درآمدی بر زمینه های مارکسیستیِ طرح «مسأله ملی» در ایران 1358-1300 (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

قومیت گرایی از پدیده های سیاسی عصر جدید است که پس از فروپاشی شوروی و روند شتاب زده ی جهانی شدن و ظهور گفتارهای پست مدرن، ابعاد وسیعی یافته است. قومیت گرایی در گذشته به صورت یک گفتمان حاشیه ای، فاقد مبانی فکری اصیل و تاریخی بود و همواره سوار بر ایدئولوژی های سیاسی دیگر به میدان سیاست می آمد. این پدیده ابتدا براساس گفتارهای چپ مارکسیستی و به تقلید از تئوری های لنین، رواج پیدا کرد. حزب کمونیست ایران در اواسط دهه ی 1920 میلادی نخستین بار به این مسأله توجه کرد. سپس احزاب توده، فرقه دموکرات آذربایجان و کردستان و سایر سازما ن های چپ گرا تا بهمن 1358 زمینه های نظری متنوعی را در این حیطه باب کردند. این تحقیق می کوشد تا ریشه های فکری قومیت گرایی را در بسترهای فکری اولیه آن، یعنی بستر مارکسیسم لنینیسم، موشکافی کرده و نشان دهد که گفتمان قومیت در ایران تا اندازه زیادی متأثر از گفتارهای چپ است. روش تحقیقِ این مقاله توصیفی تحلیلی و ابزار گردآوری اطلاعات، مطالعات کتابخانه ای است. مفروض اصلی این مقاله بر این گزاره مبتنی است که گفتمان قومیت، میراث دار بخشی از گفتمان مارکسیسم لنینسم است که با عنوان «مسأله ملی» در ادبیات سیاسی چپ مطرح و این میراث به واسطه ی احزاب و سازمان های چپ به این جریان فکری سیاسی منتقل شد.