تبیین جغرافیایی بنیادهای هویت ملی (مطالعه موردی: ایران) (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

هویت ملی عبارت است از مجموعه عناصر و مؤلفه های مشترک یک ملت مستقل که افراد ملت نسبت به آنها خودآگاهی یافته اند و به واسطه آنها به یکدیگر احساس تعلق می کنند. در هر یک از رشته های علوم انسانی مرتبط با مبحث هویت ملی بر یک یا تعدادی از عناصر تشکیل دهنده هویت ملی به عنوان عناصر اصلی آن تأکید می شود. به عبارت دیگر در حالی که در جغرافیا سرزمین مشترک در این زمینه مؤلفه اصلی شناخته می شود؛ در علوم سیاسی بر ساختار سیاسی مشترک (حکومت) تأکید می شود و در علوم اجتماعی زبان مشترک، دین مشترک و آداب و سنن مشترک عنصر اصلی به شمار می روند.سؤالی که در این جا وجود دارد این است که علت اختلاف بین دیدگاه های مختلف در زمینه اولویت دادن به عناصر هویت ملی چیست؟ و در واقع کدام یک از مؤلفه ها را می توان به عنوان عناصر اصلی در نظر گرفت. به نظر نویسندگان این مقاله پاسخ این سؤال را می توان با سطح بندی مؤلفه های هویت ملی بر مبنای تأثیر وجود و یا عدم وجود عناصر و مؤلفه ها بر شکل گیری یک هویت ملی ارائه کرد. برای انجام این کار در ابتدا با رویکردی جغرافیایی مهم ترین مؤلفه های هویت ملی تعیین و سپس به اولویت بندی آنها پرداخته می شود.روش پژوهش مورد استفاده در این مقاله روش تحقیق توصیفی تحلیلی و هدف از انجام پژوهش حاضر تبیین مؤلفه های هویت ملی با رویکردی جغرافیایی می باشد. نتیجه به دست آمده نشان می دهد که اولاً مهم ترین مؤلفه های هویت ملی صبغه جغرافیایی و سرزمینی دارند و ثانیاً در تقسیم بندی کلی سرزمین و تاریخ مشترک مهم ترین مؤلفه های تشکیل دهنده هویت ملی می باشند که عدم وجود این دو مؤلفه به مفهوم عدم شکل گیری هویت ملی است.