پژوهش های زبانشناختی در زبانهای خارجی

دوره های برخط آموزش زبان دوم به سرعت در جهان درحال گسترش است و مدرس، مهم ترین عامل موفقیت در این دوره ها به شمارمی آید. با توجه به عدم حضور فیزیکی مدرس در این گونه دوره ها، لازم است با کاربست راهکارهایی، «حضور تدریس» در کلاس های مجازی تقویت شود. هدف اصلی در این جستار این است که با تکیه بر چهارچوب مفهومی اندرسون و همکاران (2001)، «حضور تدریس» را به عنوان یک مؤلفه تأثیرگذار در دوره های برخط آزفا (آموزش زبان فارسی) به غیرفارسی زبانان در مرکز بین المللی آزفای دانشگاه فردوسی مشهد بررسی کند. روش این پژوهش به صورت توصیفی_تحلیلی است و ابزار آن پرسش نامه ای برگرفته از چهارچوب مفهومی حضور تدریس اندرسون است و علاوه بر تحلیل های کیفی، تحلیل های کمی نیز ارائه شده است. جامعه آماری پژوهش نیز شامل سی مدرس فعال مرکز آزفای دانشگاه فردوسی مشهد می باشد. یافته های پژوهش نشان داد که از میان سه شاخصه حضور تدریس شامل طراحی و سازماندهی آموزشی، تسهیل گفتمان و آموزش مستقیم، بیشترین موافقت و کاربست با تسهیل گفتمان بوده است. از میان مؤلفه های شاخصه اول، طراحی روش های تدریس و آموزش آداب معاشرت اینترنتی و در شاخصه تسهیل گفتمان، تشویق مشارکت یادگیرندگان و مشارکت با یادگیرندگان برای برانگیختن بحث بیشترین درصدِ موافقت و کاربست را نشان می دهد. همچنین در شاخصه آموزش مستقیم کمترین درصد در میان تمام مؤلفه ها و شاخصه ها به ارائه مستقیم مطالب و سؤالات اختصاص داشت که بیانگر پذیرش رویکردهای نوین آموزشی در میان مدرسان مرکز فردوسی است.

پژوهش حاضر با هدف بررسی ابعاد آموزش مهارت بینافرهنگی در کتبِ آموزشیِ زبانِ آلمانی به عنوان زبان بیگانه، به شیوه توصیفی-تحلیلی و با استفاده از سؤالات ارزیابی کتب آموزشی، به ارزیابی DaF kompakt A1-B1 پرداخته است. بر مبنای رویکرد بینافرهنگی، آموزش مهارت بینافرهنگی از یکسو با پرداختن به فرهنگ مبدأ و مقصد، و از سویی دیگر با آموزشِ درک و دریافت مبتنی بر آموزش مهارت خواندن میسر می گردد. بر این اساس، به کارگیری انواع متونِ خواندنی و آموزش انواع خوانشِ متن، جایگاه ویژه ای در کتبِ آموزشیِ بینافرهنگی می یابد. جهت واکاوی ابعاد این مسئله در تحقیق حاضر، پس از توصیف کلی کتابِ آموزشی به کمک سؤالات فونک (1998)، ابتدا مهارت بینافرهنگی با استفاده از شش پرسش تدوین شده توسط نویسندگان بر مبنای بولتِن (2007) و بریل (2005) ارزیابی گردید. سپس به دلیل نبود مجموعه سؤالاتی مدون در حوزه ارزیابیِ کتبِ آموزشیِ زبانِ آلمانی، برای بررسی بازتاب مهارت بینافرهنگی در مهارت خواندن، انواع متون خواندنی و تمرینات خوانش متن، این مهم با کمک سه سؤال پیشنهادی مؤلفان بررسی گشت. نتایج ارزیابیِ کتاب آموزشی، مؤید بازتاب مهارت بینافرهنگی در مهارت خواندن بود و نشان داد، مهارت بینافرهنگی در DaF kompakt A1-B1 نه تنها از طریق جنبه های محتوایی متون و تمرینات مقایسه فرهنگ مبدأ و مقصد، بلکه از طریق آموزش مهارت خواندن، ارائه انواع متونِ خواندنی و تمرینات خوانشِ متن آموزش داده می شود. در پایان، نظر به نقش کلیدی مهارت خواندن، انواع متون خواندنی و انواع خوانش متن در آموزش مهارت بینافرهنگی، استفاده از سه سؤال پیشنهادی در مجموعه سؤالاتِ مدونِ ارزیابیِ مهارت بینافرهنگی، پیشنهاد گردید.

پژوهش حاضر به بررسی تأثیر آموزش صریح ساختار متن بر درک مطلب و یادآوری مکتوب زبان آموزان ایرانی پرداخته است. افزون بر این، در این مطالعه تأثیر آگاهی از ساختار متن در بین فراگیران ایرانی با سطح توانش خوانداری بالا و پایین مورد بررسی قرار گرفته است. با توجه به این اهداف، 40 دانشجوی دوره لیسانس به صورت تصادفی به دو گروه آزمایش (18 نفر) و کنترل (22 نفر) تقسیم شدند. جهت اطمینان از همگن بودن دو گروه، یک آزمون درک مطلب با 30 سؤال چهار گزینه ای و یک فعالیت یادآوری مکتوب آزاد آنی مورد استفاده قرار گرفتند. همچنین، به منظور تقسیم شرکت کنندگان به گروه هایی با توانش خوانداری بالا و پایین از آزمون توانش خوانداری انگلیسی پیشرفته کمبریج استفاده شد. روش مورد مطالعه آموزش ساختار متن استدلالی بر اساس مدل استدلالی تولمین (1958) بود. در نهایت، پس آزمون درک مطلب استدلالی و پس آزمون یادآوری مکتوب جهت بررسی تأثیر روش مورد نظر به کار گرفته شدند. تجزیه و بررسی داده ها با استفاده از آزمون تی دو نمونه مستقل انجام گرفت. نتایج به دست آمده حاکی از پیشرفت درک مطلب متون استدلالی به واسطه آموزش صریح ساختار متن بود. اما از منظر توانایی یادآوری مکتوب هیچ تفاوت معناداری بین دو گروه گزارش نشد. بایسته ذکر است که در این تحقیق تفاوت معناداری در تأثیر آموزش صریح ساختار متن بر درک مطلب متون استدلالی بین فراگیران زبان خارجی با سطوح توانش خوانداری بالا و پایین گزارش شد. در انتهای این مقاله، کاربرد های آموزشی این مطالعه مطرح شده اند و پیشنهاداتی جهت پژوهش های مشابه در اختیار پژوهندگان و علاقه مندان قرار گرفته اند.

در پژوهش حاضر در صدد آن هستیم تا با در نظر گرفتن تفاوت های زبانی و فرهنگی، به چگونگی انتقال پنداره های فرهنگى در ترجمه ادبی بپردازیم. از این رو به عنوان پیکره این پژوهش، نمونه هایی از ترجمه های دو اثر از اریک امانوئل اشمیت را در دوره های مختلف مورد مطالعه قرار خواهیم داد و روش هایی را که مترجمان برای ترجمه عناصر فرهنگی به کار برده اند، با تکیه بر نظریه پیتر نیومارک بررسی خواهیم کرد تا کاربرد پذیری این نظریه در محوریت زمان و دورنمای کارآمدی آن بر اساس سه شاخصه اهداف، امکانات و موانع تبیین گردد. با گسترش تسلط بر هوش مصنوعی و به کارگیری نسل جدیدی از نرم افزارهای ترجمه توسط مترجمان جوان که همواره نسخه های دقیق تری از محتوای اصلی را به زبان های بیشتری ارائه می دهند، شاهد ظهور نسلی از مترجمان هستیم که روزآمدی نظریه های ترجمه را در خصوص بازنمایی بن مایه های فرهنگی نادیده می انگارند. از آنجا که معنای واژه ها یا عبارات نشأت گرفته از فرهنگ یک زبان است، درک معنا مستلزم شناخت کاملی از فرهنگ زبان مبدأ است و به نظر می رسد تا به امروز نرم افزارهای ترجمه به تنهایی نمی توانند برای دست یافتن به ترجمه دقیق مؤثر واقع شوند. لذا در این جستار سعی بر آن داریم تا اهمیت کاربرد نظریه های ترجمه را در حیطه ترجمه ادبی به ویژه در ارتباط با ترجمه عناصر فرهنگی برای نسل آینده از مترجمان مطرح سازیم.

در این مطالعه، با تمرکز بر بازخورد اصلاحی به تحلیل تعامل پیچیده میان بازخورد، اضطراب و عملکرد نوشتاری در یادگیری زبان دوم پرداخته می شود. گرچه همچنان بحث ها در خصوص کارایی بازخورد ادامه دارد، پژوهش های پیشین بر تاثیر مثبت این نوع بازخورد بر جنبه های زبانی در نوشتار تاکید می کند. ویژگی پژوهش حاضر، بررسی تاثیر بازخورد حضوری و برخط بر کنش های عاطفی و نتایج یادگیری در زبان های کمتر تدریس شده مانند زبان ژاپنی است. این مطالعه مبتنی بر نظریه شناخت اجتماعی، چگونگی تعامل باورها و منابع بازخورد زبان آموزان با اضطراب را برای شکل دادن مهارت نوشتن بررسی و رابطه پیچیده بین بازخورد، اضطراب و عملکرد نوشتاری را در شرایط مختلف (بازخورد برخط و حضوری مدرس و هم کلاسی) را بررسی می کند. به این منظور، 84 زبان آموز زبان ژاپنی به نگارش انشای ژاپنی پرداخته و به پرسشنامه اضطراب پاسخ دادند که سطح اضطراب و عملکرد نوشتاری آنان در شرایط بازخورد برخط و حضوری از مدرس و هم کلاسی بررسی شد. نتایج نشان داد که ارتباط معنا داری بین کاهش اضطراب و بهبود انشا وجود دارد. این ارتباط در بازخورد همکلاسی قوی تر است. به علاوه، فارغ از شرایط بازخورد، زبان آموزانی که از هم کلاسی بازخورد دریافت می کنند، اضطراب کمتری را تجربه می کنند. هم چنین، بازخورد مدرس به صورت چشمگیری کیفیت انشا را افزایش داده و بر اضطراب غلبه می کند. این موضوع بر نقش کلیدی نگرش زبان آموزان در شکل دهی تجارب یادگیری تاکید می کند. پژوهش حاضر همچنین بر اهمیت راهبردهای آموزشی مناسب در بهینه سازی نتایج یادگیری زبان با در نظر گرفتن وضعیت عاطفی و ترجیحات زبان آموزان در طراحی بازخورد موثر تاکید می کند.

ترجمه شعر در طول سالیان گذشته موضوعِ موردتوجه پژوهشگران بوده و با چالش های فراوانی از جمله دشواری در انتقال معنا، حفظ فُرم و ساختار شاعرانه و نیز حفظ تأثیر عاطفی اثر اصلی مواجه بوده است. هدف اصلی این مقاله به دست آوردن درک عمیق تری از فرایند ترجمه، به ویژه ترجمه شعر است. تحقیق حاضر با به کارگیری رویکرد تحلیلی کنراد پاتر آیکن در ترجمه (۱۹۱۷) به دنبال روشن کردن جنبه های شناختی دخیل در انتقال معنای شاعرانه از زبانی به زبان دیگر است. برای نیل به این مهم، پژوهش پیش روی از طریق مطالعه موردی ترجمه شعر «When You Are Old» سروده ویلیام باتلر ییتس به زبان ترکی باهدف بررسی تصمیمات پیچیده و اقتباس های خلاقانه ای انجام می شود که مترجم باید با حفظ جوهر اصلی شعر انجام دهد. نتایج این پژوهش نشان می دهد که مترجمِ شعر برای دستیابی به ترجمه موفق باید در دو حوزه انتقال معنی و حفظ فُرم شعر فعالیت نماید. انتقال معنی همانند دیگر متون بوده و در صورت تسلط مترجم به زبان مبدأ و مقصد به شکل کامل اتفاق می افتد. اما برای انتقال فُرم شعر، مترجم لاجرم باید در زبان مقصد در هیئت یک شاعر ظاهر شود. بررسی اشعار ترجمه شده در زبان های ترکی (ترجمه صابر از حافظ)، فارسی (ترجمه نسیم شمال از صابر) و انگلیسی (ترجمه فیتزجرالد از خیام) نشان می دهد که مترجمان موفقِ اشعار، شعرای موفقی نیز هستند. به عبارت دیگر، تسلطِ تنها بر عروض و ساخت های شعری در زبان مقصد مکفی نبوده و مترجم باید حتماً  ذوق شعری داشته و حتی شاعر نیز باشد. این مطالعه نشان می دهد که اگر شعرِ ترجمه شده در زبان مقصد به عنوان شعر بومی آن زبان مقبول افتد، آنگاه ترجمه شعر موفق بوده است. همچنین، یکی از ملاک های سنجش کم و کیف موفقیت ترجمه ارجاع به ترجمه های موفق آن زبان، همانند سه نمونه ای است که در این پژوهش بررسی شده اند.  

این مطالعه با هدف بررسی بازخورد غیرمستقیم و زبانشناختی بر اشتباهات زبان آموزان در متون استدلالی انجام شده است. جنبه های گفتمان عبارتند از: پیوستگی، سازمان یافتگی، انسجام، اتحاد معنایی و فراگفتمان. شش کلاس آماده انتخاب شدند که دو کلاس بازخورد اصلاحی غیرمستقیم دریافت کردند، دوکلاس دیگر تحت پوشش اصلاح زبانشناختی قرار گرفتند و دو کلاس دیگر به عنوان گروه کنترل هیچ بازخوردی دریافت نکردند. پیش آزمون و پس آزمون نوشتار استدلالی تجزیه و تحلیل شد. نتایج نشان داد که اختلاف معنی داری بین بازخورد های غیرمستقیم و زبانشناختی در مورد سازماندهی متنی وجود نداشت اما در تمام مقایسه های دیگر بازخورد غیرمستقیم مؤثرتر از بازخورد زبانشناختی بود و هر دو در مقایسه با گروه کنترل بهتر بودند. همچنین نتایج بیانگر این بود که در کل، معلمان نسبت به بازخورد اصلاحی غیرمستقیم در مقایسه با بازخورد زبانشناختی در پاسخگویی به مشکلات گفتمانی زبان آموزان بیشتر تمایل دارند. معلمان به جای ارائه اصلاحات و پیشنهادات، نظرات بیشتری برای شناسایی مشکلات ارائه کردند.

در سال های اخیر آموزش درس مکالمه زبان انگلیسی با چالش هایی برای جایگزینی روش های سنتی و معلم محور با روش های جدید و دانشجو محور مواجه بوده است. پژوهش حاضر با به کارگیری آموزش زبان به روش پروژه محور (Project-based Language Learning) در درس مکالمه زبان انگلیسی یکی از دانشگاه های تهران در طول یک ترم تحصیلی، نظرات دانشجویان در مورد اجرایی بودن، اثربخشی، مزایا و معایب ساخت فیلم های کوتاه به صورت گروهی به زبان انگلیسی را مورد بررسی قرار داد. به همین منظور در انتهای ترم نظرات دانشجویان در دو گروه ده نفره از طریق مصاحبه گروهی نیمه ساختاریافته جمع آوری و به روش استقرایی مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت. یافته های پژوهش نشان داد که همه شرکت کنندگان در مجموع نظر مثبتی نسبت به به کارگیری این روش در کلاس درس خود داشتند و معتقد بودند که این روش نوآورانه و ابتکاری مهارت مکالمه صحیح و روان انگلیسی و مهارت های دیگر همچون روابط اجتماعی، خوداتکایی، برنامه ریزی، سازماندهی، مدیریت زمان، توانایی مشارکت در کار گروهی، خلاقیت و تخیل و حس انتقاد کردن و شنیدن انتقاد را در محیطی دوستانه، هیجان انگیز و حمایتی در آنها تقویت نموده است. براساس یافته ها می توان نتیجه گیری کرد که با توجه به نظرات مثبت زبان آموزان به اجرای آموزش زبان به روش پروژه محور، مدرسان زبان انگلیسی می توانند از آن به عنوان روش آموزشی جایگزین یا مکمل روش های کنونی معلم محور تدریس مکالمه در کلاس های خود استفاده نمایند.

در مقاله حاضر تکیه واژگانی در انواع واژگان پیشونددار زبان های آلمانی و فارسی و دشواری های تکیه گذاری واژگان آلمانی دارای پیشوند برای دانشجویان فارسی زبان رشته زبان آلمانی دانشگاه اصفهان از دیدگاه زبان شناسی مقابله ای و تحلیل خطا مورد بررسی قرار گرفته است. زبان آلمانی و فارسی از جمله زبان های هجایی هستند که در واژگان آنها یک یا چند هجا با تأکید بیشتری ادا می شوند. پیشوندهای انواع واژگان فارسی در بیشتر موارد بی تکیه تلفظ می شوند. در زبان آلمانی برخی از پیشوندهای انواع واژگان تکیه دار و برخی بی تکیه تلفظ می شوند و درگروهی نیز تکیه، ویژگی تمایزدهندگی دارد، به طوری که تغییر تکیه به تغییر مفهوم واژه یا جمله می انجامد. نبود اشتراک در قواعد آوایی مربوط بین دو زبان در برخی موارد سبب بروز خطاهایی از سوی زبان آموزان می شود. در موقعیت عینی ممکن است این خطاها سبب بروز اختلال در برقراری ارتباط با مخاطب گردند. جهت واکاوی عوامل و علل این خطاها، دو گروه از دانشجویان تکالیفی جهت تلفظ واژگان و جملات حاوی انواع پیشوند به زبان آلمانی دریافت کردند. برای بررسی دقیق تر داده ها، انواع پیشوندهای زبان فارسی و زبان آلمانی را مقایسه کرده و بدین نتیجه دست یافتیم که در دانشجویان گروه اول که با قواعد آوایی مربوط آشنایی نداشتند، مهم ترین علت خطا تداخل زبانی از زبان مادری و تمایل به تکیه گذاری هجاهای پایانی است. میزان خطاها در دانشجویان گروه دوم به دلیل آشنایی با قواعد، کمتر از گروه اول و علل بروز خطا علاوه بر تداخل زبانی و تعمیم دهی، عدم تثبیت قواعد، تثبیت غلط (فسیل شدگی) و فرضیه سازی ذهنی اشتباه است.