آینده پژوهی انقلاب اسلامی

آینده پژوهی انقلاب اسلامی

آینده پژوهی انقلاب اسلامی سال دوم پاییز 1400 شماره 3 (پیاپی 6)

مقالات

۱.

سناریوهای آینده روابط ایران و آمریکا در افق پنج ساله براساس رویکرد سناریونویسی

کلید واژه ها: سناریونویسی آمریکا ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۱ تعداد دانلود : ۱۶۵
یکی از پیچیده ترین مسائل سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران از زمان پیروزی انقلاب تاکنون، نحوه مواجهه و چگونگی تنظیم تعامل بین دو کشور ایران و آمریکا در محیط منطقه ای و نظام بین المللی بوده است. در برهه هایی از تاریخ ایران بعد از انقلاب، این مواجهه در بعضی از مقاطع تا آستانه یک جنگ فراگیر بین دو کشور پیش رفته و در بعضی از برهه ها همانند زمان گفت وگوهای برجامی و انعقاد توافق نامه برجام، زمینه های حل وفصل نسبی اختلافات بین دو کشور فراهم گردیده است. افزایش یا کاهش تعارضات بین دو کشور به مجموعه ای از عوامل به هم پیوسته، ارتباط منطقی و معناداری پیدا می کند و برای یافتن راه حل کاهش تعارضات و تضادها، می بایست متغیرهای اساسی در داخل دو کشور و در محیط بین المللی هماهنگ گردند. در پژوهش پیش رو، به دنبال پاسخ گویی به این پرسش هستیم که چه سناریوهایی را می توان برای آینده روابط ایران و آمریکا در پنج سال آینده دربازه زمانی 2022 تا 2027 میلادی ترسیم کرد؟ ابزار پاسخ گویی به این پرسش، بهره گیری از رویکرد سناریونویسی برپایه فرض است که از رویکردهای اکتشافی در سناریونگاری و برمبنای شواهد، خلاقیت و خبرگانی بوده که با شناسایی فرض های محتمل روابط بین دو کشور و متغیرهای اساسی شکل دهنده به رابطه ایران و آمریکا (ازطریق طوفان مغزی با استفاده از پنل خبرگانی) و دسته بندی آن ها، سناریوها استخراج گردیده اند. یافته های پژوهش بیانگر آن است که براساس متغیرها و فرض های موجود، سناریوی ارجح پیش رو، افزایش رقابت و دشمنی و سناریوی ممکن و محتمل، تعامل مشروط و محدود و سناریوی مصالحه و سازش است. می توان گفت که وزن علائم هشدار به مراتب بسیار بیشتر از اقدامات شکل دهنده، فرض های باربر و اقدامات بیمه کننده رابطه ایران و آمریکاست؛ بنابراین مدیریت تنش ها در روابط دو کشور، باید اولویت سیاست گذاران در دو کشور باشد.
۲.

شناسایی مطلوبیت های کلیدی تحولات آینده جنبش های بیداری اسلامی ازمنظر آرمان های انقلاب اسلامی ایران

کلید واژه ها: بیداری اسلامی تحولات آینده انقلاب اسلامی مطلوبیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۲ تعداد دانلود : ۹۷
مقاله حاضر با هدف شناسایی مطلوبیت های بیداری اسلامی ازمنظر آرمان های انقلاب اسلامی به رشته تحریر درآمده و برمبنای هدف، یک تحقیق «توسعه ای» محسوب می شود. جامعه آماری شامل 32 نفر از خبرگان مرتبط با حوزه بیداری اسلامی بوده که به روش گلوله برفی شناسایی و به صورت هدفمند انتخاب شده اند. به منظور گردآوری اطلاعات موردنیاز جهت تدوین ادبیات تحقیق، از «مطالعات کتابخانه ای» با استفاده از «ابزار فیش برداری» و درخصوص جمع آوری داده های واقعی نیز از «مطالعات میدانی» با استفاده از ابزارهای «مصاحبه نیمه ساختاریافته» و «پرسش نامه بسته» استفاده شده است. پرسش های مصاحبه و پرسش نامه از دو جنبه روایی ظاهری و محتوا توسط صاحب نظران تأیید شده است. با استفاده از نرم افزار Spss نیز ضریب پایایی (آلفای کرونباخ) 826/0 محاسبه شد که بیانگر پایایی بالای پرسش نامهاست. به منظور تجزیه و تحلیل داده های کمی جمع آوری شده، از «آماره ها یا پارامترهای توصیفی» و هم چنین به منظور رتبه بندی اهمیت گزاره های پرسش نامه، از «روش آنتروپی شانون» استفاده شده است. در پایان از میان گزاره های احصاشده، 15 مؤلفه به عنوان مطلوبیت های کلیدی انتخاب شدند و سه مؤلفه «آگاهی و برانگیختگی امت اسلامی»، «بازگشت جهان اسلام به هویت اسلامی» و «شفاف شدن شاخص های اسلام ناب از اسلام آمریکایی» توسط خبرگان به عنوان بااهمیت ترین مطلوبیت های بیداری اسلامی برگزیده شدند.
۳.

استلزامات سیاسی- حقوقی بازنگری قانون اساسی در گام دوم انقلاب اسلامی

کلید واژه ها: قانون اساسی آسیب شناسی بازنگری ولایت فقیه گام دوم انقلاب اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۱ تعداد دانلود : ۱۹۵
با استقرار نظام جمهوری اسلامی و تصویب قانون اساسی در سال های اولیه انقلاب شکوهمند اسلامی و سپس بازنگری آن در سال ۱۳۶۸، نظام نیمه ریاستی نیمه پارلمانی در جمهوری اسلامی ایران شروع به کار کرد و اینک بعد از گذشت نزدیک به سه دهه از عمر خود، همانند تمام ساختارهای حکومتی موجود در دنیا، نقاط قوت و ضعف خود را آشکار نموده است؛ لذا با عنایت به این موضوع که نظام نیمه ریاستی نیمه پارلمانی کنونی در برخی مواقع با مشکلات و چالش هایی مواجه بوده، چند سال است که موضوع بازنگری در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران به بحثی جدی میان صاحب نظران تبدیل شده است؛ به طوری که عده ای از آن ها عمل به قوانین موجود و اصلاح رفتارهای شخصی را دلیلی برای برون رفت از این مشکلات عنوان کرده اند و دسته ای دیگر، تغییر ساختار و حرکت به سمت نظام پارلمانی یا ریاستی مطلق را مطلوب می دانند؛ لذا در این نوشتار برآنیم تا به استلزامات بازنگری در قانون اساسی مصوب ۱۳۶۸ بپردازیم
۴.

تصویر سازمان مطلوب در تمدن نوین اسلامی

کلید واژه ها: سازمان مدیریت منابع انسانی تمدن اسلامی سازمان مطلوب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۷ تعداد دانلود : ۱۳۹
یکی از موضوعات مهم در تمدن نوین اسلامی سازمان مطلوب و ویژگی های آن است. دلایل عقلی و نقلی زیادی در اهمیت سازمان و تشکیلات ذکر شده است که به عنوان نمونه می توان به بخشی از بیانات مقام معظم رهبری (مدظله العالی) در این رابطه اشاره کرد «تشکیلات یکی از فرائض هر گروه مردمی است که یک هدفی را دنبال می کنند. تشکیلات یعنی نظم، یعنی تقسیم وظایف، یعنی ارتباط و اتصال و زنجیره ای کارکردن؛ این معنای تشکیلات است. این چیزی است که نه فقط بد نیست، بلکه یک چیز خوب و بلکه یک چیز ضروری است. هیچ کاری در دنیا بدون تشکیلات پیش نمی رود. انقلاب اسلامی ایران هم بدون تشکیلات پیش نرفت و پیروز نشد». روش مورداستفاده در این پژوهش، مرور بر ادبیات و همچنین استفاده از روش کیفی تحلیل گفتمان و تحلیل اسناد است. برای رسیدن به تمدن نوین اسلامی و در تمدن نوین اسلامی، آموزه های اسلامی پایه و اساس تمام حوزه ها بوده و داشتن تصویری درست از حوزه های مختلف، یک امر لازم به منظور طی صحیح این مسیر خواهد بود. مراجعه به آیات و سیره اهل بیت(علیهم السلام) به عنوان معدنی غنی و سرشار از معارف در ترسیم این تصاویر امری ضروری و واجب است. در این پژوهش با مراجعه به منابع مختلف علمی و بیانات مقام معظم رهبری در حوزه سازمان مطلوب، سعی شده است تا تصویری از این حوزه در تمدن نوین اسلامی در ابعاد پنج گانه پیشنهادی، هدف و چشم انداز، ساختار سازمانی و منابع انسانی، مدیریت و رهبری، فضا و محیط و فرهنگ سازمانی، ارائه شود.
۵.

کاربست آینده پژوهی در مطالعات انتخابات گذشته ریاست جمهوری در ایران؛ (مطالعه موردی: انتخابات ریاست جمهوری سال 1400)

کلید واژه ها: سناریو انتخابات ریاست جمهوری مشارکت آینده پژوهی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۳ تعداد دانلود : ۱۶۰
در جهان آشوب زده کنونی، آنچه سبب شده تا توجه به آینده در کانون توجهات قرار گیرد، استفاده از فرصت های نهفته در آن، به منظور تاب آوری و جلوگیری از غافلگیری است. این موضوع سبب شده است تا بسیاری از افراد و سازمان ها، همواره در پی کشف آینده و اقدام پیش دستانه برای بهره مندی از منافع آن باشند. یکی از مهم ترین بسترهای این نگاه در ایران، انتخابات ریاست جمهوری می باشد که در سال 1400، نقطه تمرکز جریان های گوناگون برای کاهش یا افزایش میزان مشارکت مردم در آن شده است. در این مقاله ابتدا محیط پیرامونی مشارکت در انتخابات 1400 دسته بندی و پیشران های هر دسته مورد تحلیل قرارگرفته است. فراتحلیل نظرات نخبگان براساس بررسی روندهای موجود در جامعه و فضای اجتماعی، نشان می دهد که عدم قطعیت های کلیدی پوشش دهنده سایر عدم قطعیت ها، دو عامل "امید و معیشت" هستند؛ به این معنا که هرکدام از پیشران ها می تواند تأثیر مثبت یا منفی بر امید اجتماعی و هم چنین بر بهتر یا بدترشدن وضعیت معیشت جامعه داشته باشد. پس این دو، به عنوان چارچوب سناریوها ایفای نقش می کنند. درنهایت چهار سناریوی مشارکت شورآفرین، مشارکت مردم برای تغییر شرایط، مشارکت سلبی و نه به صندوق (مشارکت حداقلی) به عنوان سناریوهای میزان مشارکت در انتخابات تعیین و بررسی شده اند.
۶.

تبیین کنش گری «اخلاقی ساختاری» مکتب سلیمانی و تأثیر آن بر آینده جبهه مقاومت

نویسنده:

کلید واژه ها: مکتب سلیمانی کنش گری و اخلاق گرایی ساختارگرایی سنت های الهی موج آفرینی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۷ تعداد دانلود : ۱۳۱
مکتب و نظام انقلابی دو اصطلاحی است که در گفتمان مقام معظم رهبری برای ترسیم خط انقلابی به کار رفته است. ایشان در مقام بهره گیری از الگوی کنش انقلابی شهید سلیمانی از مکتب سلیمانی سخن گفته اند. این نوشتار با بهره گیری از روش استنطاق، موقعیت فرد و ساختار را در نظام اجتماعی واکاوی کرده و با بهره گیری از آموزه های اسلامی، نظام سازی اسلام را اذعان به کنش گری اخلاقی بر پایه ساختارها دانسته است. مدلی که حاوی ترکیب بدیعی از تلفیق عاملیت (کنش گرایی) و ساختار است. چنین کنش گری در ساختارهای اجتماعی، متناسب با سعه وجودی فرد و سازمان، جریان و موجی تولید می کند که پهنه تاریخ را درمی نوردد و پس از زندگی این دنیایی کنش گر نیز ادامه می یابد. آن گاه با شواهدی ازجمله ارائه نتایج پیمایش انجام شده، این موج آفرینی را تشریح و تبیین کرده است که آینده تمدنی و جبهه مقاومت، بیش از پیش از آثار وجودی شهید سلیمانی و مکتب ایشان منتفع خواهد بود.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۱۸