عبدالرسول جوکار

هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه تعهد شغلی و رضایت شغلی کتابداران است. به عنوان نمونه کتابداران کتابخانه های دانشگاه شیراز بررسی شده است. این پژوهش از نوع توصیفی- پیمایشی است و جامعه آماری این پژوهش شامل افرادی است که در کتابخانه های دانشگاه شیراز مشغول به کار هستند که تعداد آنها 77 نفر است. ابزار این پژوهش پرسشنامه است که بین کارکنان کتابخانه هایدانشگاه شیراز توزیع شد و تعداد 53 نفر؛ یعنی حدود 70% به آن پاسخ دادند. داده ها با استفاده از نرم افزار آماری علوم اجتماعی تجزیه و تحلیل شدند. نتایج بررسی نشان داد بین تعهد شغلی و متغیرهایی مانند نوع استخدام و جنسیت ارتباط معنی داری وجود ندارد. همچنین در میان متغیرهای زمینه ای چون سن، درآمد و سنوات خدمتی، سن بیشترین همبستگی را با تعهد شغلی داراست. همچنین بین تعهد شغلی و متغیرهای تعلق خاطر و رضایت شغلی رابطه معنی داری وجود دارد.

این پژوهش، با استفاده از روش تحلیل استنادی، به بررسی الگوی رفتار استنادی مؤلفان مجله علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز در فاصله ی زمانی 1380-1385 در مورد چگونگی استفاده از منابع علمی پرداخته است. در این پژوهش، سعی شده با تجزیه و تحلیل اطلاعات به دست آمده، ابتدا توصیفی کلی از مقاله های مورد بررسی ارائه گردد؛ در مرحله بعد، به بررسی میانگین استنادها، نوع و زبان منابع مورد استفاده بر اساس تفکیک موضوعی مقاله ها، بررسی نیم عمر منابع و بررسی میزان تمایل نویسندگان به استفاده از انواع مختلف منابع اطلاعاتی پرداخته است. نتایج نشان داد که، مجموع 221 مقاله مورد بررسی، دارای 5240 استناد می باشد، که بالاترین استنادها به طور کلی از جنبه زبانی و نوع مدرک، به ترتیب مربوط به زبان انگلیسی (55%) و کتاب (2/57%) می باشد. میانگین استناد در هر مقاله، 7/23 می باشد. نتایج این تحقیق نشان داد که، بالاترین نیم عمر به کتاب عربی در زمینه موضوعی زبان و ادبیات فارسی با 23 سال و 8 ماه، و پایین ترین نیم عمر، مربوط به نشریه فارسی در حوزه حقوق با 3 سال و 3 ماه تعلق دارد. مطالعه تطبیقی بین نیم عمر منابع فارسی و انگلیسی زبان نشان دهنده آن است که، منابع فارسی نسبت به منابع انگلیسی، به طور روزآمدتر مورد استفاده قرار گرفته است.

هدف: این پژوهش با هدف بررسی نگرش کتابداران کتابخانه های عمومی فارس نسبت به عوامل محتوایی و فرایندی مؤثر بر انگیزه آنان انجام شد. روش: پژوهش از نوع کاربردی و روش آن پیمایشی است. ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه عوامل انگیزشی ایزدی (1390) است. جامعه آماری شامل تمامی کتابداران کتابخانه های عمومی استان فارس (227 نفر) است. با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای تصادفی، 144 نفر به عنوان نمونه تعیین شدند. داده ها با روش های آماری آزمون تی و تحلیل واریانس اندازه گیری های مکرر تجزیه و تحلیل گردید. یافته ها: بین تأثیر عوامل محتوایی و فرایندی انگیزش از نظر کتابداران، تفاوت معنی داری وجود دارد. عوامل محتوایی که آغازگر رفتارند، نسبت به عوامل فرایندی که بر فرایند انگیزش تأکید دارند، از تأثیر بیشتری برخوردار است. عوامل محتوایی مؤثر به ترتیب شامل عوامل انگیزش- بهداشت، نظریه z، سلسله مراتب نیازها، و نیازهای سه گانه و عزت نفس هستند. همچنین عوامل فرایندی مؤثر به ترتیب اهمیت شامل عوامل مربوط به نظریه اسناد، برابری، تعیین هدف و ارزش- انتظار در یک رتبه، تقویت و یادگیری اجتماعی در یک رتبه، و در نهایت ارزیابی شناختی است. اصالت/ارزش: از مهم ترین مواردی که در یک سازمان باید توجه داشت، عامل انگیزه است. هر کارمند با توجه به ویژگی ها و تفاوت هایش نیازمند عوامل انگیزشی خاص خود می باشد. با بررسی عوامل انگیزشی مؤثر بر فعالیت کتابداران، می توان گامی در افزایش کارایی، بهبود رضایت شغلی و بالا بردن روحیه آنان برداشت.

مقدمه: عصر حاضر، عصر تحولات و تغییرات شگرف در فن آوری ها می باشد. عصری که ساختار فکری آن آکنده از عمق بخشیدن به اطلاعات و توجه به مشارکت نیروی انسانی خلاق و دانش گرا است. پژوهش حاضر با هدف شناسایی رابطه ی بین مدیریت دانش با خلاقیت در میان کتابداران کتابخانه های دانشگاهی شهر شیراز در سال 1389 بود. روش بررسی: مطالعه ی حاضر توصیفی- همبستگی بود که جامعه ی مورد مطالعه در این پژوهش، 120 کتابدار زن و مرد کتابخانه های دانشگاهی دولتی و آزاد شهر شیراز در سال 1389 بود، که همه ی آنان به عنوان نمونه ی پژوهش در نظر گرفته شدند؛ لذا به 120 نفر از آن ها پرسش نامه داده شد، که 90 نفر (75 درصد) بازگردانده شد. روش پژوهش، پیمایشی و ابزار جمع آوری داده ها شامل پرسش نامه ی محقق ساخته ی مدیریت دانش و پرسش نامه ی خلاقیت Randsip بود. ضرایب پایایی Cronbach's alpha که برای محاسبه ی همسانی درونی پرسش نامه های مدیریت دانش و خلاقیت استفاده گردید، به ترتیب برابر با 90/0 و 81/0 به دست آمد. داده ها با استفاده از روش های آمار توصیفی و استنباطی شامل ضریب همبستگی Pearson، t-test و آزمون ANOVA مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: بین دو متغیر مدیریت دانش و خلاقیت با توجه به ضریب همبستگی 261/0، رابطه ی مثبت و معنی داری در سطح 013/0 وجود دارد. از نتایج دیگر آن بود که، بین نمره مؤلفه ی « افراد» و «فرهنگ» در مدیریت دانش کتابداران با نمره ی خلاقیت آنان، به ترتیب با ضرایب همبستگی 273/0 و 338/0 ارتباط مثبت و معنی داری وجود داشت، اما بین نمره مؤلفه های «فن آوری» و «فرایند» با نمره ی خلاقیت کتابداران، به ترتیب با ضرایب همبستگی 122/0 و 094/0 ارتباط معنی داری وجود نداشت. نتایج آزمون ANOVA نیز نشان داد که میزان تحصیلات بر مدیریت دانش کتابداران تأثیر معنی دار دارد. در حالی که جنسیت، سابقه ی خدمت و میزان تحصیلات تأثیر معنی داری بر خلاقیت کتابداران ندارد. نتیجه گیری: هرچه قدر خلاقیت کتابداران کتابخانه های دانشگاهی شیراز بالاتر باشد، مدیریت دانش نیز بیش تر می باشد.

درچند دهة گذشته کاربرد شاخصهای کتابسنجی و علم سنجی به منظور ارزیابی عملکرد علمی پژوهشگران ، بیش از پیش رایج شده است. ازمهم ترین این شاخصها که ابزاری را برای مطالعات گسترده استنادی از جنبه های مختلف فراهم آورده، شاخص «استناد» است. به دلیل اهمیت این شاخص درارزیابیهای کیفی، پژوهش حاضر نیز با کاربرد آن، تولیدات علمی پژوهشگران ایرانی را درپایگاه ISI، مورد مطالعه قرارداده و ملیت استنادکنندگان به تولیدات علمی ایرانیان (به تفکیک استنادهای بومی، خود استنادی و استنادهای بین المللی براساس حدود مرزی کشورها و قاره ها) را مشخص نموده است. درادامه پژوهش، میزان همبستگی بین ملیت استناد کنندگان به تولیدات علمی ایرانیان با ملیت همکاران بین المللی پژوهشگران ایرانی، مورد سنجش قرار گرفته است. نتایج پژوهش نشان میدهد از کل استنادهای رسیده به تولیدات علمی ایرانیان، 2/49% از طرف پژوهشگران سایرکشورها و 8/50% ازطرف پژوهشگران ایران بوده است که از این میزان استناد رسیده از طرف ایرانیان، 73/30% خود استنادی نویسنده و 02/20% نیز ازطرف دیگر پژوهشگران ایرانی بوده است. با وجود اینکه منحنی نرمال فراوانی کشورهای استنادکننده به ایرانیان نشان میدهد وضعیت استناد به ایرانیان درسطح مطلوبی قرار ندارد، در میان کشورهای استناد کننده به ایرانیان، ایالات متحده آمریکا، چین و هندوستان و در میان قاره ها هم قارة اروپا و آسیا، به ترتیب بیشترین استنادکنندگان به تولیدات علمی ایرانیان می باشند. آزمون همبستگی بین میزان استناد 63 کشور استنادکننده به ایران در این پژوهش با میزان همکاری بین المللی پژوهشگران این کشورها با ایرانیان، معناداری ارتباط بین این دو متغیر را تأیید مینماید

شیوه های گوناگون در نوشتن یک واژه، یکی از مشکلاتی است که در بازیابی مدارک مربوطه از طریق ابزارهای جستجو وجود دارد. در زبان فارسی نیز برخی از واژه ها به ریخت های متفاوتی نوشته می شوند. به همین دلیل این پژوهش به بررسی مسایلی پرداخته است که کاوشگران فارسی در کاوش ریخت های مختلف یک واژه با آن رو به رو هستند. برای پاسخگویی به سوال های پژوهش از دو روش پیماش مقایسه ای و اسنادی استفاده شده است. جامعه پژوهش شامل سه موتور کاوش گوگل، یاهو و آلتاویستا است که امکان جستجو به زبان فارسی را فراهم کرده اند. با مطالعه و دقت در متون فارسی، سیاهه ای شامل 17 کلیدواژه انتخاب شد که هرکدام نمایان گر یک مورد از چالش های زبان فارسی در بازیابی اطلاعات هستند. پژوهشگران کلیدواژه ها را وارد فیلد جستجوی ابزارهای کاوش انتخابی کرده و تعداد بازیافت ها برای هرکدام از موتورهای کاوش را ثبت کردند. تجزیه و تحلیل داده ها در دو سطح آمار توصیفی و استنباطی انجام شد. یافته ها نشان داد که موتورهای کاوش وب، شیوه های نگارش زبان فارسی را به منظور بهبود کاوش، مورد توجه قرار نداده اند. همچنین رابطه معناداری بین شکل واژه و نوع ابزار جستجو وجود دارد.

در این پژوهش کاربردی که با استفاده از تحلیل محتوا انجام شده است، کارایی دو رویکرد جستجوی موضوعی: زبان طبیعی و واژگان کنترل شده با استفاده از معیارهای ربط، دقت، بازیافت و ریزش کاذب، در دو پایگاه کتابشناختی پیوسته (کتابخانه کنگره واریک) مقایسه شده است. سی عنوانمربوط به موضوعات کتابخانه، کتابداری و اطلاع رسانی به صورت تصادفی انتخاب شدند. برای هر عنوان راهبردهای جستجوی زبان طبیعی و کنترل شده به دست آمد. پس از انجام جستجوها و ارزیابی ربط پیشینه های حاصل، دقت، بازیافت و ریزش کاذب در دو رویکرد مذکور با هم مقایسه گردید. نتایج نشان میدهد بازیافت رویکرد جستجوی زبان طبیعی در هر دو پایگاه بیش از رویکرد موضوعی کنترل شده می باشد. دقت رویکرد زبان طبیعی در پایگاه اریک بیش از کنترل شده میباشد اما، در فهرست پیوسته کتابخانه کنگره تفاوتی معنادار مشاهده نشد. رویکرد زبان طبیعی در پایگاه اریک ریزش کاذب کمتری به همراه داشته است، در حالی که در فهرست کتابخانه کنگره تفاوت معنادار نیست. پیشنهاد تحقیق حاضر این است که برای کسب نتایج جامع در جستجوهای موضوعی در پایگاههای کتابشناختی پیوسته، ترکیبی از دو رویکرد زبان طبیعی و کنترل شده مورد استفاده قرار گیرد. برای انجام جستجوهایی که جامعیت نتایج حاصل از آنها اهمیت چندانی ندارد و هدف، به دست آوردن تعدادی پیشینه مربوط است، رویکرد زبان طبیعی مزیت بیشتری دارد.

در پژوهش حاضر، با استفاده از روش کتابسنجی، وضعیت کلی کتابهای ترجمه شده بر اساس متغیرهایی نظیر موضوع، زبان، نویسنده، کشور محل نشر، نوع فعالیت وجنسیت مترجمان و فعالیتهای ناشران داخلی در رشته کتابداری و اطلاع رسانی در سطح کشور بررسی شده است. نتایج حاصل از پژوهش نشان میدهد بیشترین کتابهای ترجمه شده در رشته کتابداری واطلاع رسانی درحوزه موضوعی کلیات صورت گرفته است. 7/23% کتابهای تجدید چاپ شده و 4/60% آثار ترجمه شده حاصل فعالیت فردی است. حدود 7/94% کتابها از زبان انگلیسی ترجمه شده اند و 8/78% کتابهای ترجمه شده به کشورهای آمریکا و انگلیس تعلق داشته است

در این پژوهش میزان خود ـ استنادی در مقاله های منتشر شده در دو نشریة «فصلنامه کتاب» و «فصلنامه کتابداری و اطلاع رسانی» بین سالهای 1382 تا 1386 بر اساس پایگاه گزارشهای استنادی نشریه های فارسی پایگاه استنادی علوم جهان اسلام مقایسه میشود. همچنین، شاخصهایی همچون تعداد خود - استنادی نویسنده، درصد خود- استنادی نویسنده، میزان مقاله های دارای خود- استنادی نویسنده، همچنین نوع مدرک خود استناد شده در هر نشریه، عمر خود - استنادی در هر نشریه و نرخ خود - استنادی مجله و ضریب تأثیر نشریه ها قبل و پس از حذف خود - استنادی و عملکرد مجله ها پس از حذف خود - استنادی محاسبه شده است. نتایج نشان داد میزان خود – استنادی در دو نشریه در سالهای مورد بررسی نسبتاً پایین است. در کل، فصلنامة کتابداری و اطلاع رسانی نسبت به فصلنامه کتاب ، خود - استنادی نویسنده بیشتری دارد اما در مورد خود - استنادی مجله تا سال 1385 فصلنامه کتاب نرخ خود - استنادی بالاتری را نشان میدهد. این میزان در سال 1386 برای فصلنامه کتابداری و اطلاع رسانی نسبت به فصلنامه کتاب بیشتر است. از دیگر نتایج پژوهش این است که خود - استنادی باعث افزایش ضریب تأثیر شده و رتبه مجله پس از حذف خود- استنادی تغییر میکند

پژوهش حاضر به بررسی میزان استفاده دانش آموزان دبیرستانی شهر شیراز از فناوریهای اطلاعاتی می پردازد. جامعه مورد مطالعه در این پژوهش ر ا دانش آموزان پایه های اول، دوم و سوم دبیرستانهای مناطق چهارگانه شهر شیراز تشکیل داد ه اند که از میان آنها 824 دانش آموز دختر و پسر با روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای به عنوان افراد نمونه مورد تحقیق انتخاب شده اند . روش پژوهش به کار رفته، روش پیمایشی – تو صیفی و ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه است . یافته های پژوهش بر استفاده بسیار زیاد پاسخگویان از رایانه و لوح فشرده دلالت دارد، در حالی که کمتر از 50 درصد دانش آموزان از اینترنت استفاده می کنند. نتایج تحلیل واریانس یک طرفه نشان داد میان رشته های مختلف تحصیلی از لحاظ میزان استفاده از هر یک از فناوریهای اطلاعاتی تفاوت معنادار وجود ندارد . همچنین نتیجه آزمون تی مستقل نشان داد که در میزان استفاده دانش آموزان از فناوری رایانه و اینترنت میان دختران و پسران تفاوت معنادار وجود دارد . با توجه به نتایج به دست آمده از تحقی ق حاضر می توان چنین نتیجه گیری کرد که فناور یهای اطلاعاتی مورد استقبال توجه بسیار دانش آموزان است و این در حالی است که مراکز آموزشی کشور هنوز به عنوان یک محیط آموزشی مبتنی بر فناوریهای اطلاعاتی شناخته نشده اند در صورتی که دانش آموزان به فناوریهای اطلاعاتی د ر منزل و مکانهای دیگر از قبیل کافی نتها و خانه دوستان خود دسترسی دارند.

هدف: پژوهش حاضر با هدف سنجش امکان پیش بینی رفتار اطلاع جویی دانشجویان تحصیلات تکمیلی بر مبنای جهت گیری های هدف و ابعاد خلاقیت انجام شده است. روش پژوهش: از بین جامعه دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه شیراز، نمونه ای مشتمل بر 221 نفر (134 دختر و 87 پسر) به شیوه ی نمونه گیری طبقه ای خوشه ای انتخاب شد. ابزار گردآوری داده ها شامل پرسشنامه های رفتار اطلاع-جویی (خسروجردی و دیگران 1388)، جهت گیری هدف به شیوه محقق ساخته و پرسشنامه مدادی کاغذی چندگزینه ای سنجش خلاقیت (عابدی 1372) بود که توسط دانشجویان تکمیل شد. پایایی پرسشنامه ها به روش آلفای کرونباخ و روایی آن ها به شیوه تحلیل گویه، تعیین شد. نتایج آزمونها بیانگر روایی و پایایی مطلوب پرسشنامه ها بود. داده های پژوهش با استفاده از آزمون رگرسیون چندگانه مورد تحلیل قرار گرفت. یافته های پژوهش: یافته های حاصل از رگرسیون چندگانه نشان داد که الف) همه ی ابعاد جهت گیری های هدف پیش بینی کننده ی مثبت برای بعد قضاوت ربط رفتار اطلاع جویی می باشند. ب) بعد جهت گیری پرهیز از شکست و بعد بسط خلاقیت پیش بینی کننده ها ی مثبت و بعد سیالی خلاقیت، پیش بینی کننده ی منفی برای بعد زمان به عنوان عامل انگیزاننده می باشند.ج) بعد جهت گیری معطوف به یادگیری و جهت گیری پرهیز از شکست پیش بینی کننده های مثبت برای بعد تایید دانش پیشین رفتار اطلاع جویی می باشند. د) بعد جهت گیری معطوف به یادگیری و بعد ابتکار خلاقیت پیش بینی کننده های مثبت برای بعد خلق اندیشه های نو رفتار اطلاع جویی می باشند. ه) بعد تلاش برای جست و جوی اطلاعات در رفتار اطلاع جویی تنها از طریق بعد جهت-گیری معطوف به یادگیری به صورت مثبت و معنادار قابل پیش بینی است. نتیجه گیری: با توجه به وجود رابطه مثبت و معنی دار بین ابعاد جهت گیری هدف و خلاقیت با رفتار اطلاع جویی و امکان پیش بینی رفتار اطلاع جویی دانشجویان از طریق متغیرهای روان شناختی فوق، می توان بیان نمود که موفقیت یا عدم موفقیت دانشجویان در اطلاع جویی و دسترسی به اطلاعات و همچنین عملکرد بهینه در فعالیت های پژوهشی نه تنها محصول مهارتهای تخصصی آنها بلکه برگرفته از مسائل روان شناختی همچون ابعاد جهت گیری هدف و خلاقیت می باشد.

مقدمه: به منظور ارتقای کیفی انتشارات علمی دانشگاه های علوم پزشکی ایران، پژوهش حاضر کمیت و کیفیت تولیدات علمی این دانشگاه ها را به موازات هم در یک دوره ده ساله مورد بررسی قرار داد. برای این هدف، شاخص های کمی و کیفی علم سنجی به کار گرفته شد.روش بررسی: این پژوهش به روش پیمایشی انجام شد. جامعه مورد پژوهش را کل دانشگاه های علوم پزشکی ایران دارای تولید علمی در پایگاه ISI Web of Science در سال های 2006-1997 تشکیل می داد. نمونه گیری به روش غیراحتمالی انجام شد و 19 دانشگاه علوم پزشکی که حداقل 25 تولید علمی داشتند، از کل 42 دانشگاه علوم پزشکی ایران، به عنوان نمونه انتخاب گردید. منابع داده شامل پایگاه مذکور، ابزار گردآوری داده ها، سیستم جستجو و تحلیل استنادی پایگاه بود، ابزار تحلیل داده ها، نرم افزارآماری SPSS نسخه 13 و روش تحلیل داده ها، آمار توصیفی بود. داده های مورد نیاز در چهار بخش تولید، استناد، تاثیر استنادی و درصد مدارک استناد شده استخراج شد و مورد تجزیه و تحلیل قرارگرفت.یافته ها: رتبه بندی دانشگاه ها بر مبنای شاخص های کمی با رتبه بندی آن ها بر مبنای شاخص های کیفی نتایج متفاوتی در بر داشت. بین فهرست برترین دانشگاه ها بر مبنای چهار شاخص، میزان هم پوشانی 25 درصد بود و دانشگاه علوم پزشکی مشهد تنها دانشگاهی بود که بر مبنای هر چهار شاخص در فهرست دانشگاه های برتر حضور داشت.نتیجه گیری: تفاوت نتایج رتبه بندی دانشگاه ها بر مبنای شاخص های کمی و کیفی، بیانگر لزوم به کار گیری شاخص های کیفی در کنار شاخص های کمی جهت ارزیابی عملکرد علمی دانشگاه های مزبور است.

هدف: هدف پژوهش حاضر، بررسی وضعیت سواد اطلاعاتی کتابداران کتابخانه های عمومی استان فارس با توجه به استانداردهای سواد اطلاعاتی است. روش: این پژوهش کاربردی و از نوع پیمایشی است و ابزار پژوهش، پرسشنامه «سنجش سواد اطلاعاتی DAS» (داورپناه و سیامک، 1387) است. پرسشنامه 55 سؤالی، 5 استاندارد را در بر داشت، که به وسیله آن سواد اطلاعاتی کتابداران عمومی سنجیده شد. برای تحلیل داده ها از همبستگی پیرسون و آزمون t استفاده گردید. یافته ها: با توجه به نتایج آزمون های آماری می توان گفت که سواد اطلاعاتی کتابداران کتابخانه های عمومی فارس در سطح متوسطی قرار دارد. سن و سابقه کار بر سواد اطلاعاتی کتابداران تأثیرگذار بوده است. بین سواد اطلاعاتی کتابداران فارغ التحصیل در رشته کتابداری و غیرکتابداری تفاوت معنی داری وجود داشت. نوع مدرک تحصیلی بر سواد اطلاعاتی کتابداران تأثیرگذار بود و کتابداران دارای مدرک بالاتر نسبت به سایرین از سواد اطلاعاتی بیشتری برخوردار بودند. کتابداران کتابخانه های عمومی از نظر میزان آشنایی با زبان انگلیسی در سطح پایینی قرار داشتند. اصالت/ارزش: کتابخانه های عمومی به عنوان یک دانشگاه همگانی برای ایجاد و پیشبرد برنامه های سواد اطلاعاتی و یادگیری مادام العمر در جامعه در صف مقدم هستند و بنابراین نتایج حاصل از ارزیابی سواد اطلاعاتی کتابداران و برنامه ریزی برای ارتقاء سطح آن، در جهت رسیدن به این هدف یاریگر خواهد بود.

در این مطالعه تأثیر دسترسی به پایگاه های اطلاعاتی بر خدمات تحویل مدرک در کتابخانه‌های دانشگاهی ایران در چارچوب عواملی شامل تعداد سفارشات در طول سال‌های مورد بررسی و روند این سفارشات، هزینه های صرف‌شده در هر دانشگاه و به‌طور کلی دانشگاه‌ها و گروه‌هایی که بیشترین سفارش را داشته‌‌اند، بررسی شده است. این پژوهش به روش پیمایشی و با مراجعه حضوری به بخش تامین مدرک کتابخانه دانشگاه‌ها و همچنین مصاحبه حضوری با کتابداران مسئول آن بخش انجام شده. جامعه آماری پژوهش حاضر به دانشگاه‌های شیراز، تهران و تربیت مدرس، و دانشکده‌های آن‌ها محدود شده. یافته‌ها حاکی از آن است که میزان سفارش مقاله در دانشگاه‌های مختلف به جامعه مخاطبان، امکانات، میزان آشنایی دانشجویان و نحوه ارائه خدمات تحویل مدرک در آن دانشگاه وابسته است.

مقدمه: بخش مرجع در کتابخانه ها از مهم ترین بخش ها و خدمات مرجع، نمود عینی کلیه ی تلاش هایی است که در یک کتابخانه به عمل میآید. با توجه به این که هدف عمده ی تأسیس کتابخانه ها، خدمت به استفاده کنندگان از کتابخانه و برآوردن نیازهای اطلاعاتی آن ها و در نتیجه، تأمین رضایت استفاده کنندگان می باشد، آگاهی از تأثیر این فن آوری ها بر خدمات مرجع مهم و ضروری است. تعیین تأثیر فن آوری های اطلاعاتی بر استفاده ی کاربران از خدمات مرجع کتابخانه های دانشگاهی، مهم ترین هدف این پژوهش بود. روش بررسی: این پژوهش به صورت پیمایشی در سال 1387 انجام شد. جامعه ی پژوهش شامل همه ی کتابداران کتابخانه های مرکزی تحت پوشش وزارت علوم، تحقیقات و فن آوری (66 نفر) بود. اطلاعات مورد نیاز به وسیله ی پرسش نامه ی محقق ساخته گردآوری گردید. روایی به وسیله متخصصان کتابداری واطلاع رسانی تأیید گردید و سنجش پایایی آن نیز از روش هم سانی درونی (Cronbach's alpha) با ضریب 96/. به دست آمد. فن آوری هایی، که در این تحقیق تأثیر آن ها مورد بررسی قرار گرفت، عبارت از فهرست های رایانه ای (اپک)، پایگاه های اطلاعاتی، پست الکترونیکی و وب بودند. خدمات مرجعی، که تأثیر فن آوری های پیش گفت بر روی آن ها سنجیده شد، عبارت از آموزش فردی، آموزش گروهی، مشاوره ی خوانندگان، کتاب درمانی، راهنمایی تحقیقات درسی، اشاعه ی گزینشی اطلاعات، پاسخ گویی به پرسش های مرجع فوری، بررسی کتابشناختی، امانت بین کتابخانه ای، خدمات ارجاعی و پاسخ گویی به پرسش های پژوهشی بودند. از نسخه ی نرم افزار آماری 5/11SPSS و به کارگیری آزمون های آماری اندازه گیری مکرر و آزمون t وابسته به تجزیه و تحلیل داده ها جهت پاسخ گویی به سؤالات تحقیق استفاده شد. یافته ها: از دیدگاه کتابداران مرجع کتابخانه های مرکزی دانشگاهی، استفاده ی کاربران از فن آوری های اپک، پایگاه های اطلاعاتی، پست الکترونیکی و وب، آن ها را از هیچ یک از خدمات مرجع، بی نیاز نمی کند. یافته های دیگر پژوهش حاکی از وجود تفاوت معنی داری بین تأثیر فن آوری های اپک و پایگاه اطلاعاتی، اپک و وب، پایگاه های اطلاعاتی و وب و نیز پست الکترونیکی و وب؛ و نبود تفاوت معنی دار بین تأثیر اپک و پست الکترونیکی و نیز پایگاه های اطلاعاتی و پست الکترونیکی بود. همچنین از میان فن آوری های اطلاعاتی، وب بیشترین تأثیر و اپک، کمترین تأثیر را بر خدمات مرجع داشتند. نتیجه گیری: دیدگاه کتابداران مرجع کتابخانه های دانشگاهی، استفاده ی کاربران از فن آوری های اطلاعاتی اپک، پایگاه های اطلاعاتی، پست الکترونیکی و وب، آن ها را از هیچ یک از خدمات مرجع کتابخانه های دانشگاهی به طور کامل بی نیاز نمی کند. مواردی از قبیل نداشتن سواد رایانه ای کافی، عدم شناخت کافی پست الکترونیکی و نیاز به برقراری رابطه ی رو در رو با کتابدار مرجع را می توان در نیاز کاربران به خدمات مرجع در عین دسترسی به پست الکترونیکی دخیل دانست.