فاطمه هدایتی

مثنوی گنجینه الاسرار، اثر ماندگار عمّان سامانی یکی از شاهکارهای ادب عرفانی در حوزه ادبیات عاشورایی است. این مثنوی گران سنگ، در بیش از 800 بیت و در بحر رمل مسدّس محذوف با نگاهی عرفانی به حوادث کربلا به رشته نظم کشیده شده است که در این زمینه از شهرت و اعتبار خاصّی برخوردار شده است. از طرفی دیگر، مثنوی زبده الاسرار صفی علی شاه اصفهانی نیز با همین درون مایه و در همین وزن در بیش از 4500 بیت، اندکی پیش از گنجینه الاسرار عمّان سامانی سروده شده است. با توجه به تقدّم زمانی سرایش زبدهالاسرار نسبت به گنجینه الاسرار و تقدّم ارزشمندی و ماندگاری گنجینه الاسرار بر همه آثار عرفانی عاشورایی خلق شده پیش و پس از خود؛ این مقاله کوشیده است تا با مقایسه نگاه عرفانی و اندیشه این دو شاعر هم روزگار به موضوع واحد، این نتیجه را اثبات نماید که عمّان سامانی در خلق اثر ماندگار و بی نظیر خویش تحت تأثیر و تقلید زبدهالاسرار صفی علی شاه بوده است و در بیان هر یک از شخصیت های عاشورایی، کلیّت مفهوم را از صفی علی شاه وام گرفته و با زبانی تازه تر آن را پرورانده و در نهایت ایجاز و در قالب واژگانی که رنگ و بوی مرثیه دارند، آن را بازگفته است. هم چنین این مقاله این نکته را با آوردن شواهد نشان می دهد که عمّان سامانی ضمن روایت هر شخصیّت، عیناً به نقل موضوع، بیت، یا اندیشه های عرفانی مطرح شده در زبدهالاسرار پرداخته از اشعار و اندیشه صفی علی شاه، هم در لفظ و هم در معنی بهره فراوان جسته است.

وحی، واسطه ارتباط خداوند متعال با پیامبراکرم (ص) و حدیث نبوی، مبیّن این وحی منزَل و رابط بین پیامبراکرم (ص) با مردم است. نوشتار پیش رو که با روش توصیفی-تحلیلی و در گستره بررسی آیات و روایات مرتبط با انواع وحی فراهم شده، می کوشد تا نشان دهد طبق آیه «وَ ما یَنْطِقُ عَنِ الْهَوى ، إِنْ هُوَ إِلَّا وَحْیٌ یُوحى» و سایر آیات مشابه، نزول وحی بر پیامبر (ص)، به چهار شکل وحی قرآنی، وحی بیانی، حدیث قدسی و حدیث نبوی بوده است. نتایج پژوهش، بیانگر این است که مراد از وحی قرآنی، قرآن کریم است که از طریق وحی بر پیامبر (ص) نازل شده است. وحی بیانی، اختصاص به قرآن کریم دارد و به منظور تبیین آیات قرآن به معنای تفصیل جزئیات احکام، تخصیص عمومات و تقیید مطلقات قرآن است. ا

با توجه به اهمیت نقاشی در تجلی دنیای درونی افراد و فهم مسائل آنان، مطالعه حاضر به بررسی تحولی علائم ترسیمی اضطراب و افسردگی آزمون ترسیم منظره در دانش آموزان ابتدایی شهر بندرعباس پرداخت. جامعه پژوهش را کلیه دانش آموزان دختر و پسر دوره ابتدایی مدارس شهر بندرعباس در سال تحصیلی ۹۵- ۹۶ تشکیل داده اند. به منظور انتخاب نمونه ابتدا به طریق روش نمونه گیری خوشه ای شش مدرسه به تصادف انتخاب شدند. از میان دانش آموزان مراجعه کننده به مشاوران این مدارس، ۲۰ دانش آموز دارای اختلال اضطراب و ۲۰ دانش آموز دارای افسردگی از طریق اجرای پرسش نامه های اضطراب بیماهر و افسردگی کواکس انتخاب شدند. انتخاب بر این مبنا بود که نمره هرکدام از افراد منتخب در آزمون آن اختلال یک انحراف معیار بالاتر از میانگین باشد. ۲۰ دانش آموز عادی نیز به روش نمونه گیری تصادفی از همین مدارس انتخاب شدند. پس از ترسیم نقاشی منظره توسط شرکت کنندگان، تفسیر و مقایسه نقاشی گروه ها با استفاده از آزمون خی دو انجام شد. نتایج آزمون خی دو نشان داد بین اعضای گروه های دانش آموزان عادی، افسرده و مضطرب ازلحاظ برخی علائم ترسیمی نقاشی منظره تفاوت معنی دار وجود دارد. عدم رعایت نسبت سر به تنه، خطوط کم رنگ، ترسیم آدمک کوچک، استفاده از خطوط منقطع، تفاوت در کاربرد رنگ ها، نداشتن منظره پیرامون آدمک، خطوط ترسیمی دارای پیچ وتاب در ترسیم درخت، تصحیح های مکرر و ترسیم شاخه های درخت به حالت بسته ازجمله ویژگی های نقاشی دانش آموزان دارای اختلال بود. کودکان به دلیل پایین بودن سطح تفکر انتزاعی قادر به بیان هیجانات و احساسات خود نیستند، ازاین رو کاربرد آزمون های فرافکن ترسیمی از سوی روان شناسان و مشاوران جهت تشخیص و درمان اختلالات رفتاری و سازشی کودکان اجتناب ناپذیر است

هدف پژوهش تعیین روابط چندگانه کانون توجه، پردازش پس رویدادی و سوگیری تعبیر (مربوط به خود) با اضطراب اجتماعی در دانشجویان شهر اصفهان است. روش: پژوهش حاضر از نوع توصیفی– همبستگی است. جامعه آماری پژوهش حاضر راکلیه دانشجویان شهر اصفهان در سال تحصیلی 1397-1396 تشکیل می دهند و در مجموع نمون ه ای مشتمل بر 237 نفر دانشجو (96 مرد و 141 زن) با روش نمونه گیری خوشه ای ساده تصادفی از بین دانشگاه های شهر اصفهان انتخاب شدند و سپس به پرسشنامه اضطراب اجتماعی کانور و همکاران (2002)، پرسشنامه کانون توجه وودی، چامبلس و گلاس (1997)، پرسشنامه پردازش پس از رویداد (2000)، فرم تجدیدنظر شده پرسشنامه تعبیر باتلر و همکاران (1983)، پاسخ دادند. در مطالعه حاضر برای تحلیل توصیفی داده ها از آمار توصیفی و برای بررسی آزمون فرضیه ها از همبستگی درونی و رگرسیون چندگانه استفاده شد. یافته ها: نتایج نشان داد که سوگیری تعبیر و پردازش پس رویدادی با 4/13 درصد واریانس قادر به پیش بینی اضطراب اجتماعی است. سوگیری تعبیر  (01/0 p <، 24/0=β) و پردازش پس رویدادی (05/0 p <، 14/0=β)  توانایی پیش بینی اضطراب اجتماعی را داشتند. نتیجه گیری: از آنجایی که پردازش پس رویدادی و سوگیری تعبیر می تواند با اضطراب اجتماعی رابطه داشته باشد؛ بنابراین می توان برای پیش بینی و درمان اضطراب اجتماعی دانشجویان متغیرهای مذکور را نیز هدف قرارداد و راه های مقابله با اضطراب اجتماعی را به دانشجویان آموزش داد. تعیین روابط چندگانه کانون توجه، پردازش پس رویدادی و سوگیری تعبیر (مربوط به خود) با اضطراب اجتماعی در دانشجویان شهر اصفهان استروش: پژوهش حاضر از نوع توصیفی- همبستگی است. جامعه آماری پژوهش حاضر راکلیه دانشجویان شهر اصفهان در سال تحصیلی 1397-1396 تشکیل می دهند و در مجموع نمونه ای مشتمل بر 237 نفر دانشجو (96 مرد و 141 زن) با روش نمونه گیری خوشه ای ساده تصادفی از بین دانشگاه های شهر اصفهان انتخاب شدند و سپس به پرسشنامه اضطراب اجتماعی کانور و همکاران (2002)، پرسشنامه کانون توجه وودی، چامبلس و گلاس (1997)، پرسشنامه پردازش پس از رویداد (2000)، فرم تجدیدنظر شده پرسشنامه تعبیر باتلر و همکاران (1983)، پاسخ دادند. در مطالعه حاضر برای تحلیل توصیفی داده ها از آمار توصیفی و برای بررسی آزمون فرضیه ها از همبستگی درونی و رگرسیون چندگانه استفاده شد. یافته ها: نتایج نشان داد که سوگیری تعبیر و پردازش پس رویدادی با 4/13 درصد واریانس قادر به پیش بینی اضطراب اجتماعی است. سوگیری تعبیر پردازش پس رویدادی توانایی پیش بینی اضطراب اجتماعی را داشتند. نتیجه گیری: از آنجایی که پردازش پس رویدادی و سوگیری تعبیر می تواند با اضطراب اجتماعی رابطه داشته باشد؛ بنابراین می توان برای پیش بینی و درمان اضطراب اجتماعی دانشجویان متغیرهای مذکور را نیز هدف قرارداد و راه های مقابله با اضطراب اجتماعی را به دانشجویان آموزش داد.

مساجد جامع، همواره مهم ترین فضاهای آئینی-اجتماعی در جهان اسلام بودند. احیا و بهره برداری از این فضاها بدون شناخت این میراث فرهنگی و توجه به دوره های تاریخی و زمانی آن ها میسر نمی شود. ساختار و پیکره بندی فضایی مساجد ایرانی در زمان سلجوقیان شکل گرفته است و فضاهای بینابین، اجزای اصلی این قالب هستند. با توجه به اینکه کیفیت خوانایی در مساجد جامع بر پیوند عاطفی میان انسان و کالبد معماری أثر گذاشته و بر کیفیت حضورپذیری و تجمع پذیری این فضاها می افزاید، لزوم شناخت ارتباط این فضاها و خوانایی مساجد جامع دوران سلجوقی ضروری به نظر می رسد. پرسش اصلی پژوهش حاضر این است که چه رابطه ای میان مؤلفه های پیکره بندی فضاهای بینابین و کیفیت خوانایی در مساجد جامع سلجوقی وجود دارد؟ پژوهش حاضر جزو مطالعات تاریخی-تفسیری و از نوع ترکیبی (کمی و کیفی) و به روش استدلال استنتاجی است. نتایج تحقیق نشان داد که فضاهای بینابین اعم از حیاط مرکزی، ایوان و ورودی با سامان بخشی و توزیع متوازن سایر فضاها حول مرکز ثقل مسجد بر افزایش خوانایی مساجد جامع سلجوقی أثر می گذارند.

بیان مسئله: انعطا ف پذیری را می توان یکی از جنبه های پایداری دانست. ساختمان ها به ساختار و پیکره بندی فضایی انعطاف پذیر نیاز دارند تا بتوانند نیازهای درحال تغییر را برآورده کنند. مساجد نیز که به عنوان یکی از مهم ترین فضاهای حضور و فعالیت های جمعی انسان ها قرن ها مورد استفاده نسل های گوناگون با فرهنگ های مختلف قرار گرفته و پذیرای فعالیت های اجتماعی گسترده و متنوعی بوده اند، از این قائده مستثنی نیستند. ساختار اصلی مساجد ایرانی در دوران سلجوقی شکل گرفته و تا امروز ادامه یافته است. فضاهای بینابین مهم ترین شاخصه این استخوان بندی محسوب می شوند و نقش مهمی در سازماندهی فضایی مساجد و کیفیات فضایی آن دارند. هدف پژوهش: این پژوهش با هدف شناخت فضاهای بینابین، نحوه تعریف فضایی، بررسی ویژگی ها و تبیین جایگاه آن ها در تأمین کیفیت انعطاف پذیری در مساجد جامع دوران سلجوقی انجام شده است. روش پژوهش: این پژوهش جزو مطالعات توصیفی-تفسیری و از نوع ترکیبی (کمی و کیفی) و به روش استدلال استنتاجی است. جامعه آماری پژوهش شامل تمام مساجد جامعی می شود که براساس نظریات متخصصین و پژوهشگران این حوزه منتسب به دوران سلجوقی هستند. نتیجه گیری: انعطاف پذیری فضایی مساجد جامع سلجوقی براساس کیفیت یکپارچگی فضایی مورد بررسی قرار گرفته و به وسیله دو شاخص نحوی اتصال و هم پیوندی مورد ارزیابی و مقایسه قرار گرفت. نتایج تحقیق نشان داد که علاوه بر عامل مساحت، ویژگی های فضایی و کیفیت چیدمان فضاهای بینابین بر میانگین هم پیوندی و اتصال پذیری مساجد جامع دوران سلجوقی مؤثر است. هرچه فضاهای بینابین اعم از حیاط مرکزی، ایوان و ورودی از ویژگی های بینابینی بیش تری برخوردار باشند، یکپارچگی فضایی بالاتری داشته و موجب ارتقای کیفیت انعطاف پذیری می شوند.