ندا مرحمتی

سنت حسنه ی وقف به عنوان یکی از میراث های ارزشمند دین مبین اسلام همواره مورد توجه ایرانیان بوده است با این حال به نظر می رسد پژوهش های کمی در خصوص این سنت ارزشمند، انجام شده است. هدف از انجام این پژوهش، ارزیابی نگرش زائران حرم مطهر احمدبن موسی الکاظم شاهچراغ(ع) نسبت به سنت حسنه ی وقف بود. در این پژوهش که به روش پیمایش و با استفاده از پرسشنامه انجام شد، تعداد 137 نفر از زائران (94 نفر زن با میانگین سنی 07/31 سال و 42 نفر مرد با میانگین سنی 23/38 سال) از طریق نمونه گیری در دسترس انتخاب و مورد بررسی قرار گرفتند. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از روش های آمار توصیفی و استنباطی (آزمون تی تک نمونه ای) حاکی از آن بود که در بین زائران، نگرش مثبتی نسبت به وقف وجود دارد. همچنین بررسی اولویت های زائران جهت اختصاص درآمد وقف حاکی از آن بود که کمک به محرومین، نیازمندان و ایتام، احداث مدرسه، کمک به مدرسه و کمک به زوج های جوان (ازدواج، اشتغال، تأمین جهیزیه، مسکن و نظایر آن) به ترتیب اولویت بیشتری برای زائران دارد. در بررسی راهکارهای افزایش گرایش به سنت وقف نیز، افزایش آگاهی از اثرات دنیوی و اخروی وقف، پخش سریال ها و برنامه های تلویزیونی در ارتباط با وقف، تشکیل انجمن های واقفین و تجلیل و قدردانی از واقفین، از جمله پیشنهادهای زائران بوده است. در مجموع یافته های پژوهش مؤید آن بود که نگرش زائران نسبت به وقف مثبت است؛ با این حال آگاهی بخشی بیشتر می تواند موجب افزایش گرایش به وقف شود.

نذر کردن از دیرباز جایگاه مهمی در بین اقشار مختلف جامعه دینی ایران داشته و این سنت هنوز هم علاقمندان بسیاری دارد. هدف از انجام این پژوهش بررسی جامعه شناختی ترجیحات انجام نذر در زائران حرم مطهر حضرت  احمد بن موسی الکاظم شاهچراغ (ع) بود. بدین منظور تعداد 135 نفر (97 نفر زن با میانگین سنی 31/35 سال و 38 نفر مرد با میانگین سنی 38/40 سال) از زائران حرم مطهر حضرت احمد بن موسی الکاظم شاهچراغ (ع) که در آذرماه 1397 به قصد زیارت به آن آستان مقدس مشرف شده بودند، با استفاده از نمونه گیری در دسترس انتخاب و پس از جلب رضایت، پرسشنامه محقق ساخته 13 گویه ای را تکمیل کردند. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از روش های آمار توصیفی (میانگین، انحراف استاندارد و فراوانی و درصد) و استنباطی (آزمون خی دو و آزمون تی مستقل) حاکی از آن بود که 7/86 درصد زائران دست کم یک بار نذر انجام داده اند. مهمترین ترجیحات زائران برای نذر، شامل صدقه و انفاق برای مستمندان و ایتام، نذر ذبح حیوانات و تقسیم آن بین مستمندان، نذر اهدا قرآن کریم و کتب ادعیه و نذر برای امور عام المنفعه (توسعه و تجهیز مراکز بهداشتی درمانی) بود. از بین متغیرهای جمعیت شناختی، تنها وضعیت تأهل با ترجیحات نذر ارتباط داشت و افراد متأهل بیشتر به نذر کردن راغب بودند. بر اساس نتایج پژوهش پیشنهادهایی در جهت ترویج فرهنگ نذر و استفاده بهینه از نذورات ارائه شد.

پژوهش حاضر به منظور ارزیابی میزان احساس امنیت زائران آستان مقدس احمد بن موسی الکاظم شاه چراغ(ع) انجام شد. بدین منظور 150 نفر از زائران آستان مقدس (126 مرد و 24 زن) با استفاده از روش نمونه گیری اتفاقی از بین زائران و گردشگران مراجعه کننده به آستان مقدس انتخاب شدند. برای سنجش امنیت اجتماعی از پرسشنامه 28 گویه ای که با الهام از پرسشنامه معرفی شده توسط صحابی (1389) و هزارجریبی (1390) تهیه شده بود، پس از وارسی پایایی و روایی استفاده شد. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از آماره های توصیفی و آزمون تی تک نمونه ای حاکی از آن بود که میزان احساس امنیت زائران آستان مقدس احمد بن موسی الکاظم شاه چراغ(ع) به طور معنی داری بالاتر از متوسط بود. در پرتو شواهد موجود نتایج مورد بحث و بررسی قرار گرفته و پیشنهادهایی جهت استفاده مسئولان و دست اندرکاران ارائه شد.

به علت روند سریع تحولات اجتماعی در نیمه دوم قرن بیستم و پس از آن در آغاز هزاره جدید، ماهیت موجودیت های اجتماعی به شدت سیال و متحول شده است. در نتیجه جامعه به مفاهیمی جدید برای تحلیل جامعه نیازمند است و مفهوم ""سبک زندگی"" چنین خصایصی را داراست. مفهوم سبک زندگی را می توان در ارتباط با مدرنیته بررسی کرد. مدرنیته با امکانات خود از طریق خلق تنوع، فرد را با انتخاب های گوناگون و پیچیده مواجه می سازد و در این پژوهش سبک زندگی مدرن شامل: اعمال و کار ها، روش ها، الگوها، طرز برخورد و روابط اجتماعی مبتنی بر عناصر زندگی مدرن است. هدف اصلی این مطالعه تبیین جامعه شناختی گرایش جوانان به سبک زندگی مدرن است. در این رابطه، متغیر های سرمایه فرهنگی به عنوان فرضیه اصلی و متغیرهای زمینه ای به عنوان فرضیه های فرعی با گرایش به سبک زندگی مدرن بررسی شده است . در این پژوهش، با استفاده از روش پیمایش و اجرای پرسشنامه در میان 451 نفر از جوانان که براساس روش نمونه گیری چند مرحله ای تصادفی در شهر شیراز انتخاب شده بودند، اطلاعات لازم جمع آوری گردید. برای پایایی ابزار سنجش از روش آماری آلفای کرونباخ و برای سنجش اعتبار تحقیق از روایی صوری بهره گرفته شده است. برای آزمون فرضیات از ضریب همبستگی پیرسون و برای آزمون مقایسه میانگین ها از تحلیل واریانس و نهایتاً رگرسیون به کار گرفته شده است. نتایج نشان می دهد که با توجه به ضریب تبیین (15/٠ R²= )، 15 درصد از تغییرات سبک زندگی مدرن جوانان توسط سرمایه فرهنگی تبیین می شود.

امروزه مصرف گرایی از موضوعات مهم پژوهش در جامعه شناسی و مطالعات فرهنگیاست و بررسی آن به عنوان یک مسئله ی علمی و در حال گسترش در ایران حائز اهمیت است. بر این اساس این مطالعه به بررسی رابطه ی مصرف گرایی با رسانه های ارتباط جمعی پرداخته و با استفاده از نظریه و مدل ارتباطی اقناع به مطالعه ی نقش کانال های ارتباطی و جنسیت مخاطبین پیام در مصرف گرایی پرداخته است. روش استفاده شده به صورت پیمایشی و جمع آوری اطلاعات با ابزار پرسشنامه و نمونه ی مورد مطالعه 400 نفر از جوانان (29-18) ساکن در شهر شیراز بوده که با نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انجام شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد بین میزان استفاده از رسانه های جمعی و مصرف گرایی بر حسب جنسیت رابطه وجود دارد و در این میان مـردان به دلیل آنکه بیشتر از رسانه های ارتباط جمعی استفاده می کنند مصرف گراتر از زنان می باشند.