آینده پژوهی انقلاب اسلامی

آینده پژوهی انقلاب اسلامی

آینده پژوهی انقلاب اسلامی سال دوم زمستان 1400 شماره 4 (پیاپی 7)

مقالات

۱.

چالش های آینده تربیت جنسی در داستان های ترجمه ای

کلید واژه ها: تربیت جنسی آینده مطلوب تحلیل محتوا داستان ترجمه ای کودک و نوجوان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۴ تعداد دانلود : ۲۳۲
با توجه به اهمیت ویژه آینده تربیت جنسی کودک و نوجوان و هم چنین تأثیرپذیری قابل توجه مخاطب از کتاب های داستان، آسیب شناسی تربیت جنسی کتاب های داستان ترجمه ای طنز، مدنظر قرار گرفت. پژوهش حاضر، با رویکرد آینده پژوهی هنجاری و به روش تحلیل محتوای کیفی از نوع هدایت شده انجام گرفت. جامعه آماری نیز، کتاب های داستان ترجمه شده توسط انتشارات هوپا مشخص گردید و هفت جلد از مجموعه داستان های «قصه های با پدر و مادر و تام گیتس» که در سال 1398 به چاپ رسیده اند، به صورت هدف مند انتخاب شدند. معیار توصیف در تحلیل کتاب های منتخب، براساس مؤلفه های تربیت جنسی استخراج شده در گزارش سعیدی رضوانی (1396) با عنوان «تدوین راهنمای برنامه درسی تربیت جنسی دوره ابتدایی» درنظر گرفته شد. واحد زمینه، پاراگراف و واحد ثبت نیز، مضمون هر پاراگراف (متن ها یا تصاویر نشان دهنده آسیب در یکی از زیرمؤلفه های تربیت جنسی) لحاظ گردید. درمجموع 1997 صفحه مورد بررسی قرار گرفت و از تجزیه وتحلیل داده ها، 25 زیرطبقه کشف گردید که در چهار طبقه با عناوین «والدین بی ارزش»، «هبوط بزرگترها»، «هنجارشکنی جنسی» و «روحیه اباحی گری» طبقه بندی شد. یافته ها حاکی از آن است که مخاطبان کودک و نوجوان، با مطالعه این کتاب های داستان، آموزه هایی در خلاف جهت تربیت جنسی اسلامی فرامی گیرند و این آموزه ها، چالش های متعددی را در آینده آن ها به همراه خواهد داشت. درصورت عدم آیند ه نگر ی و ادامه روند فعلی، انتظار می رود آینده رفتارِ جنسی نسل آینده ساز، بیش از پیش به مخاطره افتد.
۲.

تصویر شهر مطلوب در تمدن نوین اسلامی

کلید واژه ها: شهر مطلوب تمدن نوین اسلامی قرآن سیره نبوی سیره علوی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۶ تعداد دانلود : ۱۸۶
تمدن سازی یکی از اهداف و نگاه های بلندمدت در آینده پژوهی است. در یک تمدن، ارکان متعددی اهمیت دارد که شهرسازی یکی از آن ها است. دین اسلام به عنوان آخرین دین الهی، برنامه جامعی برای تمامی شئون فردی و اجتماعی زندگی ارائه کرده است و در همین راستا، برای ایجاد تمدن اسلامی نیاز است که این آموزه ها در تمامی عرصه ها به کار بسته شوند و الگوی عملیاتی آن ها طرح ریزی و پیاده سازی گردد. در این پژوهش با استفاده از مرور بر ادبیات و هم چنین استفاده از روش کیفی تحلیل گفتمان و تحلیل اسناد، آیات قرآن، روایات معصومین و سیره حکومتی پیامبر اکرم و امیرالمؤمنین(علیهم السلام) مورد بررسی قرار گرفت و اصول و قواعد شهرسازی با نگاه ایجاد تمدن نوین اسلامی از آن استخراج گردید. یافته های این پژوهش در شش بخش اصول کلی، ضوابط ضروری، محیط زیست و روشنایی، راه ها و جاده ها، شکوفایی و امنیت اقتصادی و تأسیسات و اماکن عمومی ارائه و در هر بخش مبانی، قواعد و دستورالعمل های موردنیاز تدوین شده است و با استفاده از آن ها، شهر مطلوب در تمدن نوین اسلامی به تصویر کشیده شده است.
۳.

تحقّق ماهیّاتِ امکانی در آینده با ابتناءِ بر امکان استقبالی

کلید واژه ها: امکان استقبالی عدم ضرورت علیت ماهیّات امکانی آینده پژوهی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۱ تعداد دانلود : ۱۰۲
در این پژوهش با بررسی دقیق معانی مختلف امکان، کاربست امکان استقبالی در نسبت با مطالعات آینده پژوهی موردمطالعه قرار می گیرد. واژه امکان در فلسفه، هنگامی که بدون قید خاصی به کار می رود، به معنای سلب ضرورت وجود و عدم از ماهیت است. امکان استقبالی اخصّ از دیگر امکان هاست. این نام گذاری به این دلیل است که این امکان تنها در مورد وقایعی که در آینده رخ می دهد معنا دارد؛ زیرا وقایع آینده، به طور قطعی معلوم نیستند؛ لذا وجود یا عدم محمولاتی که در آینده می آیند معلوم نیست، تا با قید قراردادن وجود یا عدم آن ها برای موضوع شان، ثبوت یا سلب آن ها ضرورت به شرط محمول داشته باشد. روش تحقیق در این پژوهش کتابخانه ای است که گردآوری اطلاعات با رجوع به آثار دست اول و معتبر به دست می آید. روش تحلیل اسناد، با روش استدلال قیاسی منطقی انجام می گردد. از نتایج بحث می توان به این موارد اشاره نمود که از آنجایی که امکان استقبالی، ویژه اموری است که در آینده تحقق می یابند و هنوز واقع نشده اند، ثبوت این امکان درواقع با نوعی گمان و غفلت همراه است؛ ازطرفی محور همه تلاش های علمی را اصل علیت بین پدیده ها تشکیل می دهد، لذا معلول هایی که در خارج وجود دارند نیازمند علت می باشند. بنابراین، امکان استقبالی اختصاص به امور آینده دارد که چون ایجاب یا سلب در آن ها هنوز تعیّن نیافته است؛ لذا تمام اقسام ضرورت از آن ها سلب می شود و معلوم نیست که یک پدیده یا امری، بعداً چه وضعیتی دارد. بنابراین باید با شناخت علت ها برای رخدادهای احتمالی، چاره اندیشی نموده یا آینده را ساخت.
۴.

تصویر مطلوب رسانه تراز تمدن نوین اسلامی ازمنظر آیت الله خامنه ای

کلید واژه ها: تمدن نوین اسلامی رسانه آیت الله خامنه ای آینده

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۲ تعداد دانلود : ۱۴۹
مقام معظم رهبری طی سالیان گذشته و در بیانات مختلف، بر روی کلیدواژه تمدن نوین اسلامی نکات مختلفی را بیان داشته اند. نکته محوری در این بیانات، نشان دادن سیر حرکت انقلاب اسلامی در مسیر تمدن سازی است. حرکتی که با نهضت اسلامی شروع شده و با احیای تمدن نوین اسلامی ادامه می یابد. ازسویی از مهم ترین ابزارهای دوره حاضر که نقش کلیدی در برپایی یا اضمحلال تمدن ها را داشته، رسانه است که این کلیدواژه نیز در بیانات ایشان پرتکرار است و نقش مهمی در رشد جامعه و زمینه سازی برای تحقق تمدن نوین اسلامی دارد. در این مقاله به دنبال بررسی ویژگی های رسانه تراز تمدن نوین اسلامی ازمنظر رهبر معظم انقلاب هستیم. ایشان بعد از امام خمینی (ره) پرچمدار احیای تمدن نوین اسلامی بوده اند و بیانات ایشان، چراغ راه اندیشمندان حوزه های مختلف برای دست یابی به این مهم است. روش استفاده شده در این مقاله، تحلیل مضمون است. در این روش بیانات مقام معظم رهبری در رابطه با رسانه و تمدن نوین اسلامی بررسی و ویژگی های رسانه تراز تمدن نوین اسلامی استخراج شده است. در این مقاله ابتدا به بررسی مفهوم تمدن و رسانه پرداخته شده است. برخی از اندیشمندان، ظهور فناوری های جدید را پیشران تمدن آینده می دانند که در این مسیر، رسانه ها همبستگی بالایی با فناوری دارند. تمدن نوین اسلامی تمدنی توحیدی است که در آن علم همراه با اخلاق است و مادیات به همراه معنویت و دین است. در این مقاله با بررسی بیانات رهبر معظم انقلاب به این نتیجه رسیده شد که رسانه تراز تمدن نوین اسلامی، رسانه ای جامع، فراگیر، بر پایه اعتقادات عمیق اسلامی، توحیدگرا، عدالت محور، برخوردار از ابزار روزآمد، در قالب ارائه هنرمندانه مفاهیم است و وظیفه تربیت آحاد مردم در اقصی نقاط عالم و رساندن این پیام اثربخش و عمیق را به آن ها دارد.
۵.

طراحی الگوی آینده اندیشی از دیدگاه قرآن کریم

کلید واژه ها: آینده آینده اندیشی قرآن کریم داده بنیاد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۶
پژوهش حاضر با هدف شناسایی الگوی آینده اندیشی از دیدگاه قرآن کریم انجام پذیرفته است. این تحقیق از نوع پژوهش های کیفی است که با استفاده از نظریه داده بنیاد انجام شده است. شیوه گردآوری داده ها با توجه به قلمروی موضوعی تحقیق، با بررسی و مطالعه آیات قرآن کریم صورت گرفته است. نمونه گیری به صورت نظری انجام شده است. سپس داده ها طی سه مرحله کدگذاری باز، کدگذاری محوری وکدگذاری گزینشی تحلیل شدند. مواد و محتوای این پژوهش آیات قرآن کریم است. در این مقاله با مبنا قرار دادن دیدگاه اسلام درباره آینده اندیشی، الگوی آینده اندیشی ازمنظر قرآن کریم با استفاده از روش داده بنیاد استخراج شده است. یافته های پژوهش نشان داده است که به جهت طراحی الگوی آینده اندیشی ازمنظر قرآن کریم، نخست 20 مفهوم اولیه طی فرایند کدگذاری باز گردآوری شده است، سپس در مرحله کدگذاری محوری 9 مقوله استخراج شده و درنهایت، در مرحله کدگذاری گزینشی نیز یک مقوله هسته به دست آمده است. در این پژوهش براساس نتایجی که حاصل شده است، آینده اندیشی از دیدگاه قرآن کریم، با استفاده از نظریه داده بنیاد الگوسازی مفهومی شده است؛ لذا با تکیه بر نتایج پژوهش، می توان رویکرد های آینده شناسانه از دیدگاه قرآن کریم را شناخت.
۶.

تصویر مطلوب تمدن اسلامی، الزامات و نتایج حاصل از تحقق آن

کلید واژه ها: تمدن تمدن اسلامی الزامات تحقق عوامل انحطاط

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۵ تعداد دانلود : ۱۲۹
ﺑﺤﺚ ﺗﻤﺪن از ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﺑﺴیﺎر وﺳیﻌی است کﻪ ﻣیﺗﻮاﻧﺪ ﻫﻤﻪ ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧی را در ﺧﻮد ﺟﺎی دﻫﺪ و ﻣیﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﻫﻤﻪ ﺗﻼشﻫﺎی ﻋﻠﻤی ﺑﺸﺮ و ﺟﻮاﻣﻊ ﺑﺮای رﺳیﺪن ﺑﻪ ﺗﻤﺪن و رﺷﺪ و ﺑﺎﻟﻨﺪﮔی ﻓکﺮی و اﺟﺘﻤﺎﻋی است. درواقع ﺗﻤﺪنﻫﺎ در یک ﻓﺮﺻﺖ و زﻣﺎن کﻮﺗﺎه ﺑﻪوﺟﻮد ﻧﻤیآیﻨﺪ؛ ازسوی دیگر هر تمدن، وام دار وابسته به تعلقات و پایه های فکری است که برخواسته و در بستر آن رشد و نمو نموده است. هر تمدن برای شکل گیری و موفقیت نیازمند مبانی و الزاماتی است که در اثر توجه به آن اصول و مبانی و رعایت آن الزامات، به بالندگی می رسد؛ از سوی دیگر برای همراه سازی افراد علاوه بر توجه به اقناع و تربیت مبتنی بر اصول بیان شده در عین حال بایستی چشم اندازی از آنچه حاصل از تحقق تمدن به دست خواهد آمد را ترسیم نمود. در این تحقیق با هدف شناسایی و تصویر مسلوب تمدن اسلامی و چارچوب های دست یابی به آن نسبت به بررسی نظرات و اصول مختلف بیان شده در میان اندیشمندان و آیات و روایات اسلامی، با رویکرد مطالعات کتابخانه ای جمع آوری و با روش تحلیل محتوا و فراتحلیل کیفی در گام اول نسبت به احصا و دسته بندی نظریات در سه بخش اصلی (الزامات تحقق تمدن، موانع تحقق تمدن و نتایج تحقق تمدن) در قالب یک نگاه فرآیندگرا (الزمات تحقق، عوامل بازدارنده و نتایج استقرار) پرداخته شده است.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۱۶