محمدرضا شهبازی

گفتمان، اصطلاحی است که برای نمونه های کاربرد زبان و چگونگی تأثیر آن بر مخاطب، اعم از زبانی که ایجاد ارتباط می کند یا واحدهای زبانی بزرگتر چون مصاحبه و مکالمه و متن و... به کار برده می شود. با این تفاسیر تبلور گفتمان به شکل های گوناگونی صورت می پذیرد؛ گاهی یک متن سخنرانی، گاهی رمان و گاهی نمایشنامه یا فیلمنامه و... با این رسالت گفتمان، به نظر می رسد که در بعضی از متنون به خصوص رمان ها، به خاطر شرایط و نوع ساختار جملات می توان دو یا چند گونه گفتمان را قائل شد. در پژوهش حاضر که به روش توصیفی- تحلیلی محتوا انجام شده، سعی برآن بوده تا ابتدا به تعریف گفتمان پرداخته شود و سپس با توجه به ویژگی های سبکی رمان لحظه های سکسکه از احمد اکبرپور، گفتمان نمایشی آن نیز مورد بررسی قرار گیرد. یافته ها حاکی از آن است که سبک بارز این رمان، طنز است و به لحاظ ساختاری به نمایشنامه و فیلمنامه نیز نزدیک است. به طوری که اگر نویسنده نوع نمایشنامه و فیلمنامه را به جای رمان برای بیان ایدئولوژی خود انتخاب می کرد، باز هم در ایجاد گفتمان موفق بود.از طرفی متن رمان می تواند به عنوان یک فیلمنامه خوب در زمینه جنگ تحمیلی و معرفی آن به مخاطب نوجوان باشد.

به کارگیری شاخه های جدید سبک شناسی و بازیابی ابزارهایی مناسب برای تجزیه و تحلیل متون فارسی می تواند دریچه ای تازه به شناخت مطلب باشد. در پژوهش حاضر که به روش توصیفی و تحلیل محتوا انجام شده، سعی بر آن بوده است تا رمان هستی از فرهاد حسن زاده از دیدگاه سبک شناسی انتقادی مورد توجه قرار گیرد. یعنی در کلان لایه های روایی و متنی با تجزیه و تحلیل کانون سازی، میزان تداوم کانون سازی (کانون سازی متغیر و چندگانه) و جنبه های کانون سازی (جنبه ی ادراکی زمان به ترتیب، دیرش، بسامد و مکان و جنبه جهان بینی) و نیز خرد لایه های آوایی، واژگانی، نحوی، کاربردشناسی و بلاغی در ارتباط با لایه ی بیرونی آن (بافت موقعیتی متن) مورد بررسی قرار گیرد. یافته ها حاکی از آن است که برخی متغیرهای سبکی در متن وجود دارد که منجر به کشف جهان بینی و تبیین مسائل اجتماعی روز مثل جنگ، فقر و... در متن می شود؛ از طرفی نوع به کارگیری جملات با توجه به مخاطب شناسی باعث استقبال مخاطب نوجوان از این رمان و موفقیتش در عرصه ملی و بین المللی شده است.

ادبیات پایداری به معنای خاص، یکی از انواع ادبی است که در ایران عمر کوتاهی دارد و داستان ها و رمان های زیادی در این نوع نوشته شده که در آن، نویسنده تمثیل و نماد را دستمایه ی بیان خود کرده و اثرش را خلق می کند. تمثیل شامل چیزی گنگ، ناشناخته و پنهان از ماست که در عصر جدید و در نقد سبک شناسانه ی یک اثر به عنوان رمزگان از آن یاد می شود و حتی می تواند سبک یک نویسنده را دربرگیرد. در سبک شناسی لایه ای، که از شیوه های نوین سبک شناسی به حساب می آید، بافت موقعیتی را به عنوان کلان لایه مد نظر قرار داده و متن را به خرد لایه هایی تجزیه می کنیم. سپس با بررسی آن ها به جستجو در ویژگی های شاخص و پربسامد می پردازیم که در نهایت منجر به کشف ایدئولوژی می شود. در این مطالعه ، که به روش توصیفی تحلیلی محتوا انجام شده ، ابتدا با توجه به بافت موقعیتی، رمان عاشقانه های یونس در شکم ماهی از جمشید خانیان را که یکی از آثار تمثیلی خلق شده در ادبیات پایداری است به خرد لایه های واژگانی، نحوی و بلاغی تجزیه کرده و سپس به بررسی سبک شناسانه آن پرداخته می شود. یافته ها حاکی از آن است که ایدئولوژی نویسنده در لایه ی نحوی نهفته است؛ چرا که این داستان تمثیلی است و معمولاً تمثیل در لایه ی نحوی نمود پیدا می کند. او با آوردن یک نمونه ی عالی ، بهترین نوع عشق را سیروسلوک و حرکت از عشق زمینی به عشق آسمانی می داند؛ سپس با بهره گیری از رمزگان و تمثیل، مخاطب را به تأویل و تفکر وا می دارد و سبکی تمثیلی را برای رمانش رقم می زند.

پژوهش حاضر با هدف تبیین پدیدار شناسی معلمان ابتدایی از چگونگی پرورش تفکر خلاق انجام گرفت. روش پژوهش، کیفی از نوع پدیدارشناسی بود. شرکت کنندگان درپژوهش معلمان مقطع ابتدایی شهرستان آباده بودند که با روش نمونه گیری هدفمند از نوع « مورد مطلوب »انتخاب شدند. حجم نمونه بعداز انجام مصاحبه و عدم دستیابی به اطلاعات جدیددر نهایت به9نفر رسید.اطلاعات با استفاده از مصاحبه عمیق نیمه ساختاریافته گردآوری و با به کارگیری روش7مرحله ای کلایزی مورد تفسیر قرار گرفت.از مجموع یافته های این پژوهش بعد ازحذف کدهای مشترک، شامل 220 کدمفهومی که بیانگر تجارب شرکت کنندگان درپژوهش بود استخراج گردیدکه در سه «تم اصلی» به شرح زیر دسته بندی شدند. 1.« تفاوت در ویژگی ها »2.« استراتژی های دانش آموز محور »3.« موانع آموزشی رشد تفکر خلاق ».یافته ها بیانگر آن است که معلمان، مدارس و جو عاطفی خانواده می تواندتفکر خلاق را شناسایی و باعث رشدو شکوفایی آن دردانش آموزان شود،که به زعم آموزگاران، این مهم نیازمندبهبودروش های تدریس وپیوندبیشتر اولیاء با آموزشگاه می باشد.آگاهی از این یافته ها راه را برای تصمیم گیری برنامه ریزان درسی هنگام تدوین برنامه یا محتوا وچگونگی آن روشن تر و به تبع آن فرآیند یاددهی خلاقانه را برای معلمان سهل تر می سازد.

پژوهش حاضر با هدف تبیین تجارب زیسته آموزگاران مقطع ابتدایی از تفهیم وکاربست تعالیم وفضایل شاهچراغ(ع) در مدارس انجام گرفت. روش پژوهش، کیفی، از نوع پدیدارشناسی بود. محیط پژوهش شامل معلمان دبستان های عشایر استان فارس بودند که با روش نمونه گیری مبتنی بر هدف از نوع گلوله برفی انتخاب شدند و در نهایت به 30 نفر رسیدند. اطلاعات با استفاده از مصاحبه عمیق نیمه ساختار یافته گردآوری و با روش 7 مرحله ای کلایزی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته های حاصل از این پژوهش بعد از حذف کدهای مشترک، شامل 200 کد مفهومی بود که حاکی از تجارب واقعی معلمان از تفهیم وکاربست فضایل شاهچراغ «ع» در دبستان می باشد. این کدهای مفهومی در سه تم اصلی، « سرمشق گیری رفتارهای حضرت ازآموزگار»، « شیوه های تفهیم فضایل حضرت(س) » و« موانع اعتقادی و ذهنی موجود» دسته بندی شدند. آشنایی برنامه ریزان جامعه و بویژه استان فارس با این یافته ها، نقش مهمی در نهادینه کردن تعالیم شاهچراغ(س) و اعتقاد به شخصیت ائمه در کودکان و توسعه فراگیر دین باوری در تعلیم و تربیت اسلامی ایرانی خواهد داشت.

امپرسیونیسم در لغت به معنای دریافت گری نخستین جنبش هنری مدرن در سده نوزدهم بود؛ این جنبش به عنوان رنسانس تاریخ هنر محسوب می شود و بازنمایی درخشان و تجزیه شده آن از نقاشی به ادبیات نیز راه پیدا کرده است؛ امپرسیون ها همان طورکه در نقاشی عالم واقعیت را در لحظه ای خاص و با زمان و نورپردازی خاص ارائه می نمودند و می پنداشتند که واقعیت همان احساس ماست در ادبیات نیز نویسنده برداشت لحظه ای خود را از داستان به رشته تحریر درمی آورد و تصویر یا انگاره ذهنی خود را به شکلی واقعی نشان می دهد. بر این اساس راوی دانای کل را حذف می کنند. ازاین رو داستان امپرسیون قابل نقل توسط خواننده نیست زیرا رویداد خاصی در روایت نیست و اشخاص نیز کار خاصی انجام نمی دهند. چخوف یکی از محدود نویسندگانی است که از سبک امپرسیونیسم بهره جسته و به بازنمایی جامعه در آثارش از جمله نمایشنامه هایش پرداخته است. هدف از این پژوهش بررسی شاخصه های امپرسیونیستی نمایشنامه های چخوف و مشخص نمودن این است که او در ارائه کلیتی یکپارچه از جامعه خود و انعکاس اوضاع فرهنگی و اجتماعی معاصرش به چه میزان از مؤلفه های امپرسیونیستی بهره گرفته است. پژوهشگر در این اثر ضمن محدود ساختن دامنه پژوهش به نمایشنامه سه خواهر، از شیوه توصیفی– کیفی و تحلیل محتوا استفاده کرده است؛ او در این مقاله ضمن معرفی سبک امپرسیونیسم از طریق مطالعات نظری و کتابخانه ای به بررسی مؤلفه های امپرسیونیستی آثار چخوف پرداخته است؛ همچنین با ارائه مجموعه ای از خصایص و ویژگی های این سبک نشان داده است که چخوف در نمایشنامه هایش با تصاویری ساده از زندگی مردم، پاره هایی از جهان ملال انگیز شخصیت های مختلف، ارتباط تنگاتنگ آن ها با یکدیگر، فرصت های ازدست رفته و همچنین ارزش های غلط جامعه روسیه را پیش روی مخاطب قرار داده است؛ تمام این ها تداعی کننده تصاویر امپرسیونیستی است؛ بنابراین بررسی یافته ها نشان داده است که نثر چخوف از امپرسیونیسم تأثیر پذیرفته است.هدف از این پژوهش بررسی شاخصه های امپرسیونیستی نمایشنامه های چخوف و مشخص نمودن این است که او در ارائه کلیتی یکپارچه از جامعه خود و انعکاس اوضاع فرهنگی و اجتماعی معاصرش به چه میزان از مؤلفه های امپرسیونیستی بهره گرفته است. پژوهشگر در این اثر ضمن محدود ساختن دامنه پژوهش به نمایشنامه سه خواهر، از شیوه توصیفی– کیفی و تحلیل محتوا استفاده کرده است؛ او در این مقاله ضمن معرفی سبک امپرسیونیسم از طریق مطالعات نظری و کتابخانه ای به بررسی مؤلفه های امپرسیونیستی آثار چخوف پرداخته است؛ همچنین با ارائه مجموعه ای از خصایص و ویژگی های این سبک نشان داده است که چخوف در نمایشنامه هایش با تصاویری ساده از زندگی مردم، پاره هایی از جهان ملال انگیز شخصیت های مختلف، ارتباط تنگاتنگ آن ها با یکدیگر، فرصت های ازدست رفته و همچنین ارزش های غلط جامعه روسیه را پیش روی مخاطب قرار داده است؛ تمام این ها تداعی کننده تصاویر امپرسیونیستی است؛ بنابراین بررسی یافته ها نشان داده است که نثر چخوف از امپرسیونیسم تأثیر پذیرفته است

هدف کلی این پژوهش بررسی فرآیند تولید محتوای الکترونیکی در مرکز آموزش الکترونیکی علوم حدیث است. مرکز آموزش الکترونیکی علوم حدیث یکی از دانشگاه ها و مؤسسات پیشرو در ارائه آموزش الکترونیکی در ایران است که در سال 1384 فعالیت خود را به صورت رسمی آغاز کرده است. در این پژوهش با استفاده از روش مطالعه موردی، داده ها از طریق مشارکت محقق در جلسه های مربوط به تولید محتوا، تحلیل و بررسی اسناد، صورت جلسه ها و آیین نامه، جمع آوری شده است. بر اساس داده های به دست آمده، تصمیم های مربوط به تولید محتوا در این مرکز را می توان در چهار بخش نظر گرفت؛ شیوه انتخاب محتوا، تشکیلات و ساختار سازمانی تولید محتوا، طرح نامه ها و آیین نامه ها، قالب ها و شکل ارائه ها. این پژوهش نشان می دهد، تصمیم های چهارگانه این مرکز در زمینه تولید محتوای الکترونیکی در اغلب موارد مناسب و دقیق اتخاذ شده است. با این حال از جمله نقاط ضعف این تصمیم ها می توان به نبود شیوه دقیق و معتبر برای انتخاب محتوا، نبود جایگاه متخصص آموزش الکترونیکی در ساختار سازمانی و نیروی انسانی مربوط به تولید محتوا و عدم توجه به راهبردهای و فنون آموزشی در تنظیم طرح نامه اشاره کرد.