پژوهش در تاریخ

پژوهش در تاریخ

پژوهش در تاریخ سال نهم پاییز و زمستان 1398 شماره 25 و 26

مقالات

۱.

سیمای ایران در دوره های هلنیستی و اشکانی از نگاه یونان و روم : تثبیتِ دریافت ها و برساخت های غرب از شرق

کلید واژه ها: تصویر ایران تاریخ ذهنیت هخامنشی مآبی آگوستوس سلوکیان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 811 تعداد دانلود : 353
با سقوطِ هخامنشیان، واجدان و وارثان فرهنگِ یونانی به قدرت رسیدند. با این حال بیش از آنکه شاهد جایگزینی آنتی تز هلنیستی به جای تز هخامنشی باشیم، با یک سنتز شرقی – غربی روبروییم. در این مقاله به مفهومی بسیار تازه بنیاد در بسترِ دوره پسااسکندری با عنوان Persianism یا هخامنشی مآبی پرداخته می شود. استبداد بی رحمانه شرقی، تجمل افسانه ای، زن صفتی و لذت های جنسی مفرط با بهره گیری از زنان بی شمار، تکرارِ کلیشه های کهنه ای است که در تصویر ارائه شده رومیان از ایرانیان می بینیم. پرسش این است که انگاره رومیان از شرق به ویژه در دوره امپراتوری، تعمدی و ایدئولوژیک بود یا تخیلی و سهوی؟ ظاهراً در آن زمان، لازم بود که نویسندگان به بازنویسی تاریخ شکوهمند گذشته یونان و برساخت دوقطبی یونانی و بربرِ شرقی دست بزنند. کیکرون، مهم ترین اندیشمند روم، نخستین بار اندیشه جدایی شرق و غرب را مطرح کرده و آن را خواستِ خدایان دانست. او را باید پدرِ استعاره های اورینس (شرقی) و اوکسیدنس (غربی) در تاریخِ ذهنیت دانست. دستگاه تبلیغاتی آگوستوس با به کارگیری کلیشه ها نگاهِ تبعیض آمیز خود نسبت به "اوئکومنه" (جهان متمدن) را تکامل بخشید و "اوربیس آلیوس" (جهان بیگانه) را نسبت به "اوربیس رومانوس" (قلمروی روم) پست و خوار معرفی کرد.
۲.

بررسی شخصیت و اقدامات سیاسی – اجتماعی حاج میرزا آقاسی

کلید واژه ها: حاج میرزا آقاسی صدراعظم قاجار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 198 تعداد دانلود : 164
در داستان های مربوط به پادشاه و وزیر که از جذاب ترین کلیشه های تاریخ بشری محسوب می شوند، معمولاً وزیران به عنوان مناقشه برانگیزترین شخصیت ها مورد سؤال و قضاوت مردمان عصر خود و نیز دوره های بعدی قرار می گیرند. بی تردید در این میان حاج میرزا آقاسی، صدراعظم محمدشاه قاجار، یکی از بحث برانگیزترین سیاست مداران ایرانی عصر قاجار است. پرسش اصلی پژوهشِ حاضر این است که آیا اقدامات و سیاست های حاج میرزا آقاسی در جهت بهبود و ساماندهی اوضاع مملکت ایران بود یا کشور را به سراشیبی اضمحلال و سقوط کشانید؟ در این تحقیق برای گرد آوری اطلاعات از روش کتابخانه ای استفاده شده و دسته بندی اطلاعات و انجام پژوهش به شیوه توصیفی صورت گرفته است. یافته های این پژوهش حاکی از آن است که میرزا آقاسی باوجود خطاهای بسیار، اقدامات مهمی در زمینه های تجهیز سیستم نظامی، توسعه کشاورزی و امورات فرهنگی انجام داد و دست به اصلاحات متعددی در جهت بهبود اوضاع اجتماعی و اقتصادی مردم زد.
۳.

تحلیلی بر معارضه و رویارویی روحانیون مبارز انقلابی با آیت الله سیدمحمد روحانی در نجف (۱۳۵۶–۱۳۴۴ ه . ش)

نویسنده:

کلید واژه ها: امام خمینی ره آیت الله سیدمحمد روحانی حوزه علمیه نجف روحانیون مبارز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 728 تعداد دانلود : 137
از روایات و اسناد موجود چنین برمی آید که فضای عمومی حوزه نجف در سال های تبعید امام خمینی در عراق (1357-1344 ه.ش) چندان با مشی سیاسی و مبارزاتی ایشان و شاگردان مبارزشان موافقت و همراهی نداشته است؛ اما این عدم موافقت یا عدم همراهی لزوماً به معنای تعارض و رویارویی مستقیم نیز نبوده است. در بیشتر موارد روابط امام خمینی با مراجع و فضلای نجف، روابطی مبتنی بر احترام متقابل علیرغم تفاوت در مشی و اندیشه سیاسی گزارش شده است. اما همین روایات نشان می دهند که این موضوع درباره آیت الله سیدمحمد روحانی، از مدرسین حوزه نجف، صدق نمی کرده و وی مهم ترین مرکز معارضه و رویارویی با امام خمینی و روحانیون مبارز پیرو ایشان بوده است. پرسش اصلی این تحقیق آن است که تحلیل و نقد تاریخی این روایات بازمانده چه تصویری از رویارویی های سیاسی در حوزه نجف در آن مقطع را پیش روی محقق خواهد گشود؟ در این مقاله کوشش شده است با بررسی تطبیقی و ارزیابی روایات باقی مانده از این تعارض، تصویری تا حد ممکن جامع از این رویارویی و تأثیر نگاه انقلابی در نحوه بروز و شدت یافتن آن ارائه گردد. تصویری که درنهایت تا حدی نشانگر غلبه نگاه مبارزاتی و انقلابی بر سویه های اخلاقی در عملکرد روحانیون مبارز و انقلابی در آن برهه است.

گزارش ها

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۲۵