آیین حکمت

آیین حکمت

آیین حکمت سال دوم زمستان 1389 شماره 6 (مقاله پژوهشی حوزه)

مقالات

۱.

بررسی تطبیقی صور ارتسامی با اعیان ثابته(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:

کلید واژه ها: ابن عربی ابن سینا اعیان ثابته صور ارتسامی علم پیش از ایجاد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 300 تعداد دانلود : 235
اعیان ثابته در عرفان نظری و صور ارتسامی در حکمت مشاء، مبنای بسیاری از مسائل دیگر هستند. این مقاله با رویکرد نظری و تحلیل عقلی به بررسی صور ارتسامی و اعیان ثابته و مقایسه آن دو از منظر ابن عربی و ابن سینا می پردازد وهدف آن یافتن نقاط اشتراک و افتراق دو دیدگاه در این مساله است. هر دو دیدگاه، ارتسام در علم پیش از ایجاد را پذیرفته اند و تفاوت آنها در این است که عرفان، ارتسام را در علمی مطرح می کند که تمایز نسبی با ذات دارد و فلسفه، در علمی که عین ذات است.
۲.

پیش زمینه های معرفت شناختی اخلاق باور(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: اراده گرایی معرفت شناسی درون گرایی قرینه گرایی اخلاق باور وظیفه گرایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 427 تعداد دانلود : 229
معرفت شناسی دانش متکفل شناخت است که از ماهیت، صدق و توجیه باورها سخن می گوید. در میان نظریه های توجیه، ایده اخلاق باور بر آن است که در فرآیند باور کردن و اکتساب عقاید، بایسته های فراوانی حاکم است که تخلف از آنها علاوه بر خطای معرفتی بودن، گناهی اخلاقی نیز شمرده می شود و بنابراین مساله ای اخلاقی - معرفت شناختی است. کسی که به اخلاق باور فتوا می دهد، مبناهایی را در معرفت شناسی اتخاذ کرده که در صورت رد شدن آنها جایی برای این ادعا باقی نمی ماند. این پژوهش به برخی از مهم ترین پیش-زمینه های معرفتی اخلاق باور و نیز نظریه های رقیب آنها می پردازد که از آن جمله قرینه گرایی، درون گرایی، وظیفه گرایی و اراده گرایی است.
۳.

مفهوم شهود در فلسفه غرب و نسبت آن با علم حضوری(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:

کلید واژه ها: فلسفه تطبیقی ریچارد رورتی شهود علم حضوری معرفت شناسی تطبیقی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 433 تعداد دانلود : 492
واژه شهود در فلسفه و عرفان اسلامی، علم حضوری را تداعی می کند؛ علمی که در آن وجود معلوم ـ نه مفهوم آن ـ نزد عالم حضور دارد و احکام خاصی بر آن مترتب شده، اهمیت ویژه ای دارد؛ چندان که مبنای حل پاره ای از مهم ترین مسائل معرفت شناسی قرار گرفته است. اما واژه «intuition» که معمولاً به شهود ترجمه می شود، در فلسفه غرب دارای معانی گوناگونی است. ریچارد رورتی در نوشته مهم خود با همین عنوان، شش معنای اولیه را برای آن بیان می نماید و چهار معنای مهم تر را بررسی تفصیلی می کند. این مقاله ضمن بیان معانی گوناگون «intuition» (شهود) در فلسفه غرب، نسبت این معانی با علم حضوری را کاویده و به این نتیجه رسیده است که معانی گوناگون شهود در فلسفه غرب بیشتر بر مفهوم بداهت منطبق است تا علم حضوری. همچنین آنجا که از آن واژه، معرفت بدون واسطه نماد یا مفهوم اراده می شود، مقصود علم حضوری با مفهوم خاص آن نزد فلاسفه مسلمان نمی باشد.
۴.

مساله معیار از دیدگاه چیزم(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:

کلید واژه ها: صدق شکاکیت توجیه معیار معرفت چیزم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 11 تعداد دانلود : 661
این نوشتار، ترجمه و نقد کتابی از رُدریک ام. چیزم در زمینه معرفت شناسی است. نویسنده این پرسش را مطرح می کند که «چه معیاری برای دستیابی به معرفت داریم؟» و با رویکردی نسبتاً تاریخی، پاسخ های احتمالی به آن را بررسی می کند و در پایان سعی دارد پاسخی به اشکال شکاکیت ارائه دهد. این کتاب به رغم حجم اندک آن تقریر مناسبی از مساله مورد بحث دارد که همین امر بر اعتبار کتاب افزوده است. در کنار ترجمه متن کتاب، نکاتی در قالب نقد به آن افزوده شده است.
۵.

تاملی در قلمرو دین(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: دین قلمرو دین دین حداکثری دین حداقلی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 356 تعداد دانلود : 542
مساله «قلمرو دین» از بحث های مهم در فلسفه دین است که با مباحث مهمی چون «تعریف دین»، «رابطه دین و سیاست»، «کارکرد دین» و «گوهر و صدف دین» ارتباط دارد. سوال این است که میزان دخالت دین در امور دنیوی و نیازهای مادی چقدر است؟ راهنمایی دین در زمینه مسائل معیشتی تا چه حدی است؟ به دیگر سخن، گستره دین تا کجاست و تا چه اندازه می توان متعلَق دینداری را توسعه داد؟ در این رابطه دو نظریه حداقلی و حداکثری مطرح شده است. این پژوهش می کوشد تا بعد از مفهوم شناسی دین، به بررسی قلمرو دین از دیدگاه برخی از اندیشمندان بپردازد.
۶.

تحلیل معناشناسی «حق»(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: حقوق حق حق قانونی حق اخلاقی حق دینی حق تکوینی حق اعتباری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 549 تعداد دانلود : 376
یکی از مباحث مهم فلسفه حق تبیین معناشناختی و نیز بررسی اقسام گوناگون حق است. این مقاله نخست معانی گوناگون حق را بر رسیده و سپس به اقسام آن پرداخته است. حق در لغت به معانی گوناگونی به کار رفته است و معانی اصطلاحی متعددی دارد. در آثار متفکران مسلمان حق به معانی چندی از جمله سلطنت و امر اعتباری ای که اثرش سلطنت است به کار رفته است. برخی آن را دارای ماهیت تکوینی دانسته اند اما برخی دیگر آن را دارای ماهیت اعتباری. متفکران غربی نیز نظریات مختلفی درباره معانی حق ابراز داشته اند عده ای آن را همان سود دانسته اند و برخی آن را شکلی از انتخاب و معانی دیگری نیز بیان شده است. حق تقسیمات گوناگونی دارد از جمله تقسیم حق به حق قانونی و حق اخلاقی؛ در این تقسیم که تقسیم به لحاظ منشاء حق است از قسم دیگر یعنی حق دینی غفلت شده است. تقسیم دیگر حق، تقسیم آن به اهم و مهم است.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۴۹