آمایش سرزمین

آمایش سرزمین

آمایش سرزمین دوره هفدهم پاییز و زمستان 1400 شماره 2 (پیاپی 25) (مقاله علمی وزارت علوم)

مقالات

۱.

تحلیلی بر تداوم و پیوستگی شبکه اکولوژیک شهری با مدل تئوری گراف(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: پیوستگی تئوری گراف شبکه های اکولوژیکی مراغه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 322 تعداد دانلود : 599
امروزه مشکلات زیست محیطی و اجتماعی و هویتی شهرها ناشی از وسعت گرفتن آن ها و نفوذ هر چه بیشتر فضاهای انسان ساخت به فضاهای طبیعی است. فضاهای سبز نه فقط به مثابه لکه ای سبز در برابر توده ها بلکه به منزله عاملی برای ارتقای زیست شهروندان شناخته می شوند. از طرف دیگر تخریب و از بین بردن تجانس و پیوستگی زیرساخت های طبیعی و شبکه های سبز تنوع زیستی را تهدید می کند و محدودیت هایی برای توسعه به وجود می آورد. ازین رو، پیوستگی به وسیله فضاهای سبز شهری زیستگاه ها و کریدورهایی را فراهم می آورد که به حفظ تنوع زیستی کمک می کند. برنامه ریزان شهری برای توسعه شبکه های فضای سبز و افزایش پیوستگی و حفظ و احیای تنوع زیستی از اصول اکولوژی چشم انداز استفاده کرده اند. در این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی و مرور منابع علمی ارتباطات سیمای سرزمین و اهمیت آن برای حفظ تنوع زیستی بررسی شد. بر اساس تئوری گراف، شبکه فضای سبز شهر مراغه در محیط  GISمدل سازی شد. سپس آنالیز پیوستگی اکولوژیک شهر با استفاده از نرم افزار Conefor همراه کاربرد سنجه انتگرال پیوستگی (IIC) و الگوریتم برداشت نقطه صورت گرفت و لکه های سبز شهری ارزش گذاری شدند. در نهایت کریدورهای بالقوه در شهر مراغه با استفاده از روش کمترین هزینه مسیر شناسایی شدند و شبکه های فضای سبز را توسعه و بهبود دادند. نتایج این تحقیق نشان می دهد عمده کریدورهای ایجادشده همانند یک کمربند سبز در اطراف شهر کشیده شده اند؛ که دلیل اصلی آن نیز قرارگیری زیستگاه های اصلی در حومه شهر است. همچنین، شبکه فضای سبز توسعه یافته بر اساس تئوری گراف چشم انداز پیچیده را ساده تر و منظم تر می سازد و به شناسایی فضای سبز و هدایت برنامه ریزی شهری برای حفاظت از تنوع زیستی کمک می کند.
۲.

امکان سنجی مناطق مستعد جهت کوهپیمایی تفریحی- ورزشی در شهرستان دورود(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: برنامه ریزی گردشگری پتانسیل گردشگری دورود کوهپیمایی تفریحی ورزشی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 520 تعداد دانلود : 315
شناسایی نواحی مستعد برای رشد و توسعه پایدار فعالیت های گردشگری از موضوعات مهم در برنامه ریزی گردشگری است. شهرستان دورود، با توجه به قرارگیری در دو منطقه کوهستانی و دشتی، از تنوع توپوگرافی و جاذبه های طبیعی فراوان برخوردار است که به مدیریت صحیح و برنامه ریزی مناسب جهت دستیابی به اهداف توسعه پایدار گردشگری نیازمند است. در پژوهش حاضر با هدف بررسی پتانسیل بالقوه این منطقه در اکوتوریسم کوهپیمایی تفریحی ورزشی به ارزیابی توان اکولوژیک این منطقه با استفاده از روش ارزیابی چندمعیاره پرداخته شد. این پژوهش از جهت هدف کاربردی توسعه ای و از نظر چارچوب پژوهشی تحلیلی توصیفی است. از آنجا که شناخت و ارزیابی پتانسیل های گردشگری نوعی تصمیم گیری چندمعیاره است، در این پژوهش 5 گروه معیار شامل معیار های فیزیکی، اکولوژیکی، زیرساختی کالبدی، ایمنی، و اقتصادی اجتماعی و 25 زیرمعیار برای گردشگری کوهپیمایی تفریحی ورزشی تدوین شد و روش ترکیب خطی وزن دارشده برای ادغام معیارها به کار رفت. سپس، نقشه نهایی جهت فعالیت اکوتوریسمی در منطقه در 3 پهنه با قابلیت ضعیف و متوسط و خوب ترسیم شد. نتایج حاصل از نقشه نهایی مطلوبیت نشان داد 9/6 درصد از منطقه برای تفرج کوهپیمایی تفریحی ورزشی توان بالا دارد. همچنین ، نتایج حاصل از تاپسیس نشان داد کوه قارون و اشترانکوه برای کوهپیمایی تفریحی ورزشی در اولویت اول و دوم قرار دارند. در مجموع نتایج پژوهش حاضر پهنه های مستعد جهت کوهپیمایی تفریحی ورزشی را نشان می دهد که راهنمایی برای گردشگران و مدیران و برنامه ریزان، به منظور تصمیم گیری و اجرای سیاست های توسعه ای، با در نظر گرفتن رویکردها و ملاحظات محیط زیستی و اقتصادی اجتماعی، به شمار می آید.
۳.

توصیف و تبیین تحولات ساختار فضایی لجستیک و عوامل مؤثر بر آن در منطقه کلان شهری تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: الگوی فضایی جغرافیای انبارداری ساختار فضایی لجستیک مراکز توزیع منطقه کلان شهری تهران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 373 تعداد دانلود : 820
هدف از پژوهش حاضر بررسی و تحلیل ساختار فضایی لجستیک در بستر منطقه کلان شهری تهران طی بازه زمانی 1365 1390 بود. دستیابی به هدف مد نظر می تواند به درک بهتر برنامه ریزی فضایی و مطالعات آمایش سرزمین ناشی از فعالیت های لجستیک کمک بسزایی کند. روش این پژوهش از نوع توصیفی تحلیلی است و برای دستیابی به اهداف مد نظر پژوهش از 3 دسته روش تحلیلی شامل شاخص های بررسی تغییرات تعداد، میزان رشد، و همچنین بررسی میزان نسبی تغییرات تراکم جمعیت شاغل در بخش لجستیک استفاده شد. نیز روش های تحلیلی سنجش میزان تمرکز فضایی، از قبیل ضریب جینی و خودهمبستگی فضایی و در نهایت رگرسیون چندگانه، به منظور برآورد همبستگی عوامل مؤثر بر توزیع فضایی شاغلان لجستیک (متغیر مستقل) به کار رفت. نتایج تحلیل نشان داد از سال 1365 تا 1390 الگوی فضایی لجستیک در منطقه کلان شهری تهران متمرکز و متشکل از خوشه لجستیکی کلان شهر تهران بوده است و روند تحولات ساختار فضایی نشان دهنده تمرکززدایی جمعیت شاغل در بخش لجستیک از کلان شهر تهران و متمرکز شدن جمعیت شاغل در محورهای غربی و جنوب غربی منطقه پیرامونی است. از سال 1365 تا 1375، از میان عوامل عینی مؤثر بر الگوهای فضایی لجستیک مناطق کلان شهری، توزیع فضایی جمعیت شاغل در بخش لجستیک همبستگی بالاتری با توزیع فضایی جمعیت و نیروی کار داشته است؛ بدین ترتیب که هر چه تعداد و تراکم جمعیت و نیروی کار قلمرو جغرافیایی بالاتر رفته جمعیت شاغل در بخش لجستیک نیز افزایش یافته است. درحالی که در بازه زمانی 1385 1390 توزیع فضایی شاغلان در بخش لجستیک با توزیع فضایی جمعیت و میزان سواد همبستگی بیشتری پیدا کرده اند.
۴.

تحلیلی بر نقش مدیریت محلی با تأکید بر شوراها در استحکام نظام جمهوری اسلامی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: استحکام ساخت درونی نظام جمهوری اسلامی ایران ش‍وراه‍ا مشارکت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 995 تعداد دانلود : 218
جمهوری اسلامی ایران، برخاسته از متن مردم و مبتنی بر گفتمان دینی و الهی، تا کنون توانسته است با ایجاد و تقویت نهادها و ساختارهای متناسب با نظام سیاسی خویش الگویی منحصربه فرد به منظور اداره امور مردم در ابعاد مختلف ارائه کند. بر این اساس توجه به آرمان ها در قالب ساختارها و نهادها و رویکردها نقشی بی بدیل در استحکام ساخت درونی نظام دارد. در این مقاله، با استفاده از روش توصیفی تحلیلی و گردآوری اطلاعات از طریق مطالعات اسنادی و کتابخانه ای و پیمایشی، شوراها به مثابه یک نهاد برآمده از رأی مردم و الگوی پارلمان محلی به عنوان متغیر مستقل و «استحکام ساخت درونی» به عنوان متغیر وابسته تعریف و ضمن شناسایی ابعاد و پیشینه شوراها جایگاه شورا در اندیشه اسلامی تبیین شده است. بر اساس نتایج حاصله می توان گفت شوراها از طریق چهار بعد مهم و تأثیرگذار یعنی مشارکت، توزیع، نفوذ، هویت در قدرت و استحکام ساخت درونی با ایفای نقش بی بدیل در چهار محورِ تحکیم و تقویت انسجام ساخت درونی از طریق هویت بخشی به نقش افراد، تقویت نفوذ نظام اسلامی در سطوح مختلف مردم و جامعه، تحقق مشارکت حداکثری و نقش مردم در حاکمیت، و توزیع عادلانه منابع بر اساس داشته و خواسته های بومی و ملی تأثیرگذارند و شوراها از میان این محورها بر تحقق مشارکت حداکثری و نقش مردم در حاکمیت نسبت به سایر محورها اثرگذاری بیشتری داشته اند.
۵.

ارائه الگوی بهینه مرزبندی حوزه استحفاظی مناطق عملیاتی انتقال گاز به روش تخصیص مکانی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تخصیص مکانی شرکت انتقال گاز مرز مناطق عملیاتی انتقال گاز یاردهای عملیاتی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 113 تعداد دانلود : 376
یکی از چالش های اساسی در حوزه انتقال انرژی، به خصوص انتقال گاز، در ایران تعیین بهینه مرزهای عملیاتی انتقال جهت پوشش سراسری سرزمین است. به بیان دیگر، در گذر زمان و با تغییر سطح مصرف و نیز   در مناطق، مرزهای تعریف شده به عنوان مناطق عملیاتی امکان پاسخ دهی بهینه را از دست داده اند و  چالش هایی چون دسترسی سخت تر، حجم و اهمیت انتقال، و ... ضرورت دارد بر مبنای تغییرات به وجودآمده مرزهای جدیدی تعریف و تدقیق شود. از این رو، در این نوشتار، هدف پرداختن به موضوع الگوی بهینه مرزبندی مناطق عملیاتی انتقال گاز بود که در این زمینه از روش تخصیص مکانی بهره گرفته شد.   بهینه سازی حداکثری و دسترسی بالا در انواع مختلف الگوریتم هاست. مدل های تخصیص مکانی که معمولاً برای جایابی ایستگاه ها و تجهیزات کاری به کار می روند ابزاری مناسب برای برنامه ریزی خدمات عمومی اند. در این پژوهش، در کنار مطالعات تطبیقی و بهره گیری از تجارب خارجی، از ابزارهایی مانند مصاحبه به منظور تعیین شاخص ها، آزمون های آماری در GIS، روش های وزن دهی، و ... بهره گرفته شد. بر اساس نتایج به دست آمده،  
۶.

بازآفرینی هدفدار با رویکرد پروژه های محرّک توسعه با تلفیق الگوریتم COPRAS و CCDS (موردپژوهی: خیابان امام(ره) و محله کهنه دژ دارالمرحمه (سمنان))(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: بازآفرینی هدفدار تلفیق الگوریتم کوپراس و CCDS دارالمرحمه (سمنان) کاربری ها و پروژه های محرک محله کهنه دژ محله و خیابان امام(ره)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 627 تعداد دانلود : 376
مقدمه: بافت های فرسوده و محلات قدیمی شهرها، که دارای بافتی باارزش و کهن اند، قلب تپنده شهرها به حساب می آیند و امروزه کارکرد های اجتماعی و فرهنگی و اقتصادی خود را از دست داده اند. بازآفرینی شهری رویکردی است درصدد احیا و معاصرسازی این بافت های فرسوده و محلات سنتی. تلاشی هدفدار جهت تزریق روحی دوباره در این مناطق و فراهم آوردن شرایطی برای حضور و مشارکت همگان در فرایند اجرایی آن که از اهداف ارزشمند این رویکرد است. هدف: مسئله اساسی این پژوهش چگونگی انتخاب هوشمندانه و هدفدار نوع بازآفرینی و انتخاب هوشمندانه و هدفدار کاربری ها و پروژه های محرّک و همچنین بررسی تأثیر هدفدار پروژه های محرّک توسعه شهری در فرایند بازآفرینی شهری در محلات هدف بازآفرینی سمنان بود. روش: روش تحقیق در این پژوهش توصیفی و تحلیلی میدانی بود و به منظور رتبه بندی و اولویت بندی نوع بازآفرینی و کاربری ها و پروژه های محرّک توسعه در بازآفرینی محلات از مدل کوپراس و جهت وزن دهی به معیارها از روش CCDS استفاده شد. در بخش مطالعات اسنادی، مستندات مهم و برجسته در حوزه بازآفرینی شهری و محرک های توسعه بررسی شدند. در بعد مطالعات میدانی نیز با تشکیل سه کارگروه از خبرگان شهرسازی و بازآفرینی شهری، طراحی شهری، مطالعات اجتماعی و معماری و ط ی ده ها جلسه ب ا متولیان و مدیران مناطق شهر سمنان و هم راهی نمایندگان شهرسازی ب ه بحث و بررسی در زمینه قابلیت های بازآفرینی محرّک توسعه در محلات پرداخته شد. یافته ها: نتایج تحلیل کوپراس تحقیق نشان داد بازآفرینی محرّک توسعه با «کاربری گردشگری و تفریحی و توریستی» و «مؤلفه فرصت آفرینی و ارزش آفرینی جذب گردشگر و مطرح شدن شهر و جایگاه شهر در سطح بین المللی» با «طرح محرّک و هدفدار طراحی و احداث پیاده راه ها و پیاده محور کردن محدوده مرکز محله» و «پروژه محرّک پیاده راه امام (ره) در خیابان امام (ره) که با امتیاز 0.739رتبه اول بازآفرینی هدفدار شهر سمنان خواهد بود که نیازمند عزم جد ّی و برنامه ریزی دقیق است. نتیجه: رتبه نخست بازآفرینی هدفدار دارالمرحمه (سمنان) بازآفرینی محرّک با کاربری هدفمند گردشگری و تفریحی و توریستی است که باعث ایجاد جایگاه بین المللی شهر در عرصه رقابتی و کلان محیط داخلی و جهانی خواهد شد و با قدرت جذب گردشگر داخلی و خارجی و تغییر ماهیت بافت فرسوده و ایجاد آمادگی ذهنی شهروندان در زمینه توسعه گردشگری سبب مطرح شدن شهر و جایگاه شهر سمنان در سطح بین المللی و موجد فرصت آفرینی و ارزش آفرینی شهری خواهد بود.
۷.

بررسی روند تغییرات سنجه های سیمای سرزمین با استفاده از روش تحلیل گرادیانت شهری- روستایی (مطالعه موردی: کلان شهر تهران)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تغییرات مکانی زمانی تهران کاربری اراضی گرادیانت شهری روستایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 89 تعداد دانلود : 429
مقدمه: کشف تغییرات الگوی سیمای سرزمین در مناطق شهری برای حفظ امنیت محیط زیست و تشویق به توسعه پایدار از اهمیت بالایی برخوردار است. در این میان، با توجه به ظرفیت سنجه های فضایی برای توصیف ساختار سیمای سرزمین، این سنجه ها می توانند ابزاری ارزشمند برای شناسایی الگوهای رشد در کلان شهرها باشند. هدف: هدف از این تحقیق تحلیل گرادیانت شهری روستایی سنجه های سیمای سرزمین در کلان شهر تهران در سال 2018 و آنالیز روند تغییرات آن ها، به منظور بررسی تغییرات مکانی زمانی الگوی سیمای سرزمین، بود. روش: برای محاسبه سنجه ها روش پنجره متحرک در دو سطح سیمای سرزمین و کلاس به کار گرفته شد. برای این منظور از تصاویر ماهواره لندست 8 استفاده و پوشش زمین در چهار طبقه انسان ساخت، اراضی باز، پوشش گیاهی، و آب به صورت نظارت شده دسته بندی شد. برای تحلیل گرادیانت ترانسکت هایی با ابعاد Km4Km*4 در چهار جهت مرکز شمال شرق، مرکز جنوب غرب، مرکز شمال غرب، و مرکز جنوب غرب به مرکزیت منطقه 12 شهرداری تهران، در نرم افراز GIS 10.2، هدایت شد. یافته ها: یافته ها نشان داد در سطح سیمای سرزمین با نزدیک شدن به مرکز تجاری کلا ن شهر تهران تعداد و تراکم لکه ها افزایش و به سمت روستا شاخص متوسط شکل سیمای سرزمین تغییرات نسبتاً یکنواختی دارند. در سطح کلاس نیز با افزایش فاصله از مرکز تجاری کلان شهر تهران درصد سیمای سرزمین لکه های انسان ساخت و اراضی باز در حال افزایش و لکه های پوشش گیاهی در حال کاهش است. نتیجه: توسعه شهری موجب افزایش تراکم لکه ها در سیمای سرزمین شده است؛ طوری که در ترانسکت مرکزی پیوستگی سیمای سرزمین کاهش و ازهم گسیختگی اجزای ساختاری سیمای سرزمین افزایش یافته است. تغییر کاربری اراضی باعث گسترش شهر به سمت روستا و تأثیر منفی بر پوشش گیاهی و منابع آبی شده است.
۸.

تحلیل آثار تغییرات اقلیم و شرایط خاک سطحی بر فراوانی رخداد های گرد و غبار (مطالعه موردی: استان خراسان رضوی)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: خراسان رضوی خشک سالی رگرسیون خطی زبری سطح زمین گرد و غبار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 535 تعداد دانلود : 170
در دهه های اخیر به دلیل تغییرات اقلیمی، از جمله خشک سالی و مداخلات انسانی، طوفان های گرد و غبار شدت یافته است. گرد و غبار، علاوه بر جابه جایی و از دست رفتن ذرات خاک، باعث آسیب های شدید اقتصادی و اجتماعی و سلامت می شود. استان خراسان رضوی به سبب موقعیت استراتژیک، از جمله قطب صنعتی و کشاورزی و پذیرایی سالیانه بیش از 29 میلیون زائر از داخل و خارج از کشور، به خصوص در فصول و ماه های همراه با مناسبت ها، دارای اولویت بررسی از نظر فراوانی گرد و غبار است. هدف پژوهش حاضر بررسی و روندیابی فراوانی رخداد های گرد و غبار و تحلیل تأثیرپذیری آن از تغییرات اقلیمی با در نظر گرفتن روند خشک سالی و تغییرات سطحی زمین با مطالعه روند تغییرات درصد تراکم پوشش در طول دوره آماری بود. نتایج شمارش کدهای گرد و غبار نشان داد رخداد های گرد و غبار با منشأ محلی از فراوانی بیشتری برخوردار است. بر اساس تحلیل ماهیانه پدیده گرد و غبار، ایستگاه های سرخس و مشهد مناطقِ با بالاترین تعداد روزهای غبارآلود در محدوده مطالعاتی، در تابستان و بهار و ماه های ژوئن و ژوئیه هستند. نتایج رگرسیون خطی شاخص خشک سالی و روزهای دارای گرد و غبار محلی ماهیانه حاکی از ارتباط معنادار در جهت افزایش گرد و غبار همراه افزایش شدت خشک سالی در ایستگاه های مشهد و سرخس، طی دوره آماری 27 ساله، در سطح 99 درصد اطمینان است. در نهایت، با توجه به نتایج به دست آمده از بررسی تغییرات سطحی زمین، لزوم پیگیری برنامه های آمایش سرزمین همراه استفاده از روش های کوتاه مدت تثبیت خاک، به منظور کاهش خسارات اقتصادی و حفظ سلامت ناشی از گرد و غبار در ماه ها و فصول پرتردد، تا دستیابی به نتایج روش های بلندمدت توصیه می شود.
۹.

تحلیل بر هم کنش های ساختار فضایی آسیب های اجتماعی در شهر تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: آسیب اجتماعی برهم کنش تهران ساختار فضایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 840 تعداد دانلود : 224
برای هر پدیده اجتماعی در عرصه شهری می توان مصداق ها و برون دادهای فضایی نشان داد که این امر بیانگر رفتار فضایی پدیده های اجتماعی است. در بررسی چنین پدیده هایی، به جهت همبستگی و اثر هم افزایی آن ها، می توان الگویی از برهم کنش را ملاحظه کرد. در این نوشتار سعی شد مختصری از توزیع فضایی متغیرهای آسیب هایی مانند بی کاری، اعتیاد، و ... در قالب تحلیل آمار فضایی ارائه شود. روش این تحقیق توصیفی و تحلیلی بود و در دسته بندی تحقیقات کاربردی قرار می گیرد. از منظر شیوه گردآوری اطلاعات می توان مبنا را روش اسنادی تعیین کرد. به منظور تحلیل و ترسیم یافته ها سعی شد از آزمون های آمار فضایی در بستر Arc GIS استفاده شود. با توجه به ساختار فضایی طبقه اجتماعی و نیز الگوی فضایی پراکنش پهنه ثروتمند و فقیرنشین در شهر تهران، می توان گفت فقر و تفرق از محرک های تمرکز انواع آسیب های اجتماعی در محلات فقیرنشین است.
۱۰.

کمی سازی سنجه های سیمای سرزمین در منطقه حفاظت شده (مطالعه موردی: منطقه حفاظت شده سرخ آباد استان زنجان)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تغییر پوشش سیمای سرزمین منطقه حفاظت شده سرخ آباد زنجان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 311 تعداد دانلود : 246
یکی از مخاطرات محیطی و بحران های اکولوژیک که جهان ما امروزه با آن روبرو است پدیده تغییرات کاربری اراضی می تشخیص به موقع و درست این تغییرات و عوارض سطح زمین نقش اساسی در درک بهتر روابط و تعاملات بین پدیده های انسانی و طبیعی به منظور مدیریت بهتر و استفاده از منابع طبیعی را فراهم میکند.مطالعه حاضر بررسی و تحلیل سنجه ها در یک بازه زمانی 30 ساله را مبنا قرار داده است. منطقه حفاظت شده سرخ آباد به عنوان بیس کار انتخاب شده. جهت این امر با استفاده از تصاویر ماهواره ای لندست سری TM-ETM_OLI  در دو دوره زمانی اقدام به بررسی روند تغییرات با استفاده از نرم افزار Envi به روش طبقه بندی حداکثر احتمال و با 86 درصد صحت اطلاعات پرداخته و سپس با استفاده از سنجه های موجود در نرم افزار Fragstate    برای پایش در سه سطح لکه – کلاس – سیما پرداخته شده است. پس از تحلیل و ارزیابی این سه سطح  و همچنین نتایج حاصل از تغییرات پوشش گیاهی و نقشه پراکنش جانوران که از مرکز تحقیقات زیست محیطی استان زنجان به منظور تهیه پراکنش جانوران بومی استان توسط محیط بانان تهیه شده بوده رقومی گشته و مورد استفاده قرار گرفت نتایج نشان داد که تبدیل زمین های مرتعی به اراضی کشاورزی باعث از دست رفتن خاک و پوشش گیاهی شده و زیستگاه و جمعیت گونه های سیاه گوش و آهو که وابسته به این محیط ها بوده اند تاثیر منفی گذاشته است و با چرای بی رویه دام و جنگل تراشی باعث کاهش رشد اراضی جنگلی که زیستگاه پلنگ و خرس قهوه ای مورد تخریب واقع شده که این تغییرات هم در جهت تخریب زیستگاه عمل کرده است. در این تحقیق استفاده از روش نظری- تحلیلی به عنوان روش کار برای بررسی و آنالیز پژوهش استفاده شده است.
۱۱.

شناسایی و تحلیل متغیرهای راهبردی تأثیرگذار بر آینده استان یزد با رویکرد تحلیل ساختاری(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: آینده پژوهی برنامه ریزی راهبردی تحلیل آثار متقابل تحلیل ساختاری یزد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 195 تعداد دانلود : 65
امروزه مدیران هوشمند در عصر پر از تغییرات و بی ثباتی تلاش می کنند، با شناخت فرصت ها و چالش ها و متغیرهای اثرگذار بر آینده سیستم تحت مدیریت خود، احتمال کسب موفقیت را افزایش دهند. مدیران استان یزد، در مقام یکی از استان های توسعه یافته کشور، همواره در تلاش اند تا با برنامه ریزی راهبردی و شناخت ظرفیت های استان و مدیریت چالش های احتمالی پیش رو در جهت رشد و توسعه پایدار گام بردارند. پژوهش حاضر برای نیل به این مقصود و درک تصویری واضح تر از آینده استان، با هدف شناسایی متغیرهای اثرگذار بر آینده استان یزد، انجام گرفت و تلاش شد تا با تحلیل ساختاری به روش میک مک اثر متقابل این عوامل بر یک دیگر بررسی و در نهایت پیشران های کلیدی شکل دهی آینده استان شناسایی شوند. متغیرهای مهم اثرگذار بر سیستم با روش مطالعه کتابخانه ای، پایش فضای مجازی، نظرسنجی از شهروندان، و کارگاه های آینده نگری شناسایی شدند. متغیرها با معیارهای اهمیت و عدم قطعیت اولویت بندی و مهم ترین آن ها وارد ماتریس آثار مستقیم و پس از تکمیل، با روش دلفی، وارد نرم افزار میک مک شدند. خروجی نرم افزار با نتایج روش دیمتل مقایسه و در نهایت متغیرهای عملکرد دستگاه ها، توسعه متوازن، اجرای برنامه آمایش، انواع گردشگری، و توجه به آب و محیط زیست به عنوان اثرگذارترین متغیرها در شکل دهی آینده استان شناسایی شدند.
۱۲.

سنجش قابلیت توسعه اکوتوریسم در مناطق روستایی با تأکید بر خطرپذیری محیطی در تصمیم گیری (مورد مطالعه: استان مازندران)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: آنالیز حساسیت اکوتوریسم خطرپذیری در تصمیم گیری روستاهای مناسب مازندران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 118 تعداد دانلود : 717
امروزه، اکوتوریسم صنعتی کلیدی و مهم در عرصه توسعه اقتصادی کشورها به شمار می رود. این صنعت همواره با مفهوم خطر در تصمیم گیری جهت انتخاب مکان های با پتانسیل بالا همراه بوده است و هدف از این مطالعه سنجش قابلیت توسعه اکوتوریسم در مناطق روستایی با تأکید بر خطرپذیری محیطی در تصمیم گیری بود. در این مطالعه، از دوازده معیار مکانی استفاده شد. جهت ارزیابی مفهوم خطر در تصمیم گیری از روش میانگین وزنی مرتب شده (OWA)، جهت محاسبه وزن و اهمیت معیارها از روش فرایند تحلیل شبکه ای (ANP)، جهت رتبه بندی روستاهای مناسب از روش تاپسیس، و جهت ارزیابی دقت مدل سازی از روش آنالیز حساسیت استفاده شد. نتایج نشان داد بین معیارهای مورد استفاده معیارهای فاصله از اراضی ساخته شده و فاصله از گسل به ترتیب دارای بیشترین و کمترین وزن اند. با افزایش و کاهش درجه خطرپذیری به ترتیب مساحت کلاس پتانسیل بالا افزایش و کاهش می یابد؛ به صورتی که در درجه خطرپذیری= 0 کمتر از 1 درصد و در درجه خطرپذیری= 1 به میزان 35 درصد از مجموع مساحت کل منطقه در کلاس پتانسیل خیلی بالا قرار دارد. بررسی روستاهای مناسب در خطرپذیری= 5/0 جهت توسعه اکوتوریسم نشان داد از مجموع روستاهای استان مازندران تنها 55 روستا در مناطق با پتانسیل خیلی بالا قرار گرفته اند که از این میان روستای عالی کلا با فاصله نسبی 8505/0 توانمندترین روستا جهت توسعه اکوتوریسم است. در نهایت، نتایج آنالیز حساسیت ثبات قابل قبول نتایج مدل در سناریوهای مختلف و به عبارتی قابلیت اطمینان بالای نتایج مدل را نشان داد.
۱۳.

تحلیل فضایی و سطح بندی مناطق پانزده گانه شهر اصفهان بر مبنای عدالت دسترسی به حمل ونقل عمومی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: سطح بندی عدالت عدالت دسترسی به حمل ونقل عمومی مناطق پانزده گانه کلان شهر اصفهان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 933 تعداد دانلود : 498
در عصر فعلی عدالت و پیشرفت دو بال توسعه پایدار تلقی می شوند که هر یک بدون دیگری فاقد ارزش است. در این میان حمل ونقل عمومی یکی از سیستم های مهم خدمات رسانی در شهرهاست که نقشی مهم در تحقق عدالت ایفا می کند و اهمیتی فوق العاده دارد. بر اساس این ضرورت، هدف از این تحقیق تحلیل و سطح بندی مناطق پانزده گانه کلان شهر اصفهان بر مبنای عدالت دسترسی به حمل ونقل عمومی بود. جهت دستیابی به این هدف، اطلاعات مورد نیاز به روش اسنادی و میدانی (از نوع مشاهده و پرسش نامه) جمع آوری شد و از روش بهترین بدترین و کوکوسو برای تحلیل داده ها استفاده شد. نتایج حاکی از آن بود که منطقه 1 و 3 بیشترین و مناطق 9 و 11 و 14 کمترین امکانات و تسهیلات حمل ونقل عمومی را دارند. ضمن اینکه نیاز به حمل ونقل عمومی به لحاظ کاربران در مناطق 8 و 10 بیشترین و در مناطق 2 و 9 و 11 کمترین حد خود را دارد. با ترکیب این دو مؤلفه نیز مشخص شد مناطق 1، 2، 3، 15 در قیاس با سایر مناطق از نسبت امکانات به کاربران بیشتری برخوردارند و مناطق 8، 10، 11، 14 در قیاس با سایر مناطق نسبت امکانات به کاربران کمتری دارند. در مابقی مناطق نسبت امکانات به کاربران حالت متعادل تری دارد. بنابراین، لازم است در برنامه ریزی های آتی در زمینه حمل ونقل عمومی به شکاف بین امکانات و نیاز کاربران توجه بیشتری شود.
۱۴.

پیش بینی وضعیت خشک سالی در دوره های آتی با استفاده از مدل LARS-WG (مطالعه موردی: شهرستان کرمانشاه)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تغییر اقلیم ریزمقیاس نمایی شاخص های SPI و PNI مدل LARS-WG

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 314 تعداد دانلود : 368
پیش بینی تغییرات اقلیمی به دلیل آثار مخرب بر منابع آبی، زیست محیطی، اقتصادی، و اجتماعی از اهمیتی ویژه برخوردار است. بنابراین، هدف از این تحقیق پیش بینی تغییرات اقلیمی شهرستان کرمانشاه با استفاده از مدل های ریزمقیاس گردش عمومی جوّ قابل دسترس در مدل LARS-WG6 (GFDL-CM3, MPI-ESM-MR, MIROC5) تحت سناریوهای RCP4.5 و RCP8.5 برای دوره 2020 تا 2100 با دوره پایه 1980 تا 2010 بود. برای ارزیابی داده های پیش بینی شده در مدل LARS-WG به بررسی میزان خطای داده های مشاهداتی و پیش بینی شده با استفاده از معیارهای R2, RMSE, MSE, MAD پرداخته شد. نتایج نشان داد مدل LARS-WG قابلیت لازم را برای پیش بینی داده های اقلیمی در آینده دارد و بین زیرمدل ها مدل MPI-ESM-MR تحت سناریوی RCP4.5 از ضریب اطمینان بالاتری نسبت به سایر زیرمدل های ارزیابی شده برخوردار است. همچنین، همه مدل ها بیانگر افزایش متوسط دمای حداقل و حداکثر و تغییر الگوی بارش در دوره های زمانی آینده در منطقه مورد مطالعه بودند. در ادامه شاخص های SPI و دو مارتن برای همه مدل ها محاسبه شدند. بر اساس شاخص SPI همه مدل های اقلیمی مورد ارزیابی نشان دادند تا سال 2100 سال های با شاخص نرمال کاهش یافته در مقابل شرایط خشک افزایش خواهند یافت و همچنین بر اساس شاخص دو مارتن مدل GFDL تحت سناریوی RCP8.5 میزان تغییرات اقلیم بیشتر از سایر مدل ها برآورد شد و سال های خشک و نیمه خشک بیشتر از سال های مرطوب خواهد بود. اما در مقابل مدل MIRO تحت سناریوی RCP45 خوشبینانه تر عمل کرد و میزان تغییر اقلیم کمتری صورت خواهد گرفت.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۲۹