زبانشناخت

زبانشناخت

زبانشناخت سال اول بهار و تابستان 1389 شماره 1

مقالات

۱.

سنگ نبشته شیلهک - ابن شوشینگ از سولقان شهر کرد

کلید واژه ها: سنگ نبشته ایلامی شیلهک ـ این شوشینک شکل هجا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 212 تعداد دانلود : 626
در این مقاله، متن سنگ نبشته ی از شیلهک-ین شوشینک، فرمانروای بزرگ ایلام (حدود 1150 تا 1120 پ م)، ارائه شده است. در این سنگ نبشته 28 سطری، همانند دیگر نوشته هایش، وی نخست خود و خانواده اش را معرّفی کرده و از بهر همگی تندرستی و زندگانی دیر پایی را آرزو می کند. سپس از برپایی این سنگ نبشته، نوشتن نام خود بر آن، بخشش زمینی به کسی که آیین ویژه دینی را بری او انجام داده است، سخن می گوید و سرانجام هزینه های برپایی آیین را بر می شمارد.
۳.

کتیبه سغدی

نویسنده:

کلید واژه ها: ادبیات شفاهی کتیبه دیوارنگاره زبان سغدی هنرنگارگری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 927 تعداد دانلود : 748
در فاصله سال های 1966-1967 از چند دیوارنگاره در کنار کاودیوار (تاقچه محرابی) در تالار اصلی اتاق1، بخش 22، در پنجکنت پرده برداشته شد. در این دیوارنگاره ها، بخش هایی از قصه ی ناشناخته در صحنه های متوالی به تصویر درآمده است. در صحنهٔ نهایی، پیروزی قهرمان داستان در برابر دروازهٔ دژی ترسیم شده است. روی این دژ، کتیبه ی به زبان سغدی، مشتمل بر 12 سطر نوشته عمودی، قرار دارد. متن کتیبه در شرح ماجری قصه است که به احتمال بسیار به حلقهٔ داستانی ذِوِنک تعلق دارد. در این پژوهش، پس از قرائت متن سغدی این کتیبه، آوانوشت و برگردان فارسی آن ارائـه خواهـد شد. در پایان، سبـک خاص دیـوارنگاره های سـغدی به اجمال بررسی می شود.
۴.

بررسی متون مانوی درباره مدت آتش سوزی در پیان جهان

کلید واژه ها: مانی نجوم مانویت اسطوره مانوی رقم

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی ادبیات ادبیات و مطالعات بین رشته ای اسطوره شناسی
  2. حوزه‌های تخصصی ادبیات ادبیات و مطالعات بین رشته ای ادیان مانویت
تعداد بازدید : 235 تعداد دانلود : 373
در اسطورهٔ آفرینش مانوی رقم 1468 سال، که مدت آتش سوزی در پیان جهان مانوی را نشان می دهد، رقمی نجومی است که مانی، با آگاهی از اطلاعات نجومی زمان خود، به احتمال زیاد، آن را معادل یک دورهٔ خورشیدی به حساب آورده است.
۵.

قاعده کاهی در نثر گلشیری

نویسنده:

کلید واژه ها: برجسته سازی فرمالیسم روس خود کاری قاعده کاهی (هنجارگریزی ) قاعده افزایی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی ادبیات انواع ادبی ادبیات روایی و داستانی گونه های معاصر داستان و داستان کوتاه
  2. حوزه‌های تخصصی ادبیات علوم ادبی رویکردهای نقد ادبی نقد فرمالیستی (صورتگرا)
تعداد بازدید : 862 تعداد دانلود : 891
توجه به ادبیات داستانی معاصر و نقد و بررسی آن به کمک شیوه هایی به جز نقد سنتی که تا به امروز بیشتر مورد توجه بوده است، دریچه های تازه ای را بر روی ادب دوستان می گشاید. در این مقاله، نظریات مکتب فرمالیسم روس و لیچ، زبان شناس انگلیسی، مـورد توجـه قرار گرفته است، کـه از دیدگـاه ادبـی و زبان شناسی به آثار ادبی نگاه می کنند، چند اثر از هوشنگ گلشیری، نویسندهٔ معاصر، پژوهش و بررسی شده است.
۶.

ساخت موضوعی کلمات مشتق در زبان فارسی

کلید واژه ها: موضوع اشتقاق ساخت موضوعی ساختار معنیی ـ واژگانی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی ادبیات علوم ادبی دستور زبان
  2. حوزه‌های تخصصی ادبیات علوم ادبی دستور زبان زبانشناختی
تعداد بازدید : 365 تعداد دانلود : 692
ساخت موضوعی بـه فهرست موضوع هی یک محمـول اطلاق می شود. مثلاً، فعل «خورد» دو موضوع و فعل «داد» سه موضوع در ساخت موضوعی خود دارد. معمولاً ساخت موضوعی افعال پس از افزوده شدن یک وند اشتقاقی به آنها تغییر می کند، به گونه ی که ساخت موضوعی مشتق حاصله با ساخت موضوعی کلمهٔ پیه متفاوت است. در مقاله حاضر، ساخت موضوعی مشتقات فعلی زبان فارسی و تأثیر وند افزیی بر ساخت موضوعی کلمه پیه را مطالعه می کنیم. چارچوب نظری ین مقاله نظریه لیبر است که ساخت موضوعی هر کلمه را فرافکنی از ساختار معنیی ـ واژگانی آن می داند و معتقد است که، بری مطالعه ساخت موضوعی هر کلمه یا تغییرات وارده بر آن، بید ساختار معنیی ـ واژگانی آن را مطالعه کرد. ما نیز تأثیر وندافزیی بر ساخت موضوعی کلمه پیه را از طریق بررسی تأثیر آن بر ساختار معنیی ـ واژگانی آن کلمه مطالعه می کنیم و نشان می دهیم که فقط وندهیی ساخت موضوعی کلمه پیه را تغییر می دهند که در ساختار معنیی ـ واژگانی آن کلمه تغییری یجاد کرده باشند.
۷.

بررسی عوامل برون زبانی موثر بر پذیرش نوواژه ها

کلید واژه ها: پذیرش نوآوری فرهنگستان برنامه ریزی زبان نوواژه انتشار نوآوری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 887 تعداد دانلود : 307
مقالهٔ حاضر گزارشی است از نتایج یک بررسی دربارهٔ پذیرش نوواژه های عمومی، مصوب فرهنگستان زبان و ادب فارسی، با همکاری 450 پاسخگو در سه استان (تهران ،اصفهان وکرمان). مبنای نظری این بررسی الگوی انتشار نوآوری های رابرت ال. کوپر است که به حوزهٔ برنامه ریزی زبان مربوط می شود. پژوهشی میدانی درمورد مهم ترین عوامل غیرزبانی است که بر انتشار نوواژه های مصوب فرهنگستان اثر می گذارد. فرض بر این است که، در جامعهٔ آماری مورد نظر، به عنوان مخاطبان نوواژه های مصوب فـرهنگستـان، بین سطوح پیشنهادی کـوپـر دربارهٔ نوآوری های ارتباطی، که عبارت اند از: آگاهی، ارزیابی، دانش و کاربرد، رابطه وجود دارد. چگونگی این روابط از طریق شیوه های آماری توصیفی و استنباطی گوناگون و با استفاده از پرسشنامه به دست آمد. بر پایهٔ نتایج به دست آمده، بین دو عامل آگاهی و دانش پاسخگویان و نیز بین دو عامل ارزیابی و کاربرد نوواژه ها همبستگی مثبت دیده شد. علاوه بر این، بین دو عامل آگاهی و سن و نیز دو عامل دانش و تحصیلات پاسخگویان همبستگی معنی دار مثبت وجود دارد. در این مقاله، با کشف و توصیف این روابط، راهکارهایی برای کمک به تسریع فرایندهای پذیرش و انتشار نوواژه ها پیشنهاد می شود.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۲۸