سمانه جلیلی صدرآباد

فضاهای همگانی و تعاملات اجتماعی دارای رابطه دو سویه می باشند. درحالی که رشد متراکم شهرها، کمبود زمین و عدم توجه به این فضاها در برنامه های توسعه شهری منجر به کمبود سرانه فضای سبز و باز و کاهش تعاملات اجتماعی شده است. منطقه 10 شهر تهران به عنوان پرتراکم ترین منطقه در این کلان شهر، دارای کمبود کمی و کیفی در فضاهای همگانی و باز می باشد؛ و مسائل دیگر همانند فرسودگی کالبدی، آشفتگی در منظر شهری، بالا بودن میزان اجاره نشینی، امنیت اجتماعی پایین و شناور بودن جمعیت ساکن، موجب کاهش کیفیت فضاهای همگانی موجود و سطح تعاملات اجتماعی شده است. در این راستا هدف این پژوهش بررسی امکان تحول فضاهای همگانی به منظور ارتقاء تعاملات اجتماعی در منطقه 10 می باشد و استراتژی آن توصیفی- پیمایشی است. داده ها با روش مطالعات اسنادی و میدانی جمع آوری و جهت تجزیه وتحلیل از تکنیک SWOT و QSPM استفاده شده است. نتایج نشان می دهد که تنوع پذیری فعالیت ها ، اختلاط کاربری ، همه شمولی اجتماعی، دسترسی به حمل و نقل عمومی، امنیت اجتماعی، خاطره انگیزی، ایمنی، بهره گیری از تمام حواس، خوانایی، دید و منظر مناسب، انعطاف پذیری، مبلمان شهری، نوع بدنه و کف، آسایش اقلیمی و بهداشت محیط مؤلفه های اثرگذار در ارتقاء تعاملات اجتماعی در فضاهای همگانی می باشند و شرایط و فعالیت های مناسب برای حضور کودکان و سالمندان منجر به افزایش نظارت و امنیت اجتماعی می شود. سناریوی برتر شامل راهبردهای تهاجمی (SO1: ارتقاء امنیت اجتماعی در فضاهای همگانی موجود، SO2: ارتقاء سرانه فضای سبز و باز، SO4: توسعه پاتوق های محلی و ریزفضاها جهت تجمع اهالی، SO5: تخصیص فضاهای چندمنظوره فرهنگی، هنری، ورزشی و...) و محافظه کارانه (ST1: استفاده مجدد از فضاهای غیرفعال در تملک شهرداری، ST2: افزایش مشارکت اجتماعی شهروندان) می باشند و در نهایت جهت تحقق پذیری آن ها 18 سیاست و 31 برنامه اقدام تدوین شده است.

کیفیت زندگی مفهومی چندبعدی است که به زمینه و شرایط زندگی مردم یک کشور یا منطقه تنیده است به همین علت تفاوت در ویژگی های شهرها می تواند موجب تفاوت در ادراک و مفهوم کیفیت زندگی شود. یکی از مهم ترین مفاهیمی که موجب تفاوت در ویژگی ها و خصوصیات شهرها می شود موضوع مقیاس و اندازه شهرها است. در سال های اخیر بسیار مشاهده شده است که سنجش کیفیت زندگی و انتخاب شاخص های کیفیت زندگی در شهرها بدون توجه به مقیاس و اندازه شهرها انجام شده است. با توجه به اهمیت مقیاس و اندازه شهرها در شهرسازی، هدف این پژوهش بررسی ارتباط میان مقیاس شهرها و تبیین و نحوه سنجش مفهوم کیفیت زندگی می باشد. جهت نیل به هدف پژوهش از روش تحلیلی رگرسیون گام به گام استفاده شد. پیرو همین امر شهرهای ضیاءآباد، قزوین و تهران با توجه به مقیاس و اندازه متفاوت آن ها به عنوان نمونه های مطالعاتی پژوهش انتخاب شدند. نتایج پژوهش حاکی از آن است که بسیاری از مظاهر و مناسبات شهری می تواند بر مفهوم کیفیت زندگی تأثیرگذار باشد که یکی از مهم ترین این مفاهیم موضوع مقیاس و اندازه شهرها می باشد. این مفهوم با تأثیرگذاری بر بسیاری از جنبه های شهری می تواند موجب تغییر در ویژگی ها و به طورکلی هویت شهرها شود. تغییر در مقیاس و اندازه شهرها می تواند منجر به تغییر در ادراک افراد از مفهوم کیفیت زندگی و تفاوت در شاخص های مؤثر بر کیفیت زندگی شود. درنهایت می توان بیان نمود که مقیاس و اندازه شهر با موضوع کیفیت زندگی و نحوه سنجش آن دارای رابطه تنگاتنگی می باشد و تغییر در آن می تواند موجب تغییر در شاخص های مؤثر بر کیفیت زندگی و به دنبال آن سنجش کیفیت زندگی در شهرها شود.

شهرها با وجود مزایای بسیاری که دارند استرس شهری را افزایش می دهند. این موضوع در شهر تهران که ششمین شهر پراسترس جهان است اهمیت چندین برابر پیدا می کند. اما با توجه به اهمیت آن تأثیر جنبه های مختلف این شهر بر استرس به خوبی شناخته شده نیست. به همین منظور این پژوهش با هدف شناسایی و تحلیل ساختاری ابعاد برنامه ریزی شهری درمانگر استرس در شهر تهران انجام شده است. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی-تحلیلی بوده و بر مبنای هدف از پژوهش های کاربردی می باشد. در واقع پس از تحلیل محتوا مطالعات پیشین به تحلیل ساختاری ابعاد مذکور بر اساس نظر متخصصان آشنا با موضوع، با استفاده از نرم افزار (MICMAC) پرداخته شده است. یافته های پژوهش حاکی از آن است که بعد محیطی به عنوان تأثیرگذارترین و بعد ویژگی های فردی به عنوان تأثیرپذیرترین ابعاد شناخته شده است. در واقع ابعاد محیطی، اقتصادی، حمل ونقل، فرهنگی، کاربری، اجتماعی، سیاسی، کالبدی، فردی و مسکن به ترتیب در برنامه ریزی شهری درمانگر استرس در شهر تهران حائز اهمیت هستند. همچنین ابعاد محیطی و اقتصادی مهم ترین و کلیدی ترین ابعاد برنامه ریزی شهری درمانگر استرس در این شهر می باشند. در نتیجه توجه به همه این ابعاد با تأکید بر بعد محیطی و اقتصادی می تواند استرس شهری را در شهر تهران تا حد بسیاری کاهش دهد

قابلیت جذب مردم توسط فضاهای عمومی سبب شده تا از این گونه فضاها بعنوان ظرفی برای شکلگیری سرمایه اجتماعی یاد شود، همچنین ارتباط دو سویه فضاهای عمومی شهری و تعاملات اجتماعی انکار ناپذیر است و فضاهای عمومی منجر به شکلگیری تعاملات اجتماعی شده و وجود تعاملات اجتماعی موجب موفقیت فضاهای عمومی میگردد، این مسئله خود اهمیت فضاهای عمومی موفق را دوچندان میکند.در همین راستا،این پژوهش کاربردی با راهبرد توصیفی- پیمایشی به بررسی عوامل موثر بر ارتقای تعاملات اجتماعی و شناسایی پیشرانهای کلیدی موثر بر آنها در فضاهای عمومی شهری منطقه 10 شهرداری تهران میپردازد که در آن مفاهیم مرتبط با فضاهای شهری و تعاملات اجتماعی بررسی و عوامل موثر بر ارتقای تعاملات اجتماعی در فضاهای عمومی در 4 بعد عملکرد و فعالیت، کیفیات کالبدی- فضایی، زیست محیطی، معنایی و در 12مولفه و 60 شاخص طبقه بندی میشوند. این شاخصها با توجه به نمونه موردی خاص شده و پس از آن با تکنیک دلفی و روش تحلیل اثرات متقابل و نرم افزار میک مک،10پیشران کلیدی زمین بازی و مکان اوقات فراغت کودکان، مجموعه های تفریحی و اوقات فراغت، فضاهای مکث و نشستن، وجود افراد در گروه ها و رده های سنی و جنسی مختلف و میزان پاسخگویی به حضور آنان، وجود مبلمان مناسب جهت نشستن و گفت و گو، دسترسی به مسیرهای پیاده و دوچرخه، وجود کاربریها و فعالیتهای متنوع شبانه روزی، خاطره انگیزی و تجربه های به یاد ماندنی، وجود دسترسی و امکانات و مبلمان مخصوص پیاده، توجه به اقلیم امکان استراحت و آسایش معرفی میگردند. سپس دسته های 5 گانه فضاهای عمومی منطقه؛ بوستان واحد همسایگی،محله ای،ناحیه و منطقه ای، فضاهای مذهبی و راسته تجاری طبق روش لیکرت، امتیازدهی شده که میتوان گفت با وجود کمبودهای کمی و کیفی موجود،اما بوستانهای ناحیه و منطقه ای نسبت به سایر فضاهای شهری منطقه وضعیت بهتری در راستای ارتقای تعاملات اجتماعی دارند.

بیان مسئله: مبلمان شهری یکی از عناصر مهم در فضاهای شهری به جهت خدمات رسانی به شهروندان محسوب می شود که از اهمیت ویژه ای برخوردار است؛ لذا در طراحی و مکان یابی این مبلمان باید تمامی شرایط و ملاحظات لازم را در نظر گرفت. اهداف: هدف اصلی در این پژوهش بررسی ملاحظات طراحی مبلمان شهری در فضاهای شهری است که برای این منظور در این مطالعه معیارها و ملاحظات مربوطه مورد سنجش قرار می گیرند. روش تحقیق: پس از مطالعات و بررسی های انجام شده، در ابتدا به بررسی تعاریف مختلفی که کارشناسان برای مبلمان شهری در نظر گرفته اند پرداخته شده و سپس به دسته بندی آن در دنیا و ایران و پس از آن ملاحظات و معیارهای مبلمان شهری مورد بررسی قرار گرفته است. نتیجه گیری: نتایج این پژوهش نشان می دهد که در طراحی مبلمان شهری، ملاحظات و معیارهای طراحی در یک تعامل و رابطه دوجانبه هستند. در واقع می توان عنوان کرد که از نظر چگونگی توجه به ملاحظات و معیارهای طراحی دو حالت می تواند وجود داشته باشد؛ حالت اول طراحی استاندارد محور و یکسان که در پروسه طراحی آن کلیه ملاحظات و معیارها به طورکلی موردتوجه است و معیارهای معناشناسانه یا متوجه اهداف نهاد متولی مبلمان است و یا بعضاً فاقد معیارهای معناشناسانه است. این مبلمان و طراحی آن در بازه های زمانی بلند مورداستفاده قرار می گیرد و گاهی پس از گذشت چند دهه بازطراحی انجام می شود.حالت دوم طراحی موردی، که بر اساس شرایط ویژه و بر اساس مکان و بستر قرارگیری مبلمان و با رعایت ملاحظات و معیارهای متناسب با آن طراحی صورت می گیرد.

اختلالات روانی امروز در شهرها شیوع بیشتری نسبت به نقاط روستایی دارند و این موضوع هزینه های فراوانی را بر دوش بودجه های مالی شهرداری ها به همراه دارد. به همین دلیل طرح های ارتقا سلامت روان از ملزومات اساسی شهرها مخصوصا شهر تهران بوده و سیاست گذاران باید با توجه به این مسئله تهیه و اجرای این طرح ها را در راستای اهداف خود قرار دهند. این اقدام بدون توجه به تجارب جهانی و اتخاذ بهترین راهکارها و اقدامات ممکن نخواهد بود. به همین منظور این پژوهش با هدف بررسی طرح های جهانی مرتبط با سلامت روان و مقایسه آن با راهکارهای شهرداری شهر تهران در این حوزه انجام شده است. روش تحقیق در این پژوهش مروری بوده و برای جمع آوری داده ها از مطالعات اسنادی و کتابخانه ای و برای تحلیل آنها از روش تحلیل محتوا استفاده شده است. یافته های پژوهش حاکی از آن است که دسترسی به خدمات پشتیبان سلامت روان، بهبود مثبت جامعه و تاب آوری به دنبال بلایای مانند بلایای طبیعی و خشکسالی و ارتقا حمایت و شمول اجتماعی ایجاد فرصت برای ارتقا غرور جامعه، احساس تعلق و مشارکت مهم ترین راهکارهای طرح های جهانی این حوزه است که فقط مورد اول در برنامه های شهرداری تهران وجود دارد. به علاوه تعدادی از اقدامات این ارگان برای گروه یا قشر خاصی است و همه شهروندان را پوشش نمی دهد. در نتیجه اقدامات شهرداری تهران از جامعیت و همه شمولی کافی برخوردار نیست و نیاز است یک طرح سلامت روان جامع و همه شمول با در نظر گرفتن شرایط این شهر و راهکارهای شناسایی شده، انجام شود.

هدف: جنگل ها، ریه های زمین، نقشی بی بدیل در حیات کره خاکی ایفا می کنند و حفاظت از آن ها، موضوعی حیاتی است که در نشست گلاسکو در سال 2021 موردبحث و بررسی قرار گرفت. در این میان، پراکندگی سکونتگاه های روستایی در دل جنگل ها، تعادلی ظریف بین نیازهای انسانی و حفظ این اکوسیستم های ارزشمند ایجاد می کند. منطقه هورامان به دلیل دارا بودن جنگل های ارزشمند، در چهل و چهارمین جلسه کمیته میراث جهانی یونسکو در سال 2020 به فهرست آثار ملی افزوده شد اما جنگل های آن مدام در حال نابودی هستند. بنابراین باتوجه به اهمیت منطقه، پژوهش حاضر با هدف ارائه یک الگوی کارآمد برای پراکنش 267 سکونتگاه روستایی واقع در جنگل های هورامان انجام شده است. روش پژوهش: این پژوهش به بررسی شاخص های مؤثر بر پراکندگی با استفاده از مرور مبانی نظری در چهار معیار مرفولوژی زمین، دسترسی، اقلیم و تولیدات استخراج شده می پردازد و برای مدل سازی و تحلیل از مدل AHP و نرم افزار GIS استفاده کرده است. یافته ها: بعد از تشکیل ساختار سلسله مراتبی و دسته بندی شاخص ها، در میان شاخص ها و معیارهای تعیین شده، شاخص های بخش تولیدات، نقشی کلیدی در ارزیابی وضعیت پراکنش سکونتگاه های روستایی واقع در جنگل ایفا می کنند. این شاخص ها که به دو دسته تولیدات بخش حیوانی و کشاورزی تقسیم می شوند، اطلاعات جامعی را در خصوص میزان تولید، تنوع محصولات، بهره وری و وابستگی به منابع طبیعی ارائه می دهند؛ از سوی دیگر، معیار دسترسی به عنوان عاملی اساسی در پراکنش مؤثرند که شامل شاخص های فاصله تا رودخانه، سایر روستاها و شهر و ... است. بعد از بررسی و سنجش وضع موجود و تهیه نقشه وزنی، مکان یابی سکونتگاه ها انجام گرفت و الگوی نهایی با در نظر گرفتن چهار سیاست اصلی ارائه شد که شامل: ممنوعیت سکونت در روستاهای با ریسک بالا برای جنگل، جابه جایی سکونتگاه های آسیب زننده به جنگل به مکان های مناسب تر، ادغام چندین سکونتگاه کوچک برای تمرکز خدمات و کاهش تخریب جنگل و تثبیت سکونتگاه های موجود در وضع فعلی با رعایت شروطی مانند عدم توسعه در جهت منتهی به جنگل، ویلاسازی و حفظ تعادل با محیط زیست. نتیجه گیری: این الگو با هدف بهبود ماهیت سکونتگاه های روستایی و ارتقای کیفیت زندگی ساکنین، ضمن حفاظت از جنگل ها در برابر تخریب، جنگل زدایی و سایر مخاطرات، به دنبال توسعه پایدار منطقه هورامان است.

مقدمه: در دنیای امروز، با توجه به رشد شهرنشینی، کلان شهرها با چالش های گسترده و پیچیده ای روبه رو هستند. توسعه جوامع انسانی در قرن های اخیر، به ویژه در قرن 21، و روند فزاینده صنعتی شدن به عنوان یکی از شاخص های پیشرفت اقتصادی و اجتماعی مناطق شهری، تأثیرات منفی زیادی بر محیط زیست و منابع طبیعی به جای گذاشته است. این مسائل شامل مصرف بی رویه زمین، افزایش ترافیک، انتشار گازهای گلخانه ای و مصرف بالای انرژی است که به پدیده هایی مانند گرم شدن زمین، کاهش تنوع زیستی و وابستگی بیشتر به سوخت های فسیلی منجر می شود [1]. رشد سریع شهرنشینی، افزایش ساخت وساز و نیاز فزاینده به انرژی برای سرمایش و گرمایش، مصرف انرژی را به شدت بالا برده و به تبع آن، انواع آلودگی ها را نیز افزایش داده است [2]. از این رو، رشد پایدار شهرها با چالش های متعددی از جمله افزایش مصرف فردی و بهره برداری ناکارآمد از منابع طبیعی روبه رو می شود که به ایجاد مناطق اجتماعی محروم و نابرخوردار می انجامد [3]. در همین راستا، برای مقابله با این مشکلات زیست محیطی، به ویژه در مناطق شهری، مفهوم توسعه پایدار مطرح شده است. ردپای اکولوژیکی منفی و سبک زندگی مصرف گرایانه از جمله عواملی است که ضرورت اقدام به سمت توسعه پایدار را تقویت می کند. توسعه پایدار به معنای تأمین نیازهای فعلی جامعه بدون آسیب رسانی به توانایی نسل های آینده در تأمین نیازهای خود تعریف می شود [4]. مدل توسعه پایدار با تمرکز بر مدیریت بهینه منابع و حفظ آن ها، رشد اقتصادی و توسعه اجتماعی را همسو با نیازهای محیط زیست طبیعی تسهیل می کند [5]. از این رو، شاخص های زیست محیطی در شهرها، به عنوان واحدهای اکولوژیکی، پیوند تنگاتنگی بین انسان و محیط زیست را نشان می دهند از طریق کاهش مصرف منابع، انرژی و آلودگی بهبود می یابد [6]. طبق گزارش آژانس بین المللی انرژی، مناطق شهری دوسوم از مصرف جهانی انرژی را به خود اختصاص داده و مسئول 71 درصد از گازهای گلخانه ای ناشی از انرژی هستند [7]. از آنجا که اقتصاد، انرژی و محیط زیست به طور جدایی ناپذیری به هم وابسته اند [8]، استفاده از منابع انرژی تجدید پذیر و توسعه پایدار به عنوان دو مفهوم مرتبط و مکمل در نظر گرفته می شوند [9]. در این راستا، یکی از راهکارهای مهم برای دستیابی به توسعه پایدار، بهره برداری از منابع انرژی تجدید پذیر است [10 و 11]. به منظور حفظ پایداری و تأمین نیازهای فعلی بدون آسیب به منابع آینده، انرژی های تجدید پذیر به عنوان راه حلی پایدار و دوستدار محیط زیست برای تأمین امنیت انرژی پیشنهاد می شود [12]. با توجه به اینکه استفاده از انرژی های تجدید پذیر یکی از مسائل کلیدی جهانی در زمینه توسعه پایدار است، پژوهش های متعددی در این زمینه صورت گرفته است. با این حال، تبیین عوامل مؤثر در استفاده از انرژی های تجدید پذیر و توسعه پایدار در مناطق کلان شهری هنوز به طور کامل در پژوهش ها مورد توجه قرار نگرفته است. بنابراین هدف این پژوهش، تبیین عوامل مؤثر در استفاده از انرژی های تجدید پذیر و ارتقای توسعه پایدار در کلان شهرها است. سؤال اصلی پژوهش این است که چه عواملی در استفاده از انرژی های تجدیدپذیر در توسعه پایدار مناطق کلانشهری موثر است؟مواد و روش هاروش تحقیق در این پژوهش مروری بوده و به منظور جمع آوری داده ها از مطالعات کتابخانه ای و اسنادی و برای تحلیل آن ها از تحلیل محتوا کیفی و نرم افزار MAXQDA استفاده شده است. روش این پژوهش با استفاده از تحلیل محتوای کیفی، با استفاده از یک رویکرد تفسیری اسناد کتابخانه ای را تحلیل می کند، سپس با توجه به متون اسناد کدهای متنی استخراج شده است. سپس، با استفاده از درصد اهمیت بر اساس تکرار کدها در متون داده های کیفی را به کمی تبدیل کرده تا بتوان تحلیل دقیق تری انجام داد. سپس، با توجه به کدهای استخراج شده بر اساس شاخص های اقتصادی، اجتماعی، نهادی و زیست محیطی هر یک از کدها را دسته بندی می کند، سپس درصد اهمیت شاخص ها نیز بیان می شود.یافته هاتحلیل رابطه بین استفاده از انرژی های تجدید پذیر و توسعه پایدار در مناطق شهری نشان می دهد این دو مفهوم به طور عمیق و متقابل با یکدیگر ارتباط دارند. استفاده از منابع انرژی تجدید پذیر، به ویژه در شرایط کنونی که بحران های زیست محیطی و تغییرات اقلیمی به یکی از چالش های بزرگ جوامع تبدیل شده اند، می تواند به عنوان یک راهکار کلیدی در دستیابی به توسعه پایدار عمل کند. از جنبه اقتصادی، استفاده از انرژی های تجدیدپذیر می تواند به کاهش هزینه های انرژی، ایجاد فرصت های شغلی جدید و افزایش سرمایه گذاری در زیرساخت های پایدار منجر شود. همچنین، استفاده از این منابع می تواند به تقویت اقتصاد محلی و کاهش وابستگی به منابع سوخت فسیلی کمک کند. با توجه به یافته های پژوهش و مدل مفهومی پژوهش، استفاده از انرژی های تجدیدپذیر و توسعه پایدار ارتباط متقابل و دوسویه با یکدیگر دارند. بنابراین با توجه به یافته های پژوهش، عوامل مؤثر استفاده از انرژی های تجدیدپذیر در توسعه پایدار مناطق کلان شهری عبارت اند از: کاهش فقر، ارتقای کیفیت زندگی، ایجاد فرصت های شغلی و بهبود سلامت عمومی، حفاظت از محیط زیست، کاهش انتشار آلاینده های هوا، امنیت انرژی، پایداری انرژی، دسترسی برابر به انرژی، صرفه جویی در مصرف سوخت فسیلی، ارتقای بهداشت، حکمرانی مناسب، متناوب بودن انرژی های تجدیدپذیر، کاهش فقر و امنیت انرژی، محرک تأسیسات ملی و... همچنین، استفاده از انرژی های تجدیدپذیر می تواند به کاهش وابستگی به سوخت های فسیلی و کاهش گازهای گلخانه ای منجر شود که این امر به نوبه خود به محافظت از محیط زیست و حفظ منابع طبیعی کمک می کند. یکی از عوامل مؤثر متناوب بودن انرژی های تجدیدپذیر است که با حکمرانی و مدیریت بهینه انرژی، منطقه بندی مناسب، تسهیل توزیع خدمات و ... می تواند به بهبود عملکرد انرژی های تجدیدپذیر و در همین راستا پایداری انرژی های تجدیدپذیر کمک کند.نتیجه گیریتبیین و شناخت عوامل مؤثر استفاده از انرژی های تجدید پذیر و توسعه پایدار یکی از موضوعات اساسی به منظور برنامه ریزی شهری و نیز پیشرفت مناطق شهری با توجه به اهداف ملی بوده که برای تدوین راهبردها و سیاست های ارتقای کیفیت زندگی در ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی، نهادی و زیست محیطی در تمامی حوزه های خرد و کلان بسیار ضروری است. تا کنون مطالعه ای در راستای تبیین و تشریح عوامل مؤثر استفاده از انرژی های تجدیدپذیر و توسعه پایدار که چگونگی این ارتباط را نشان دهد انجام نشده است. به همین منظور، این پژوهش با استفاده از مرور و جمع بندی مطالعات پیشین و ارائه مدل مفهومی که چگونگی ارتباط بین این دو را نشان می دهد انجام شده است. نتایج پژوهش بیان می کند که استفاده از انرژی های تجدید پذیر ارتباط مستقیمی بر ارتقای توسعه پایدار شهری دارد. این ارتباط در ابعاد زیست محیطی، اقتصادی، اجتماعی و نهادی به ترتیب با توجه به داده ها و نتایج پژوهش اهمیت دارند. در پژوهش های مختلفی عوامل مؤثر بر استفاده از انرژی های تجدیدپذیر و تأثیر آن بر توسعه پایدار مناطق شهری بیان شده، اما در بیشتر این پژوهش ها همه ابعاد و چگونگی ارتباط آن ها بیان نشده است. بنابراین، این پژوهش عوامل مؤثر همه ابعاد را با توجه پژوهش ها بررسی کرده است تا ارتباط این ابعاد و چگونگی ارتباط درونی ابعاد مختلف بیان شود. با توجه به اینکه رابطه عمیقی در ارتباط بین استفاده از انرژی های تجدیدپذیر و ارتقای توسعه پایدار وجود دارد، می توان یکی از راهکارهای مؤثر در ارتقای توسعه پایدار مناطق شهری و کلان شهری را در ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی، نهادی و زیست محیطی دانست. در همین راستا، در این پژوهش با استفاده از تحلیل محتوای کیفی پژوهش های انجام شده به تبیین عوامل مؤثر استفاده از انرژی های تجدیدپذیر و توسعه پایدار پرداخته شده است. یافته های این پژوهش بیان می کند که یافته های پژوهش بیان می کند که عوامل مؤثر در این زمینه شامل کاهش فقر، ارتقای کیفیت زندگی، ایجاد فرصت های شغلی، بهبود سلامت عمومی، حفاظت از محیط زیست، کاهش انتشار آلاینده های هوا، امنیت انرژی، پایداری انرژی، دسترسی برابر به انرژی، صرفه جویی در مصرف سوخت فسیلی، حکمرانی مناسب و متناوب بودن انرژی های تجدیدپذیر است. این عوامل نه تنها به کاهش وابستگی به سوخت های فسیلی و گازهای گلخانه ای کمک می کنند، بلکه بهبود کیفیت زندگی و رشد اقتصادی را نیز به همراه دارند. تبیین و به کارگیری این عوامل در سیاست گذاری های انرژی می تواند به بهبود کیفیت مناطق کلان شهری، جذب سرمایه گذاری های داخلی و خارجی، و در نهایت، ارتقای شاخص های توسعه پایدار منجر شود.

استرس شهری عامل مهم ایجاد بیماری های جسمی و روانی در شهرها و دسترسی به خدمات شهری یکی از مسائل بسیار مهم شهرسازی امروز بوده و لازم است برنامه ریزان و طراحان شهری در برنامه ها و طرح های خود به آنها توجه ویژه داشته باشند. اما با وجود اینکه در سال های اخیر مطالعات بسیاری به صورت مجزا به بررسی استرس و دسترسی به خدمات شهری پرداخته اند، تاکنون هیچ مطالعه ای در راستای تبیین رابطه این دو انجام نشده است. به همین منظور این پژوهش با هدف تبیین رابطه استرس شهری و دسترسی به خدمات در ناحیه 8 منطقه 1 شهرداری تهران که براساس نظر متخصصان پراسترس ترین ناحیه این منطقه است، انجام شده است. یافته های پژوهش حاکی از آن است که مقدار ضریب همبستگی بین متغیر مستقل و وابسته 0.790 اس  که نشان دهنده همبستگی بالا بین دسترسی به خدمات و استرس شهری است. همچنین ضریب تعیین تعدیل شده و یا اصلاح شده نشان می دهد 61 درصد از کل تغییرات میزان استرس زا بودن محیط زندگی افراد وابسته به دسترسی به خدمات شهری در محدوده زندگی آنها است. همچنین با استفاده از ضرایب بتا شاخص های دسترسی به فضای سبز، دسترسی به خدمات آموزشی، دسترسی به خدمات مذهبی، دسترسی به خدمات ورزشی، دسترسی به خدمات درمانی و دسترسی به خدمات حمل ونقل به ترتیب مهم ترین شاخص های خدماتی مؤثر بر استرس شهروندان هستند. همچنین دسترسی به خدمات فضای سبز، خدمات ورزشی و خدمات مذهبی موجب کاهش استرس شهروندان و نزدیکی به خدمات آموزشی، خدمات حمل ونقل و خدمات درمانی موجب افزایش استرس شهروندان می شود. درنتیجه با ارتقا دسترسی به خدمات فضای سبز، خدمات ورزشی و خدمات مذهبی و توجه ویژه به طراحی و برنامه ریزی خدمات آموزشی، خدمات حمل ونقل و خدمات درمانی می توان استرس شهری را تا حد چشمگیری کاهش داد.

کودکان، قشر مهم و حساسی هستند که باید نظر و خواسته های آن ها درباره محیط زندگیشان پرسیده شود؛ همین امر موجب شکل گیری محلات دوستدار کودک منطبق با نیازهای آنان می شود. دلیل انتخاب محله پونک جنوبی خودرومداری، تراکم بالا و مشارکت پایین کودکان در محله بود. بنابراین، هدف از این پژوهش شناسایی راه های  مشارکت کودکان در راستای ایجاد محلات دوستدار کودک است. روش تحقیق، توصیفی –تحلیلی است و نوع پژوهش از نوع کاربردی است و از نظر مکانی، پژوهش میدانی و کتابخانه ای است. جامعه آماری، کودکان زیر 18 سال محله پونک جنوبی است که شامل 7291 نفر بوده و حدود 5/20 درصد از جمعیت محدوده را به خود اختصاص داده اند و نیاز به برنامه ریزی دارند. یکی از روش های مشارکت کودکان، ترسیم نقاشی است که کودکان به روش تصادفی ساده برگزیده شده اند. بنابراین، با تحلیل نقاشی کودکان می توان محله پونک جنوبی را به سمت دوستدار کودک بودن هدایت کرد. نتایج پژوهش از بررسی  نقاشی 50 کودک نشان می دهد که 19 مقوله، مورد علاقه و توجه کودکان بوده. در میان مقوله ها، به ترتیب تعامل فعال و غیرفعال با محیط طبیعی و مصنوع و همچنین آسایش اقلیمی دارای بیشترین توجه و دسترسی به حمل و نقل همگانی، ایجاد مسیرهای ویژه دوچرخه سواری و پیاده رویی، مورد توجه کمتری در نقاشی کودکان بود. همچنین بعد محیطی با  26/45 درصد در رتبه اول و حمل و نقل با 07/6 در رتبه آخر از نظر کودکان  قرار گرفته است. بنابراین می توان با مشارکت دادن کودکان، محلات دوستدار کودک ایجاد کرد.

هرگونه بهسازی و نوسازی که در شهر شکل می گیرد، باید با توجه به نیازهای انسان ها باشد. توجه به خواسته های تمامی اقشار جامعه در شهر، نیاز به یک برنامه ریزی صحیح و جامع دارد. این برنامه ریزی باید به گونه ای صورت پذیرد که به نیازهای تمامی شهروندان به خصوص آن بخشی از جامعه که در اقلیت هستند، پاسخ داده شود. مبلمان شهری یکی از عناصر مهم در فضای شهری می باشد که باید برای استفاده تمامی افراد به ویژه افراد کم توان مناسب سازی شود. در همین راستا هدف این تحقیق طراحی مبلمان شهری مناسب سازی شده برای استفاده افراد کم توان می باشد. به همین منظور پس از مطالعه منابع کتابخانه ای، به شناخت نیازهای افراد کم توان پرداخته شده است. سپس با روش پیمایش به بررسی محور انقلاب اسلامی پرداخته و مشکلات موجود در مبلمان شهری برای استفاده افراد کم توان شناسایی شده است. در ادامه با استفاده از روش کاربر محور به طراحی آنها پرداخته شده است. با توجه به نظرات کارشناسان مهم ترین مبلمان شهری برای استفاده افراد کم توان، نیمکت ها، تابلوهای اطلاع رسانی، ایستگاه های اتوبوس و آبخوری ها می باشد. نتایج این تحقیق نشان می دهد که به منظور انجام مناسب سازی های اصولی باید از شاخص و دستورالعمل های مربوط به آن کمک گرفت و در انجام طراحی ها تمامی انواع معلولیت و کم توانی نظیر معلولین جسمی - حرکتی، معلولین حسی، کودکان دارای معلولیت، زنان باردار و سالمندان را در نظر گرفت. در این تحقیق سعی بر آن بوده است با طراحی مبلمان شهری و مکان یابی مناسب آنها در محور مطالعاتی، این محور را که به دلیل وجود سازمان بهزیستی شهرستان تهران برای افراد دارای معلولیت از اهمیت بالایی برخوردار است، مناسب سازی نمود.

جدایی گزینی، در اکثر شهرهای جهان موضوع درخور توجهی است؛ چراکه جدایی گزینی، موجب تمرکز شدید بر فقر و پیدایش طبقات پایین می شود که می تواند عامل گسترش مسائل در شهر شود. تحقیق حاضر با هدف تحلیل و رتبه بندی عوامل موثر بر تمرکز و جدایی گزینی در شهر اردبیل با تأکید بر معیارهای اقتصادی انجام گرفته است. این پژوهش از لحاظ هدف کاربردی و از لحاظ ماهیت، توصیفی و تحلیلی است. به منظور جمع آوری داده ها از روش اسنادی و میدانی استفاده شده است. داده های اسنادی، از گزارش مرکز آمار ایران مربوط به شهر اردبیل (1395) استخراج شده اند. همچنین جهت سنجش میانگین درآمد، اشتغال، ثروت و قیمت زمین از روش میدانی و توزیع پرسشنامه استفاده شده است. جامعه آماری تحقیق را شهروندان شهر اردبیل تشکیل می دهند که 383 نفر بر اساس فرمول کوکران به عنوان نمونه برآورد گردید. در این پژوهش جهت سنجش جدایی گزینی در شهر اردبیل، از شاخص های جدایی گزینی در نرم افزار Geo-Segregation استفاده شد. در نهایت شاخص ها با استفاده از روش کریتیک وزن دهی و مناطق با بهره گیری از تکنیک ای داس رتبه بندی شد. نتایج حاصل از نرم افزار تحلیل گر جدایی گزینی نشان دهنده این امر می باشد که در مناطق شهر اردبیل شاخص امید به زندگی به طور برابر مشاهده می شود. به طوری که گرایش و تمرکز در این شاخص وجود ندارد، اما وضعیت در شاخص های درآمد و اشتغال نسبت به شاخص های دیگر شدیدتر است. همچنین نتایج حاصل از تکنیک ای داس نشان می دهد که منطقه 3 اردبیل با بیشترین امتیاز در وضعیت برخوردار و منطقه 4 با کمترین امتیاز در وضعیت محروم نسبت به سایر مناطق قرار دارند.

مفهوم تاب آوری در سال های اخیر به دنبال بروز بلایاء در بسیاری از محافل علمی مورد توجه قرار گرفته است. تاب آوری مفهومی چند جانبه است که سعی در به حداقل رساندن آسیب های ناشی از فاجعه دارد. در این میان توجه اغلب سیاست گذاران بر بعد کالبدی معطوف شده و اغلب سعی شده تا با مقاوم سازی بافت، خطرات ناشی از مخاطرات را کاهش دهند. این در صورتی است که عدم قطعیت از نوع و شدت مخاطرات، بروز بحران های انسان ساخت و همچنین مدنظر قراردادن ظرفیت اجتماعات در رویارویی با اختلالات و بهبود شرایط، کانون توجهات را به سمت بعد اجتماعی تاب آوری سوق داده است. در این میان برخی پژوهش ها ویژگی های جمعیتی-اجتماعی نظیر قومیت، جنسیت، سن و تحصیلات را به دلیل برخی از محدودیت ها، عاملی در جهت کاهش تاب آوری اجتماعی به حساب می آورند. لذا هدف این پژوهش بررسی تاثیر ویژگی های جمعیتی- اجتماعی بر تاب آوری اجتماعی می باشد. بدین منظور محله ناصرخسرو که جزء محلات حاشیه نشین شهر اصفهان می باشد و با توجه به ویژگی های جمعیتی-اجتماعی موجود به چهارچوب و اهداف پژوهش نزدیک است، به عنوان نمونه مطالعاتی پژوهش انتخاب و مورد بررسی قرار گرفته است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی و برای دستیابی به داده های تکمیلی از پرسش نامه استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش نیز با استفاده از فرمول کوکران و با ضریب خطای 5 درصد، 375 نفر برآورد شده و به منظور تجزیه و تحلیل اطلاعات، تحلیل رگرسیون خطی مورد استفاده قرار گرفته است. نتایج حاکی از عدم ارتباط معنادار نوع جنسیت با تاب آوری اجتماعی می باشد و متغیرهای سن و تحصیلات نیز تاثیر ناچیزی بر تاب آوری اجتماعی داشته و به عبارتی دیگر سن و تحصیلات به ترتیب 7 و 8 درصد از واریانس تاب آوری اجتماعی را تبیین می کند. همچنین بررسی ارتباط هر یک از قومیت ها با تاب آوری اجتماعی نیز بیانگر عدم ارتباط و یا ارتباط بسیار کم با تاب آوری اجتماعی می باشد. به طور کلی نتایج این پژوهش علاوه بر نشان دادن عدم ارتباط معنادار و یا تاثیر بسیار کم ویژگی های جمعیتی-اجتماعی بر تاب آوری اجتماعی، بیانگر ظرفیت و پتانسیل های کودکان و افراد سالخورده، بانوان، افراد با تحصیلات پایین و قومیت های مختلف و همچنین نقش و تاثیر مثبتی است که هر یک از اقشار و گروه های مذکور می توانند بر تاب آوری اجتماعات و همچنین مواجهه و مقابله با تهدیدات و بهبود و بازیابی شرایط بر جای گذارند. ذکر این نکته نیز حائز اهمیت است که هدف این پژوهش نفی تاثیر ویژگی ها و برخی محدودیت های جمعیتی- اجتماعی بر میزان تاب آوری اجتماعی نمی باشد، بلکه به دنبال پر رنگ کردن نقش و ظرفیت های هر یک از اقشار و گروه های مختلف و به کارگیری آن در رویارویی و مقابله با سوانح و تهدیدات است.

مسکن پدیده ای متأثر از اجتماع، اقتصاد، فرهنگ و محیط است. این عوامل بر کالبد تأثیر گذاشته و الگوهای متفاوت مسکن را به وجود آورده است. اما امروزه به دلیل افزایش شهرنشینی، نیازهای متفاوت افراد کمتر موردتوجه قرار گرفته که این امر سبب بدمسکنی و بی مسکنی شده است. داشتن الگوهای مسکن همساز با نیاز کاربران باعث می شود مساکن باکیفیت تر به وجود آیند و از ادامه مساکن بی برنامه و نابسامان که سبب از بین رفتن سرمایه می شوند جلوگیری شود. با توجه به شناخت ارزش ها ی موجود در الگوها و به کارگیری آن در ساخت وسازهای جدید می توان دسته بندی جامعی از الگوهای مسکن داشت. بنابراین هدف موردنظر در این پژوهش تحلیل الگوهای مسکن در محلات مختلف شهر خرم آباد بر اساس شاخص های مؤثر بر شکل گیری الگوهای مسکن بوده است. روش تحقیق توصیفی - تحلیلی و نوع پژوهش از نوع کاربردی است. شیوه ها ی گردآوری اطلاعات به صورت مشاهدات میدانی و کتابخانه ای است. همچنین در این پژوهش به منظور تعیین الگوهای مسکن در شهر خرم آباد از بین شاخص های استخراج شده، از تحلیل خودهمبستگی فضایی (موران) استفاده شده است. از این ابزار برای بررسی توزیع فضایی عوارض استفاده می شود. الگو یی که هم زمان ویژگی های مکانی و خصوصیت توصیفی آن را بررسی می کند و مواردی که آماره موران آن ها یک یا نزدیک به مثبت یک است دارای همبستگی فضایی و به صورت خوشه ای هستند که شامل: عوامل نابرابری، عوامل اقلیم، شیب، آسایش اقلیمی، شکل شبکه معابر، سلسله مراتب معابر، سطح اشغال، قیمت زمین، درآمد خانوار، تراکم ساختمانی و هزینه مسکن در الگوهای متفاوت مسکن در شهر خرم آباد مؤثر هستند و کمتر متأثر از شاخص ها ی قومیت و خویشاوندی، نوع خانوار، سبک زندگی و ارزش های حاکم بر جامعه، دانه بندی، همگونی شغلی است. بنا بر بررسی های انجام شده، الگوهای مسکن در خرم آباد متأثر از 4 بعد اجتماعی، اقتصادی، کالبدی و محیطی است که می توان در جهت دستیابی به الگوی مناسب برای برنامه ریزی مسکن از آن بهره برد.

شهرها جاذبه های متنوعی شامل موزه ها، بناهای یادبود، سالن های تئاتر، استادیوم های ورزشی، بافت های تاریخی و مکان هایی مربوط به حوادث مهم یا افراد مشهور را دارا هستند که گردشگران بسیاری را جذب می کنند. استان یزد، یکی از مقصدهای مهم گردشگران داخلی و خارجی کشور بوده و ظرفیت های فراوانی را درزمینه توسعه انواع گردشگری دارد. علیرغم تلاش های انجام شده، دورنمای توسعه گردشگری این استان، نامشخص است. هدف پژوهش کشف رابطه بین سرمایه گذاری و جذب سرمایه در گردشگری منطقه ای و برنامه ریزی جهت هماهنگی این روابط برای رقابت پذیری منطقه است. این پژوهش با بررسی مبانی نظری و استخراج شاخص های مشترک جذب سرمایه به منظور ارتقا گردشگری و رقابت پذیری منطقه ای برای استان یزد برنامه ریزی می کند؛ به طوری که ابتدا شاخص های جذب سرمایه به منظور ارتقا گردشگری منطقه ای که دارای ارتباط با رقابت پذیری منطقه ای است شناسایی و به منظور بررسی این شاخص ها در استان یزد شاخص های هر مؤلفه درون طرح های فرادست استان یزد از طریق نرم افزار MAXQDA بررسی و میزان توجه هر طرح به هر مؤلفه مشخص شد. درنهایت به منظور تحلیل روابط متقابل مؤلفه های رقابت پذیری منطقه ای 5 مؤلفه به عنوان داده ورودی به نرم افزار MicMAC استفاده شد؛ نتایج نشان می دهد از میان 5 مؤلفه بررسی شده در این تحقیق، 2 مؤلفه اقتصادی و مدیریتی-سیاسی به عنوان عوامل کلیدی مؤثر برجذب سرمایه در گردشگری به منظور رقابت پذیری منطقه ای در استان یزد انتخاب شده است. با اولویت بندی شاخص های مؤلفه های اقتصادی و مدیریتی_سیاسی مشخص گردید که شاخص های سود و صرفه اقتصادی و ارزآوری، تبلیغات صحیح، هماهنگی سازمان های مرتبط با امور گردشگری، رقابت پذیری قیمتی صنعت سفر و گردشگری و نوآوری و خلاقیت به ترتیب دارای اولویت بوده است و با ارتقا این شاخص ها استان یزد می تواند با دیگر مناطق را از منظر جذب سرمایه در گردشگری رقابت کند.

اهداف: توجه به ظرفیت های سطوح شهری در بهبود میکرواقلیم شهری طی سال های اخیر زیاد شده است. در این میان چالش استفاده از مصالح خنک در سطوح شهری به منظور تغییر در میکرو اقلیم حائز اهمیت است. چون سطوح شهری از دو نوع سطوح افقی (روسازی ها) و سطوح عمودی (جداره های شهری) تشکیل شده است که به دلیل جهت قرارگیری آن ها، اثرات متفاوتی را ایجاد می کنند. این پژوهش به بررسی اثرگذاری مصالح خنک حاوی نانوذرات فوتوکاتالیستی TiO2در فضای شهری میدان پرداخته است. روش ها: این مطالعه به صورت تجربی، ارزیابی این مصالح را روی سطوح افقی و عمودی شهری را با استفاده از نرم افزارENVI-met(v4) در فضای میدان شهری بررسی نموده است. مطالعات پیشین در این زمینه نشان می دهد تاکنون عملکرد حرارتی این مصالح در سطوح شهری بررسی نشده است و اکثر مطالعات انجام شده در این زمینه به بررسی ویژگی خود تمیز شوندگی آن ها پرداخته اند. یافته ها: یافته ها نشان می دهد با استفاده از این مصالح در روسازی میدان، دمای هوای فضای شهری در ارتفاع 1.5 متر حدود 0.6 درجه سانتی گراد کاسته شده است. چون روسازی میدان حدود 16 درجه سانتی گراد خنک تر شده است. و اگر در جداره های شهری میدان از این مصالح استفاده شود، تغییر محسوسی دردمای هوا ایجاد نمی شود. نتایج این پژوهش نشان می دهد اگر در سطح افقی میدان از این مصالح استفاده شود، علاوه بر مزیت ارزشمند خود تمیزشوندگی آن، تاثیر بسزایی در کاهش دمای هوای میدان محله جلفا دارد. ولی در جداره های شهری میدان، تنها اثر خود تمیز شوندگی دارد و دمای هوای میدان تغییر محسوسی نمی کند. نتیجه گیری: نتایج این پژوهش منجر به افزایش آگاهی در عملکرد حرارتی مصالح خنک حاوی نانوذرات فوتوکاتالیستیTiO2، در دو سطح عمودی و افقی خواهد شد. به عبارتی استفاده از این مصالح در سطوح افقی علاوه بر خاصیت خود تمیز شوندگی برای میکرواقلیم شهری نیز منفعت دارد. بهبود میکرواقلیم شهری منجر به افزایش کیفیت فضای شهری میدان محله جلفا می شود.

طرح مسأله: رشد شتابان کلان شهرها در جهان، باعث افزایش جمعیت و تمایل به استفاده هرچه بیشتر از خودروها شده است. کلان شهر تهران نیز از این امر مستثنا نیست. استفاده و ترویج دوچرخه سواری به عنوان یکی از پاک ترین شیوه های حمل ونقلی همواره مورد توجه بوده است که موانع و عوامل زیادی بر این موضوع اثرگذار بوده است. هدف:  هدف از پژوهش پیش رو بررسی عوامل مؤثر بر میزان رضایتمندی از مسیرهای دوچرخه در شهر تهران براساس نظرات و ترجیحات شهروندان است که از این مسیرها استفاده می کنند. روش:  پژوهش به لحاظ نوع کاربردی و با روش ترکیبی  (کمی-کیفی) انجام شده است. پس از استخراج شاخص ها از طریق مرور منابع، تعداد 138 پرسش نامه توسط شهروندان تهرانی که از این مسیرها استفاده می کنند، تکمیل شده است. روش تحلیل عاملی جهت استخراج عوامل و رگرسیون چند متغیره جهت بررسی میزان همبستگی بین رضایت شهروندان از مسیرهای دوچرخه و عوامل ذکرشده، به کار گرفته شده است. یافته ها:  پس از 44 چرخش واریماکس در مجموع تعداد 14 عامل با واریانس تجمعی بالاتر از 60 درصد استخراج شده است. 2 عامل از عوامل فوق تنها دربرگیرنده یک شاخص بوده است و حذف شده و میان 12 عامل باقی مانده به عنوان متغیر مستقل و میزان رضایت شهروندان به عنوان متغیر وابسته. رگرسیون چندمتغیره برقرار شده است. نتایج: میان رضایت شهروندان و عوامل وضعیت مسیر، عوامل بصری، تأسیسات و تجهیزات، عوامل نهادی، وضعیت ساماندهی، عوامل اجتماعی، مدیریت و برنامه ریزی ترافیک و عوامل زمانی ارتباط مستقیم و معناداری برقرار است، به گونه ای که با افزایش یکی دیگری نیز افزایش می یابد. بنابراین پیشنهاد می شود مدیران، برنامه ریزان، طراحان و تمامی عوامل مؤثر بر برنامه ریزی شهری، عوامل ذکرشده را به عنوان عوامل مؤثر بر میزان رضایت شهروندان از مسیرهای دوچرخه سواری مورد توجه قرار دهند.

تبیین رابطه شهر و سلامت روان از الزامات برنامه ریزی و طراحی شهری بوده و برای ارتقا کیفیت زندگی شهرها ضروری است. به همین منظور این پژوهش با هدف تشریح این رابطه انجام شده است. روش تحقیق در این پژوهش مروری بوده و از مطالعات کتابخانهای و تحلیل محتوا بهره میگیرد. نتایج پژوهش حاکی از آن است که شهر هم تأثیرات مستقیمی بر سلامت روان دارد و هم از طریق عوامل استرسزا اجتماعی، کالبدی، محیطی، عوامل متفرقه، عوامل مرتبط با مسکن و حمل و نقل که به ترتیب دارای اهمیت میباشند، منجر به کاهش سلامت روان میشود. البته از طریق کاهش سلامت جسمی نیز بر سلامت روان مؤثر است. سمت روان نیز هم به صورت مستقیم و هم از طریق استرس و سلامت جسمی بر شهر مؤثر است. در نتیجه این دو میتوانند ا میانجی اثرات شهرنشینی بر سلامت روان و اثرات سلامت روان بر شهر باشند.

اختلالات سلامت روان به عنوان یکی از تهدیدهای بزرگ برای سلامت انسان به خصوص انسان شهرنشین از مسائل مهم قرن حاضر می باشند. اما با وجود اهمیت سلامت روان شهری راهکارهای ارتقا آن به خوبی مطالعه نشده است. این موضوع در شهر تهران که نیاز جدی به کاربست این دسته از راهکارها دارد اهمیت چندین برابر پیدا کرده است. به همین منظور این پژوهش با هدف تعیین راهکارهای کلیدی ارتقا سلامت روان این شهر انجام شده است. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی-تحلیلی بوده و ابتدا با استفاده از تحلیل محتوا راهکارهای مؤثر در ارتقاء سلامت روان شهری شناسایی شد. سپس به تحلیل ساختاری با استفاده از نرم افزار (MICMAC) و شناسایی راهکارهای کلیدی پرداخته شده و در نهایت چگونگی کاربست این راهکارها در برنامه های شهرداری تهران و قابلیت اجرای آنها مورد بحث واقع شده است. یافته های پژوهش حاکی از شناسایی چهار نوع متغیر شامل متغیرهای تأثیر گذار، متغیرهای مستقل، متغیرهای وابسته و متغیرهای تنظیم کننده است که سه راهکار، تدوین و اجرای طرح جامع سلامت روان، توجه به طراحی شهری زیبا و ترویج کننده سلامت روان و استفاده از رویکرد های نوآورانه ای مانند برنامه های بهداشتی تلفن همراه و خدمات آنلاین به عنوان متغیرهای تأثیرگذار، اصلی ترین وکلیدی ترین راهکارها محسوب می شوند. در نتیجه با کاربست این راهکارها می توان سلامت روان شهری را تا حد چشمگیری ارتقا داد.

تأسیس دفاتر تسهیلگری و توسعه محلی اقدامی است که در سال های اخیر از سوی دولت در راستای توانمندسازی و توسعه محلات حاشیه نشین و کم برخوردار، در دستور کار قرار گرفته است. لذا هدف از این پژوهش بررسی میزان موفقیت و تأثیر اقدامات دفاتر تسهیلگری بر میزان توانمندسازی ساکنان محدوده های هدف توسعه می باشد. روش پژوهش حاضر توصیفی- تحلیلی و به لحاظ ماهیت کاربردی است و برای دستیابی به داده های تکمیلی از پرسش نامه استفاده شده است. بدین منظور محله ناصرخسرو که جز محلات حاشیه نشین شهر اصفهان می باشد و دفتر تسهیلگری و توسعه محلی در سال 1398 در جهت توانمندسازی ساکنان در آن تاسیس شد، به عنوان نمونه مطالعاتی مورد بررسی قرار گرفته است. جامعه آماری این پژوهش نیز مطابق با فرمول کوکران و ضریب خطای 5 درصد، 375 نفر برآورد شد و به منظور تجزیه و تحلیل اطلاعات، تحلیل رگرسیون خطی و مدل معادله ساختاری مورد استفاده قرار گرفته است. یافته های پژوهش حاکی از ارتباط معنادار میان اقدامات دفتر تسهیلگری با توانمندسازی ساکنان محله ناصرخسرو در ابعاد روانشناختی، اجتماعی و سیاسی- مدنی می باشد و دفتر تسهیلگری بیشترین تأثیرگذاری را بر بعد اجتماعی با 5/40 درصد و کم ترین تأثیرگذاری را بر بعد سیاسی- مدنی توانمندسازی با حدود 3/2 درصد داشته است. به طور کلی با مد نظر قرار دادن فرآیند میان مدت و گاها بلند مدت توانمندسازی و همچنین نوپا بودن دفاتر تسهیلگری، به نظر می رسد این دفاتر می توانند گامی موثر در توسعه و توانمندسازی ساکنان محلات حاشیه نشین و کم برخوردار بردارند.