سید حسین آتشی

یکی از مهمترین مؤلفه های مورد بحث در تکوین شخصیت هر فردی پیوند دو جانبه بین شخصیت و محیط زندگی اجتماعی و سازمانی فرد بوده است. در این میان، سازمانهای نظامی به لحاظ اقتضائات خاص خودشان، به مساله شخصیت افراد و تربیت کارکنانی متناسب با اهداف سازمانی خود اهمیت ویژه ای قایل هستند و سرمایه گذاری های کلانی در این راستا هزینه می شود، لیکن حصول اطمینان از نتیجه بخش بودن این تلاشها و سرمایه گذاری ها در حیطه پدیده شخصیت چندان مورد مطالعه منسجم قرار نگرفته است. بر این اساس، در این مطالعه تلاش شد تا روند تکوین شخصیت دانشجویان دانشگاه افسری امام علی (ع) ارتش جمهوری اسلامی ایران (آجا) در طول مدت زمان تحصیل در دانشگاه مورد بررسی قرار گیرد. در این راستا، مجموعا 194 نفر دانشجو به ترتیب 65، 65، و 64 نفر ورودی های سالهای تحصیلی 1396، 1397 و1398 به پرسش نامه شخصیتی NEO-RI-P متشکل از 30 مؤلفه پاسخ دادند، لیکن بررسی های این مطالعه منحصر به 20 مؤلفه مثبت بود. به منظور تجزیه و تحلیل داده های حاصله از شاخص های آمار توصیفی و آمار استنباطی از نوع آزمون های آماری تحلیل واریانس چند متغیره (MANOVA)  برای سی مؤلفه پرسشنامه شخصیت به صورت جداگانه توام با آزمون تعقیبی تک تک مؤلفه ها استفاده گردید. نتایج حاصله حاکی از فقدان روند و الگوی منظمی از تکوین کلیت شخصیت دانشجویان از یک طرف و فراز و فرودهای قابل تأمل و غیر منتظره در اغلب مؤلفه های مثبت شخصیت دانشجویان است. نتایج حاصله می تواند منشاء تجدیدنظر در برنامه ریزهای تربیتی و آموزشی باشد.   

تربیت نظامی، موضوع مهم و سرنوشت ساز و یکی از دغدغه های اصلی فرماندهان و مسئولین امور تربیتی در مراکز آموزش عالی ارتش جمهوری اسلامی ایران محسوب می شود. هدف این تحقیق بررسی مفهوم تربیت نظامی، روش ها ، موانع و عوامل موثر در تربیت نظامی از دیدگاه فرماندهان گردان های دانشجویی دانشگاه افسری امام علی (ع) می باشد. از این رو، پژوهش حاضر از نوع کیفی بوده و از استراتژی کیفی تئوری داده بنیاد استفاده شده است. برای انجام این تحقیق یازده نفر از فرماندهان گردان های دانشجویی که سابقه بیشتری در رابطه با موضوع مطالعه داشتند به عنوان نمونه اولیه انتخاب شدند. با نمونه ها ی مورد مطالعه مصاحبه و متن مصاحبه ثبت شد. تجزیه و تحلیل داده ها بر اساس مطالعه متن مصاحبه بوده و پس از استخراج مفاهیم و مضامین اولیه از روش اشتراوس و کوربین برای طراحی مدل تربیت نظامی دانشجویان استفاده شد. بر اساس نتایج بدست آمده از این تحقیق، مفهوم تربیت نظامی از دیدگاه فرماندهان عبارت است از تغییر رفتار مستمر مبتنی بر ارزش ها و ساختن جسم و پرورش روح که منجر به ارتقا سطح دانایی و توانایی، جامعه پذیری، سازگاری با محیط، اطاعت پذیری و ایجاد تعهد از طریق آموزش و فراگیری در فرد نظامی می گردد. همچنین روشها، موانع و عوامل موثر در تربیت نظامی دانشجویان طی  مدلی ارائه شده است.

تحقیقات انجام شده در جهان نشان می­دهد بیشترین سهم یادگیری از طریق یادگیری غیررسمی حاصل می شود، امّا آنچه عملاً در حال وقوع است تمرکز و صرف هزینه بر روی یادگیری­ رسمی است. از این رو پژوهش حاضر با هدف بررسی وضعیّت یادگیری رسمی و غیررسمی دانشجویان در دانشگاه افسری امام علی(ع) انجام شده است؛ روش پژوهش از لحاظ هدف کاربردی و به شیوه توصیفی- پیمایشی انجام شده است. جامعه مورد مطالعه کلیه دانشجویان هستند که تعداد 195 نفر به روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شده است؛ ابزار گرد­آوری داده­ها علاوه بر مطالعات کتابخانه­ای، شامل پرسش نامه شلی و سونگ(2008) است که با توجّه به نیاز دانشگاه بومی شده است. داده­ها با استفاده از آزمون فریدمن و ویل­کاکسون تحلیل شده­ است. یافته­های پژوهش نشان داد، روش­های مؤلفه یادگیری رسمی کمترین و روش های دو مؤلفه­ یادگیری غیررسمی بیشترین ارتباط را با یادگیری دانشجویان دارند؛ همچنین روش­های منبع تعاملات اجتماعی- انسانی بیشترین رابطه را با یادگیری دانشجویان دارد.

شرایط خاص اقتصادی حاکم بر سازمان ها باعث شده است تا مزیّت رقابتی آنها دیگر بر پایة دارایی های مشهودشان نباشد. آنچه امروزه سازمان ها را در صحنة اقتصاد، رقابت پذیر می نماید ادارة اثربخش دانش و نیز تأکید مستمر بر عوامل مؤثّر بر دارایی های دانشی نظیر سرمایة اجتماعی است. بر این اساس، پژوهش حاضر به نقش سرمایة اجتماعی در اثربخشی مدیریت دانش رامورد مطالعه قرار داده است. سئوال اساسی تحقیق این است آیا میزان بالای سرمایه های اجتماعی به اثربخشی مدیریت دانش منتهی می شود؟ جامعة آماری پژوهش، دانشگاه هوایی شهید ستاری است و با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی ساده به تعیین نمونه پرداخته شد. روش گردآوری داده ها، پرسشنامة حضوری بوده و از روش تحقیق توصیفی- میدانی استفاده شده است. نتایج حاصله، با استفاده از آزمون ضریب همبستگی و آزمون معادلات ساختاری، حاکی از وجود رابطة معنی داری بین همة مؤلّفه های سرمایه های اجتماعی و اثربخشی مدیریت دانش است. در پایان، با توجه به یافته های پژوهش، پیشنهاداتی نیز ارائه شده است.

هدف از انجام پژوهش حاضر، بررسی رابطه­­ی بین هوش هیجانی و با وجدان بودن بود. این پژوهش از حیث هدف، پژوهش کاربردی، از دیدگاه زمان گردآوری، از نوع پیمایشی و از نظر روش های جمع آوری داده ها و اطلاعات، از نوع میدانی است. پرسش­نامه هوش هیجانی شات و پرسش­نامه شخصیتی NEOPI - R بر روی 32 نفر از فرماندهان و تعداد 539 نفر از افراد تحت امر آنان که به روش تصادفی طبقه ای انتخاب شده بودند، توزیع گردید. داده ها، توسط نرم افزار SPSS و به کمک روش های آماری همبستگی پیرسون و روش رگرسیون خطی تحلیل گردیدند. نتایج حاصل از تحلیل داده ها نشان دادند که بین هوش هیجانی فرماندهان گروهان و با وجدان بودن آنان رابطه مثبت (317/0r =) وجود دارد که در سطح 05/0، این رابطه معنادار است.

هدف از انجام پژوهش حاضر، بررسی رابطة بین هوش هیجانی فرماندهان و سه متغیّر، تحمل فشار روانی، عزّت نفس و مسئولیّت پذیری است. این پژوهش از حیث هدف، پژوهش کاربردی، از نقطه نظر زمان گردآوری، از نوع پیمایشی و از نظر روش های جمع آوری داده ها و اطلاعات، از نوع میدانی به شمار می آید. پرسشنامة هوش هیجانی شات برای 32 نفر از فرماندهان و تعداد 507 نفر از دانشجویان (آنان که به روش تصادفی طبقه ای انتخاب شده بودند)، توزیع گردید. داده ها، توسط نرم افزار SPSS و به کمک روش های آماری همبستگی پیرسون و روش رگرسیون خطی تحلیل شدند. نتایج حاصل از تحلیل داده ها نشان دادند که بین هوش هیجانی فرماندهان گروهان و تحمل فشار روانی، عزّت نفس و مسئولیّت پذیری آنان رابطه ای مثبت (به ترتیب 353/0r =، 317/0r = و 586/0r =) وجود دارد که در سطح 05/0، این روابط معنادار است. همچنین نتایج حاصل، نشانگر آن است که بین ابعاد ارزیابی و ابراز هیجان و نیز تنظیم و مدیریت هیجان فرماندهان با تحمل فشار روانی، عزّت نفس و مسئولیّت پذیری آنان رابطة مثبت و معنی داری وجود دارد و این در حالی است که بین بُعد بهره برداری از هیجان فرماندهان با متغیّرهای سه گانه پژوهش، رابطة معناداری حاصل نگردید. مقدار ضریب تعیین تعدیل شده (R2adj)، برای تحمل فشار روانی، عزّت نفس و مسئولیّت پذیری، به ترتیب برابر 096/0، 071/0 و 322/0 گزارش شده است؛ این بدان معنی است که ابعاد هوش هیجانی (ارزیابی و ابراز هیجان، تنظیم و مدیریت هیجان، بهره برداری از هیجان)، به ترتیب10% ، 7% و 32% از کل واریانس متغیّرهای وابسته (تحمل فشار روانی، عزّت نفس و مسئولیّت پذیری) را تبیین می کنند. همچنین نتایج نشان دادند که بین هوش هیجانی فرماندهان گروهان با تحمل فشار روانی و عزّت نفس دانشجویان و افراد تحت امر آنان، رابطه ای مثبت (به ترتیب 054/0r =، 008/0=r) و بین هوش هیجانی فرماندهان گروهان با مسئولیّت پذیری دانشجویان رابطه ای منفی(057/0r =-) وجود دارد، لیکن این رابطه، از نظر آماری معنادار نیست.

نتایج تحقیقات اخیر نشان می دهد که هوش هیجانی کارکنان در موفقیت و کارآمدی سازمان ها نقش مهمی ایفا می کند. از طرفی مشخص شده است که وظیفه شناسی یکی از متغیرهای دخیل در (چگونگی) مدیریت و فرماندهی است. با بررسی های اولیه مشخص شده که هوش هیجانی در افراد وظیفه شناس به میزان قابل توجهی بالا است. با توجه به این که دانشجویان دانشگاه افسری امام علی(ع) پس از فارغ التحصیلی مسئولیت های مدیریتی را به عهده می گیرند، مطالعة اندازه و چگونگی رابطة هوش هیجانی و وظیفه شناسی در دانشجویان مذکور می تواند نتایج کاربردی و مؤثری را در ارتقای سطح کیفیت فرماندهی آنان به دنبال داشته باشد. در این پژوهش که از نوع همبستگی است، پرسشنامة هوش هیجانی بار- آن و پرسشنامة شخصیتی NEOPI -R بر روی 507 نفر از دانشجویان دانشگاه امام علی(ع) که به روش تصادفی طبقه ای انتخاب شده بودند، توزیع گردید. داده ها به وسیلة نرم افزار SPSS و به کمک روش های آماری همبستگی پیرسون، آنالیز واریانس یک طرفه و روش رگرسیون خطی تحلیل شدند. نتایج حاصل از تحلیل داده ها نشان دادند که بین تمامی ابعاد مختلف هوش هیجانی و وظیفه شناسی همبستگی قوی (معنی داری در سطح 01/0) وجود دارد. همچنین برابر نتایج حاصل از تحلیل واریانس یک طرفه، میانگین نمرات هوش هیجانی و وظیفه شناسی دانشجویان، با افزایش سال تحصیلی کاهش می یابد. تحلیل رگرسیون نیز نشان داد که هوش هیجانی، به تنهایی حدود 42 درصد از کل تغییرات متغیر وظیفه شناسی را توجیه می کند. آموزش ابعاد مختلف هوش هیجانی سبب افزایش میزان وظیفه شناسی می گردد، به گونه ای که دانشجوی دارای هوش هیجانی بالا، دارای قدرت طرح ریزی خیلی فعال، فردی هدفمند، با اراده و مصمم می باشد.

به منظور بررسی عوامل مؤثر بر فرسودگی شغلی کارکنان، نمونه ای با حجم 300 نفر از کارکنان ارتش ج.ا.ا به صورت خوشه ای انتخاب گردیدند. پژوهش حاضر از نوع همبستگی بوده و برای اندازه گیری متغیرهای آن، از پرسشنامة فرسودگی شغلی مازلاک[1] (که سه جنبه از فرسودگی شغلی شامل تحلیل عاطفی، مسخ شخصیت و احساس عدم موفقیت فردی را بررسی می نماید) و پرسشنامة محقق ساخته ای که در برگیرندة چهار عامل جو سازمانی، شرایط محیط کار، ویژگی های شغل و تعهدات فردی به عنوان عوامل اثرگذار بر فرسودگی شغلی کارکنان که پس از اطمینان از اعتبار و روایی آنها استفاده گردید. پس از جمع آوری پرسشنامه ها و داده پردازی، داده های معتبر از طریق نرم افزار آماری SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته اند که نتایج حاصل به شرح زیر است: میزان فرسودگی شغلی کارکنان و مؤلفه های آن (تحلیل عاطفی، مسخ شخصیت و احساس عدم موفقیت فردی) با عوامل جو سازمان، شرایط محیط کار، ویژگی های شغل و تعهدات فردی رابطة منفی و معنی دار وجود دارد. تحلیل رگرسیون همزمان نشان داد که 28.4 درصد از واریانس فرسودگی شغلی کارکنان به وسیله عوامل چهارگانه (عوامل جو سازمانی، شرایط محیط کار، ویژگی های شغل و تعهدات فردی) تبیین و از بین این عوامل، شرایط محیط کار و تعهدات فردی بیشترین تأثیر را داشته اند.