مهدی پورمحمد

عروض و قافیه ازجمله دانش های ادبی است و از دروس دشوار تخصصی ادبیات فارسی در دوره متوسطه دوم و حتی دانشگاه محسوب می شود. در حال حاضر آموزش عروض در مراکز رسمی به دلیل روی آوردن عروضیان قدیم به مقوله زحاف و طبقه بندی های اوزان شعر فارسی، کاربران را با قواعد دشوار و پیچیده نام شناسی بحور روبه رو کرده است؛ تاجایی که برخی از عروضیان جدید وجود زحافات را غیرضروری دانسته و آن را به کلی از روند آموزش حذف کرده اند. بااین حال به نظر می رسد تاکنون روش مناسبی برای شناخت اولیه وزن و به یادسپاری بلندمدت آن طراحی نشده است. راهکار ارائه شده در این پژوهشِ بینارشته ای، تولید محتوای آموزشی موسیقایی و به کارگیری آن، به منظور تسریع و تسهیل و همچنین به یادسپاری بلندمدت اوزان شعر فارسی است. به منظور دستیابی علمی به محتوای آموزشی موسیقایی، نخست مفاهیم بنیادی و ارکان تشکیل دهنده عروض و موسیقی تطبیق داده شد و کاربردهای آن مقایسه شد تا حدود قابلیت های موسیقایی عروض در دانش موسیقی به دست آید. درنتیجه انطباق معتبری بین هجاهای سه گانه (کوتاه، بلند، کشیده) عروضی با سه نت چنگ (e) و سیاه (q) و سیاهِ نقطه دار (j)؛ و همچنین وزن هر مصراع با مفهومِ جمله در تئوری موسیقی به دست آمد. بر همین اساس و با ایجاد «فاصله موسیقایی» بینابین هجاهای عروضی، محتوای آموزشی موسیقایی، به عنوان «ملودی های عروضی» به دست آمد که فرایند تولید آن شرح داده شد و نمونه ای از آن به پیوست مقاله آمده است.

مقدمه: هدف این پژوهش، بررسی ارتباط فرآیند چند معنایی یکی از پیشوندهای فعلی زبان فارسی با رویکردی شناختی است. در واقع با رویکرد معناشناسی شناختی، پیشوندهای فعلی نیز معنای خاص خود را دارند که آن معنا را به فعل میزبان می افزایند و با ترکیب با آن، فعلی با معنایی جدید می آفرینند. پیشوند «فرو» یکی از پیشوندهای فعلی پربسامد در زبان فارسی است که با پیوستن به فعل های مختلف، نوعی ساختار معنایی شعاعی را تشکیل می دهد. در این مقاله به تحلیل معانی پیشوند «فرو» از منظر شناختی پرداخته شده است. روش کار: ابتدا تمامی فعل های پیشوندی با پیشوند «فرو» از کتاب فرهنگ سخن گردآوری و سپس داده های مزبور طبق مفاهیم شناختی چند معنایی، مقوله بندی و طرحواره تحلیل شدند. بر این اساس با مشخص کردن شبکه شعاعی این پیشوند، معنای سرنمونی، شبکه معنایی و ساختار این پیشوند در قالب یک مقوله شعاعی تعیین گردید. در نهایت، برای تحلیل شبکه معنایی این پیشوند از تعامل مکانی شیء متحرک ( Trajector ) و ثابت ( Landmark ) استفاده شد. یافته ها: نتایج حاصل از تحلیل ها نشان می دهد معنای سرنمونی این پیشوند «پایین و زیر» است و معانی حاشیه ای و خوشه ای آن نیز که شامل چند گروه می باشند، عبارت اند از: ثبوت و وقفه، عقب، کنار، تقلیل، تحقیر، کنترل و غیره. همچنین همه معانی حاشیه ای با معنای اصلی یعنی «پایین» در ارتباط هستند. به عنوان مثال معنای «پایین» در مفاهیم تقلیل، تحقیر، وقفه نهفته است. نتیجه گیری: با بررسی پیشوند فعلی «فرو» در چارچوب معناشناسی شناختی به این نتیجه رسیدیم رویکرد شناختی علاوه بر معانی مختلف یک پیشوند و کاربردهای آن در بافت های مختلف، روابط مفهومی بین این معانی را هم نشان می دهد و لذا در مقایسه با رویکردهای سنتی تحلیل بهتری از معناشناسی پیشوندها ارائه می دهد.

هدف از پژوهش حاضر، نشان دادن این نکته است که طرح واره حوزه مبدأ استعاره هایِ مفهومی، در حوزه مقصد آن ها نیز شکل می گیرد و بر آن اثرگذار است. به این منظور، تعداد 3 متن کوتاه استعاره ای و 3 متن متناظر غیر استعاره ای آن ها در نرم افزار سایکوپای، در دو نسخه دیداری و شنیداری طراحی شد و 47 نفر از افراد پس از خواندن/ شنیدن متن ها، در معرض بازشناسی کوتاه مدت آن ها قرار گرفتند. داده های به دست آمده، با استفاده از نرم افزار اس.پی.اس.اس. 23 تحلیل شد و نتایج نشان داد که آثاری از طرح واره اصلی متن غیراستعاره ایِ متناظر با متن استعاره ای، در متن استعاره ای نیز به چشم می خورد. این یافته ما را به این فرض نزدیک می کند که در استعاره ها این طرح واره حوزه مبدأ است که بر حوزه مقصد فرا فکنده می شود و آن استعاره را قابل فهم تر می سازد.

مقدمه: یکی از مهمترین عوامل نارضایتی شغلی کارکنان، عدم توانایی حل مشکلات فردی و سازمانی است و هنگامیکه مشکلات، جدید یا پیچیده باشند، تصمیم گیری نوآورانه و موثر یک عامل بسیار مهم برای حل آن است. با توجه به بررسی های پژوهشگر، تاثیر مهارت حل مسله  بر رضایت شغلی و خلاقیت کارکنان  در شرکت ها و سازمان های ایرانی،  مطالعه نشده است. هدف از این مطالعه، تعیین اثربخشی آموزش حل مساله در بهبود رضایت شغلی و خلاقیت کارکنان بود. روش:  پ ژوهش نیمه آزمایشی با پیش آزمون - پس آزمون و پیگیری  می باشد. آزمودنی ها با روش گمارش  در دسترس  انتخاب شدند. به 50 نفر از کارکنانی که از آزمون خودارزیابی توانایی حل مسئله، کمترین نمره را بدست آورده بودند،  مهارت حل مسئله آموزش داده شد. قبل، بلافاصله و 4 ماه پس از پایان آموزش، رضایت شغلی و خلاقیت آنها مورد ارزیابی قرار گرفت. برای تحلیل داده ها از آزمون تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر استفاده شد. یافته ها: نتایج نشان داد که بین  مهارت  حل مسئله و  رضایت شغلی  و خلاقیت کارکنان  همبستگی مثبت وجود دارد. نتیجه: آموزش مهارت حل مسئله ب ه عن وان ی ک مداخل ه روانش ناختی کوتاه مدت، میتواند رضایت شغلی و خلاقیت  کارکنان را افزایش داده و اثر این مداخله در طول زمان پایدار خواهد ماند.

باتوجه به نقش مهم استعاره های مفهومی در درک مفاهیم انتزاعی در دوران رشد، پژوهش حاضر با هدف طراحی و هنجاریابی آزمونی از استعاره های مفهومی بدن مند در زبان فارسی برای بررسی فرایند درک مفاهیم انتزاعی کودکان سالم 5 تا 7 ساله فارسی زبان انجام شد. در این پژوهش، ابتدا 171 استعاره مفهومی بدن مند رایج در زبان فارسی امروز مربوط به 4 اندام حسی حرکتی گوش، چشم، دست و پا از منابع و فرهنگ های فارسی امروز استخراج شد و درک مفاهیم انتزاعی به کمک استعاره های مفهومی در 30 کودک 5 تا 7 ساله سالم دارای رشد طبیعی بررسی شد. براساس نتایج 39 استعاره ای که بالای 30 درصد پاسخ درست داشتند انتخاب شدند. در مرحله بعد آزمونی متشکل از دو بخش دیداری و شنیداری براساس این 39 استعاره طراحی شد و درک مفاهیم انتزاعی در 200 کودک 5 تا 7 ساله فارسی زبان بررسی شد. براساس نمره میانگین به دست آمده در دو گروه سنی و باتوجه به روند رشد مفاهیم انتزاعی، کودکان 6 تا 7 ساله نسبت به کودکان 5 تا 6 ساله عملکرد بهتری در درک مفاهیم انتزاعی داشتند و تفاوت معناداری وجود داشت. همچنین، یافته های پژوهش نشان داد که کودکان در پاسخ به آزمون شنیداری در مقایسه با آزمون دیداری عملکرد بهتری داشتند، ولی در درک مفاهیم انتزاعی بین دختران و پسران تفاوت معناداری وجود نداشت. نتایج پژوهش حاضر را می توان در توان بخشی و درمان اختلالات مربوط به درک مفاهیم انتزاعی استفاده کرد.

پژوهش حاضر به منظور ارائه ی یک مدل محاسباتی برای بازشناسی هیجان در متن فارسی صورت گرفته است. در مدل پیشنهادی تحقیق، گروه بندی هشت گانه ی پلاچیک در هیجان ها به عنوان مبنای یادگیری نظارت شده، ویژگی های بافتی متن فارسی و لیست واژگان هیجانی برچسب دار به عنوان عناصر و اجزای مدل تعیین شده اند. برای آزمون مدل (شرایط واقعی) از صد متن منتخب شامل سرمقاله ی روزنامه های سیاسی- اجتماعی استفاده شده است. همچنین در این تحقیق از الگوریتم «ماشین بردار پشتیبان» به عنوان طبقه بند یادگیرنده استفاده گردیده و چهار شاخص دقت، درستی، ضریب f و بازخوانی برای ارزیابی مدل بکار گرفته شده اند. نتایج تحقیق نشان می دهند که کارایی مدل (دقت) در شناسایی هیجان های مختلف از 79 درصد تا 98 درصد متغیر بوده و در ارزیابی کلی مدل، میانگین دقت مدل معادل 84 درصد است. بر اساس سایر شاخص ها، می توان گفت که بیشترین نرخ درستی مربوط به هیجان خوشی و کمترین آن مربوط به هیجان خشم است. همچنین تطبیق قابل توجهی میان شاخص f با شاخص «بازخوانی» وجود دارد و بیشترین مقدار آن در گروه هیجان شادی دیده می شود. نتایج این تحقیق نشان می دهد استفاده از رهیافت مبتنی بر گروه بندی هیجان ها، یادگیری نظارت شده و نیز ویژگی های بافتی حداقلی در متن می تواند کارایی مناسبی در شناسایی خودکار هیجان ها داشته و می توان تلفیقی از گروه های اصلی هیجان را به منظور افزایش کارایی مدل یادگیری بکار گرفت.

مقدمه: پژوهش ها نشان می دهد که دوزبانگی بر فرایندهای شناختی اثر دارند. با مطالعه دوزبانه های ترکی آذری/ فارسی زبان و تک زبانه های فارسی زبان، به بررسی شواهدی از مزیت های دوزبانگی در توانایی های انتخاب منظر فضایی و خودتنظیمی پرداختیم. روش کار: شرکت کنندگان در این پژوهش ۳۹ نفر از دانشجویان تک زبانه و دوزبانه فارسی و ترکی با میانگین سنی ۲۹ سال بودند. برای سنجش توانایی انتخاب منظر فضایی، از آزمون تصویری انتخاب منظر فضایی Hegarty استفاده شد که طی آن از شرکت کنندگان خواسته شد که خود را در موقعیت های فضایی متعددی تصور کنند و زاویه قرارگرفتن چند شیء را نسبت به موقعیت مجسم شده تشخیص دهند. برای سنجش توانایی خودتنظیمی، یک معمای حل نشدنی که به زبان فارسی طراحی شده بود به هر دو گروه ارائه شد و مدت زمان تلاش آنها برای حل معما به عنوان شاخص سنجش خودتنظیمی در نظر گرفته شد، به طوری که مدت زمان بیشتر منجر به کسب نمره بالاتری در توانایی خودتنظیمی بود. برای سنجش ارتباط های مورد نظر بین متغیرها از آزمون های ناپارامتری من_ویتنی و همبستگی کندال استفاده شد. یافته ها: تفاوت نمره خودتنظیمی افراد در دو گروه تک زبانه و دوزبانه معنا دار بود؛ به عبارتی، افراد تک زبانه نمره خودتنظیمی کمتری داشتند. همچنین، ارتباط بین توانایی انتخاب منظر فضایی و دوزبانگی معنا دار نبود، گرچه تفاوت های مشاهده شده در میانگین ها و پراکندگی ها بین این دو گروه قابل توجه بود. بین توانایی های خودتنظیمی و انتخاب منظر فضایی نیز تفاوت معنا داری در هیچ یک از دو گروه تک زبانه و دوزبانه مشاهده نشد. نتیجه گیری: نتایج نشان داد که بین دوزبانگی و خودتنظیمی ارتباط معنا دار وجود دارد. گرچه آزمون های همبستگی به لحاظ آماری معنا دار نبودند، افراد دوزبانه به طور متوسط مدت زمان کمتری را صرف آزمون انتخاب منظر فضایی کرده بودند که حاکی از بالاتر بودن متوسط توانایی انتخاب منظر فضایی در ایشان است. احتمال دارد که با بررسی بیشتر، بتوان به شواهد بیشتری برای معنا دار بودن تفاوت بین این دو گروه دست یافت. واژه های کلیدی:

هدف از مطالعه حاضر بررسی نقش استعاره های مفهومی منتج از سوگیری های اقتصاد رفتاری بود. به این منظور، به طور خاص، ارزش گذاری غیرمنطقی، برچسب زدن و جایگزینی ارزش های بازاری با ارزش های اجتماعی در تصمیم خرید (حداکثر میزان پرداختی( و فروش (حداقل میزان دریافتی) شرکت کنندگان موردبررسی قرار گرفت. برای استخراج استعاره های مفهومی مذکور، در فاز اول این پژوهش نتایج مطالعات میدانی را بر روی یک گروه 30 نفره بررسی کردیم و سپس با بهره گیری از روش نیمه آزمایشی، میزان اثرگذاری این استعاره ها بر 30 شرکت کننده دیگر را در دو مرحله آزمایش موردمطالعه قرار دادیم. تحلیل واریانس داده های به دست آمده از این مطالعه نشان داد که استعاره های مفهومی بر تصمیم خرید و فروش شرکت کنندگان تأثیری نمی گذارد. باوجوداین، در رفتار خرید، استعاره های مفهومی منتج از ارزش گذاری غیرمنطقی بیشتر از سایر سوگیری ها اثرگذار هستند و در رفتار فروش، استعاره های مفهومی جایگزینی ارزش های بازاری با ارزش های اجتماعی، نسبت به سایر سوگیری ها اثرگذار هستند. نتایج این مطالعه نشان داد که سه قاعده رفتاری مذکور که سعی در پیاده سازی آن ها از طریق تولید استعاره های مفهومی مرتبط داشتیم، نتوانستند بر تصمیم خرید یا فروش شرکت کنندگان اثر معنادار بگذارند، در عین حال اثر قواعد اقتصاد رفتاری مذکور در تصمیمات خرید و فروش متفاوت بوده است.

هدف از این تحقیق بررسی تاثیر پیام های دووجهی بر میزان ترغیب کنندگی پیام های ضد مصرف مواد مخدر بر اساس مدلسازی رایانشی و برای رسیدن به پیام های تاثیرگذارتر و ترغیب کننده تر بود. ترغیب کنندگی پیام ها با میزان قوت بحث درک شده آن ها توسط مخاطبان، سنجیده می شود. در این تحقیق، ابتدا با استفاده از رهیافت پژوهش های تکوینی، روشی برای سنجش میزان قوت بحث پیام ها توسعه یافت. سپس از سه نوع پیام با سه نوع بحث و مشخصه های قالبی متفاوت، 2 نوع پیام دووجهی (با ساختار موافق/مخالف و مخالف/موافق) و یک نوع پیام یک وجهی، استفاده شد. پیام ها در قالب پرسشنامه بر خط به مخاطبان که شامل 46 نفر بودند ارایه و توسط آن ها رتبه بندی شد. در بین 46 نفر شرکت کننده در آزمون، 36 نفر بدون تجربه مصرف مواد مخدر و 10 نفر با تجربه مصرف مواد مخدر بودند. در پرسشنامه از شرکت کنندگان درباره قضاوت آن ها نسبت به اثرگذار بودن پیام ها بر خود و یا دوستان نزدیکشان پرسیده شد. میانگین آماری و انحراف معیار قوت بحث 3 نوع پیام برای دو گروه با/بدون تجربه مصرف مواد مخدر مورد مقایسه قرار گرفت و برای مدلسازی تاثیر سایر عوامل دخیل در ترغیب کننده بودن پیام ها (به غیر از نوع پیام و سابقه مصرف داشتن/نداشتن) از مدل بندی اثرات آمیخته استفاده شد. نتایج نشان داد که پیام های دووجهی ترغیب کننده تر از پیام های تک وجهی است و پیام های دووجهی با ساختار موافق/مخالف بیشترین تاثیر را بر افراد، چه با سابقه مصرف مواد مخدر و چه بدون سابقه مصرف مواد مخدر دارد. در این نوع پیام های دو وجهی، وجه اول پیام چنانچه موافق باورهای افراد باشد، نقش لنگر ذهنی را بازی کرده و در افزایش تاثیرگذاری پیام بسیار موثر است.

هدف: هدف این پژوهش بررسی نقش شباهت ساختاری و زمان فعل در ساخت بازنمایی های نحوی یکپارچه در دوزبانه های فارسی و انگلیسی است. روش پژوهش: این مطالعه در بین افراد دو زبانهه فارسی - انگلیسی صورت گرفته است. پارادایم مورد استفاده در این پژوهش پرایمینگ یا آماده سازی نحوی ِ بین زبانی بوده است. شرکت کننده ابتدا در معرض جمله ای ( جمله پرایم) به زبان الف قرار می گیرد که دارای ساخت نحوی خاصی مثل مجهول است. سپس باید برای توصیف تصویر جمله ای را به زبان ب ( جمله هدف) تولید نماید. چنانچه تولید جمله او به زبان ب به طرز قابل ملاحظه ای تحت تاثیر جمله ای که ابتدا به او ارائه شده بود قرار داشته باشد و به عبارتی از همان ساخت نحویِ جمله پیشین استفاده نماید، در این صورت گفته می شود که اثر پرایمینگ نحویِ بینِ زبانی رخ داده است. برای این پژوهش  چهار آزمون طراحی شده است که در آنها زبان جمله پرایم یا فارسی و یا انگلیسی بود و زبان جمله هدف یا فارسی یا انگلیسی بود. بحث و نتیجه گیری: یافته ها نشان داد که در هیچ یک از جهت های زبانی (فارسی به انگلیسی و انگلیسی به فارسی) پرایمینگ نحوی بین زبانی رخ نداد. این نتایج نشان می دهند که تفاوت ساختاری در دو زبان فارسی و انگلیسی عاملی تأثیرگذار در پرایمینگ نحوی بین زبانی است. همچنین، با اضافه کردن قید زمانی بر پرایمینگ نحوی بین « روی تصاویر در دو آزمون مشخص شد که چنانچه زمان جمله پرایم با زمان جمله هدف تفاوت داشته باشد، باز هم رخ نمی دهد.

مقدمه: پژوهش حاضر با هدف اعتبارسنجی بسته استعاری کاردیلو (Cardillo) و به کارگیری آن در مبتلایان به اختلال وسواسی_جبری و افراد عادی صورت گرفت. روش کار: این پژوهش در دو مطالعه صورت گرفت. ابتدا، به اعتبارسنجی بسته استعاری Cardillo از دیدگاه متخصصان پرداخته شد. ابتدا با اقتباس از مطالعه Cardillo و همکاران (2010) تعداد 208 واژه پایه انتخاب و در اختیار 40 نفر از ارزیابان قرار گرفت؛ سپس 455 جمله لفظی، استعاری متعارف و استعاری بدیع تدوین شدند و توسط 12 نفر از متخصصان ارزیابی شدند. در مطالعه دوم به بررسی جملات در میان افراد مبتلا به اختلال وسواسی_جبری و غیرمبتلایان پرداخته شد. پژوهش از نوع علی مقایسه ای بود. جامعه آماری پژوهش، تما می افراد مراجعه کننده به کلینیک صبا و بیمارستان ابن سینا شهر مشهد بودند که تشخیص اختلال وسواسی_جبری دریافت کرده بودند و گروه مقایسه شامل افراد عادی بودند که به شیوه در دسترس انتخاب شدند (20 نفر در هر گروه). به منظور تحلیل داده ها از t یک نمونه ای، ضریب کاپا، همبستگی درون رده ای و تحلیل واریانس استفاده شد. یافته ها: نتایج حاکی از توافق میان ارزیابان و همبستگی درون رده ای مناسب بود. همچنین، مقایسه افراد مبتلا به اختلال وسواسی_جبری و عادی نیز نشان داد که در ابعاد آشنایی، تصویرپذیری و مجازی بودن در هر سه گروه جملات لفظی، استعاری متعارف و استعاری بدیع اختلاف معناداری وجود ندارد. نتیجه گیری: بنابراین، بسته استعاری Cardillo از روایی محتوایی و ملاکی بالایی برخوردار است و می تواند جهت شناسایی و تعیین میزان درک ابعاد استعاره ها استفاده شود.

مقدمه: شعرشناسی شناختی به مثابه روشی برای خوانش ادبیات که الگوهای شناختی را به شعر تعمیم می دهد، باید بتواند به پرسش های مطرح در نظریه های ادبی، از جمله تاثیر جنسیت، پاسخ گوید. رابطه زبان و جنسیت، متأثر از روابط قدرت و نیازمند تحلیل گفتمان انتقادی است. هدف پژوهش حاضر بررسی بازنمایی جنسیت در شعر فروغ فرخزاد و احمد شاملو است. روش کار: در مطالعه حاضر شعرشناسی شناختی با تحلیل گفتمان انتقادی Fairclough تلفیق و چارچوب نظری حاصل برای بررسی اشعار به کار گرفته شد. دو اثر از فرخزاد و شاملو برای مطالعه انتخاب و تمام خوانی شدند. جنسیت بر اساس موارد زیر در اشعار ردگیری شد: اشاره مستقیم یا ضمنی به مرد و زن، اشاره به زنان یا مردان در نقش های مختلف، اشاره به تجربیات مختص به یک جنسیت، استفاده از حوزه کنش جنسی برای مفهوم سازی و انتساب زنانه و مردانه به اشیا و پدیده های فاقد جنسیت. بر اساس این موارد بریده های متنی تعریف و با استفاده از چارچوب نظری تلفیقی بررسی شدند. یافته ها: بازنمایی زنان و مردان در شعر فرخزاد و شاملو را می توان در سه محور تبیینی زنان و مردان به عنوان والد، زنان و مردان به عنوان سوژه رابطه و زنان و مردان مستقل از یکدیگر دسته بندی کرد. در محور اول هر دو شاعر گفتمان غالب را طرد می کنند، اما در دو محور دیگر شاملو عمدتاً مؤید گفتمان غالب و فرخزاد در مقابل آن است. نتیجه گیری: بازنمایی جنسیت در شعر فرخزاد و شاملو از خلال بررسی فضاهای رقیب آشکار می شود. فضاهای رقیب در شعر فرخزاد بیشتر میان انواع زنان و در تقابل با گفتمان غالب و در شعر شاملو میان جنسیت ها و با به حاشیه راندن جنسیت زنانه شکل می گیرد.