کاوشهای جغرافیایی مناطق بیابانی

کاوشهای جغرافیایی مناطق بیابانی

پژوهشنامه کلام سال دهم پاییز و زمستان 1401 شماره 2 (مقاله علمی وزارت علوم)

مقالات

۱.

تحلیل فضایی جزایر حرارتی شهر قم به عنوان نمایه ای از محیط زیست شهری(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: دمای سطح زمین جزایر حرارتی خودهمبستگی فضایی شاخص وضع بحرانی محیط زیست شهری قم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 962 تعداد دانلود : 271
روند جزیره حرارتی شهری در بعد زمان و مکان به دلایلی نظیر تغییر در کاربری اراضی، پوشش گیاهی، پارامترهای اقلیمی و ... درحال تغییر است و در پی آن معضلات محیط زیستی گسترده ای را به همراه دارد. به دلیل این مهم، در این پژوهش سعی شده است تا روند تغییرات جزیره حرارتی شهر قم با استفاده از تکنیک های خودهمبستگی فضایی در یک بازه زمانی 21 ساله (1379 تا 1399) و با هدف شناسایی مناطق بحرانی محیط زیستی مورد بررسی قرار گیرد. برای دستیابی به این هدف، از تصاویر ماهواره لندست 7 (ETM+) و لندست 8 (OLI/TIRS) جهت محاسبه دمای سطح زمین (LST )، از آماره های موران جهانی و موران محلی برای بررسی خودهمبستگی فضایی و آماره ی Gi* جهت تعیین لکه های سرد و گرم و از شاخص وضع بحرانی محیط زیست شهری برای شناسایی مناطق بحرانی محیط زیستی استفاده شده است. نتایج نشان داد بیش ترین دما مربوط به زمین های بایر اطراف شهر و کم ترین مقدار دما مربوط به نواحی حاوی پوشش گیاهی و فضای سبز بوده است؛ به عبارتی دیگر شبه جزیره حرارتی گرم در حاشیه شهر و جزایر حرارتی سرد در مرکز شهر طی دوره مورد مطالعه تشکیل شده است. نتایج حاصل از خودهمبستگی فضایی موران عمومی نشان داد که دمای سطح زمین در شهر قم دارای ساختار فضایی بوده و الگوی توزیع آن ها به صورت خوشه ای می باشد. همچنین نتایج شاخص وضع بحرانی محیط زیست شهری نشان داد پهنه هایی با حساسیت بالا محیط زیستی در دوره مورد مطالعه در اطراف شهر طی دوره مورد مطالعه تشکیل شده است.
۲.

بررسی عوامل وعناصر دیرینه جغرافیایی برشکل گیری تمدن ها بااستفاده از تکنیک پویانمایی سیستم ها (مطالعه موردی تمدن شهداد)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: دیرینه جغرافیایی شکل گیری تمدن ها تمدن شهداد بیابان لوت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 54 تعداد دانلود : 479
شهداد منطقه ای گرم و خشک، در حاشیه غربی دشت لوت واقع شده است، که خود بخشی از یک واحد جغرافیایی طبیعی به نام لوت می باشد شناسان،جغرافیدانان،گردشگران،بوده است.علاوه بر ابعاد طبیعی منحصر به فرد ،از نظر سابقه تمدنی نیز جزو نقاط تمدن ساز بوده است که از هزاره چهارم قبل از میلاد در این بستر جغرافیایی نه چندان مطلوب رشد و نمو یافته و به تمدن های دور و نزدیک اثر متقابل داشته است. هدف از انجام این پژوهش، شناسایی عوامل بسترساز طبیعی و انسانی بر شکل گیری تمدن شهداداز هزاره چهارم قبل از میلاد بوده و تحولاتی که طی این مدت پذیرفته و هم اکنون به عنوان یک تمدن شهری درحاشیه بیابان خودنمایی می کند. مسئله مورد بحث و بررسی در این پژوهش، تحلیل مهم ترین عوامل محیطی موثر بر شکل گیری تمدن شهداد بوده است. روش مورد استفاده در این پژوهش، تاریخی-اکتشافی است، که با استفاده از داده های اسنادی و باستان شناختی و بازسازی شرایط محیطی گذشته در منطقه مورد مطالعه به انجام رسید. بازسازی شرایط محیطی گذشته با استفاده از شواهد میدانی، روابط تجربی و سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) صورت گرفته. نتایج به دست آمده نشان می دهد که؛ ارتفاع از سطح دریا، موقعیت جغرافیایی، عدم وجود آب و هوای شدیدا گرم و یا سرد، افزایش بارش، افزایش آب رودخانه ها، خاک جلگه ای و حاصل خیز، مهم ترین عوامل طبیعی مؤثر بر شکل گیری تمدن شهداد؛ هم چنین کشاورزی، موقعیت مناسب بر سر راه های مهم و بزرگ، انواع ارتباطات با ملل مجاور، مهم ترین عوامل انسانی موثر بر شکل-گیری تمدن شهداد بوده اند.
۳.

الگوی بازآفرینی فرهنگ مبنا در راستای توسعه پایدار گردشگری بافت تاریخی شهر اصفهان با نقش تعدیل کننده راهبردهای مبتنی بر فرهنگ(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: بازآفرینی فرهنگ مبنا توسعه پایدار گردشگری راهبردهای فرهنگی بافت فرسوده تاریخی شهر اصفهان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 919 تعداد دانلود : 224
بافتهای تاریخی به عنوان قلب تپنده شهر به لحاظ دارا بودن قدمت، میراث کالبدی مهمترین بستر کالبدی-فضایی ارزشهای فرهنگی محسوب میشود. هدف از انجام این پژوهش ارائه ی الگوی بازآفرینی فرهنگ مبنا در راستای توسعه پایدار گردشگری در بافت تاریخی شهر اصفهان است این پژوهش از نظر هدف کاربردی و بر مبنای راهبرد پژوهش از نوع پیمایشی است و از ابزار پرسشنامه برای جمع آوری داده ها استفاده شده است دادههای جمع آوری شده با استفاده از نرم افزارهای SPSS و Smart PLS مورد پردازش قرار گرفت نتایج حاصل از آزمون های پایداری و روایی شاخص بیانگر آن بود که مدل دارای پایایی و روایی مطلوبی می باشد. نتایج حاصل از بارهای عاملی نشان داد که مولفه فرم با بالاترین ضریب مسیر دارای بیشترین تاثیر بر بازآفرینی فرهنگ مبنا در بافت تاریخی شهر اصفهان بوده است همچنین در مبحث سنجش توسعه پایدار گردشگری بود خدماتی و رفاهی با بالاترین ضریب مسیر بیشترین تاثیر گذاری را بر این شاخص دارد. آزمون آماری T مربوط به مدل مفهومی تحقیق رابطه بین بازآفرینی فرهنگ مبنا به عنوان متغیری مستقل و توسعه پایدار گردشگری به عنوان متغیر وابسته را تایید می کند. همچنین نتایج مدل معادلات ساختاری بیانگر آن است که مصرف فرهنگی در بافت تاریخی شهر اصفهان در رابطه بین بازآفرینی فرهنگ مبنا و توسعه پایدار گردشگری به عنوان تعدیل گر عمل خواهد کرد این در حالی است که دو مولفه دیگر (تولید فرهنگ و رویداد هنری مشارکتی) در تعدیل رابطه بین بازآفرینی فرهنگ مبنا و توسعه پایدار گردشگری بی تأثیر می باشند.
۴.

بررسی روند و پیش بینی بارش با استفاده از شبکه عصبی مصنوعی در کاشان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: بارش کاشان منکندال شیب سنس شبکه عصبی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 88 تعداد دانلود : 381
بارش باران جز مهم ترین پدیده های جوّی است که بر زندگی بشر، پوشش گیاهی و جانوری تأثیر می گذارد. پیش بینی بارش باران برای اهداف مختلفی مانند فعالیت های کشاورزی، پیش بینی سیلاب، تأمین آب شرب و بسیاری از موارد از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. هدف این پژوهش بررسی روند و پیش بینی بارش ایستگاه کاشان طی دوره 49 ساله (1350-1398) است. بنابراین ابتدا داده ها بارش گردآوری و سپس به صورت میانگین فصلی و سالانه تنظیم شدند. در ادامه با استفاده از روش من-کندال معنی داری روند بارش و با استفاده از روش برآورد کننده شیب خط سنس، میزان شیب خط روند، آزمون شد. طبق نتایج در سری های زم انی می انگین بارش کاشان روند معنی داری در سطوح اطمینان 99% و 95% مشاهده نگردید؛ اما بااین حال میانگین بارش کاشان به طور متوسط در هرسال حدود 60/0 میلی متر کاهش یافته است. همچنین با استفاده از روش شبکه عصبی مصنوعی داده های بارش جهت پیش بینی بررسی شد. طبق نتایج بعد از آزمون شبکه 2 لایه پنهان و 10 نرون در لایه های میانی مدل نسبتاً بهتری را ارائه کرد. با بررسی و تطبیق مقادیر نمودار همبستگی مشخص گردید پیش بینی بارش برای ایستگاه کاشان با نتایج واقعی ایستگاه مطابقت کاملی نداشته است. همبستگی بین مقادیر واقعی و پیش بینی شده توسط شبکه برابر با 47/0 می باشد. همچنین ثابت شد مقادیر پیش بینی شده بارش توسط شبکه عصبی در ترکیب با الگوریتم ژنتیک نزدیک تر به داده های واقعی بارش و داده های پیش بینی شده توسط شبکه عصبی بدون ترکیب با الگوریتم ژنتیک از مقدار واقعی دورتر بوده و روند غیرخطی دارد. بنابراین بین میانگین های شبیه سازی شده بارش با مقدار واقعی در ایستگاه کاشان اختلافی فروانی وجود ندارد.
۵.

نقش اعتبارات خرد طرح های اشتغال زایی بنیاد برکت در رفاه اجتماعی روستاییان استان یزد با رویکرد مدل سازی معادلات ساختاری(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: اعتبارات خرد رفاه اجتماعی مدل سازی معادلات ساختاری مناطق روستایی یزد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 785 تعداد دانلود : 80
در این پژوهش برای بررسی اثرات اعتبارات خرد بر رفاه اجتماعی در مناطق روستایی یزد از مدلسازی معادلات ساختاری و روش توصیفی – تحلیلی و به لحاظ ماهوی کاربردی استفاده شده است. براین اساس، با استفاده از روش دلفی و تلفیقی شاخص لگاتوم بومی سازی شد و در قالب 5 شاخص و 30 گویه دسته بندی گردید. سپس روایی پرسشنامه توسط نخبگان و متخصصین و پایایی آن توسط ضریب آلفای کرونباخ تائید شد. جامعه پژوهش شامل متقاضیان استفاده از اعتبارات خرد روستایی در سه شهرستان مهریز، ابرکوه و بهاباد است که از این متقاضیان تعداد 138 نفر به عنوان حجم نمونه براساس روش نمونه گیری خوشه ای انتخاب شدند. بررسی گویه ها نشان می دهد گویه میزان افزایش اشتغال در روستا با میانگین 18/4 توانسته است بنیاد برکت را به هدف خود یعنی رضایت از اشتغال زایی در مناطق روستایی برساند. همچنین نتایج گویه های سلامت حکایت از آن دارد که اشتغال زایی برای متقاضیان سلامت روحی بالایی را به ارمغان آورده و در کنار کاهش میزان افسردگی، امید به زندگی را در آنها افزایش داده است. علاوه بر این، اشتغال زایی منجر به افزایش آزادی بیشتر زنان و کاهش سختگیری به آنان شده است. نتایج پژوهش حاصل از مدلسازی معادلات ساختاری حاکی از آن است که برازش مدل به صورت خوب بوده است و کیفیت اقتصادی با بار عاملی 89/0 و سرمایه اجتماعی با بار عاملی 88/0 بیشترین مؤلفه را در تبیین رفاه اجتماعی را بر عهده داشته اند. همچنین بر اساس آزمون t، اثرسنجی اعتبارات خرد بر روی هر یک از مؤلفه های رفاه اجتماعی مورد تائید قرار گرفت.
۶.

بررسی و ارزیابی میزان زیست پذیری در مناطق روستایی مورد مطالعه: روستاهای بخش مرکزی شهرستان فاریاب(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: زیست پذیری توسعه روستایی توسعه پایدار شهرستان فاریاب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 135 تعداد دانلود : 976
وجود خطراتی مانند رشد سریع جمعیت، از بین رفتن زمین های کشاورزی و فضاهای باز، کمبود مسکن مناسب، افزایش نابرابری های اجتماعی بین مناطق شهری و روستایی و از بین رفتن حس تعلق به مکان در روستاها، کیفیت زندگی جوامع روستایی را مورد تهدید قرار داد و به دنبال آن زیست پذیری در کانون توجه قرار گرفت و رشد نمود. با توجه به اهمیت موضوع، پژوهش حاضر با هدف بررسی و ارزیابی میزان زیست پذیری مناطق روستایی انجام شده است. این پژوهش از لحاظ هدف کاربردی و بر اساس ماهیت توصیفی- تحلیلی است. جامعه آماری 18 روستای بخش مرکزی شهرستان فاریاب با 1170خانوار می باشد. حجم نمونه مورد مطالعه بر اساس فرمول کوکران 289 نفر برآورد گردید. پراکندگی تعداد نمونه ها در سطح روستاهای مورد مطالعه به صورت طبقه ای و بر اساس تعداد خانوار آنها می باشد. جهت تحلیل موضوع در بعد اجتماعی از شش شاخص در قالب 33 نماگر، در بعد اقتصادی در پنج شاخص در قالب 23 نماگر و در بعد محیطی از سه شاخص در قالب 10 نماگر بهره گرفته شد. روایی پرسشنامه توسط پانل صاحبنظران متخصص و مجرب مورد تأیید گردید. ضریب پایایی کل زیست پذیری بر اساس آلفای کرونباخ 87/0 محاسبه گردید. نتایج یافته ها بر اساس آزمون t تک نمونه ای بیانگر این است که میزان زیست پذیری روستاها در سطح ضعیفی قرار دارد و در تمام ابعاد زیست پذیری میانگین بدست آمده در سطح پایین تری از حد نرمال قرار دارد.
۷.

پیش یابی و شناسایی کانون های گردوغباری با استفاده مدل های عددی مطالعه موردی جلگه خوزستان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مدل های عددی کانون های گردوغبار پیش بینی جلگه خوزستان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 957 تعداد دانلود : 874
مهم ترین مشکل آب وهوایی استان خوزستان در سال های اخیر، پدیده گردوغبار بوده است که پیامدهایی منفی را بر روی سلامت شهروندان، کشاورزی، منابع آب داشته است. برای مقابله با مخاطره محیطی از جمله ریزگردها یا باید از رخداد آنها پیشگیری نمود و یا با پیش بینی زمان رخداد آن، به مقابله با آثار ناگوار آن پرداخت. با آگاهی از زمان رخداد گردوغبار می توان از آثار زیان بار این پدیده کاست. هدف از این پژوهش شناخت کانون های گردو غبار استان خوزستان و پیش بینی آن به منظور آمادگی مقابله با آن است. به منظور شناسایی کانون های گردوغبار و پیش بینی آن در جنوب غرب ایران (جلگه خوزستان) به کمک مدل های عددی HYSPLIT به روش برگشتی و انتشار استفاده شد. در همین راستا این مدل در 4 غالب برای دوره زمانی 2016-2000 اجرا شد. ابتدا به روش برگشتی برای یک محدوده که جلگه خوزستان مدنظر بود اجرا و مسیرهای انتقالی از 48 ساعت قبل اجرا شد. در ادامه پس از شناسایی کانون ها و مسیرها، به روش Forward از کانون های شناسایی شده غلظت ذرات و حجم انتقالی، عمق اپتیکی و مدت زمان رسیدن ذرات گردوغبار به منطقه محاسبه گردید. بررسی ها نشان داد 4 کانون اصلی در دوره مذکور مهم شناسایی شد. که اولی واقع در نواحی مرزی شمال غربی خوزستان، دومی واقع در جنوب شرق عراق، سومی غرب عراق و چهارم واقع در شرق اردن هست. بررسی حاکی از آن بود پس از انتشار گردوغبار در منطقه و شارش یافتن آن به منطقه خوزستان در جنوب غرب ایران به خصوص گردوغبارهای نشاءت گرفته از کانون های دوم و چهارم در منطقه است.
۸.

تحلیل رضایت مندی روستاییان از طرح ملی 46 هزار هکتاری آبیاری به اراضی کشاورزی دشت سیستان (مطالعه موردی: نواحی روستایی شهرستان هامون)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: رضایت طرح 46 هزار هکتاری کشاورزی دشت سیستان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 356 تعداد دانلود : 534
با عنایت به قرارگیری منشأ جریان های ورودی آب به سیستان در کشور افغانستان، کمبود آب یکی از عوامل اصلی محدودکننده توسعه فعالیت های کشاورزی در این منطقه بشمار می رود. در این راستا طرح آبیاری 46 هزار هکتار از اراضی کشاورزی سیستان به منظور انتقال سیلاب های جاری از کشور افغانستان به گودال های طبیعی معروف به مخازن چاه نیمه ها و امکان بهره برداری مناسب از سیلاب های مذکور برای توسعه ی کشاورزی و پایداری منطقه مورد تصویب و اجرا قرار گرفت. در این پژوهش تلاش شده است تا ضمن تحلیل رضایت مندی روستاییان از طرح آب رسانی با لوله از مخازن چاه نیمه ها به اراضی کشاورزی، میزان رضایت روستاییان در ارتباط با شاخص های فنی-اجرایی و اجتماعی پروژه ملی 46 هزار هکتاری انتقال آب به اراضی کشاورزی دشت سیستان، مورد کنکاش قرار گیرد. برای تجزیه وتحلیل داده ها، از نرم افزارهای Entropy Shannon Solve ، Bt WasPas Solver ، GIS و نیز از آزمون های Tو رگرسیون خطی در نرم افزار SPSS برای تحلیل های آماری استفاده شده است. نتایج سطح بندی روستاها بر اساس مدل WasPas نشان می دهد 35 درصد روستاها دارای رضایت مندی کم، 45 درصد متوسط و 20 درصد روستاها از اجرای طرح رضایت مندی زیاد دارند. یافته های پژوهش نشان می دهد مؤلفه های سرقت و کیفیت سازه به ترتیب با میزان 319/0 و 251/0 بیشترین تأثیر و مؤلفه های هوشمند سازی و رعایت الزامات فنی و طراحی خطوط و جانمایی حوضچه ها به ترتیب با میزان 155/0 و 157/0 کمترین تأثیر خالص را بر رضایت-مندی روستاییان از اجرای طرح 46 هزار هکتاری آبیاری به اراضی کشاورزی دارد.
۹.

واکاوی مقالات گردشگری به چاپ رسیده در مجلات جغرافیایی: رویکرد تحلیل محتوا(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: آسیب شناسی تحلیل محتوا مجلات جغرافیایی مقالات گردشگری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 34 تعداد دانلود : 591
حجم مقالات چاپ شده در کشور در کنار ارتباط تنگاتنگ جامعه علمی با مقالات چاپ شده از لزوم بررسی محتوای مقالات حکایت دارد؛ باید توجه داشت که ارزش علمی مقالات یکسان نبوده و چاپ و پذیرش یک مقاله لزوما به معنای خالی از اشکال بودن آن نیست؛ فلذا پژوهش حاضر با هدف آسیب شناسی مقالات گردشگری به چاپ رسیده در مجلات جغرافیایی انجام گرفت؛ تحقیق پیش رو که از تحلیل محتوای اسناد بهره می گیرد به لحاظ هدف کاربردی و از حیث ماهیت تحقیقی کیفی است. جامعه آماری این تحقیق 97 مقاله گردشگری چاپ شده در مجلات جغرافیایی بوده که پس از مشورت با اساتید دو سوم مقالات (68 مقاله) در تحلیل شرکت داده شدند. جهت تحلیل محتوای مقالات، ابتدا از طریق مطالعه آثار پیشین و نظرخواهی از اساتید، شاخص های تحقیق، ذیل چهار بعد کلان شناختاری، ساختاری، عملکردی و اسنادی گرد هم آمده و مدل مفهومی تحقیق را شکل دادند؛ روایی چک لیست مورد استفاده به تایید اساتید این حوزه رسید و جهت افزایش دقت نتایج از پایایی مصحح استفاده گردید؛ در فرایند تحلیل محتوای مقالات از نرم افزار SPSS25 استفاده شده و نتایج تحقیق در غالب شناسایی آسیب ها و خلاءهای موجود در مقالات گردشگری مجلات جغرافیایی گزارش شد؛ نهایتا متناسب با چالش های مشاهده شده پیشنهادات لازم ارائه گردید.
۱۰.

امکان سنجی ایجاد پیاده راه شهری در محله طلاب با تأکید بر مؤلفه های کالبدی و اجتماعی (نمونه موردی خیابان وحید و مفتح منطقه چهار شهرداری مشهد)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: امکان سنجی پیاده راه مؤلفه های اجتماعی و کالبدی منطقه چهار مشهد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 753 تعداد دانلود : 415
امروزه با توجه به حل معضلات و مشکلات شهری، ایجاد پیاده راه های شهری مورد تأکید قرار می گیرد. هدف از انجام این پژوهش، امکان سنجی ایجاد پیاده راه شهری با تأکید بر مؤلفه های کالبدی و اجتماعی محدوده مورد مطالعه خیابان وحید و مفتح منطقه چهار شهرداری مشهد می باشد. روش پژوهش، توصیفی- تحلیلی و نوع مقاله پژوهشی- مطالعه موردی است. شاخص های مورد بررسی شامل 4 شاخص اصلی در ابعاد دو گانه اجتماعی و کالبدی است. روش نمونه تصادفی ساده می باشد که با استفاده از فرمول کوکران 174 نفر به عنوان نمونه انتخاب شده اند. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون T تک نمونه ای در نرم افزار spss و جهت تبیین و مدل سازی اثرات نیز از مدل سازی معادلات ساختاری در نرم افزار AMOS استفاده گردید .یافته های پژوهش نشان می دهد که میانگین سطح هر چهار شاخص کیفیت روشنایی، سر زندگی اجتماعی، فعالیت های شبانه روزی و تسهیلات خدماتی در خیابان وحید به طور معنی داری بالاتر از حد متوسط است و نشان از آن دارد که این خیابان با دارا بودن فعالیت های تجاری زیاد می تواند با احداث پیاده راه باعث بهبود رونق اقتصادی، نشاط مردم و کاهش ترافیک در این خیابان شود. ولی خیابان مفتح در سه شاخص اول میانگین بالاتر از حد متوسط و در شاخص تسهیلات خدماتی در حد متوسط است. به طور کلی با توجه به شاخص های ذکر شده خیابان وحید نسبت به خیابان مفتح قابلیت بیشتری برای احداث پیاده راه دارا می باشد.
۱۱.

بررسی اثرگذاری حکمروایی خوب بر توانمندسازی اجتماعی روستاییان (مطالعه موردی: شهرستان اسفراین)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: حکمروایی خوب مدیریت روستایی توانمندسازی اجتماعی مناطق روستایی شهرستان اسفراین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 230 تعداد دانلود : 247
هدف این پژوهش بررسی اثرات حکمروایی خوب بر توانمندسازی اجتماعی روستاییان در روستاهای شهرستان اسفراین است.پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر شیوه اجرا توصیفی- پیمایشی است.جامعه آماری پژوهش را سرپرستان خانوارهای روستایی شهرستان اسفراین تشکیل داده است. با استفاده از فرمول کوکران تعداد 376 سرپرست خانوار به صورت تصادفی به عنوان حجم نمونه انتخاب شده است.جهت تجزیه و تحلیل یافته های پژوهش از آزمون تی تک نمونه ای، ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون چند متغیره استفاده شده است. نتایج آزمون تی تک نمونه ای نشان داد شاخص اعتماد اجتماعی با میانگین 122/3 بالاترین میانگین و شاخص برابری با میانگین 745/2 کم ترین میانگین را در میان شاخص های حکمروایی خوب به خود اختصاص داده اند.در مجموع حکمروایی خوب روستایی با میانگین 889/2 پایین تر از وضعیت مطلوب ارزیابی شده است. در بررسی وضعیت شاخص های توانمندسازی اجتماعی نتایج آزمون تی تک نمونه ای نشان داد شاخص انسجام اجتماعی با میانگین 132/3 بیشترین و شاخص کیفیت زندگی با میانگین 868/2 کم ترین میانگین را به خود اختصاص داده اند. در مجموع توانمندسازی اجتماعی با میانگین 041/3 در وضعیت مطلوب ارزیابی شده است. نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد که حکمروایی خوب روستایی بیشترین تاثیر را با مقدار ضریب بتای352/0 بر کیفیت زندگی و کمترین تاثیر را با مقدار ضریب بتای 081/0 بر مسولیت پذیری اجتماعی روستاییان داشته است. همچنین میزان تاثیر حکمروایی خوب بر متغیر مشارکت اجتماعی با مقدار ضریب بتای 294/0، متغیر انسجام اجتماعی با مقدار ضریب بتای 257/0،متغیر مهارت و دانش اجتماعی با مقدار ضریب بتای 212/0 و متغیر تعامل اجتماعی با مقدار ضریب بتای 106/0 معنادار است.
۱۲.

بررسی نقش سرمایه اجتماعی در توسعه شهری (مطالعه موردی: شهر یزد)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: سرمایه اجتماعی توسعه شهری یزد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 712 تعداد دانلود : 933
یکی از مشخصه های مهم واساسی توسعه شهری، سرمایه اجتماعی است، و دستیابی به توسعه پایدار شهری بدون توجه به پشتوانه های اجتماعی امکان پذیر نمی باشد. در تحقیق حاضر به بررسی نقش سرمایه اجتماعی در مدیریت توسعه شهری در شهر یزد پرداخته شده و برای بررسی سرمایه اجتماعی از پنج شاخص اعتماد اجتماعی، انسجام اجتماعی، مشارکت اجتماعی، آگاهی اجتماعی و دینداری و اعتقادات دینی استفاده شده است. تحقیق حاضر از لحاظ هدف، روش و ارتباط، پژوهشی کاربردی، پیمایشی و توصیفی- تحلیلی می باشد. جامعه آماری پژوهش، شامل 384 نفر از شهروندان شهر یزد می باشد. از ضریب همبستگی پیرسون برای بررسی رابطه بین متغیرها و برای شناخت میزان تاثیر متغیرهای مستقل بر متغیر وابسته از روش رگرسیون چند متغیره استفاده شده است. نتایج نشان داد که بین مولفه های سرمایه اجتماعی با جنسیت و میزان تحصیلات رابطه معنی داری وجود ندارد، ولی رابطه مثبت و معنی داری بین سرمایه اجتماعی و شاخص های آن با توسعه شهری وجود دارد.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۱۶