پژوهش های راهبردی مسائل اجتماعی (پژوهش های راهبردی امنیت و نظم اجتماعی)

این پژوهش، با هدف بررسی و مطالعه نظریه های به کاررفته در حوزه انحرافات اجتماعی در یک برنامه مستند تلویزیونی با موضوع مسائل اجتماعی انجام شده است. اینکه از چه نظریاتی با چه فراوانی استفاده شده است و چه کسانی به آنها اشاره کرده اند، از مهم ترین پرسش هایی بوده که در مقاله به آن پاسخ داده شده است. همچنین، در این مطالعه طیف وسیعی از آراء انحرافات اجتماعی - مجموعاً 12 نظریه - در 2 پارادایم اثبات گرا (نظریه های فشار، یادگیری و کنترل اجتماعی) و برساخت گرا (مارکسیستی و انگ زنی) به کار گرفته شده اند. مقاله حاضر، با روش تحلیل محتوای کمی و با کمک چک لیست ساخته شده به دست پژوهشگر انجام شده و جامعه آماری آن، 25 قسمت، با 14 موضوع را ازجمله اعتیاد، زورگیری، سرقت مسلحانه، جرائم اینترنتی و ... در بر می گیرد. نتایج پژوهش نشان می دهد نظریه های فشار از مرتن، پیوند افتراقی از سادرلند و پیوند اجتماعی از هیرشی، به ترتیب پرکاربردترین ها و نظریه های قانون در عمل از ویلیام چمبلیس و واقعیت اجتماعی از ریچارد کویینی کم کاربردترین ها بوده اند.

در دنیای معاصر، مسائل قومی از بغرنج ترین و همچنین، تأثیرگذارترین مسائل اجتماعی و سیاسی محسوب می شوند. در چند دهه اخیر شناسه های هویتی در مناطق کُردنشین برجسته شده و رنگ سیاسی به خود گرفته است. جغرافیای سیاسی منطقه نیز این مسئله را پیچیده و به تبع آن، مدیریت مسالمت آمیز منازعات اجتماعی را دشوار کرده است. با در نظر گرفتن نوع زندگی چندقومی جامعه ایران و تحولات جهانی بررسی تعلقات و ترجیحات هویتی به طور فزاینده ای اهمیت پیدا کرده است. این پژوهش به روش پیمایش انجام شده و در آن با 1103 نفر از کُردهای ساکن مناطق کُردنشین مصاحبه شده است. مطابق نتایج توصیفی در میان افراد نمونه، هویت طلبی قومی در ابعاد سیاسی، فرهنگی و اقتصادی اجتماعی شدت یافته است. همچنین، بر مبنای نتایج تبیینی در این مناطق، متغیرهایی مانند میزان توسعه مناطق کردنشین، همبستگی قومی، میزان الگوپذیری از نخبگان قومی، میزان ارتباطات درون قومی و بین قومی، میزان استفاده از رسانه های ارتباطی، میزان احساس محرومیت و تبعیض و نیز هم جواری جغرافیایی با عامل هویت طلبی قومی به طور مثبت و معناداری رابطه دارند و درمجموع، این موضوع 67درصد از تغییرات هویت طلبی قومی را تبیین کرده است.

نزاع قومی یکی از مهم ترین مسائل اجتماعی شهر خرم آباد محسوب می شود؛ به همین دلیل هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی عوامل مؤثر بر منازعات بین قومی لک و لر در مردان این شهر است. روش کار از نوع پیمایش است و جامعه آماری مردان 55-20ساله شهر خرم آباد هستند که با استفاده از فرمول کوکران، 383 نفر به صورت نمونه برای هردو قومیت لک و لر مشخص شده است. در تدوین چارچوب نظری از آراء جامعه شناختی گر، هکتر، آگنیو و پیتر بلا استفاده شده است و حجم نمونه با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای متناسب با حجم pps انتخاب شده اند. همچنین، میزان پایایی متغیرهای تحقیق با بیش از 7/0 ازطریق آلفای کرونباخ سنجیده شده است. نتایج نشان می دهد بین نزاع قومی به صورت متغیر وابسته و سن، قومیت، فرهنگ شهروندی، قانون گریزی، احساس محرومیت نسبی، اختلافات خانوادگی و انسجام اجتماعی رابطه معنادار وجود دارد؛ درحالی که بین ویژگی های فردی وضعیت تأهل، وضعیت اشتغال، تحصیلات، میزان درآمد و نزاع قومی رابطه ای معنادار مشاهده نشده است. همچنین، براساس نتایج آزمون تی مستقل، میزان نزاع قوم لک بیشتر از قوم لر است. مطابق نتایج تحلیل چندمتغیره نیز متغیرهای قانون گریزی، احساس محرومیت نسبی، فرهنگ شهروندی، اختلافات خانوادگی و قومیت 398/0درصد از تغییرات متغیر نزاع بین قومی را تبیین می کنند.

مصرف قلیان، به دلایل متفاوتی در سال های اخیر شیوع زیادی داشته است و پسران جوان، یکی از عمده ترین مصرف کنندگان آن به شمار می آیند. هدف این پژوهش، بررسی دلایل و زمینه های اجتماعی مصرف قلیان در بین جوانان شهر جیرفت است. این پژوهش با رویکرد کیفی و روش نظریه زمینه ای اجرا شده است. برای این کار، با 47 نفر از جوانان شهر جیرفت که با روش نمونه گیری نظری و هدفمند انتخاب شده اند، مصاحبه های عمیق انجام شده و با شروع انجام مصاحبه ها در خلال آن، گزاره های معنادار و سپس، مفاهیم مربوط به آن مشخص شده است و بعد از آن، مفاهیم در مقوله ها دسته بندی شده اند. بعد از انجام کدگذاری باز، محوری و گزینشی، ۸ مقوله اصلی به دست آمده است که این مقوله های اصلی عبارت اند از: قهوه خانه در دسترس، مصرف جایگزین، تکمیل کننده، فشار دوستان، رهایی از نظارت خانواده، محیط نابسامان، مصرف در خانواده، کنجکاوی و هیجان. براساس مقولات به دست آمده، نابهنجاری چند دامنه به صورت مقوله اصلی از داده ها استخراج شده است و طبق مقوله های حاصل شده از اطلاعات، می توان گفت مصرف قلیان درزمینه اجتماعی و تعاملات متناسب با مصرف، شکل گرفته است و سپس رشد می کند.

هدف پژوهش حاضر، مقایسه سلامت روان، حمایت اجتماعی، باورهای فراشناختی و سرزندگی در نوجوانان پسر عادی و بزهکار مقیم کانون اصلاح و تربیت شهر اهواز و جامعه آماری آن، تمام نوجوانان بزهکار مستقر در کانون اصلاح و تربیت اهواز و تمام نوجوانان دبیرستانی شهر اهواز بوده است. از میان نوجوانان مقیم کانون اصلاح و تربیت، 47 نفر به صورت در دسترس انتخاب شده اند. برای نمونه گیری گروه مقایسه عادی به صورت خوشه ای مرحله ای به 75 نفر از نوجوانان پسر عادی در شهر اهواز در دبیرستان های مرحله نخست و دوم و در مناطق محروم شهری مراجعه شده است و از این میان، باتوجه به میزان تحصیلات پدر، درآمد خانواده و تعداد افراد خانواده، 47 نفر ازطریق همسان سازی با نوجوانان بزهکار انتخاب شده اند. ابزارهای این پژوهش، پرسش نامه سلامت عمومی (GHQ) پرسش نامه حمایت اجتماعی (MOS) پرسش نامه باورهای فراشناختی (MCQ-30) و پرسش نامه سرزندگی رایان و فردریک بوده اند. تحلیل ها نیز به روش واریانس چندمتغیره (MANOVA) با نمرات تفاضل اجرا شده اند. طبق نتایج حاصل شده، میان نوجوانان عادی و بزهکار در سه متغیر سلامت روان، حمایت اجتماعی و سرزندگی تفاوت معناداری وجود نداشت؛ اما در باورهای فراشناختی (خرده مقیاس نیاز به کنترل افکار) تفاوت معنادار و نمره نوجوانان بزهکار بیشتر بود که این موضوع، نشان دهنده اختلال بیشتر در آنان است و باتوجه به احساس ندامت و ترس از حبس، بروز این نگرانی طبیعی به نظر می رسد. درباره تفاوت نداشتن سایر متغیرها این احتمال وجود دارد که برخی از نوجوانان مقیم کانون اصلاح تربیت، به دلیل حادثه ای جرم را مرتکب شده باشند؛ اما سیر زندگی بزهکارانه ای نداشته باشند. گفتنی است که در برخی پژوهش های قبلی همتاسازی وضعیت اجتماعی اقتصادی انجام نشده بود.

هدف پژوهش حاضر پیش بینی احساس امنیت اجتماعی براساس معنویت، هویت اجتماعی و هوش فرهنگی است. روش پژوهش همبستگی است و جامعه آماری آن، کلیه دانشجویان دانشگاه آزاد اراک هستند که تعداد کل آنها 17000 نفر است. از این تعداد 380 نفر به صورت نمونه با روش نمونه گیری خوشه ای انتخاب شده اند و برای گردآوری داده ها از پرسش نامه های احساس امنیت اجتماعی، هوش فرهنگی ارلی و آنگ، سنجش نگرش معنوی شهیدی و فرج نیا و هویت اجتماعی صفاری نیا و روشن استفاده شده است. مطابق نتایج حاصل شده، بین احساس امنیت اجتماعی با درجه معنوی، نگرش معنوی و توانایی معنوی رابطه معناداری وجود دارد. احساس امنیت اجتماعی با هوش فرهنگی، شناخت فرهنگی و انگیزش فرهنگی به طور معناداری رابطه دارد و با فراشناخت فرهنگی و رفتار فرهنگی رابطه ندارد. بین احساس امنیت اجتماعی و هویت اجتماعی نیز رابطه معناداری وجود دارد. همچنین، نتایج تحلیل رگرسیون نشان می دهد که متغیر هویت اجتماعی در پیش بینی متغیر امنیت اجتماعی بیشترین اهمیت را دارد. هویت اجتماعی احساس تعلق و همبستگی به جامعه و مؤلفه ای مهم در پیش بینی احساس امنیت اجتماعی است. هر عامل و پدیده ای که در احساس تعلق و همبستگی اعضای هر گروه اختلال ایجاد کند، درواقع، هویت آن گروه را به مخاطره می اندازد و تهدیدی برای امنیت اجتماعی قلمداد می شود.