داده ها از پرسشنامه ویژگی های شخصیتی پنج عاملی نئو فرم کوتاه مک کری و کاستا (1992)، پرسشنامه مشارکت سیاسی فرج زاده (1393) و پرسشنامه باورهای مذهبی خدایاری فرد (1374) بهره گرفته شد. داده های حاصل از پرسشنامه ها در دو سطح آمار توصیفی و آمار استنباطی مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفتند. نتایج نشان داد ویژگی های شخصیتی روان نژندی، برون گرایی، دلپذیر بودن و باوجدان بودن بر مشارکت سیاسی در دانشجویان تأثیر مستقیم معنا داری دارند (05/0P<)، اما ویژگی شخصیتی انعطاف پذیری بر مشارکت سیاسی در دانشجویان تأثیر مستقیم معنی داری ندارد (05/0<P)؛ همچنین باورهای مذهبی بر مشارکت سیاسی تأثیر مستقیم معنا داری دارند (05/0P<). ویژگی های شخصیتی برون گرایی، دلپذیر بودن، انعطاف پذیری و باوجدان بودن نیز بر باورهای مذهبی در دانشجویان تأثیر مستقیم معنا داری دارند (05/0P<)، اما ویژگی شخصیتی روان نژندی بر باورهای مذهبی در دانشجویان تأثیر مستقیم معنا داری ندارد (05/0<P)؛ همچنین باورهای مذهبی، رابطه بین ویژگی های شخصیتی برون گرایی، دلپذیر بودن، انعطاف پذیری و باوجدان بودن را با مشارکت سیاسی در دانشجویان به طور معنا داری میانجی گری می کند (05/0P<).

پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر آموزش سواد هیجانی بر درگیری تحصیلی و نظریه ذهن دختران 9-12 سال انجام شد. روش پژوهش از نوع نیمه آزمایشی از نوع پیش آزمون و پس آزمون همراه با گروه کنترل بود. جامعه ی آماری شامل دانش آموزان دختر 9 تا 12 سال شهر اصفهان در سال تحصیلی 1400-1401 بودند که از بین آن ها 24 نفر از به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند و به صورت تصادفی در دو گروه کنترل (12 نفر) و آزمایش (12 نفر) گمارش شدند. گروه آزمایش هشت جلسه آموزش سواد هیجانی به مدت 60 دقیقه دریافت کرد و گروه کنترل مداخله ای دریافت نکرد. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه ی درگیری تحصیلی زرنگ (2012) و آزمون نظریه ی ذهن استیرنمن (1999) استفاده شد. یافته های حاصل از آزمون یومان ویتنی در نرم افزار spss نشان داد آموزش سواد هیجانی موجب ارتقاء سطح نظریه ی ذهن و درگیری تحصیلی دانش آموزان می شود. لذا می توان از آموزش سواد هیجانی در مدارس و مراکز مشاوره در جهت افزایش نظریه ی ذهن و درگیری تحصیلی دانش آموزان بهره برد.